جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عوامل گوناگون سیاسی ،اقتصادی ،مذهبی ،فرهنگی و قومی در شکل گیری و گسترش اندیشه های افراطی و اعمال خشونتنقش دارند . با توجه به اینکه سیاست بین الملل امروزه ،در دوران گذار قرار گرفته است و فهم متعارف کنونی از سیاست بینالملل با تغییرات گستردهای مواجه شده است و امکان باز اندیشی در روابط بین الملل به موجب هنجارسازی و خویشتنداری کشورها ،منطق گفتگو و صلح را برای بخش اعظمی از سیاست بین الملل به همراه داشته استبا بررسی دیدگاه های رایج در خصوص خشونت پرهیزانه جنبش هایی در تحقق صلح و امنیت شکل گرفته است واندیشمندان بر اساس امور فطری در صدد تحقق عدالت در امور اجتماعی و وضع قوانین برای جلوگیری از هرج و مرج و نظمبخشی به امور بشری نموده اند و با الزام بر قانون محور بودن در صدد اصلاح رفتارهای نابهنجار و شیوه های غلط برآمده اندتا خشونت حاکم بر تاریخ بشری را که موجب تحقیر منزلت انسانیت و ظلم به او گردیده است ، از جامعه بشری محو نماید واین مهم با شکل گیری حکومت های صالح و مردمی با برخورداری از مشروعیت مردم و اقتدار لازم می باشد که در این راستاحضرت امام خمینی )ره( بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران با تأسی از سیره و سنت حضرات معصومین علیهم السلام و تعالیمکتاب مقدس قرآن با تبیین عوامل موثر در شکل گیری خشونت در جهان و موانع پیش روی صلح واقعی جهانی راهبرد هاییبرای جهان عاری از خشونت ارایه نموده اند که با رعایت آن جامعه بشری از همه ظلمت ها رهایی یافته و صلح و امنیت برفضای جهانی گسترش یافته و بحران و خشونت از بین خواهد رفت .واژگان کلیدی : خشونت ؛ صلح ؛امنیت ؛قانون گرایی ؛حق محوری

امام راحل برای مقام مرجعیت احترام و جایگاه بی نظیری در توفیق رهبری انقلاب اسلامی و موفقیت آن در بسیج عمومی مردم در راستای اهداف متعالی نهضت قائل بوده و به همین دلیل پس از متعین شدن مقام مرجعیت خویش، به صحنه رهبری نهضت وارد شدند و در طول دوران رهبری مزبور نیز همواره با تکریم، احترام و تنبه بخشی به مراجع به دنبال مشارکت بخشی سیاسی و همسو کردن آنها در مسیر انقلاب اسلامی بودند و به غیر از استثنایی همانند آیت اله شریعتمداری، رئوس مراجع علی رغم امکان وجود اختلاف هایی در اجتهاد فقه سیاسی و انتخاب سطح و نوع مبارزه، با لبیک به امام (ره)، با جریان انقلاب اسلامی و رهبری امام (ره) همسو و در حد توان خویش، مددکار این دو بوده اند.

روح الهی- توحیدی و روحیه معنوی- عرفانی امام در حدوث و بقای انقلاب اسلامی تاثیر کامل داشته و گفتمان حاکم بر آن شده است. مقاله حاضر به بررسی نقش عرفان (البته با قرائت امام خمینی) بر انقلاب اسلامی و انقلاب اسلامی بر عرفان گرایی و معنویت گروی و رویکردی انتقادی به نسبت عرفان و سیاست در اندیشه برخی متفکران و عرفان واره های جدید پرداخته است.مساله اصلی مقاله، تحلیل ترابط و تعامل عرفان و انقلاب اسلامی است تا نشان دهد که عرفان امام خمینی (ره) نقش بنیادین از حیث معرفت شناختی- جامعه شناختی در آن داشته و قرائت امام از عرفان، قرائتی جامع و کامل، جهادی- حماسی و عدالت خواهانه است.

