جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهاز جمله افرادی که در سده‏هاى گذشته، به ویژه عصر حاضر به مطالعات وسیعى درباره قرآن دست زده و منشأ آثار گوناگونى شده‏اند، مستشرقان هستند. در حال حاضر بحث استشراق از مباحث اصلی و چالش آفرین در جهان اسلام محسوب می‌شود.تحقیق حاضر به ترجمه و نقد و بررسی و تطبیق مدخل های‌قرآن و حدیث در دائرهالمعارف‌های لاتین مهم عصر حاضر پرداخته است. بعد از بیان کلیات ترجمه مداخل مورد بحث در این رساله عنوان شده است، در ادامه مدخل حدیث و قرآن دائره المعارف قرآن (E.Q.) که توسط یونبال نگارش یافته است، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نگارنده با بررسی منصفانه، ضمن بیان و تأیید موارد مستدل و معتبر، مطالب بی‌دلیل، ضعیف و یا بدون استدلال را مورد کاوش قرار داده است، از آراء و نظریات محققان جهان تشیع بهره گرفته است. ایشان در بخشی از مطالب مانند؛ بحث قرائات، انساء و... که ناروا و گاه مغرضانه تلقی می‌شود، به تشیّع نسبت داده است که نگارنده با ردّ صریح آنها، به دیدگاه‌های محققان شیعه استناد نموده و به روشن‌گری پرداخته است.از بررسی و مقایسه‌ای که میان سه دائرهالمعارف قرآن، اسلام و مذهب در مدخل حدیث و قرآن صورت گرفته است، چنین به دست آمد که، مولفان این مقالات، از دیدگاه های متفاوت به این مسئله نگریسته‌اند و مطالبی متفاوت در این زمینه عنوان نموده‌اند. نکته مهم و قابل توجه اینست که یونبال تمام مطالب قرآنی را در پرتو حدیث بررسی نموده است و ایشان در بیان مطلب، استناد صرف به احادیث داشته است بدون توجه کافی به کیفیت این احادیث، و این می تواند نشان عدم دقت ایشان در گزینش و انتخاب مطالبباشد، چرا که در احادیث مسلمانان هرگونه حدیث یافت می شود. نکته مهمتر اینکه؛ تمام مولفان در بررسی های خود، فقط منابع اهل‌سنت را لحاظ نموده‌اند و این عدم جامع‌نگری مولفان را می‌رساند.کلید واژه‌ها: دائرهالمعارف، قرآن، حدیث، اسلام، دین، ترجمه، نقد، تطبیق.

کتاب «المسيحیة» نوشته احمد شلبی، دومین کتاب از مجموعه مقایسه و بررسی ادیان است که به بررسی دین مسیحیت، مسیحیان و به طور کلی عقاید مسیحیان پرداخته است. دین مسیحیت یک آیین یکتاپرستانه تثلیثی است که بر آموزه‌ ها و سخنان (مسیح و پولس) استوار گشته‌ است. آموزه‌ هایی چون تثلیث، مرگ خداوند به عنوان کفارهٔ گناهان، تعمید آب و روح القدس از باورهای بنیادین این آیین هستند. این کتاب در واقع دایرة المعارفی است درباره دین مسیحیت، مسیحیان و آموزه ها و عقاید آنان. در این کتاب بعد از توضیح مفصلی درباره دین یهود به اشهر الاتجاهات حول المسیح و المسیحیة پرداخته شده است. سپس مسیح و مسیحیت در نظر مسلمانان شامل ذکریا، یحیی، یوسف، مریم بنت عمران آمده است. در ادامه مقولاتی چون روح، مریم عذرا، تولد حضرت عیسی، قوم بنی اسرائیل قبل از نبوت حضرت عیسی، نبوت حضرت عیسی و معجزات وی، یهودیان و مسیح آمده است. سرگذشتی از حضرت مسیح پس از پیامبری و خیانتی که به وی شد، عروج حضرت به آسمان ها از دیگر مطالبی است که در این کتاب آمده است. در ادامه تفصیل القول عن المسیحیة فی نظر المسلمین و المسیح و المسیحیة فی نظر المسیحیین آمده، خرافات و وضع کنونی مسیحیان هم از دیگر مطالب این کتاب است. باید افزود بحث مفصلی در باره پولس در این کتاب شده است. وی از مهمترین مبلغان مسیحیت و بنیانگذار الهیات و خداشناسی این آئین بود؛ بر خلاف حواریون، پولس هرگز با عیسی دیدار مستقیم نداشته است؛ با این حال این پولس بود که مسیحیت را از یهودیت جدا ساخت، همچون دینی جداگانه. در کتاب اعمال رسولان، پولس پیشوای نصاری (غیر یهودیان) و حواریون پیشوای مسیحیان خوانده شده‌ اند. از دیگر مطالبی که در این کتاب آمده می توان به حواریون، اناجیل مهم و انجیل یوحنا، انجیل متی، مرقص، لوقا و غیره اشاره کرد.

