جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 141
تبیین مفهوم لذت و اقسام آن از منظر غزالی
نویسنده:
عین الله خادمی، حمیدرضا حاجی بابایی
نوع منبع :
مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی,
چکیده :
غزالی لذت را به ادراک ملایم تعریف کرده و برای آن اقسام مختلفی بیان می ­کند که عبارتند از: لذت حسی و قلبی، لذت حسی و غیر حسی، لذت ظاهری و باطنی، لذت حسی و عقلی، لذت عقلی و بدنی. او چگونگی تکوین و تکامل لذات در انسان را ضمن پنج مرحله تبیین می­ کند و پنج عاملِ تفاوت از ناحیه قوه مدرکه، تفاوت از ناحیه ادراکات، تفاوت در معانی مدرَکه، تخالف نوعی و تخالف از حیث قوت و ضعف را به­ عنوان ملاک­ های تمایز لذات بیان می­کند. ابو حامد در تعریف لذت متأثر از فارابی است و عدم توجه او به دو تعریف ارائه ­شده از سوی ابن ­سینا مبین نقص کار ایشان است. اقسام مختلف لذت از نگاه غزالی را می­ توان به یک تقسیم واحد برگرداند. عدم تمایز میان عقل و قلب از سوی او در بیان اقسام مختلف لذت، امری ناصواب است.
صفحات :
از صفحه 79 تا 98
واکاوی اراده الهی در اندیشه فلاسفه و متکلمان اسلامی با تأکید بر مدرسه کلامی بغداد و حله
نویسنده:
مهدی فرمانیان، حسین حجت خواه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه معارف اسلامی,
چکیده :
چکیده: «اراده الهی» از مهم ترین مباحثی است که تبیین کلامی و فلسفی آن با یکدیگر متفاوت است؛ هرچند برخی متکلمان در تفسیر «اراده الهی» به اندیشه فلسفی گراییده اند. در اندیشه متکلمان نخستین امامیه، با تأکید بر مضامین احادیث اهل بیت، اراده یکی از مراتب فعل الهی و به معنای «عزم بر مشیت» بود؛ اما مدرسه بغداد، همگام با معتزله بغداد، آن را به «فعل الهی» یا «امر به فعل» تفسیر کرد؛ گرچه ذاتی دانستن اراده و تفسیر آن به «علم به مصلحتِ در فعل» نیز طرفدارانی داشت. پس از مدرسه بغداد و در طول تاریخ کلام امامیه، تحلیل اراده تحت تأثیر اندیشه فلسفی قرار گرفت و سرانجام در مدرسه حله، اراده به امری ذاتی یا همان داعی، یعنی «علم به مصلحت و خیریت در فعل» تفسیر شد. در این پژوهش، درصدد هستیم با واکاوی چیستی اراده از دیدگاه فیلسوفان و متکلمان، سیر تطور آن را در سده های میانه، به ویژه در اندیشه کلامی مدرسه بغداد و حله بررسی کنیم و با ارزیابی تطبیقی این دیدگاه ها، نسبت آنها را با رویکرد روایات در این زمینه دریابیم.
صفحات :
از صفحه 43 تا 60
امام خمینی (ره) و مقام رضا
نویسنده:
منوچهر اکبرى، امین رحیمى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از موضوعاتی که عرفا بدان بسیار اهمیت داده اند، مقام رضا می باشد. رضا که در لغت به معنی خشنود شدن است، در نزد اهل سلوک لذت بردن در هنگام بلا و شادمانی دل است به جریان قضا و خروج از رضای نفس و آمدن در رضای حق است. آیات و احادیث فراوانی در باب رضا وجود دارد که اهمیت این موضوع عرفانی را بیان میکند. امام خمینی (ره) مرتبه اعلای رضا را از اعلا مراتب کمال انسانی و بزرگترین مقامات اهل جذبه و محبت می داند و آن را فوق مقام تسلیم و دون مقام فنا به حساب آورده است. ایشان علم به جمیل بودن حضرت حق، ایمان قلبی، طمانینه نفس و مقام مشاهده را مبادی مقام رضا به حساب آورده و برای صاحبان آن مراتبی را از جمله: رضا به قضا و قدر، رضا به رضای خداوندی و... ذکر کرده است. لذا نهایت کار سالک در آن است که خشنودی خالق را خشنودی خود بداند.
