جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صيانة القرآن من التحريف تألیف سید کمال حیدری از جمله آثار در دفاع از اعتقاد تشیع به عدم تحریف قرآن کریم و پاسخ به شبهات پیرامون آن است. کتاب با یک مقدمه در توضیح مفهوم تحریف و کلام بزرگان مکتب اهل‌بیت(ع) در رد احتمال تحریف قرآن آغاز شده است. در مباحث اصلی کتاب در ضمن دو فصل دلایل قائلان به تحریف وعدم تحریف قرآن ذکر شده است. نویسنده مباحث و شبهات را به شیوه‌ای علمی و دسته‌بندی و با استنادات به منابع فریقین مطرح و پاسخ گفته است.

كتاب «مفاهيم القرآن» اثر آيت‌ الله جعفر سبحانی، نخستين تفسير موضوعی قرآن كريم و به زبان عربی می‌ باشد كه در ده مجلد به نگارش درآمده و به چاپ رسيده است. مفسر در آغاز كتاب با مقدمه‌ ای در اهميت قرآن و تفسير در جامعه اسلامی به بايستگی انقلاب در جهان تفسير اشاره كرده و دانشمندان را از تكرار در شيوه تفسير برحذر داشته است، آنگاه به مباحثی در زمينه نهايت ناپذيری قرآن و سير تطور تفسير و انواع تفسير و روش تفسير موضوعی اشاره كرده است. جلد پنجم: مباحث اصلی اين مجلد، عصمت پيامبران و امامان، عدالت صحابه و اطاعت سلطان جائر در قرآن است، در اين مجلد پيرامون عصمت پيامبران و رسولان از ديدگاه فلاسفه و متكلمين و تفاوت رسول و نبی و ... بحث شده است. مطالب اين مجلد به صورت مبسوط در جلد های پنج، هفت و ده از تفسير «منشور جاويد» به زبان فارسی نگارش شده است.

نفحات الإعجاز في رد الكتاب المسمی حسن الإيجاز تألیف آیت‌الله سيد ابوالقاسم خوئى(ره) می‌باشد. كتاب پيرامون برخى از شبهات در مورد مسالۀ اعجاز قرآن كريم نوشته شده است.مؤلف كه از مراجع بزرگ عالم تشيع و دانشمندان علوم قرآنى محسوب مى‌شود اين كتاب را در پاسخ به يك كتابى به نام «حسن الايجاز» نوشته است و اشكالاتى را كه نویسنده به معجزه بودن قرآن وارد نموده، پاسخ داده است. وى در ابتدا پيرامون معجزه بودن قرآن و تحدى آن سخن گفته، آنگاه برخى از ادعاهاى كتاب «حسن الايجاز» را جواب مى‌دهد.مانند اين ادعاها كه در قرآن نسبت به بيان اخبار گذشته، اشتباهاتى وجود دارد و يا اينكه:اعجاز قرآن منحصر است به اخبار گذشته.و يا اينكه ممكن است بشر بتواند مانند قرآن را بياورد.و يا برخى از آيات كه از آنها تناقض گويى قرآن فهميده مى‌شود. وى با بيان اين موارد به پاسخ گويى آنها بر آمده و توضيح مى‌دهند كه اكثر اشكالات، توهم نویسنده و عدم درك صحيح ايشان از مباحث مربوطه مى‌باشد. لازم به ياد آورى است كه نویسنده كتاب حسن الايجاز شخص مجهول و مشکوک ى با نام مستعار نصيرالدين حسن ظافر مى‌باشد.(طبقات مفسران شيعى، ج 5، ص 210، عقيقى بخشايشى) كتاب داراى يك مقدمه و 8 فصل(امر) مى‌باشد كه فهرست مطالب آن به قرار زير است: فصل اول: رد ادعاى اينكه:بشر عاجز و ناتوان از آوردن مثل قرآن نيست(و مى‌تواند مثل او را بياورد) فصل دوم: دلالت اعجاز بر وحى دلالت عقلى است فصل سوم: ظهور معجزه براى عالم و جاهل فصل چهارم: مطابقت داشتن بلاغت با مقتضاى حال فصل پنجم: ابطال كردن ادله‌اى كه توهم شده دلالت بر عدم بلاغت قرآن مى‌كند فصل ششم: ابطال كردن ادعایى كه مى‌گويد:اعجاز قرآن كريم فقط در مورد اخبار گذشته است. فصل هفتم: ابطال كردن ادعایى كه مى‌گويد در قرآن كريم سخنانى وجود دارد كه از جنّ و انس گرفته شده است. فصل هشتم: در ابطال كردن آنچه كه توهم شده مبنى بر اينكه در اخبار گذشته كه از طرف قرآن نقل شده اشتباهاتى وجود دارد.

