جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

الكيسانية في التاريخ و الأدب، اثر وداد قاضی، بررسی تاریخ و ادبیات فرقه کیسانیه و اعلام آن، از ابتدای ظهور تا انقراض آن می‌باشد که به زبان عربی و در سال 1974م، نوشته شده است. کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در شش فصل و یک خاتمه تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا، مصادری که در آن‌ها مطالبی درباره فرقه کیسانیه نوشته شده را به‌صورت مفصل، نقد و بررسی کرده و سپس، مختار و حرکت او و برخی از بزرگان کیسانیه را معرفی نموده و در نهایت به مسائل زیر پرداخته است: تطور و تکامل کیسانیه بعد از حرکت مختار تا اواخر قرن اول و بعد از آن؛ رابطه کیسانیه و اشتراکات و افتراقات آن با سایر فرق و مذاهب و ادبیات کیسانیه. این کتاب در اصل، برگرفته از رساله دکترای نویسنده، البته همراه با حذف و اضافاتی در آن می‌باشد نویسنده در فصل اول، در دو قسمت، به مصادری که در آن‌ها مطالبی درباره فرقه کیسانیه نوشته شده، پرداخته و به‌صورت مفصل، هریک از آن‌ها را بررسی کرده است. در فصل دوم، به معرفی مختار و حرکت او و برخی از بزرگان کیسانیه پرداخته شده است. در ابتدای این فصل، مهم‌ترین حوادثی که برای مختار اتفاق افتاده، به‌صورت سال‌شمار بیان گردیده است. در فصل سوم، تطور و تکامل کیسانیه بعد از حرکت مختار تا اواخر قرن اول، مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم، به تغییر و تحول و دگرگونی فرقه کیسانیه بعد از قرن اول هجری پرداخته شده است. در فصل پنجم، رابطه کیسانیه و اشتراکات و افتراقات آن با سایر فرق و مذاهب، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که عبارتند از: امامیه، اسماعیلیه، قرامطه، زیدیه و معتزله فصل آخر، به بررسی ادبیات کیسانیه اختصاص یافته و اشعار چند تن از شعرای آن‌ها، مورد بحث و مطالعه قرار گرفته است که عبارتند از: خندق اسدی، ابوطفیل عامر بن واثله کنانی (صحابی معروف) ، کثیر عزه و سید حمیری

کامل بهائی، اثر عمادالدین حسن بن علی‌محمد بن علی بن طبری، با تحقیق و تصحیح اکبر صفدری قزوینی، کتابی است در مورد سقیفه و مسائل مربوط به آن که به زبان فارسی و در قرن هفتم هجری نوشته شده است. نویسنده که از معاصران خواجه نصیر‌ طوسى‌ است، کتاب را به دستور‌ وزیر‌ بهاءالدین محمد، فرزند وزیر شمس‌الدین جوینى صاحب دیوان و حاکم اصفهان در دولت هولاکوخان نگاشته است و ازاین‌رو، به «کامل ‏بهایى» شهرت یافته است‌. نام‌ دیگر این کتاب «كامل‌ السقيفة» است. این کتاب در مدت دوازده سال نگارش یافته و تاریخ پایان تألیف کتاب، سال 675ق، است. خوانساری در مورد این کتاب می‌نویسد: «کامل بهائی‌ دارای سه هزار بیت است... و دارای اخبار معتبر به عربی و حکایات‌ مفید‌ به فارسی است.

کتاب حاضر به بررسی بحث مهمی که بسیاری از مذاهب را درگیر خودش کرده است یعنی بحث صفات خبریه الهی می پردازد. صفات خبریه الهی مثل ید الله، عین الله، استوای الهی بر عرش، علویت ، رجل الهی و... می باشد که بعضی از فرق و مذاهب تفسیر وبعضی از هم به تاویل می برند و معنای دیگر از آن را استعمال می کنند.

