جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیاست دولتها یا به امور داخل کشور مربوط میشود یا امور خارج کشور. بنابر این اصطلاح سیاست خارجی در مقابل سیاست داخلی به کار برده میشود و عبارت است از خظ مشی و روشی که دولتها در برخورد با امور و مسائل خارج از کشور برای حفظ حاکمیّت و دفاع از موجودیّت و کبان خود و تعقیب و تحصیل منافع و ). سیاست خارجی پلی است که سیاست داخلی را به جهان بین الملل11 :1365 مصالح اتّخاذ میکنند (منصوری، ارتباط میدهد. میگوید: جهتی را که یک دولت بر میگزیند و در آن از خود »اصول سیاست خارجی« دکتر قوام در کتاب تحرّک نشان میدهد و نیز شیوه نگرش دولت را نسبت به جامعه بینالمللی، سیاست خارجی میگویند (قوام: ). در مجموع سیاست خارجی، استراتژی و اهداف یک کشور در واکنش به مسائل بینالمللی را شامل 102 :1388 میشود. هر کشوری برای زندگی با دیگران و روابط گوناگون، نیازمند طرح و برنامه و به عبارت دقیقتر و علمی، نیازمند سیاستگذاری خارجی است. در این سیاستگذاری خارجی دوستی مطلق و دشمنی مطلق معنی ندارد. اصولاً هیچ تضمین و توصیه عقلی و عرفی و تجربی وجود ندارد که دولتی، دولت دیگر را همواره دوست مطلق یا « دشمن مطلق و دائمی خود قلمداد کند. بلکه در جهان سیاست، منافع ملّی و مردم هر کشور، اساساً اولویّت ). در مطالعه 327 :1394(صدیق: »نخست هر دولت و دغدغه دولتمردان است و اینگونه نیز باید باشد سیاستهای روابط خارجی و بین الملل، دولت اصلیترین عنصر است. مردم، سرزمین و حاکمیّت یا حکومت، عناصر تشکیل دولت به معنی عامّ آن هستند. دولتها در وضعیّتی میتوانند وارد صحنههای روابط خارجی و سیاست بین المللی شوند و ارتباطات - به ویژه ارتباطات سیاسی- برقرار نمایند که از سوی کشورهای دیگر شناسایی شده و به رسمیّت شناخته شوند. در غیراین صورت، هیچگونه روابط سیاسی وجود نخواهد داشت. دیپلماسی مه مّترین ابزار تحقّق سیاست خارجی است.دیپلماسی عبارت است از فنّ مدیریت تعامل با جهان خارج توسّط دولتها. و میتوان آن را به دیپلماسی شخصی، دیپلماسی مشارکتی و دیپلماسی چند جانبه تقسیم کرد. دیپلماسی شخصی، دیپلماسی مستقیم از راه ملاقات و مکاتبه و گفتگوهای تلفنی سران دولتها است. دیپلماسی مشارکتی، مشارکت چند دولت طیّ معاهدهای است و دیپلماسی چند جانبه هم یک نوع .)و البته ابزارهای دیگری مانند اقتصاد (ابزار مالی و 5 :1393 انفاق نظر و اجماع دولتها است (دهشیری، تجاری) و نظامی ( به عنوان آخرین ابزار و پایان دیپلماسی) هم وجود دارد. لازم به ذکر است که عوامل مختلفی مانند عوامل جغرافیایی، عوامل جمعیّتی، اقتصادی، نظامی و عقیدتی بر سیاست خارجی کشورها تأثیر میگذارند. موضوعاتی مانند انجام انواع معاهدات بین المللی اعمّ از مالی- تجاری، سیاسی و امنیّتی و ... ، صلح، جنگ و جهاد از جمله مهمترین موضوعات سیاست خارجی کشورها محسوب میشوند. در این پژوهش، نویسنده در پی آن است که موضوعات مذکور یعنی معاهدات بین المللی، صلح (به ویژه صلح جهانی) و مسألح جنگ (اعمّ از جنگ نظامی، جنگ اقتصادی و جنگ فرهنگی) را از دیدگاه قرآن کریم و دو تفسیر اجتماعی المیزان و فی ظلال القرآن بررسی کند. « نوشته علّامه سیّد محمّد حسین طباطبائی (به عنوان تفسیر شیعی) و »المیزان فی تفسیر القرآن « دو تفسیر نوشته سیّد قطب (به عنوان تفسیر سنّی) در میان تفاسیر معاصر از جایگاه بلندی برخوردارند. »فی ظلال القرآن جامعه اسلامی را فراگرفته بود و ، این دو تفسیر در روزگاری نگارش یافتهاند که فضای فکری و فرهنگی خاصّی جریان روشنفکری و تجدّد خواهی رو به رشد بودند. در این میان، المیزان و فی ظلال القرآن، با داعیه رصد کردن و میدانداری در آوردگاه اندیشهها تألیف شدهاند و هر دو تقریباً نماینده جریان روشنفکری و به اصطلاح نماینده جریان بازگشت به قرآن کریم تلقّی میشوند. 6 تفسیر المیزان چنان جامع و محقّقانه است که بعضی از قرآن پژوهان آن را دائره المعارف قرآنی و شهر حکمتت پس از آنکه تنها دو مجلّد از المیزان به سال » دار التقریب بین المذاهب الإسلامیّه «نام دادند و استادان و شیوخ وجود » رساله الإسلام « هجری قمری چاپ گردید و در دسترس عموم قرار گرفت در نشریّه خود موسوم به 1375 بیان رسا، پرهیز از تعصّبات مذهبی، پرهیز از بی تفاوتی در برابر مذاهب و جریانها، تکیه بر « ویژگیهایی چون قرآن در فهم کلام الهی، اعتماد نکردن به روایان ناهمگون در فهم قترآن، پرهیتز از تأویتل قترآن بتر مبنتای ) و 210 :1376 (ستجّادی، » دیدگاههای علمی و فلسفی و مذهبی را بارزتترین ویژگیهای این تفسیر برشمردند علمای مشهور اهل سنّت چه در مصر و چه در گوشه و کنار جهان اسلام ضمن انتقتاد از برختی عقایتد و افکتار شیعیانه و به قول آنان متعصّبانه و غلو آمیز علامه در المیزان، آن را جزو بهترین تفاسیر شیعه دانستند و دکتتر در نگتارش تفستیر « وهبه زحیلی صاحب دائره المعارف بزرگ فقهی و تفسیر ارزشمند المُنیر اذعان داشت که ). شیخ جواد مغنیته از 212(همان: »خود از المیزان به عنوان یکی از منابع مهمّ و درخور توجّه بهره جسته است علمای برجسته لبنانی بیان داشتهاند که از وقتی المیزان به دستش رسیده پیوسته به مطالعته المیتزان رغبتت .)70 :1421دارد و المیزان همواره روی میز مطالعه او قرار دارد (حسینی طهرانی، است که جلد اول آن توسّط » فی ظلال القرآن « م) تفسیر 1906 -م1996( مهمّ ترین اثر قرآنی سیّد قطب مقام معظّم رهبری حضرت آیت الله سید علی خامنهای به فارسی ترجمه شده است و مجلّدات بعدی توسّط کتابهای قرآنی دیگری هم ، مصطفی خرّمدل به زبان فارسی برگردانیده شده است. سیّد افزون بر این تفسیر اشاره » مشاهد القیامه فی القرآن الکریم « و » التصویر الفنّی فی القرآن الکریم « دارد که از آنها میتوان به کرد. تفسیر فی ظلال القرآن، رویکردی سیاسی- اجتماعی دارد و روش سیّد در این تفسیر چنان است که نخست بخشی از آیات را ذکر می :ند سپس جوّ عمومی سوره مورد بحث و مسائل تاریخی و اهداف سوره را بازگو میکند.