از آن جا که اعتقاد به مهدی موعود، همزاد اسلام بوده و بارزترین تجلی را در بشارت های پیامبر ص داشته است؛ فرقه های اسلامی در پذیرش آن اتفاق نظر دارند. بدیهی است سو استفاده برخی از مدعیان که نوعا برای کسب قدرت و مشروعیت، به این آموزه دینی اصیل تمسک جسته اند، نباید به عنوان دلیلی بر نادرستی اصل مهدویت تلقی شود. متاسفانه بیش تر مستشرقین، توان تفکیک میان حقیقت مهدویت و سو استفاده های صورت گرفته از آن را نداشته و در پژوهش های تاریخی خود، این دو را به هم آمیخته اند.البته این موضوع تا حدی طبیعی است؛ زیرا کم نبوده اند کسانی که در طول تاریخ، سخن از مهدویت گفته و آن را در جهت مقاصد خود به کار بسته اند؛ به گونه ای که مستشرقین به این ذهنیت رسیده اند که این بحث پیش از آن که یک واقعیت باشد، دسیسه و بهانه ای در دست معترضین و مخالفین سیاسی بوده است. مقاله پیش رو کوشیده است با بررسی و نقد برخی اظهارات اسلام شناسان غربی، که در دایره المعارف های معتبر درج گردیده، در جهت رفع ابهامات و تصحیح نگرش آنان اقدام کند.

در این پژوهش به تحلیل محتوای مقالات دایره‌المعارف پزشکی اسلام و ایران پرداخته شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و روش انجام آن تحلیل محتوا می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل تنها جلد منتشر شده دایره‌المعارف پزشکی اسلام و ایران (جلد اول) است که حاوی 389 مقاله می‌باشد و به علت محدود بودن جلدهای منتشر شده دایره‌المعارف، در این پژوهش نمونه‌گیری انجام نشد و کلیه مقالات جلد 1 مورد بررسی قرار گرفت. برای گردآوری داده‌ها مقالات مورد مطالعه قرار گرفت و داده‌های مورد نیاز در سیاهه کنترلی که براساس سؤالات اساسی پژوهش تنظیم شده بود، درج گردید. نتایج حاصل از این بررسی به شرح زیر ارائه می‌گردد: مطالعه وضعیت پدیدآورندگان مقالات دایره‌المعارف نشان داد که اکثر آن‌ها (43/75%) دارای مدرک کارشناسی ارشد می‌باشند و زنان (52/34%) بیش از مردان (47/66%) در تولید مقالات مشارکت داشته‌اند. همچنین بیشتر پدیدآورندگان (92/19%) دارای ملیت ایرانی هستند.مطالعه وضعیت مقالات دایره‌المعارف نشان داد که از 389 مقاله مورد بررسی، 370 مقاله (95/12%) تألیف و 19 مقاله (4/88%) ترجمه بوده است؛ از این بین، 219 مقاله (56/3%) به موضوع اعلام و اشخاص، 106 مقاله (27/25%) به موضوع مباحث خاص، 41 مقاله (10/54%) به موضوع کتاب‌ها و تألیفات، 15 مقاله (3/85%) به موضوع کلیات و 8 مقاله (2/06%) به مباحث متفرقه تعلق دارند. هر مقاله به طور میانگین 2.64 صفحه از دایره‌المعارف را شامل می‌شود و در هر مقاله به طور متوسط 16.58 استناد به کار رفته است. همچنین، از بین مقالات مورد بررسی تنها در 93 مقاله مجموعاً 106 تصویر به کار رفته است و 296 مقاله فاقد تصویر می‌باشند.بررسی وضعیت استنادهای به کار رفته در مقالات دایره‌المعارف نشان داد که از کل 6451 استناد موجود در جلد 1، بیشترین استنادات (98/66%) به زبان غیرفارسی صورت گرفته است و تنها 23/02% از استنادات به زبان فارسی می‌باشد و به طور کلی، زبان عربی با 49/31% بالاترین میزان استنادها را به خود اختصاص داده است. در بررسی تاریخ انتشار استنادات مشخص شد که بیشترین استنادها (54/15%) دارای تاریخ انتشار میلادی هستند و پس از آن به ترتیب تاریخ هجری شمسی (36/8%) و هجری قمری (4/84%) وجود دارند. بررسی‌ها نشان داد پربسامدترین پدیدآورندگان مورد استناد در مقالات، ابن‌ابی‌اصیبعه با فراوانی 128 و پربسامدترین منابع مورد استناد کتاب عیون الانباء فی طبقات الاطباء (به زبان عربی) اثر ابن‌ابی‌اصیبعه با فراوانی 123 می‌باشد.همچنین هیچ رابطه معناداری بین تعداد استنادها و ملیت نویسندگان مقالات یافت نشد؛ درحالی که مشخص شد بین زمان نشر و تعداد دفعات استناد، رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد.