جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نصوص معتبر دينی و عقل سليم بر هدفدار بودن خداوند در فرستادن پيامبران و فروفرستادن كتب آسمانی و تشريع مقررات دلالت دارند. انگيزه و ثمره اين سه كار، چيزی جز تأمين سعادت العالی لا يفعل شيئا » و مصلحت مخاطبان و مكلفان نيست. هدفدار بودن خداوند را نبايد با قانون منافی دانست. مقاله حاضر به گفت و گو از رابطه مصلحت با بعث رسل، انزال كتب « لأجل السافل و تشريع مقررات می پردازد و از مورد اخير، يعنی رابطه مصلحت و شريعت و به تبع، رابطه مصلحت و فقه با تفصيل بيشتر گفت وگو می كند.

این پایان نامه در پی آن است که اندیشه و عقاید وهابیت و آموزه های آن را مورد بررسی قرار داده و آنگاه آنها را به نقد بکشد در فصل اول چگونگی و نحوه انتخاب موضوع ، اهمیت و اهداف ، بررسی پیشینه تحقیق ، امتیاز تحقیق و روش تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است در فصل دوم با بررسی افکار موٌسسان وهابیت همچون ابن تیمیه و محمدابن عبدالوهاب به نقد آراء آنها پرداخته و در ادامه در فصل سوم آموزه های وهابیت در زمینه های توحید، توسل، زیارت، شفاعت، بنای قبور... مورد بررسی و نقد قرار گرفته و دیدگاه فریقین مطرح می گردد.در فصل چهارم با نگاهی به تبلیغات وهابیون در کشورهای اسلامی و تاریخچه بلوچستان دیدگاه مردم بلوچ در مسایل دینی بررسی گردیده و اهداف سرمایه گذاری وهابیت در بلوچستان و آثار نامطلوب آن و همچنین نتایج بدست آمده از تحقیق میدانی مورد بررسی قرار گرفته است .در فصل پنجم با نتیجه گیری و جمع بندی اصول گذشته پیشنهادات و راهکارهای اجرایی با عقاید وهابیت مطرح گردیده است این پیشنهادات به نوعی راهکارهای عملی در این زمینه را ارائه می دهد آنچه که از این تحقیق در نهایت امر بدست می آید تلاش گسترده وهابیت جهت رسوخ در عقاید و اعتقادات مذهبی اهل سنت بلوچستان می باشد که در پاره ای از موارد فعالیت آنها تاثیر گذاری لازم را داشته و در پاره ای از موارد نیز با شکست روبه رو گردیده است .

در این پژوهش به یکی از مهمترین موضوعات اجتهاد با عنوان تجزی اجتهاد پرداخته می شود. اجتهاد به دو نوع تقسیم می شود: الف) اجتهاد مطلق؛ یعنی اینکه مجتهد، توانایی اجتهاد در تمام موضوعات و مسائل فقه اسلامی را دارد. ب) اجتهاد جزئی؛ یعنی اینکه مجتهد فقط در حوزه‌ی مخصوص از ابواب فقه توانایی اجتهاد دارد. اصطلاح اجتهاد در این مفاهیم نقش بسزایی دارد: اجتهاد؛ یعنی به کار گیریِ تمام توان برای استنباط احکام شرعیِ ظنی از ادله‌ی تفصیلی، به طور کهفقیه احساس کند که بیش از آن توان ندارد. این تعریف در مفاهیم اجتهاد مطلق و اجتهاد جزیی نهفته است. در موضوع تجزّی اجتهاد، علمای اصولی اهل سنت اختلاف دارند. اختلاف آنها، در چهار دیدگاه خلاصه می شود:. اولین دیدگاه این است که علمای اصولی اهل سنت قائل به صحت تجزّی اجتهاد می باشند و اگر در برخی از مسائل یا ابواب فقهی، برای مجتهد مناط اجتهاد حاصل شود می‌تواند اجتهاد کند؛ حتی اگر در سایر موضوعات و مسائل شناخت نداشته باشد. این اجتهاد صحیح و عمل به آن جایز است. اکثر علما از جمله غزالی، آمدی، ابن قیم، فخر رازی ودیگران معتقد به این نظر می باشند.دیدگاه دوم عبارت است از اینکه عده‌ای از علما از جمله: شوکانی، تجزی اجتهاد را جایز نمی‌دانند و اجتهاد در همه‌ی ابواب و موضوعات را صحیح می دانند. دیدگاه سوم این است که تجزی اجتهاد را فقط در علم فرا ئض صحیح می دانند و معتقدند علم فرا ئض از سایر ابواب و موضوعات جداست و دارای ادله ی قطعی می‌باشند این نظریه به کسی خاص نسبت داده نشده است. دیدگاه آخر، که به ابن حاجب منسوب است؛ قائل به توقف است. یعنی کسانی در میان دیدگاهای مختلف ترجیحی قائل نشده‌اند و در این موضوع سکوت کرده‌اند. هرکدام از طرفدارن این دیدگاهها برای اثبات نظر خود دلایلی را ذکر کرده‌اند و به رد دیدگاه طرف مخالف، پرداخته اند که در این تحقیق به طور مفصل بحث شده است. رای راجح، جایز بودن تجزّی اجتهاد است و دلایلی نیز برای اثبات این صحت ذکر شده است.

