جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در قالب پی دی اف

(فرآیند تفسیر وحی) کتاب «هرمنوتیک، کتاب و سنت » توسط حجه الاسلام والمسلمین محمد مجتهد شبستری در سال ۱۳۷۵ به رشته تحریر در آمده است. ناشر آن طرح نو می باشد و در همان سال به چاپ دوم رسید. کتاب از دو بخش و دو پیوست تشکیل شده است. بخش اول کتاب، « پیش فهم ها، علائق، انتظارات مفسران وحی » نام دارد و بخش دوم به « نقد، اصلاح و بازسازی اندیشه دینی » می پردازد. البته عمده مضامین و مطالب آن، قبلا تحت عناوین مختلف در مجلات به چاپ رسیده بود. در پیشگفتار می خوانیم: «موضوع کتاب این است که مفسران وحی اسلامی همیشه بر اساس پیش فهم ها، علائق و انتظارات خود از کتاب و نت به تفسیر آن پرداخته اند». پشت جلد کتاب نیز موضوع آن را چنین معرفی کرده است: «موضوع کتاب این است که مفسران وحی اسلامی همیشه بر اساس پیش فهم ها، علائق و انتظارات خود از کتاب و نت به تفسیر آن پرداخته اند. بدین جهت کتاب حاضر، هرمنوتیک، کتاب و سنت نامیده شده است ». نویسنده تلاش می کند تا نشان دهد که تفسیر و اجتهاد عالمان دین اسلام نیز مشمول اصل کلی دانش هرمنوتیک یعنی استناد تفسیر و فهم متون بر پیش فهم ها و علائق و انتظارات مفسر بوده است و استثنایی در کار نیست. در عین حال در مقام تجویز، این کتاب عالمان دین را بدین نکته دعوت می کند که تنقیح تمام عیار پیش فهم ها در هر عصر شرط اساسی و اصلی هرگونه تفسیر و افتاء صحیح دینی است و تکامل دانش دین بدون این بازنگری میسر نیست. برون شدن جهان اسلام از مشکلات نظری و عملی که تمدن پیچیده امروز برای آن بوجود آورده، تنها با این بصیرت و توجه ممکن می شود».

کتاب حاضر کتابی است امروزی برای کشور و دولت مصر و اینکه چه عواملی باعث ساخته شدن مصر و وقوع بعضی از حوادث در آن شد.

در این پژوهش تلاش بر آن شد تا اندیشه های عرفانی حکیم الهی قمشه ای از میان اشعارش بر داشت شده و با ملاک های زیبایی شناسی بلاغی مورد مداقه قرار گیرد؛ تا مهم ترین رویکرد های عرفانی، جایگاه زیبایی شناسی آن ها و مهم ترین عامل زیبایی شناسی بلاغی شاعر تبیین شود. به این منظور، ابتدا از میان عمده‌ی اشعار عرفانی حکیم الهی که غزلیات ایشان است، اصطلاحات، رموز و اندیشه های عرفانی استخراج و تحلیل نظری شد. سپس این ابیات عرفانی با رویکرد قدمایی و تکیه بر تخیل شاعر، بر اساس ملاک های زیبایی شناسی بلاغی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها از این قرار است که اشعار حکیم الهی، جلوه گاه عرفان عملی اوست و دیدگاه عرفانی ایشان بر پایه‌ی عشق به محبوب ازلی استوار است. نماد ها و رموز عرفانی، بیشترین بسامد و توجه را در اشعار او دارند. تشبیه و در درجه‌ی دوم، استعاره، زبان هنری شاعر را رقم زده است. به کمک این دو صنعت بلاغی، حکیم الهی قمشه ای امور ذهنی و انتزاعی عرفانی را بر پایه‌ی امور عینی، تبیین کرده است.

یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در اندیشه اسلامی نحوه‌ی آفرینش جهان است. برخی از مستشرقان بر آنند که مسلمانانِ سده‌های نخست در این مسئله بینش روشنی نداشتند و آنان نظریه‌ی خلق از عدم را از طریق ترجمه‌ از منابع خارج از جهان اسلام اخذ نموده‌اند؛ زیرا در قرآن داوری روشنی در این باره نشده است. به رغم این مدعا نظریه‌ی آفرینش از عدم اولین بار در خود قرآن با به کار گیری واژه‌هایی چون، خلق، ابداع و فطر مطرح شده است؛ واژه‌هایی که نزدیک‌ترین معانی آن‌ها نفی ماده پیشین و بی‌سابقه بودن آفرینش الهی است. این دیدگاه مورد توجه و تأکید معصومان علیهم السلام هم واقع شده است. ایشان با تفکیک میان خلق من لا شیء و خلق لا من شیء، وجود ماده قبلی و نیز خلق از لا شیء را نفی نموده و بر آفرینش لا من شیء تأکید کرده‌اند و بدین سان شبهه‌ی ارتفاع نقیضین را هم از بین برده‌اند؛ چون نقیض من شیء من لا شیء نیست بلکه لا من شیء است.در کنار مکتب اهل بیت(ع) پاره‌ای دیگر از مکاتب کلامی نیز به این مسأله توجه کرده‌اند. اکثر اشعری‌ها قائل به حدوث زمانی عالم بودند و برخی از معتزلیان که از یک طرف با اندیشه دینی خلق از عدم مواجه بودند و از طرف دیگر با اندیشه فلسفی یونانیِ قدم عالم، برای جمع میان آن دو قائل به شیئیت برای عدم شدند. این نظریه اندیشه اصل نخستین فلاسفه پیش سقراطی را به یاد می‌آورد؛ گرچه معتزله بر خلاف فیلسوفانی چون آناکسیماندروس، اعتقاد به قدم عالم نداشتند و آن را حادث و مخلوق می‌دانستند. بنابراین، هرچند تأثیر منابع برون دینی در تلقیِ پاره‌ای از متکلمان معتزلی را نمی‌توان انکار کرد، نادیده گرفتن نصوص قرآنی و روایات نبوی و علوی اشتباهی بزرگ است.

این نظام به لحاظ محتوایی مبتنی بر اعتقادات دینی است و از آخرین دستاوردهای بشری در عرصه حکومت بهره‌ برده است و با تلفیقی از نظریات سیاسی و اجتماعی مدلی را ارائه کرده است که به مردم سالاری دینی شهرت یافته است. که بر اساس قانون اساسی، سیستم حکومت به گونه‌ای طراحی شده است که حرکت در چارچوب آن به خودی خود، زمینه مهار قدرت را فراهم نمایند تا از فساد حکومت بکاهد (اصل تفکیک قوا) دموکراسی مورد نظر ایشان دموکراسی اسلامی است که بر اساس قوانین و احکام شرع پایه‌ریزی شده است. ایشان به طور صریح آزادی منفی یا آزادی لیبرالی (رها کردن فرد در جامعه) را مطرود می‌داند.اندیشه و تفکرات ایشان چه در عمل و چه در نظر نشان داد که زنان در نظام جمهوری اسلامی نقش مثبت و سازنده‌ای را چه در قبل و بعد از انقلاب اسلامی داشته‌اند که مهمترین کارکرد حضور زنان، نقش مادری، همسری، پرورش فرزندان و حضور در جایگاهها و ساختارهای مختلف جامعه با حفظ شئونات اسلامی است. که همه این موارد می‌تواند به عنوان مصادیقی از عدالت اجتماعی باشد که در این تحقیق به آنها اشاره شده است.از آن جا که جمهوری اسلامی بر پایه تفکرات امام خمینی(ره) بنیان گذاشته شده است اندیشه‌های ایشان، بهترین منبع برای بررسی مفهوم عدالت اجتماعی که به مثابه پشتوانه نظری جمهوری اسلامی است می‌تواند باشد. با مطالعه متون و بیانات و فرمایشات موجود نتایج زیر حاصل می‌شود: یکی از هدفهای اصلی ایشان (در دوره فعالیت ایشان قبل از انقلاب) تشکیل حکومت اسلامی است. ولی در دوره دوم (دوران فعالیت و حضور ایشان بعد از پیروزی انقلاب و حضور ایشان در ایران) تشکیل حکومت اسلامی ابزاری است برای تحقق عدالت اجتماعی برای همه گروهها و اقلیتها چه در ایران و یا خارج ازمرزهای ایران.

چکیده ندارد.