فصل دوم به تحریف قرآن نزد اهل تسنن می‌پردازد. تحریف قرآن نزد اهل تسنن به دو صورت متصور است: اول تحریف غیر صریح که موضوعش علوم قرآن است؛ یعنی مباحثی که قرآن را به سمت تحریف می‌کشاند، نه قول به تحریف صریح قرآن. نویسنده این مطلب را ضمن چهار مبحث مطرح کرده است: حروف هفت‌گانه، جمع قرآن، قرائات قرآنی و نسخ تلاوت. در میان مباحث، گاهی ملاحظات و اعتراضاتی را بر جزئیات مطروحه در میان مباحث شاهدیم. نویسنده وجه ارتباط میان این مبحث و تحریف قرآن را هم در همین قسمت ذکر می‌نماید. او در نهایت و پایان هر مبحث، نظر شیعه درباره اهم مسائل را هم مطرح می‌کند تا مقارنت و مقایسه و در نهایت قضاوت (میان مذهب اهل‌بیت (ع) و عامه) برای خواننده آسان‌تر شود. اما درباره نظریات وهابیان صرفا بر بیان مسائل عجیب و غریب و نوادر سخنانشان تأکید شده است. تا اینجا اولین قسمت از مباحث فصل دوم (قول به تحریف غیر صریح) مطرح شده است و از اینجا به بعد دومین بخش اصلی از مباحث بخش دوم؛ یعنی مباحث مربوط به تحریف صریح را بیان می‌دارد. در این بخش، سوره‌های اضافه و یا کم‌شده از قرآن یا آیات افزوده یا کم‌شده و... بیان می‌گردد و همچنین بازی‌ای را که سلف وهابیت درباره قرآن راه انداخته و... بیان می‌گردد. ازاین‌رو نویسنده در فصلی جداگانه به این پرداخته که چه کسانی از سلف آنان به تحریف قرآن معتقد بوده‌اند. سپس در ادامه همین فصل، در فصلی دیگر اعترافات و شهادات علمای بزرگ اهل سنت به اینکه بعضی صحابه و برخی تابعین به تحریف قرآن معتقد بوده‌اند، ذکر می‌گردد. این شهادات و اعترافات به‌صورت مستند از کتاب‌های آنان اخذ شده و به آنها ارجاع داده می‌شود

نویسنده در این کتاب، به بررسی تهمتی که وهابیان راجع به اعتقاد شیعه به تحریف قرآن مطرح کرده‌اند، پرداخته است. وی در جاهایی از کتاب، اعتقاد بسیاری از بزرگان اهل تسنن مبنی بر اعتقاد صحابه به تحریف قرآن را ذکر کرده است و گفته اگر چنین باشد، بر مبنای سخن سلفیان، بزرگان آنان نیز باید کافر و مشرک باشند. فصل اول از تحریف قرآن نزد شیعه بحث می‌کند و بحث در آن مفصل و مستوفی است. در همین فصل، حرف‌های عجیب و غریب وهابیان و نسبت‌های ناروای آنان به شیعه هم بیان می‌شود. بخش دوم کتاب درباره تحریف قرآن نزد اهل سنت می باشد که ادامه آن در جلد دوم و سوم بحث شده است.

فصل دوم به تحریف قرآن نزد اهل تسنن می‌پردازد. تحریف قرآن نزد اهل تسنن به دو صورت متصور است: اول تحریف غیر صریح که موضوعش علوم قرآن است؛ یعنی مباحثی که قرآن را به سمت تحریف می‌کشاند، نه قول به تحریف صریح قرآن. نویسنده این مطلب را ضمن چهار مبحث مطرح کرده است: حروف هفت‌گانه، جمع قرآن، قرائات قرآنی و نسخ تلاوت. در میان مباحث، گاهی ملاحظات و اعتراضاتی را بر جزئیات مطروحه در میان مباحث شاهدیم. نویسنده وجه ارتباط میان این مبحث و تحریف قرآن را هم در همین قسمت ذکر می‌نماید. او در نهایت و پایان هر مبحث، نظر شیعه درباره اهم مسائل را هم مطرح می‌کند تا مقارنت و مقایسه و در نهایت قضاوت (میان مذهب اهل‌بیت (ع) و عامه) برای خواننده آسان‌تر شود. اما درباره نظریات وهابیان صرفا بر بیان مسائل عجیب و غریب و نوادر سخنانشان تأکید شده است. تا اینجا اولین قسمت از مباحث فصل دوم (قول به تحریف غیر صریح) مطرح شده است و از اینجا به بعد دومین بخش اصلی از مباحث بخش دوم؛ یعنی مباحث مربوط به تحریف صریح را بیان می‌دارد. در این بخش، سوره‌های اضافه و یا کم‌شده از قرآن یا آیات افزوده یا کم‌شده و... بیان می‌گردد و همچنین بازی‌ای را که سلف وهابیت درباره قرآن راه انداخته و... بیان می‌گردد. ازاین‌رو نویسنده در فصلی جداگانه به این پرداخته که چه کسانی از سلف آنان به تحریف قرآن معتقد بوده‌اند. سپس در ادامه همین فصل، در فصلی دیگر اعترافات و شهادات علمای بزرگ اهل سنت به اینکه بعضی صحابه و برخی تابعین به تحریف قرآن معتقد بوده‌اند، ذکر می‌گردد. این شهادات و اعترافات به‌صورت مستند از کتاب‌های آنان اخذ شده و به آنها ارجاع داده می‌شود. سومین فصل از کتاب، به سهم شیعه در حفظ قرآن از تحریف و حفظ آن به همان شکل استوار اولیه‌اش می‌پردازد. در خلال این مباحث برای ما روشن می‌شود که جمع و تدوین و املا و نقطه‌گذاری به نقاط اعراب اولا و نقاط اعجام ثانیا، همچنین بازگرداندن صیاغ نقاط با برخی اضافات به خط مصحف و همچنین تطویر خط نسخی به این خطی که می‌توان علامات روی آن گذاشت و... از مراتب تدرج کمالی خط قرآن است که در صیانت و حفظ آن کمک کرده است. اینها کارهایی است که تنها، مردان شیعه به آن قیام کرده‌اند و ازاین‌رو در حفظ این کتاب کریم از بازیچه شدن و تغییر، ممتازند. (این کتاب همه فصل دوم نیست و بخشی از آن است).

کتاب «آشنایى با تفاسیر» تألیف رضا استادى، اثری به زبان فارسى در معرفى تفاسیر کامل شیعه و اهل سنت به ضمیمه مساله عدم تحریف قرآن و چند بحث قرآنى دیگر است. مؤلف با بررسى روایات فصل الخطاب حاجى نورى ثابت می کنند که قول به تحریف از آنها استنتاج نمى شود. سپس به کلام 21 تن از علما مانند: شیخ جواد بلاغى، سید ابوالقاسم خویى و ابوالحسن شعرانى در ردّ فصل الخطاب اشاره، و تالیف 63 نفر از علماء بزرگ شیعه که تصریح به عدم تحریف قرآن کرده را ذکر و بعد از اشاره به مصادر حاجى نورى، به بحث پیرامون اعتبار آنها می پردازد و در نتایج دهگانه مى فرمایند: با صرف وجود این روایات در کتب حدیثى شیعه، نمى توان شیعه را متهم به قول تحریف قرآن نمود و سپس به معرفى 28 تفسیر شیعه مى پردازند. در تاریخ تفسیر قرآن، بعد از مطرح کردن پرسش هایى که براى خوانندگان قرآن پیش مى آید در علت این پرسش ها می نویسد: طبیعتا این پرسش ها موجب شده که از همان زمان نزول قرآن سئوالاتى از رسول خدا (ص) بشود و پاسخ آنها را دریافت کنند، همین پاسخ ها و احیانا توضیحات بدون پرسش، تفسیر قرآن شده است. ایشان مفاد آیه 19 قیامت و 44 سوره نحل را نیاز آیات به تفسیر دانسته، سپس عمده‌ مصادرى را که با مراجعه به آنها مى توان، با مفسران صده اول و دوم و سوم و کتاب هاى آنان آشنا شد را بیان کرده اند. در بحث قرآنى پس از بررسى اقوال در معاد به تحلیل مفاد چهل آیه قرآن که دلالت بر معاد جسمانى دارند پرداخته و معتقدند از آیات قرآن استفاده مى شود کسانى که معاد را نمى پذیرند براى انکار دلیلى ندارند بلکه فقط مى توانند بگویند در ثبوت آن شک داشته و علم نداریم. در بررسى سوره تکاثر، خوانندگان را متوجه این مطلب می کند که آنچه در اسلام محکوم است بازماندن از یاد خدا به واسطه کثرت ثروت و اولاد است نه مطلق کثرت و معتقد در فقره «ثم لتسئلنّ یومئذ عن النعیم» تفسیر نعیم به مال دنیا و سخنى از اهل بیت به میان نیاوردن از کمال بى سلیقگى است.