صفحات :
از صفحه 115 تا 128
نکته هایی چند درباره کمال الدین حسین واعظ کاشفی
نویسنده:
مهدی فرهانی منفرد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
کمال الدین حسین واعظ کاشفی، یکی از برجسته ترین فرهنگ مردان سده نهم (قرن پانزدهم میلادی) و از نمایندگان جریانهای فکری- فرهنگی عصر خود به شمار می آید. بررسی شخصیت و زندگی او مخصوصاً از چند جهت اهمیت دارد. او که در هرات سنی نشین زندگی می کرد، دارای گرایشهای شیعی بسیار پررنگ بود و از پرکارترین نویسندگان روزگار خود به شمار می آمد و از شناخته ترین واعظان زمان خود بود. او به عنوان عالمی مفسر، منجم و ریاضی دان نیز شناخته می شد. با وجود این، زندگی اش چندان مورد توجه مورخان قرار نگرفته است. این نوشتار کوتاه می کوشد تا درباره آگاهیهای پراکنده موجود از زندگی او پرسشهایی را مطرح کند و در حد توان بر این آگاهیها بیفزاید.
صفحات :
از صفحه 193 تا 204
اعتبار علمی واقدی و مغازی او
نویسنده:
محمد حسین واثقی راد
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
باورهای دینی امروز مسلمانان برخاسته از گذشته اسلام است. کتاب های تاریخ یکی از منابع دین شناسی به حساب می آیند. از آن جمله کتاب مغازی واقدی است. محمد بن عمر واقدی نخست در مدینه می زیست. در سال 180 به دربار هارون پیوست و در حکومت مامون به قضاوت پرداخت. این وابستگی او در ترویج کتابش بی تاثیر نبود. اعتبار علمی او در زمان خود و پس از آن مورد اختلاف بود. افرادی او را ستودند و بسیاری نکوهش کردند. محدثان و پیشوایان مذاهب روایت های او را بی اعتبار دانستند. اما تاریخ نگاران به کتاب او استناد کردند و امروز نیز کتاب مغازی او را معتبر می دانند.
صفحات :
از صفحه 331 تا 345
اندیشه های تنزیهی عباد بن سلیمان
نویسنده:
ناصر گذشته
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
عبادبن سلیمان صیمری یکی از دانشمندان ایرانی است که در قرن دوم قمری در مکتب معتزله پرورش یافت و بالید. مهم ترین ویژگی مکتب معتزله این بودکه در برابر مشبهه که به خدایی شبیه به انسان باور داشتند، با عنایت به اندیشه های نو افلاطونی، خدایی تنزیهی را در خلال دستگاهی کلامی طرح کردند که هیچگونه صفتی ندارد و صفات خدا را به ذات باز می گرداندند. به عبارت دیگر، آنان به خدایی باور داشتند که هیچ گونه شباهتی با آفریده هایش نداشت و «دیگر» بود. عباد بن سلیمان در خداشناسی تنزیهی خویش، چند فراتر از همقطاران اعتزالیش رفته و به تنزیه مطلق روی آورده است. او با الهام از حکمیان یونان باستان، جهان را در دو ساحت می بیند، نخست، ساحت پیش از وجود که اشیاء و ماهیات بودند ولی فاقد وجود بودند و این اشیاء از ازل همبود با خداوند بودند. ساحت دوم عالم، ساحتی است که با فرآیند خلقت به وجود آمده است، این فرآیند اینگونه بوده که خداوند با پدید آوردن گفتاری آفرینشگر یا «کن» ندایی به اشیاء درداد که پدید آیند و آنان نیز پدید آمدند و بدین سان جهان کنونی که مشاهده می کنیم و جهان تکون، حدوث و خلقت نام دارد، پدید آمد. خدا هیچ گونه ارتباطی حتی ارتباط معرفتی با ساحت دوم عالم ندارد. عباد با ترسیم چنین جهانی، این غایت را جستجو می کند که هر گونه ارتباط خداوند را با این عالم و به دنبال آن، هر گونه مشابهت وی را با عالم نفی کند و خدا را «به کلی دیگر» بینگارد. این عقیده بالطبع لوازم گوناگونی دارد که یکی از لوازم آن این است که وی می بایست عالم را ازلی بداند و ازلی دانستن عالم اندیشه ایست که وی از زمره متکلمان دور ساخته و به فیلسوفان نزدیک کرده است.
