جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رواج عرفان ابن عربی در سرزمین‌های شرقی جهان اسلام، با ممالک عربی و غربی قابل مقایسه نیست. مخصوصا جوهر فکر او که اندیشه وحدت وجود و مبحث انسان کامل است را فقط اندیشه‌وران شرق مخصوصا ایرانیان شیعی به‌درستی توضیح داده‌اند. فیض کاشانی، متکلم و محدث شیعی، از بزرگانی است که با وجود نقدهای معدودی که بر محی‌الدین دارد، با پذیرش اصول عرفان وی،‌ تبیین معارف شیعی را بر اساس آموزه‌های وی وجهه همت خود قرار داده است، نگرش‌های توحیدی و ولایی فیض که به‌شدت تحت تأثیر آموزه‌های نظری عرفان است و در تألیفات کلامی و حکمی او مانند اصول المعارف و کلمات مکنونه تبلور یافته، از مواردی است که در حد امکان، در این نوشتار بدان‌ها پرداخته شده است.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.

مباحث معرفت شناسی، به ویژه به صورت تطبیقی از اهمیت بسیاری در فلسفه معاصر برخوردار است. فیلسوفان اسلامی با تقسیم چهارگانه ادراکات و اهمیت قائل شدن برای ادراکات عقلی، آنها را به سه دسته معقولات اولیه، معقولات ثانیه فلسفی و معقولات ثانیه منطقی تقسیم کرده اند. هر چند برخی از متفکران ما میان معقولات ثانیه منطقی و فلسفی تمایز قائل نشده اند، اما برخی به این تمایز توجه کرده اند و در این میان حاج ملا هادی سبزواری سعی کرده تعریف دقیقی از آنها ارائه دهد. تعاریف وی مورد نقد استاد مطهری قرار گرفته و ایشان با بیان سه اشکال و تحلیلی نو از مفاهیم عروض و اتصاف این نکته را مطرح کرده اند که مراد از عروض در معقولات ثانیه، وجود محمولی یا نفسی و مقصود از اتصاف، وجود رابط است. در فلسفه غرب نیز کانت، با تحلیلی که از قوه شناسایی ارائه می دهد و مقولات پیشین را مطرح میکند، شناخت واقعیات را در چارچوب این مفاهیم میسر میداند. از همین جاست که متفکرانی چون استاد مطهری با تحلیل مقولات کانتی بر او این ایراد را وارد می سازند که رابطه تطابقی ذهن را با عالم خارج قطع میکند و در نتیجه از ایدئالیسم سر در می آورد، نه رئالیسم.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.

حکیم عمر خیام با آن که از فلسفه مشا به حساب می آید در چند رساله فلسفی خود به دفاع از نظریه اصالت ماهیت پرداخته و وجود را امری اعتباری و ذهنی می داند وی برای اثبات نظر خود از سه دلیل بهره برده و به شش اشکال پاسخ داده است وی اتصاف ماهیت به وصف وجود را به واسطه تعلق جعل به ماهیت می داند بنابراین تعقل ماهیات و وجود ذهنی آنها نیازی به وجود ندارد مفهوم وجود به نظر وی از اوصاف عامه است و روشن ترین مفهومی است که آن را می شناسیم و به همین دلیل موضوع علم فلسفه قرار گرفته است مفهوم وجود یک معنای مشکک میان وجود عینی و ذهنی و رابطی و رابط است.

مهم‌ترین عنصر حکمت یمانی میرداماد عبارت از نظریه دهر و حدوث دهری است. وی بر اساس این نظریه، بسیاری از مسایل فلسفی را استوار کرده و آرای نوینی را ارائه داده است. از آن جمله می‌توان به جای‌گزینی مناسب برای حدوث ذاتی، نفی مثل افلاطونی، تفسیر قضایای مطلقه عامه، تفسیر حدوث زمانی، نفی تشبیه و تنزیه، تفسیر نسخ و بداء، تفسیر تعدادی از آیات قرآن کریم و روایات پیامبر اکرم(ص) اشاره نمود. اما مهم‌ترین نتیجه نظریه دهر در این نوشتار، صدور یک‌جا و اجمالی جمیع موجودات، اعم از موجودات عالم ابداع و مادیات معرفی شده است. طبق این نظر، همه موجودات یک‌جا و در عرض یک‌دیگر از واجب تعالی صادر می‌شوند. بر اساس این نتیجه‌گیری، علم اجمالی واجب به جزییات، معیت قیومیه حق با موجودات، قضا و قدر الهی و نفی شرور از عالم توضیح داده می‌شود. این نوشتار به شرح هر کدام از موارد بالا پرداخته و اجزای حکمت یمانی میرداماد را در کنار نظریه دهر و حدوث دهری شرح داده است.

بررسی روشی علم کلام، از جمله مباحث مورد نیاز جامعۀ علمی امروز است که تاکنون چندان مورد توجه نبوده است. متکلمان امامیه از دو روش عقلی و نقلی برای استنباط آموزه‌های دینی و دفاع از آن استفاده کرده‌اند. این مقاله با رویکرد تحلیلی دربارۀ آثار کلامی فاضل مقداد، به بررسی این مسئله می‌پردازد که او از چه کاربست‌هایی از عقل در استنباط آموزه‌های کلامی استفاده می‌کرد. فاضل مقداد از عقل هم به عنوان منبع و هم به عنوان ابزاری در خدمت نقل استفاده می‌کند. پرکاربردترین روش عقل نظری در استنباط آموزه‌ها، کشف استلزامات، و در عقل عملی، حسن و قبح عقلی است. فاضل مقداد از کارکرد استنباطی عقل در محدودۀ نقل، با استفاده از روش‌های توصیف و اعتباربخشی به نقل، و هم‌چنین پاسخ‌گویی به شبهات بهره می‌برد.

کتاب «السيدة زينب عقيلة بنی هاشم» نوشته عائشة عبدالرحمن است. نویسنده در این کتاب می نویسد: حضرت زینب کبری (س) ـ عقیله بنی هاشم ـ بانوی بزرگواری است که در خانه حضرت فاطمه و امیر مؤمنان علی (ع) رشد یافت و در صحنهٔ عاشورا، با عمل و کلام خود، رشادت های فراوانی از خود بر جای گذاشت و بدین سان در نزد همهٔ حق طلبان و آزادی خواهان، بانوی نمونه ای شناخته شد که مکتب اهل بیت (ع) آن را ارائه کرده است. چگونگی تولد و تربیت، مقام و منزلت و نیز علم و دانش و مجاهدت های او، موضوعاتی است که در اثر حاضر بدان پرداخته شده است. بنت الشاطی علاقه عجیبی به حضرت زینب (علیها السلام) داشته و این شور و اشتیاق را با نوشتن کتاب وزین «السیدة زینب عقیلة بنی هاشم» به اثبات رسانده است. وی خالصانه حضرت زینب (علیهاالسلام) را می ستاید و درباره ایشان می نویسد: هیچ کس منکر آن نیست که زینب (علیهاالسلام) دختر علی بن ابی طالب (علیه السلام)، یکی از پهلوانان فاجعه کربلاست؛ زیرا او یگانه زنی است که همه گرفتاری ها را برای خود خرید و خم به ابرو نیاورد. بنت الشاطی در مقدمه کتاب «السیدة زینب عقیلة بنی هاشم» می گوید: نام این زن در تاریخ ما و تاریخ انسانیت با مصیبتی قرین گردیده و آن مصیبت کربلا می باشد. عایشه بنت شاطی، پس از ذکر مقدمه، فصل اول کتاب را به پدران و نیاکان زینب (علیهاالسلام) اختصاص می دهد و درباره تولّد این زن قهرمان تاریخ می نویسد. بنت الشاطی در فصل دوم کتاب به جریان کربلا می پردازد و نقش زینب در این حرکت حماسی ـ تاریخی را با بیانی شیوا بازگو می کند. وی عصر عاشورا را با زیباترین جملات ترسیم می کند. از دیدگاه بنت الشاطی، صبر و استقامت زینب (علیهاالسلام) باعث ورق خوردن تاریخ اسلام شد. یکی از ابهام های تاریخی درباره مرقد و مضجع شریف حضرت زینب است. برخی معتقدند: قبر شریف آن حضرت در مدینه و برخی دیگر در سوریه و برخی معتقدند که قبر آن وجود شریف در مصر قرار دارد. بنت الشاطی احتمال سوم را برمی گزیند و می نویسد: سرزمین پاک مصر برای زینب بستری نرم در اتاق خودش در خانه مسلمه فراهم کرد؛ همان جایی که زینب هنگام آمدن وارد شده بود و همان جایی که خودش خواسته بود که آخرین خوابگاهش باشد. قبرش زیارتگاهی شد که مسلمانان تا به امروز از هر شهر و دیاری به زیارتش می آیند.

کتاب «قراءة في وثائق البهائية» نوشته عائشة عبدالرحمن بنت شاطی، کتابی در باب بابیگری و بهاییگری است که در آن به نقد و بررسی دفاعیه و ردیه ها در این خصوص پرداخته شده است. همچنین تاریخ بهاییگری در کشور مصر نیز در این کتاب مورد تحلیل قرار گرفته است. بابیت و بهاییت در واقع به دنبال علم کردن نايب خاص جعلی براي امام زمان (ع) بودند تا از اين طريق بتوانند نفوذ مراجع تقليد و فقها را در ميان مردم بی اثر کنند. بدين منظور طلبه ای کم سواد از مکتب شيخيه به نام ميرزا علي محمد شيرازی را شناسایی و توانستند وی را تشويق کنند تا در سال 1260 هجری قمري خود را باب زمان (عج) بنامد. سپس او را به ادعاهای ديگری از جمله ادعای امام زمانی، نبوت و پيامبری و حتی ادعای خدايی وادار کردند. بدين وسيله آنها موفق شدند مردم رنج ديده و جنگ زده و شکست خورده را به جان هم اندازد و سرانجام فرقه بابيه و سپس بهائيه را به وجود آورند. فصل اول کتاب درباره بابیه و بهائیه است که در آن به زندگی علی محمد باب (سید علی محمد شیرازی) در شیراز اشاره شده است. در ادامه در چند دوره جریان بهائیه مطالعه و بررسی شده است، ابتدا حسین فارسی مازندرانی و نقش او در این جریان مورد بررسی قرار گرفته. سپس به عباس افندی و شوقی افندی نزد بهائیان پرداخته شده است. عباس افندی فرزند ارشد بهاءالله -بنیانگذار بهائیت- که به نام عبدالبهاء شناخته شده‌ است. سومین شخصیت محوری بهائیت است که پدرش، بهاءالله نوزده سال پیش از مرگش، آنچنانکه در کتاب اقدس و نیز در کتاب عهدی اشاره کرده‌ است، وی را به مقام جانشین، مبیّن و مفسر بهائیت برگزید. فصل دوم کتاب البهائیة فی الغزو الفکری بوده و سیر فکری بهائیان را بررسی کرده است که شامل البهائیة الصریحة، البهائیة الجدیدة است. عنوان فصل سوم کتاب الحدیث و السنة است که در آن بهائیه در قرآن و حدیث و سنت بررسی شده است. خاتمه کتاب نیز وصیة الی امتی است.