وجه غالب وجود امام خمینی، سلوک و بندگی ایشان و به تبع آن، شأن هدایتگری امام از منظر عشق به مخلوق و بندگی خالق است. امام خمینی در کسب معرفت و گام زدن در عرصة سیاست و تلاش برای تشکیل حکومت و برپایی دولت با اتکال به قدرت الهی و اخلاص و قیام لله و با تأسی جستن به قرآن و مکتب حضرت رسول اکرم(ص) و اهل بیت ایشان(ع) بر این وجه حرکت کردند و وقتی هدف معرفت الله باشد بی شک اندیشة عرفانی امام در حوزه سیاست و رهبری ایشان بیشترین نقش را می تواند ایفا کند. چرا که ایشان معتقد بودند حقیقت ما نیز عین سیاست ماست. لذا با توجه به تألیفات و تقریرات و شخصیت عرفانی امام خمینی و نقش بی بدیل ایشان در رهبری انقلاب اسلامی در این مقاله نیم نگاهی به عرفان سیاسی و سیاست عرفانی در آفاق اندیشه و عمل و بینش و گرایش امام خمینی که« انقلابی معنوی» به معنای جامع کلمه را در عصر جدید و دنیای نوین پدید آوردند داشته و به بررسی نقش و جایگاه عرفان امام خمینی در اندیشه سیاسی ایشان می پردازیم.

نظام طاغوتی به نظامی گفته می‌شود که از حد و مرز خود تجاوز می‌کند، و استبداد، استکبار و استیلا، از جمله ویژگی‌های آن است. چنین نظامی از نظر آموزه‌های دین اسلام، فاقد مشروعیت است. زمینه‌های اعتقادی پیدایش نظام طاغوتی شامل مواردی از قبیل باور به جدایی دین از سیاست، ساده‌انگاری و احساس کاذب استقلال می‌باشد. از نظر اخلاقی نیز دنیاگرایی، نادانی و غفلت می‌تواند زمینه نظام طاغوت باشد. همچنین زمینه‌های اجتماعی و سیاسی مانند راحت‌طلبی، سکوت در برابر جنایات، ترس از طاغوت، ثروت‌اندوزی، استکبار، برتری‌جویی و نفاق نیز می‌تواند موجبات شکل‌گیری یک نظام طاغوتی را فراهم سازد. این نظام‌ها برای رسیدن به اهداف خود، به تحریف حقایق، زور و تهدید، ایجاد جنگ روانی، استفاده از اهرم‌های مبارزاتی مانند تحریم اقتصادی، حمله نظامی، ترور مبارزان انقلابی، و تهاجم فرهنگی، متوسل می‌شوند. نظام طاغوتی باعث طغیان، استبداد در روابط اجتماعی و بردگی همه‌جانبه در اجتماع شده، رشد و شکوفایی فکری را از فرد می‌گیرد، و او را دچار خود کم‌بینی می‌کند. از لحاظ فرهنگی نیز دوری از دین، انحراف جنسی و ذلت را به‌همراه دارد، و فساد اقتصادی و به دنبال آن فقر و گرسنگی را بر جامعه تحمیل می‌کند. مردم موظف هستند از طریق ترک همکاری با نظام طاغوتی، ایجاد وحدت، امر به معروف و نهی از منکر، صبر و پایداری در برابر سیاست‌های ظالمانه، جهاد و مهاجرت، به مبارزه با چنین نظام‌هایی برخیزند. فرجام نظام‌های طاغوتی در این دنیا املاء و استدراج الهی، و در نهایت فروپاشی و شکست است. علاوه بر این، طاغوتیان در آخرت نیز اهل دوزخ‌و دور از رحمت الهی بوده، و همیشه در آتش خواهند ماند. قرآن کریم حاکمیت را حق مخصوص خداوند و کسانی می‌داند که اذن الهی را دارا هستند. خداوند این حق را به انبیا و اولیای خود داده، و نمونه‌هایی از این نوع حکومت‌الهی را می‌توان در تاریخ مشاهده کرد.

چکیدهدولت ها در بررسی نسبت بین دین و سیاست به دو گروه متمایز تقسیم می شوند که عبارتند از: دولتهای دینی و دولتهای سکولار. به دنبال وقوع رنسانس، آموزه مبتنی بر جدایی دین از سیاست که عمدتاً در جدایی دین از حکومت متجلی شد، در کشورهای غربی مقبولیت گسترده ای یافت. این آموزه به عنوان سکولاریسم مشخص می شود. منظور از سکولاریسم دقیقاً تحت کنترل درآمدن دین توسط قانون است.در اندیشه سکولاریسم، حق قانونگذاری و حاکمیت به غیرخدا یعنی انسان واگذار گردیده است.دولتهای سکولار مشروعیت خود را از مردم می گیرند. به میزانی که شهروندان اطاعت رضایتمندی از یک حکومت می کنند، آن نظام مشروعیت بیشتری پیدا می کند. منبع حقوق در دولتهای سکولار قراردادهای اجتماعی و قوانین موضوعه بشری است. اما در مقابل، دولتهای دینی، دولتهایی هستند که قوانین آن براساس اراده تشریعی خداوند تنظیم شده و به اجرا در می آید. بنابراین دولت دینی، دولتی است که قوانین آن با خدا و دین او ارتباط دارد. در دیدگاه دولتهای دینی، دین به عنوان آئین زندگی تنها طریق مطمئن برای رسیدن به کمال و سعادت بشر است. منشأ مشروعیت در این دولتها منحصراً پروردگار است. در حکومتهای دینی منشأ حقوق و قوانین، اراده و فرمان خداوند ومصالح حقیقی مردم براساس تشریعی الهی است و تمایلات شخصی افراد طبقه حاکم نقشی ندارد. بنابراین در مقایسه دولتهای دینی و سکولار، ناسازگاری این دو بسیار روشن است. و اما دموکراسی را حکومت مردم برمردم یا همان مردم سالاری تعریف می کنند. مردم سالاری یعنی حق حاکمیت مردم در تعیین نظام سیاسی و اجتماعی خودشان. مردم سالاری یک مفهوم عام است که زمانی در قالب اسلامی که همان مردم سالاری دینی است و زمانی در قالب لیبرال دموکراسی که همان دموکراسی غرب است عینیت می یابد. واژه های کلیدی: دین، سیاست، دولت های دینی، دولت های سکولار، مشروعیت، دموکراسی، مردم سالاری دینی، تفکیک قوا، اومانیسم، راسیونالیسم.