صفحات :
از صفحه 247 تا 254
زمینه‌های شکل‌گیری اندیشه‌های احمد بن حنبل
نویسنده:
زهرا روح اللهی امیری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام,
چکیده :
اندیشه­ ها در بستر مسائل سیاسی و اجتماعی شکل می­ گیرند. سده های نخستین اسلامی و مشکلات سیاسی فراوان آنها زمینه ­ساز پیدایش اندیشه­ هایی بود که با دغدغه حفظ سنت پیامبر(ص) در عرصه­ های مختلف سیاسی و فرهنگی جلوه ­گر شد. احمد بن حنبل (241 ق) را می­ توان یکی از صاحبان چنین اندیشه ­ای در آن دوران شمرد. در این مقاله سعی خواهد شد تا با روش درک منطق درونی نظریه سیاسی که الگویی برای شناخت نظریه سیاسی است و با رویکردی تاریخی نظریه احمد بن حنبل درباره حاکمیت جائر بررسی شود. براساس روند پیشنهادی اسپریگنز، ابتدا اوضاع سیاسی – اجتماعی و بحران­های قرون دوم و سوم هجری را مورد بررسی قرار می­ گیرد و در ادامه علل اصلی بحران­ها و تأثیر آنها در ایجاد اندیشه­ های احمد در قالب مؤلفه­ هایی چون درگیری­های سیاسی، مناقشه­ های فکری، جهت دهی خاص به روایت­ها و احادیث، مناقشه ­های کلامی و سرانجام اقتداری شدن فقه سیاسی دنبال می­ شود. مهم­ترین نتیجه این عوامل، بروز اندیشه ­ای برای حفظ حاکمیت جائر و حمایت از قدرت­های سیاسی بوده است
ابن راوندی و دفاع از اندیشه کلامی کوفه
نویسنده:
عباس میرزایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم : انجمن کلام اسلامی حوزه,
چکیده :
ابن راوندی در دوره ای، معتزلی بوده و سپس به امامیه گرایش پیدا کرده است. نوشتار حاضر بر آن است به این مسئله بپردازد که ابن راوندی در چارچوب کدام یک از گرایش های فکر امامی، مذهب امامیه را پذیرفت؛ و آیا او با توجه به گرایشات اعتزالی اش به نوعی، روش و محتوای اندیشه معتزله را در کلام امامیه وارد و ادبیات خاصی را در کلام امامیه ایجاد کرد، یا اینکه صرفاً با جریان عمومی کلام امامیه پیش از خود همراه شد؟ با هدف روشن شدن وضعیت کلام شیعه در طول سده سوم هجری و همچنین آشکار کردن وضعیت اندیشه امامیه میان دو مدرسه کلام امامیه در کوفه و بغداد، با روش مقایسه اندیشه های ابن راوندی با هشام بن حکم، به عنوان نماینده شاخص کلام امامیه در کوفه، این فرضیه پیگیری شد که ابن راوندی را می توان ادامه دهنده منهج کلامی امامیه در کوفه دانست. به نظر می رسد، ابن راوندی در تقابلی غیرخصمانه با معتزله تلاش کرد از طریق احیای مدرسه کلام امامیه کوفه، منظومه معرفتی امامیه را تبیین کند.
صفحات :
از صفحه 125 تا 142
بررسی روایت ابوحیان توحیدی از ماجرای «فیل شناسی کوران» و نسبت آن با کثرت گرایی دینی
نویسنده:
ابراهیم موسی پور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
از آثار و نوشته های ابوحیان توحیدی پیداست که وی با وجود زندگی در کانون تصادم و اصطکاک میان عقاید و مذاهب مختلف در بصره قرن چهارم، شخصیتی آزاداندیش و تا حدود زیادی به دور از تعصب دینی و مذهبی بوده است. این بی تعصبی می تواند علاوه بر جنبه های درونی او، متأثر از نفوذ افکار استادش ابوسلیمان منطقی، مراوده توحیدی با اخوان الصفا و نیز قدری گرایش او به زهد و تصوف بوده باشد؛ با این حال، در برخی آثار ابوحیان چیزی بیش از بی تعصبی و تسامح در دین، و در واقع گونه ای قول به کثرت باوری دینی نیز ملاحظه می شود. از این رو ارائه هر تفسیری از حکایت فیل شناسی کوران در کتاب المقابسات- به مثابه یک متن که به دست توحیدی پدید آمده بدون توجه به نیت او که احتمالاً با مراجعه به شخصیت تاریخی او قابل اکتشاف است بهره شایانی از حقیقت نتواند داشت. با چنان مراجعه ای، در نهایت به نظر می رسد که توحیدی از گرایشهای کثرت باورانه دینی بر کنار نبوده است.