تعتبر قضیه الإمامه والولایه من أهم القضایا فی النقاشات الإسلامیه والقرآنیه ، وأهم قضیه فی مدرسه أهل البیت "الشیعه".نعتزم فی هذا البحث دراسه الإمامه بین الولایه التکوینیه والتشریعیه من وجهه نظر العلامه الطباطبائی فی تفسیر المیزان.معنی الإمام شخص اختاره بأمر الله ودخول الرسول لمواصله بعثات النبوه. وبغض النظر عن الوحی ، جمیع الواجبات النبویه الواجبه علی النبی من العصمه والعلم والقوامه والسلطه العلمیه والدینیه والسیاسیه واجبه علی الإمام.إلمام التام بکافه جوانب القرآن الکریم والسنه النبویه ومعرفته ، ومعرفه الأحکام والشرائع الدینیه فی سیاق الزمن ، والاستعداد للرد علی الشکوک ، واکتساب ثقه الناس بتجنب الأخطاء والمعاصی و ولایت التکوینیه و التشریعیه بإذن الله،کلهم فی دائره شؤون الإمامه وکل هذه الأمور لن تکون ممکنه ما لم یکن الإمام علمًاکن واسعًا ولدیک معرفه غامضه. العلامه (ره) یعتقد إن بالإضافه إلی النبوه ، یثیر القرآن قضیه أخری تسمی الإمامه ویعتبرها نتیجه إراده الله وأمره أو حتی أنه یعتبرها مکانه أعلی من النبوه التی بعد أن مرت بمراحل مختلفه واختبارات صعبه تثبت صحتها لبعض الناس (الأنبیاء والأئمه)،الإمامه هی الوظیفه التی یوجه صاحبها الناس بأمر إلهی ویقودهم إلی هدفهم المنشود. إن توجیه الإمام لیس فقط لإظهار الطریق ، ولکن أیضًا لأخذ ید الخلق والقیاده إلی الصراط المستقیم. یعتقد العلامه الطباطبائی أن موقع الإمامه فی الآیه 124 من سوره البقره یختلف عن موضع النبوه‌ و یقول ایضا یقول إذا وردت الإمامه فی القرآن فبعدها ذکرت مسأله الهدایه . یعتقد العلامه طباطبایی ان الائمه الاطهار من خلال تطویر القدرات واکتساب المعرفه والمعرفه وتحقیق الإیمان والیقین الفائقین ، دخلوا مجال الولایه الإلهیه اما الولایه تعنی الملکیه والسیطره والسلطه ، والإمام یعنی خلیفه الرسول التی یعینه الله.وفقًا لآیات القرآن الکریم ، یتمتع الأئمه بولایه تشریعیه و ولایه التکوینیه. وهذا یعنی أن أقوالهم وسلوکهم دلیل لنا فی المسائل الفقهیه وغیر الفقهیه ، ویمکنهم بإذن الله التدخل فی شؤون الوجود. معنی الولایه التکوینیه للأئمه المعصومین علیهم السلام أنهم بإذن الله یستطیعون أن یشغلوا عالم الخلق ، ومعنی الولایه التشریعیه هو المکانه والموقع الشرعی اللذان أعطاهما الله‌‌ لفرد کمسؤل ( امام علیهم السلام) یعتبر العلامه رضی الله عنه أن الإمامه المشار إلیها فی القرآن مساویه للولایه المعنویه و التکوینیه المسؤوله عن إرشاد الناس إلی الأمر الإلهی. معنی الولایه التکوینیه للأئمه المعصومین علیهم السلام أنهم بإذن الله یستطیعون أن یشغلوا عالم الخلق ، ومعنی الولایه التشریعیه هو المکانه والموقع الشرعی اللذان أعطاهما الله لفرد کمسؤول رسمی.