«الغدیر» اثر گرانبهاى علامه امینى، در این مجموعه یازده جلدى زیر نظر دکتر علیرضا میرزا محمد، ترجمه، ویراسته و عرضه شده است. هر جلد از این اثر، توسط یک یا دو مترجم به فارسى برگردان شده که به ترتیب عبارتند از: جلد اول: محمدتقى واحدى؛ دوم: محمدتقى واحدى و على شیخ‌ الاسلامى؛ سوم: سید جمال موسوى؛ چهارم: محمدباقر بهبودى؛ پنجم: زین‌ العابدین قربانى؛ ششم: محمد شریف‌ رازى؛ هفتم و هشتم: اکبر ثبوت؛ نهم و دهم: جلال‌ الدین فارسى و جلد یازدهم: جلیل تجلیل. ویراستار کتاب، به بررسى اجمالى متن ترجمه پرداخته و پس از مراجعات مکرر به متن اصلى، در مقام مقایسه و تطبیق برآمده و دریافته است که ترجمه حاضر، با تمام محاسن و ویژگى‌ هاى خود، نه‌ تنها نیاز جدى به ویرایش اساسى و پر دامنه دارد و باید با متن اصلى مقابله و سنجیده شود، بلکه لازم است کاستى‌ ها و نادرستى‌ هاى نحوى و زبانى آن اصلاح گردد و افزون بر این، رعایت قواعد خط نگارى، نشانه‌ گذارى، سند آورى و صفحه‌ آرایى در دستور کار قرار گیرد. بر این اساس، ایشان سه ویرایش محتوایى، زبانى و فنى در مورد این اثر، انجام داده است که با توجه به ترجمه بیست‌ و دو جلدى کتاب، در بیش از هفت هزار صفحه و به قلم نه تن از مترجمان، کارى سترگ و وقت‌ گیر و توان فرسا مى‌ باشد، به‌ ویژه که درک علمى و شیوه نگارش مترجمان این اثر، در ترجمه با یکدیگر متفاوت بوده است، چنانکه برخى از آنان ترجمه‌ اى متین و شیوا و روان ارائه داده‌ اند و برخى دیگر ترجمه‌ اى نه چندان مناسب و مطلوب؛ به همین جهت، در برخى مجلدات پاره‌ اى از عبارات و فقرات آنچنان آشفته و درهم و برهم ترجمه شده است که ویرایش آنها جز با ترجمه مجدد یا تغییر در ساختار امکان‌ پذیر نبوده است. در تفاوت شیوه مترجمان این ترجمه، همین بس که ترجمه‌ اى به خاطر حفظ امانت، بیش از حد تحت‌ اللفظى شده است و ترجمه‌ اى در اثر گرایش به فارسى‌ نویسى، موجب نامفهوم آمدن بعضى جمله‌ ها گردیده است و کاربرد تعبیرات عامیانه ناخوشایند نیز در ترجمه‌ اى دیگر به اعتبار آن خدشه وارد کرده است و برعکس، تبحر همراه با دقت نظر برخى از مترجمان، حاصل کارشان را ارزشمند جلوه داده است. البته، مخفى نماند که عموماً متن ترجمه‌ ها در تمامى مجلدات از جهت صورى هماهنگ و یکدست نبوده و در آرایش صفحات ذوق و سلیقه به کار نرفته بوده است. در هر حال، ویراستار محترم به لحاظ حجم زیاد غیر متعارف کتاب و کثرت مترجمان و نیز به منظور تسریع در کار، تصمیم گرفته است تا از همکارى ویراستارانى در ویرایش فنى بهره گیرد تا لااقل به حک و اصلاح رسم الخط فارسى و رعایت ضوابط نقطه‌ گذارى و تنظیم ارجاعات و مواردى از این قبیل اهتمام ورزند. ایشان در این اثر، اقدام به ویرایش اساسى پر دامنه محتوایى و زبانى با تمام دشوارى‌ ها و پیچیدگى‌ هاى آن نموده و بدین‌ منظور، کار خود را از مقابله متن ترجمه با اصل عربى آن آغاز کرده و همزمان به ویرایش زبانى مطالب پرداخته است که گویا در اثناى کار، با ناهماهنگى در عملکرد همکاران و اعمال سلیقه‌ هاى گوناگون مواجه گردیده و لذا خود را ملزم دیده است تا به موازات ویرایش محتوایى و زبانى، در رفع نقایص و تکمیل نواقص نوظهور همت گمارده و با عزمى جزم، کار را به گونه اى سامان دهد که حتى‌ المقدور نثر ترجمه از نظر فنى یکدست و یکنواخت گردد.