صفحات :
از صفحه 259 تا 271
اشارات و التنبیهات و شرح امام فخر رازی بر بخش حکمت آن
نویسنده:
علیرضا نجف زاده تربتی
نوع منبع :
مقاله , شرح اثر
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در بخش نخست این مقاله به اهمیت و ویژگیهای کتاب الاشارات و التنبیهات در میان آثار فلسفی ابن سینا از قبیل: نوآوری در تبویب مطالب و تعیین عناوین فصول، نثر زیبا و ادیبانه و در ر عین حال موجز و رمز گونه، شرح مبانی و اصطلاحات عرفانی با تکیه بر اصول و براهین فلسفی در نمطهای آخر این کتاب اشاره شده است. دانشمندان بسیاری بر این کتاب شرح و حاشیه نوشته اند که از مهمترین آنها شرح متکلم بزرگ اشعری امام فخر رازی (544 – 606 ق ) است. او برای اولین بار عبارات موجز و اشاره گونه این کتاب را تفسیر کرده و فهم غوامض آن را بر خوانندگان آسان ساخته است. اما او در شرح خود- به خصوص در مسائل علم الهی- بر ابن سینا اعتراضات و تشکیکات بسیار روا داشته و حتی آنچه را در آثار دیگر خود با دلایل متعدد اثبات کرده در این جا مورد تشکیک قرار داده و در این راه چنان افراط کرده که بعضی شرح او را «جرح» خوانده اند. به راستی چه عاملی سبب این همه خرده گیری و اظهار آراء متعارض شده است؟ آیا او از نظام فکری منسجم و ثابتی برخوردار نبوده است؟ آیا او در طول حیات فکریش گرفتار تحول فکری شده است؟ یا علل و انگیزه های دیگری در کار بوده است. این مقاله به این موضوع نیز خواهد پرداخت که امید است مورد عنایت قرار گیرد.در بخش نخست این مقاله به اهمیت و ویژگیهای کتاب الاشارات و التنبیهات در میان آثار فلسفی ابن سینا از قبیل: نوآوری در تبویب مطالب و تعیین عناوین فصول، نثر زیبا و ادیبانه و در عین حال موجز و رمز گونه، شرح مبانی و اصطلاحات عرفانی با تکیه بر اصول و براهین فلسفی در نمطهای آخر این کتاب اشاره شده است. دانشمندان بسیاری بر این کتاب شرح و حاشیه نوشته اند که از مهمترین آنها شرح متکلم بزرگ اشعری امام فخر رازی (544 – 606 ق ) است. او برای اولین بار عبارات موجز و اشاره گونه این کتاب را تفسیر کرده و فهم غوامض آن را بر خوانندگان آسان ساخته است. اما او در شرح خود- به خصوص در مسائل علم الهی- بر ابن سینا اعتراضات و تشکیکات بسیار روا داشته و حتی آنچه را در آثار دیگر خود با دلایل متعدد اثبات کرده در این جا مورد تشکیک قرار داده و در این راه چنان افراط کرده که بعضی شرح او را «جرح» خوانده اند. به راستی چه عاملی سبب این همه خرده گیری و اظهار آراء متعارض شده است؟ آیا او از نظام فکری منسجم و ثابتی برخوردار نبوده است؟ آیا او در طول حیات فکریش گرفتار تحول فکری شده است؟ یا علل و انگیزه های دیگری در کار بوده است. این مقاله به این موضوع نیز خواهد پرداخت که امید است مورد عنایت قرار گیرد.
صفحات :
از صفحه 243 تا 256
  • تعداد رکورد ها : 141