روایاتی که به صورت مستقیم با قرآن و تفسیر آن ارتباط دارند به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند: برخی از این روایات به معرفی قرآن می‌پردازند و مباحثی از قبیل جایگاه قرآن قواعد فهم قرآن، علوم قرآنی فضایل سور و... را در خود جای داده‌اند گروه دوم، روایاتی هستند که به گونه ای به بیان مراد یک آیه می‌پردازند و یا زمینه های فهم آیه را فراهم می‌کنند از این گروه با عنوان روایات تفسیری یاد می‌شود روایات تفسیری، روایاتی هستند که به گونه ای به بیان مراد یک آیه می‌پردازند و یا زمینه های فهم آیه را فراهم می‌کنند روایات (احادیث) تفسیری بخشی قابل توجه از میراث حدیثی مسلمانان را تشکیل می‌دهند. که در قرن‌های دهم تا دوازدهم تألیف شده اند تعداد این احادیث را می‌توان بیش از پانزده هزار دانست. در این تفسیر سعی می شود کارکردهای روایات را در تفسیر المیزان و البرهان در سوره صافات بررسی شود. عمده مولفه های علامه در تفسیر سوره صافات در المیزان؛ عرضه روایات بر قرآن، سنجش روایات با روایات صحیح، متواتر، مشهور و مستفیض، عرضه‌ی روایات بر عقل، تطبیق الفاظ روایات بر علم لغت و... بوده است. علامه طباطبایی مفصل و به طور تخصصی به تحلیل محتوایی و روایات در سوره صافات پرداخته و با مبانی فقه الحدیثیی و با تسلط ویژه ای به علوم حدیث، همچون حدیث شناسی مبرز احادیث را مورد بحث و تبیین قرار داده است. گونه های تفسیری در تفسیر البرهان و تفسیر المیزان در سوره صافات شامل ترسیم فضای نزول، ایضاح لفظی، ایضاح مفهومی، بیان مصداق، بیان لایه های معنایی، بیان حکمت و علت حکم، استناد به قرآن، بیان اختلاف قرائت، پاسخگویی با قرآن و تعلیم تفسیر را شامل می‌شود. در مورد روایات باید گفت: با وجود این که علامه طباطبایی قائل به عدم حجیت اخبار واحد بدون قرینه در تفسیر است. ولی علامه طباطبایی در تفسیر المیزان عواملی چون وجود جعل، مستند نبودن برخی روایات، وجود تضاد و تناقض در روایات‌، نفوذ اندیشه‌های غیر اسلامی مثل یهودیت در متون تفسیری و ... را آفت تفسیر روایی می داند؛ لذا به خبر واحد در مرحله اول اعتنا نمی کند. ولی با توجه به نظرات تفسیری علامه طباطبایی، شاهد ارتباط عمیقی بین نظرات تفسیری علامه با روایات وجود دارد. ولی علامه بحرانی به روایات تفسیری توجه خاصی دارد و در ذیل آیات قرآن کریم، تمامی روایات جمع آوری شده را با اجتهاد خود، بیان کرده است و آیات را تفسیر کرده است. علامه طباطبایی و بحرانی در تفسیر المیزان و البرهان برای تفسیر برخی آیات، از روایات تفسیری بهره برده اند مثلا این که علامه بحرانی برای سوره ی صافات روایات فضایل آورده است و یا با توجه به روایات به تبیین مفردات و وجوه معانی آیات پرداخته اند. همچنین علامه طباطبایی و بحرانی در این سوره ذیل برخی آیات به روایات بطن و تاویل و جری و تطبیق و همچنین روایات بیان کننده قصص استناد کرده اند. نقطه ی مثبت علامه طباطبایی از روایات تفسیری این است که علامه با مضمون برخی روایات، مستفاد کرده است که روایات دارای شان تعلیمی هستند و از این روایات می توان در تفسیر قرآن کریم بهره برد. همچنین طبق نظر مفسران خصوصا علامه طباطبایی و بحرانی، به غیر از آموزه های اعتقادی در سوره ی صافات، آموزه های اجتماعی و اخلاقی مثل عدم اطاعت پذیری از رهبران بی ایمان و عدم گمراهی دیگران و همچنین به آموزه های اخلاقی مثل عدم استهزا، عدم لجاجت و عناد، عدم تکبر، ادب در گفتار، رعایت تقوا، صبر و بردباری و... در این سوره اشاره کرد.