اهمیت اخلاق و سیاست و پيوند و پيوستگي اين دو در اندیشۀ امام خمینی(ره) بسیار برجسته است.مواجهۀ امام با سیاست و اخلاق در راستای رسالت انبیاء و برای تربیت انسان و به منظور تقرب به ذات الهی است. در نگاه امام اخلاق بر سیاست تقدم دارد و غایت آن محسوب می‌شود و سیاست فی‌نفسه از آن‌ جهت که زمینه را برای تهذیب و تزکیه و پرورش انسان مهیا می‌کند مورد توجه قرار می‌گیرد. بنابراین رابطۀ اخلاق و سیاست در نگاه امام یک رابطۀ متقابل و با محوریت اخلاق است. از یک جهت سیاست زمینه را برای پرورش اخلاقی و اجرای مکارم اخلاقی فراهم می‌کند و از سوی دیگر اخلاق معیارهایی برای رفتار سیاسی پیش می‌نهد که با توجه به آن معیارها، رفتارهای سیاسی درست و نادرست از هم تشخیص داده می‌شوند. با عنايت به اينكه این پژوهش در پي بررسی اندیشه‌های امام در خصوص پیوند دو مولفه "اخلاق" و "سیاست" است. مي‌توان گفت هدف از سیاست و اخلاق درديدگاه اسلامي و به تبع آن ازمنظرامام خميني(ره) سعادت بشری است و این سعادت بدون درک مناسبی از انسان و سعادت‌اش ميسر نیست. سعادت انسانی در اندیشۀ امام عبارت است از قرب الهی و راه این سعادت از طريق اخلاق یعنی تزکیۀ نفسانی بشرمی‌گذرد.در اندیشۀ امام روش و طریقۀ نائل شدن به مقام سعادت با تمسك به دین مبین اسلام و دست آويختن به ريسمان دو ثقل گران سنگ يعني قرآن كريم و عترت پيامبراسلام عملي است . مفهوم ولایت در اندیشۀ سیاسی امام، مفهومی کلیدی و بيانگر نيابت سياسي–اخلاقي عترت رسول الله و امام معصوم است. درمنظر امام خميني ولی فقیه مظهر"خليفه الهي" درعصرغيبت و حاکم و مجری احکام الهی در جامعه است و این مفهوم پیوند جداناشدنی با حوزۀ اخلاق دارد؛ چرا که ولی امر از يك سو مذهب به ملکات وصفات اخلاقی و از سوي ديگر مسلح به توانمندي در بينش و مديريت سياسي – ديني است و قبل از همه عدالت را در نفس خود محقق ساخته است.براساس اين بينش ولايت فقيه درانديشه سياسي امام خميني مظهر تحقق پيوند ناگسستني اخلاق و سياست است.