حدیث به عنوان دومین منبع از منابع اسلامی پس از قرآن کریم است.نقل این میراث ارزشمندغالباتوسط افرادی صورت گرفته که اصطلاحا به آن‌ها راوی اطلاق می‌گردد. شناخت‌ احادیث صحیح‌ و سقیم‌ منوط‌ به‌ شناخت‌ میزان‌ وثاقت‌ ویاضعف روایان است‌.علم رجال و مهم‌ترین بخش آن یعنی دانش جرح و تعدیل این مهم رابرعهده دارد. صیانت ازمبانی شریعت مقدس و قوانین آن را ازفوایدعلم مذکور دانسته‌اند،زیرا شناخت صحیح از سقیم به وسیله آن حاصل می‌گردد.دانشمندان سرشناس شیعه واهل سنت آثارومصنفات گران‌سنگی رادرزمینه جرح و تعدیل وقواعدآن به رشته تحریر درآورده‌اند.این آثار حاوی دیدگاه‌های مهم فرقین در مباحث فوق الذکربوده و منبع اصلی رجوع پژوهشگران و محققین می‌باشد.در این تحقیق سعی شده تامبانی فریقین در خصوص ملاک‌های جرح و تعدیل روایان و مباحث پیرامون آن از منابع اصلی استخراج و در غالب یک مجموعه مستقل تدوین گردد.این تلاش علمی سبب تسهیل دسترسی دانش‌پژوهان و علاقمندان به آگاهی از آراء و نظرات دانشمندان اسلامی دراین حوزه می‌گردد.

نوشتار پيش رو، به بيان يکي از آموزه هاي مهم مهدويت به نام «انتظار از منظر اهل سنت» مي پردازد.انتظار به عنوان باوري اساسي در ميان اهل سنت، داراي شاخصه ها و مباحث مختلفي است که با باز خواني هر کدام از آن ها، نسبت به ابعاد انتظار شفافيت و باز شناسي بيش تري پيدا مي شود. مثلا يک بار مباحث «رويکردشناختي انتظار» که به رويکرد «حديث محوري» و «باورمحوري» قابل تقسيم است، مطرح مي گردد و از اين طريق به گستره وجودي انتظار در منابع حديثي و کتاب هاي علماي اهل سنت پي برده مي شود، بار ديگر به دنبال طرح مباحث ديگري نظير «ماهيت شناختي وکارکردشناختي انتظار» رفته و با واکاوي انتظار از اين دو منظر، به تقسيمي نظير انتظار عام و خاص و نيز انتظار مثبت و منفي رهنمون مي شويم. در بحث کارکرد شناسانه انتظار که حاوي تنوعاتي نظير انتظار مثبت و منفي است، انديشمندان اهل سنت در بيانات و مکتوبات خويش به صورت فراگير به اين موضوع پرداخته و با ضوابطي دقيق، به بيان تمايزات آن دو مبادرت کرده اند. همچنين با تشريح نقش غير سازنده انتظار منفي و با تبيين نقش تاثير گذار انتظار مثبت، زمينه ساز ترويج انتظار مثبت در ميان اهل سنت شده اند.