هدف این پایان نامه تبیین مبانی کلی جامعه خوب و عوامل شکوفایی و فروپاشی آن از نظر علامه طباطبایی به عنوان مهمترین فیلسوف واندیشمند اسلام است که ذهنشان در تثبیت بسیاری از مقوله های اندیشه اسلامی به طور کلی و به ویژه نظریه اجتماعی نقش داشته است. خلاصه این پژوهش نکات زیر می باشد: یکم: تفسیر "المیزان" دارای ویژگی های متعددی است که مهمترین آن تمرکز وی بر جنبه های اجتماعی است. دوم: ازمبانی عمومی جامعه دینی، نگاه وجودی به انسان، نفی فردیت و محدود نبودن پیام اسلام به فقه و شرع، جامعیت قانون شریعت، نگاه عقیدتی و انکار عقلانیت اجرایی است. سوم: از عوامل ایجاد جامعه صالح در تفسیر "المیزان": الف- عامل دین، چون انسان موجودی است اجتماعی و نیازمند نظام های اجتماعی است که به وسیله دین تأمین شود. ب- عامل اخلاقی که علامه طباطبایی در آن دو مبحث خود را بحث کرده است. ج- عامل آزادی که علامه حدود و مفاهیم و تأثیر آن را در استقرار جامعه مشخص می کند. د- عامل دفاعی: با جهاد جامعه احیا می شود. هـ قوانین شرع جهت تأسیس جامعه مانند عدل اجتماعی و.. چهارم: برای سعادت جامعه پس از تأسیس عوامل متعددی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: تکامل اجتماعی، همبستگی اجتماعی، اتحاد با عوامل تحقیق دهنده آن، اخلاص و تقوا، نظام آموزشی خوب، نظام اقتصادی که نمایانگر هزینه نمودن و نقش مهم آن در تعادل و سعادت جامعه است. پنجم: عوامل فروپاشی جامعه بسیار است، از جمله: الف- زوال اخلاق و گسترش فحشا و منکر و فساد در جامعه، مانند گسترش ظلم، زنا و خیانت. ب- گسترش تفرقه در بین اقشار مختلف جامعه که باعث انتشار فتنه وفروپاشی جامعه می شود. ج- فروپاشی نظام اقتصادی از طریق رواج ربا، عدم پرداخت حقوق و تأثیر منفی آن در فروپاشی جامعه. ششم: از نظر قانون اسلام، بین جامعه اسلامی و جامعه مدنی تفاوتهایی وجود دارد. قانونگذار اسلامی قوانینی را می گذارد که جنبه راهبردی دارد نه برای مدت زمان موقت. اگر در جامعه معاصر خود شکاف گسترده ای ملاحظه کنیم، نقص در آن ناشی از اعمال و رفتار است، نه قانون گذاری. هفتم: علامه طباطبایی معتقد است که اعتبار جامعه صالح در بالاترین درجه و وسیع ترین افق آن در زمان ظهور حاصل می شود، اما این به معنای متکی بودن و عدم تلاش برای فراهم آوردن زمینه برای ایجاد جامعه صالح نیست. از این رو این پژوهش تحت عنوان «جامعه صالح در تفسیر المیزان» تدوین گردید.