نظام جمهوری اسلامی به عنوان یکی از نظام‌های سیاسی روز دنیا که دارای یک رویکرد دینی می-باشد با تأکیدی که بر آمیختگی دین و سیاست دارد باید در برابر دیدگاه رایج مدرنیته مبنی بر جدایی دین از سیاست، سامانه و یک نظامی از اندیش? سیاسی مبتنی بر فطرت بشری ارائه داده و پاسخی برای تمام مسائل سیاسی و اجتماعی در امور داخلی و روابط بین الملل داشته و در پی تشکیل امت اسلامی، جهت اجرای احکام عملی اسلام و نیل به کمال مطلوب‌های انسان باشد. اما دست یافتن به این مهم جز با شناخت مبانی و زیرساخت‌هایی که قرآن کریم به عنوان منبع دین و کتاب هدایت بشری معرفی می‌کند امکان پذیر نیست. در این پایان‌نامه با بررسی آیات مربوط به حکومت حاکمان مطلوب قرآن کریم، که یک الگویی از حکومت مطلوب الهی و بایسته‌های امت اسلامی ارائه می‌دهد، مهم‌ترین مبانی سیاست (حکومت) مطلوب قرآن کریم مطرح می‌گردد. در فصل نخست، برخی از مفاهیم مربوط به نظام سیاسی تعریف و تبیین گردیده و رابطه دین با سیاست مورد بررسی قرار گرفته است.در فصل دوم مسأل? محورهای سیاسی قرآن و مبانی جهان‌بینی سیاسی قرآن و نیز مصادیق سیاست مطلوب در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.در فصل سوم نیز که بخش اصلی پایان‌نامه می‌باشد مهم‌ترین مبانی سیاست مطلوب قرآن کریم در دو بخش سیاست داخلی و سیاست خارجی مطرح گردیده است.همچنین در این فصل جمع بندی نهایی و نتیجه گیری از مباحث مطرح در بخش‌های فوق صورت گرفته و نمایی کلی از مباحث سیاسی قرآن و جامع? مطلوب قرآن کریم را ارائه گردیده است. و در پایان پیشنهادهایی در خصوص موضوع و تحقیق حاضر ارائه شده است.

نگارنده کتاب را در سه بخش و نه فصل و 27 بند و نتیجه گیری تدوین کرده است. پس از مقدمه بخش اول به کلیات و جایگاه تصمیم گیری می پردازد و ابعاد وجودی انسان را به سه بخش اعتقادات ، اخلاقیات و احکام دسته بندی می کند. در فصل دوم به جایگاه تصمیم گیری و ارتباط آن با احکام و رابطه دین و سیاست می پردازد. و فصل سوم آن به جایگاه اخلاق در تصمیم گیری می پردازد. بخش دوم براجع به گرایشات و روحیات تصمیم گینده می پردازد. که فصل اول ان راجع به تهذیب نفس و تصمیم گیری و آنگاه تهذیب نفس و خطرساز بودن انسان غیر مهذب اشاره می کند. فصل دوم به روحیه و تصمیم گیری پرداخته و اعتماد سه گانه در تصمیم گیری شامل اعتماد به نفس، اعتماد به مردم، اعتماد به خدا پرداخته است. فصل سوم راجع به روحیه انسان و پدیده های سیاسی در ابعاد روحیه انسان است. بخش سوم با ارکان و عناصر تصمیم گیری سیاسی اشاره دارد. در فصل اول بعد از ایجاد رابطه بین تصمیم گیری و کنش های فرد از سویی و احکام و تکلیف از سوی دیگر، تصمیم گیری برپایه تکلیف را مورد بررسی قرار می دهد، و سپس راجع به تکلیف شناسی، موضوع شناسی، حکم شناسی، عمل به تکلیف و انگیزه الهی بحث میکند. در نظریه تکلیف حضرت امام (ره) به آخرت نگری، احساس مسولیت، عدم شرط غلبه بر خصم، امدادهای غیبی، قاطعیت، الطاف الهی، تکلیف و در ادامه به قدرت و نظریه تکلیف می پردازد. فصل دوم از بخش آخر نویسنده به تشریح ارکان تصمیم گیری سیاسی و تئوری (راهها) اشاره دارد. که راجع به اطلاعات و تکلیف در سه بخش اطلاعات تعریف شده، اطلاعات حکم شناسی، اطلاعات موضوع شناسی بحث میکند. تحلیل و ارزیابی، یکی از رکن های تصمیم گیری است که در آنجا به جمع آوری اطلاعات و تفکر در معلومات برای نیل به حل مجهولات می باشد. ولکن دیگر تصمیم گیری آینده نگری است. تصویر سازی آینده چه در شکل اهداف چه در شکل پیش بینی آینده روشن می شود. عنصر دیگر در تصمیم گیری سیاسی، بر اساس تئوری راهها، مسئله همراهان، حامیان، مردم است خدا حاضری از دیگر مباحث تصمیم گیری مکتبی است و خدا حاضری به طور کلی تصمیم گیری یک انسان معتقد در ابعاد بینش ها، گرایش ها و کنش ها تحت الشعاع قرار می دهد. بند چهارم، در تصمیم گیری به دشمن شناسی و ضد همراهان پرداخته است. در نهایت به نتیجه گیری می پردازد.