الأربعين في أصول‌الدين، یکى از با ارزش‌ترين كتب در علم كلام به حساب مى‌آيد، چنانكه افراد متعددى به این كتاب مراجعه كرده و از مطالب این كتاب استفاده نموده و يا گاه بر بعضى از مطالب آن ايراداتى نوشته‌اند. مباحث این كتاب در 40 مسأله بيان شده است كه مؤلف هر موضوع كلامى را در مسأله‌اى بيان كرده و گاه یک مسأله از چندين فصل تشكيل مى‌شود. المسألة الاولى: حدوث عالم. مؤلف در این مسأله طى 3 مقدمه از حقيقت عالم و محدث بحث نموده و حدوث عالم را اثبات مى‌كند. المسألة الثانية: در عدم شيئيت معدوم مى‌باشد. المسألة الثالثة: در این مسأله مؤلف علم به صانع را اثبات مى‌كند. المسألة الرابعة: در این مسأله بحث مى‌شود، از قدم، بقاء، ازلى و سرمدى بودن حضرت حق. المسألة الخامسة: مسأله پنجم در مورد حقيقت حضرت حق مى‌باشد. المسألة السادسة: در این مسأله بحث شده است، از این كه آيا وجود خداوند و حقيقت او یکى است يا نه؟ المسألة السابعة: مؤلف در این مسأله از متخير نبودن حضرت حق بحث نموده است. المسألة الثامنه: این مسأله اختصاص دارد، به نفى مكان از وجود خداوند. المسألة التاسعة: در این مسأله از نفى حلول خداوند در موجودى بحث شده است. المسألة العاشرة: مؤلف در این مسأله نفى نموده است، محل بودن حضرت حق را بر موجودات. المسألة الحادية عشرة: در این مسأله كه از دو فصل تشكيل يافته، مؤلف ابتداء حقيقت قدرت را بيان كرده، سپس صفت قدرت را برای خداوند اثبات مى‌نمايد. المسألة الثانية عشرة: در این مسأله نيز طى دو فصل مؤلف اولا اثبات مى‌كند، علم را برای خداوند و سپس اثبات مى‌كند، علم حضرت حق را به تمام موجودات. المسألة الثالثة عشرة: در این مسأله مؤلف طى 3 فصل بحث مى‌كند از حقيقت اراده و مريد بودن خداوند و آراء و مذاهب مختلف را در مورد اراده بيان مى‌كند. المسألة الرابعة عشرة: در این مسأله از حيات خداوند بحث شده است. المسألة الخامسة عشرة: این مسأله در مورد زيادت صفات بر ذات مى‌باشد. المسألة السادسة عشرة: در این مسأله طى دو فصل از حقيقت ابصار و اسماع بحث شده و صفت بصر و سمع را در حضرت حق اثبات مى‌كند. المسألة السابعة عشرة: در این مسأله از حقيقت تكلم بحث شده و صفت تكلم برای حضرت حق تبارك و تعالى اثبات شده است. المسألة الثامنة عشرة: در این مسأله طى دو فصل بحث شده است، از حقيقت بقاء و اثبات شده است بقاء حضرت حق تعالى. المسألة التاسعة عشرة: در این مسأله طى 6 فصل مؤلف بحث مى‌كند، از این كه خداوند مرئى است و به شبهات معتزله در عدم امكان رؤيت حضرت حق جواب مى‌دهد. المسألة العشرون: در این مسأله كه از دو فصل تشكيل يافته، بحث شده از استحالۀ اكتناه حضرت حق تبارك و تعالى. المسألة الحادية و العشرون: در این مسأله از وحدت صانع بحث شده است. المسألة الثانية و العشرون: این مسأله اختصاص يافته است، به خلق افعال بندگان. المسألة الثالثة و العشرون: این مسأله در مورد عمومیت قدرت حضرت حق مى‌باشد. المسألة الرابعة و العشرون: این مسأله در مورد عمومیت ارادۀ حضرت حق مى‌باشد. المسألة الخامسة و العشرون: در این مسأله بحث شده است كه حسن و قبح تنها به شرع ثابت مى‌شود. المسألة السادسة و العشرون: این مسأله اثبات مى‌كند كه افعال الهى معلل به علتى نمى‌باشند. المسألة السابعة و العشرون: در اثبات جوهر فرد و بحث از جزء لا يتجزئ مى‌باشد. المسألة الثامنة و العشرون: در بيان حقيقت نفس مى‌باشد. المسألة التاسعة و العشرون: در این مسأله بحث شده است از اثبات خلاء. المسألة الثلاثون: در این مسأله كه از 7 فصل تشكيل يافته، بحث شده از اثبات معاد جسمانى و روحانى و دفع شبهات آن. المسألة الحادية و الثلاثون: در این مسأله نبوت حضرت خاتم(ص) اثبات شده است. المسألة الثانية و الثلاثون: در اثبات عصمت انبياء(ع) مى‌باشد. المسألة الثالثة و الثلاثون: در بيان افضليت ملائكه بر پيامبران و يا برعكس آن مى‌باشد. المسألة الرابعة و الثلاثون: در این مسأله از كرامات اولیاء بحث شده است. المسألة الخامسة و الثلاثون: در این مسأله طى 4 فصل بحث شده است، از ثواب و عقاب، انقطاع عذاب و خلود و به شبهات معتزله و مرجئه پاسخ داده شده است. المسألة السادسة و الثلاثون: این مسأله اختصاص يافته به انقطاع عذاب فساق. المسألة السابعة و الثلاثون: در این مسأله بحث شده است از شفاعت. المسألة الثامنة و الثلاثون: در این مسأله در مورد يقينى بودن ادلۀ لفظى بحث شده است. المسألة التاسعة و الثلاثون: در این مسأله طى 5 فصل بحث شده است از امامت، ادلۀ آن و امام بعد از پيامبر(ص). المسأله الاربعون: در این مسأله بحث شده است از مقدماتى كه مى‌شود در مطالب عقلى به آنها رجوع نمود.

کتاب ‌الشریعة یکی از کتابهای حدیثی اهل سنت، نوشته امام ابی‌بکر محمد بن حسین آجری (۲۸۰-۳۶۰ ق) است. این کتاب با تحقیق ولید بن محمد بن نبیه سیف الناصر، همراه با مقدمه و ارجاعات شیخ عبد القادر الارنوءوط و عاصم بن عبداللّه القریوی در موءسسه قرطبه در سال ۱۴۱۷ ق در مکه مکرمه به چاپ رسیده است. کتاب مجموعه ۲۱۲۹ روایت را در خود جای داده و در موضوعات مختلف، از مباحث اعتقادی گرفته تا مباحث مربوط به خلفا و فضایل صحابه، روایاتی را گرد آورده است. هدف از این نوشته، ضمن معرفی اجمالی موءلّف و کتاب، پرداختن به مطالب مربوط به اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این کتاب است. نویسنده ملقّب به اُجری و منسوب به دَرُبِ الاجُرْ از محلات بغداد است که بسیاری از اهل علم ساکن آن بوده‌اند؛ امّا برخی گفته‌اند منسوب به اجر، یعنی همان گِل پخته است. وی قبل از سال ۳۳۰ در بغداد ساکن بوده است و در همان سال جهت زیارت عازم مکه می‌شود و از خداوند می‌خواهد که اقامت در مکّه را روزی او کند. وی از آن تاریخ تا سی سال بعد، یعنی تا هنگام وفات خود، در مکّه ساکن می‌شود. طبق گفته زرکلی، او در کتاب الشریعة از حدود هشتاد نفر از مشایخ، حدیث نقل نموده است. و بسیاری نظیر ابراهیم بن اسماعیل بن جعفر بن محمّد القاضی، ابو جعفر الحسنی المکی، نیز قاضی الحرمین، و احمد بن عبداللّه بن احمد ابو نعیم الاصفهانی الحافظ از او حدیث نقل کرده‌اند. بسیاری از علما در وصف او مطالبی آورده‌اند که به پاره‌ای از آنها اشاره می‌کنیم. موءلّف در این کتاب، مسائل اعتقادی را به شیوه اهل سنت و حدیث ذکر کرده و بخشی را هم به فضایل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و صحابه اختصاص داده است. وی همچنین به ردّ ‌اندیشه‌های اهل بدعت و نقد آرای برخی از فرق مسلمین پرداخته است. در بخش دوم کتاب روایات فراوانی درباره اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ذکر شده است.