اندیشه تعامل میان مسلمانان و وحدت اسلامی منشأ دینی و مذهبی دارد ، برگرفته از کتاب و سنت است دعوت به تعامل و وحدت اجتماعی وایجاد الفت و در جامعه اسلامی و پرهیز از تفرقه و تحزب و تنش های بی حاصل سیاسی، اجتماعی ، فکری از مهمترین اصول و دستور های قرآن و پیامبر (ص) بوده است. امامانمعصوم با استمرار دعوت پیامبر اسلام همواره به ضرروتتوجه به این وظیفه مهم می اندیشیدند. امامان معصوم در طول بیش از دو قرن حضور خود با گروه ها و جریانهای مختلف و ناهمگون از مخالفان سیاسی و دینی و مذهبی روبرو بودند وجود طیف های مختلف از صاحبان ادیان و اندیشه های الحادی و غیر اسلامی و خلفا و حاکمان سیاسی (شامل سه خلیفه نخست اسلامی و خلفای اموی ، عباسی و....) و مذاهب کلامی و فقهی اهل سنت (شامل اشاعره، معتزله، مرجئه، قدریه، جبریه، اهل حدیث، خوارج و مذاهب فقهی گوناگون و ...) و فرقه های انشعابی شیعه(شامل کیسانیه، زیدیه، غلات، اسماعیله، واقفیه، ...)موجب شد که ائمه مواجهه خویش را با آنها به اقتضای برخی از اولویتها و هزینه های سیاسی ، اجتماعی سامان بدهند.وسیره و سخن خود را بر مبنای تعامل سیاسی واجتماعی قرار داده بودند تا جاییکه به خاطر این مصلحت برتر از برخی ملاحظات شخصی و دیدگاههای مذهبی چشم پوشی می کردند. حفظ هویت و استواری کیان اسلامی ، جان مسلمانان و اتحاد مسلمین و پرهیز از تعصبات و اختلافهای بی پایه و موهوم را ، بر پاره ای از اندیشه های خود ترجیح می دادند ، و حتی از همکاری با رقبای سر سخت سیاسی خود نیز ابایی نداشتند. آنان باتقویت بنیانهای اخلاقی ، اخوت اسلامی و همبستگی اجتماعی را اساس سیره خود قرار داده بودند و هرگز رقبای فکری ، مخالفان و منکران امامت خود را از دایره مسلمانی خارج نمی دانستند و به اصحاب خود سفارش می کردند که از نگاه تحقیر آمیز و توهین به آنان پرهیز کنند. تعامل و وحدتبین مسلمانان را باید بر پایه مبانی و اصول دینی استوار ساختوان را به عنوان یک اصلاستراتژیک و وظیفه دینی دانست نه یک طرح مصلحت اندیشانه ، زود گذر و مقطعی و نباید از باورهای هیچ گروهی لوازم ساختگی ، ناخواسته و غیر قابل قبول آنان را بر داشت نمود و به ایشان نسبت داد و باید دانست آنچه جامعه اسلامی را در گذشته و حال دچار آسیب و مشکل کرده و می کند وجود دیدگاههای متنوع کلامی و فقهی وغیره نیست بلکه مشکل اصلی را بایستی بیشتر از همه ، در نوع نگرشها ، برخوردها ،سوء تفاهم ها ، سیاه نمایی ها و احیاناً تحریک احساسات مذهبی جستجو کرد.

لازم به ذکر است که بهترین معّرف برای شناساندن این نکته که اهل بیت (علیهم السلام) جانشینان به حق بعد از پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله) می باشند قرآن است، لذا آیات زیادی بر ولایت و امامت آن بزرگواران دلالت دارد. از جمله آن آیات که از آن ها به عنوان آیات غدیر نام می بریم، آیات 67و 3 از سوره مائده و آیات 2-1 سوره معارج است که در این رساله، تفسیراین آیات در تفاسیر و منابع اهل سنت مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و ضمن بررسی آراء و نظریات مفسران اهل سنت به واکاوی و تحلیل فی‌الجمله آن نیز پرداخته‌ایم؛ گرچه آیات مذکور همانند سایر آیات قرآنی شایسته تفسیر و بررسی‌های تفسیری است، اما آنچه در بادی امر برجسته می‌نماید این است که مفسران اهل سنت بیش از پرداختن به تفسیر و به دست دهی مفاد تفسیری آیات، تکیه ویژه بر شأن نزول آیات مذکور داشته و شأن نزول های مختلفی را برای هر یک از آیات، جداگانه مطرح نموده‌اند. بسیاری از روایات مذکور به اذعان محققان اهل سنّت، ضعیف بوده و وجهی برای استناد و استدلال به آن وجود ندارد؛ برخی از آن ها در حالی به عنوان شأن نزول و روایت مختار مفسرین معرفی می‌گردد که روایات متناظر با آن در مدلول خود دلالتی آشکارتر داشته و با قرائن درون متنی همچون سیاق و همچنین قرائن برون متنی و شواهد تاریخی تقویت می‌گردد. از دیگر نکات برجسته در تفاسیر اهل سنّت درباره آیات مذکور ترتیب و تقدّم و تأخّر این آیات و واقعه غدیر است. گاهی مفسّران، آراء و نظراتی قریب به آراء و نظرات مفسران شیعی داشته و برخی نیز با شمردن روایات و شواهد مربوط به دلالت آیات بر واقعه غدیر در کنار سایر روایات مفسّران اهل سنّت دیگر، در نقض و ابرام نکته‌ای مطرح ننموده و موضوع را مسکوت گذارده و از آن به سادگی می‌گذرند. در مجموع آن چه در رساله پیش روی عرضه گردیده پس از استقصاء اهمّ تفاسیر و منابع اهل سنت، بررسی تک تک آراء تفسیری آنان و نیز موارد شأن نزول آن، واکاوی و تحلیل غیر جانبدارانه‌ای است در حدّ بضاعت مزجات که در این حد نیز دلالت‌های آشکار و قرائن روشنی به حقیقت و حقّانیّت موضوع و قرائت شیعی به دست داده می‌شود.