قرآن کریم با عظمت خود، اقیانوسهای وسیع علم را در بر گرفته است که هر چه تلاش کنیم به آنها دسترسی نخواهیم داشت و چون این کتاب آسمانی خداست که بر بندگانش نازل شده تا برایشان روشن شود. مسیر زندگی آنها و هدایت آنها به راه حق، این حکمت خالق در آن بود که تصویری از زندگی اجتماعی با تمام تناقضات آن ترسیم کند، این تصویری است که تحقیق در فصول و مباحث خود سعی در روشنگری آن داشته است. در ادامه با مقایسه روش شناسی علامه طباطبایی و سید قطب در بررسی یا بررسی ویژگی های تأثیر اجتماعی در قرآن کریم و اتخاذ رویکرد تحلیلی و تبیینی برای رسیدن به نتایج مورد نیاز، اگر توحید به هر خاستگاهی اشاره دارد. مبانی عقیدتی را به او می‌رساند، منشأ واحد را در شاخه‌هایش می‌گستراند - طبق بیان علامت - و اگر توحید با اعتقادات پیوند خورد، علامت آن را با اخلاق پیوند می‌دهد، این همان پیوند متناقض ایمان و کفر - نفاق است. در مورد هدف این پایان نامه، شناسایی نقاط تشابه و تفاوت و تعریف مفهوم توحید از دیدگاه مفسران و تبیین رابطه توحید با جامعه است که مبتنی بر شناخت است. پدیده در بررسی و استخراج نتایج از آن است و در این روش از اینترنت، کتابهای چاپی و مقالات فارسی و عربی استفاده می شود. محقق در تحقیق خود عمدتاً به دو منبع، یعنی تفسیر المیزان طباطبایی و در ظل القرآن سید قطب و منابع دیگر تکیه کرده است. محقق در مطالعه موضوع خود رویکرد تحلیلی و تبیینی را برگزید، زیرا از نظر تناسب با ماهیت تحقیق، مناسب‌ترین رویکرد هستند. این تحقیق به مجموعه‌ای از نتایج دست یافت که از آن جمله می‌توان به دیدگاه دایره‌المعارفی علامه طباطبایی و جامعیت دیدگاه وی به مفهوم توحید و نیز مفهوم جامعه و تلاش علامه طباطبایی در احاطه مفاهیم اشاره کرد. با استناد به نظریه‌های اجتماعی و انسان‌شناختی، که گستردگی دانش او را برای ما آشکار می‌سازد و تلاشی برای به کارگیری این گستردگی در غنی‌سازی تفسیر او. رویکرد ادبی سید قطب مبتنی بر کتب فقهی و حدیثی و سنت بود و گفتار او جهت دار بود، زیرا از اصطلاحات جدید بسیاری استفاده می کرد.

این تحقیق با تبیین جایگاه روایات تفسیری العالمان، محقق محمد حسین طباطبایی و شیخ ناصر مکارم شیرازی، به تبیین معنا و تقسیمات آن، میزان اعتبار و نقش تاریخی آن پرداخته است. از طریق و ذکر آراء در حجیت و حدود آن و مقایسه موضع علامه طباطبایی در روایات تفسیری که از ویژگی های آن سخت گیری در پذیرش آنهاست. با توجه به مقدماتی که اتخاذ می کند به دلیل عدم بهره مندی از علم، جز روایات فقهی، حجیت ندارند، و موضع شیخ مکارم شیرازی را که متصف به پذیرش آن با تسامح است، بیان کرده است. ; با توجه به رأی که بر اصالت آن بر مدارک تکیه می کند حجیت خبر واحد بدون تمایز بین فقه و غیر و شرح حدود و شرایط کار با روایات تفسیری با آنها و نیز تبیین جهات توافق و اختلاف آنها اهمیت این مبحث در تبیین جایگاه علامه طباطبایی نسبت به روایات تفسیری و رفع شبهات مطرح شده از عدم توجه ایشان به روایات در تفسیر و تبیین روش شناسی ایشان در حوزه تفسیر است. تحقیق و محاکمه بر اساس موازین موافقت و مخالفت با قرآن با توضیح موضع شیخ مکارم شیرازی در مورد آن و شرایطی که در پذیرش آن اتخاذ می کندبه او.آنچه در ، تحقیق جدید است این است که به تفصیل به بررسی روایات تفسیری (بین از صاحب تفسیر میزان و صاحب تفسیر نمونه) با توضیح برخی موضوعات کاربردی می پردازد ، روش تحقیق، روش استقرایی، توصیفی و تحلیلی است و وی به برخی از کاربردهای تبیینی آنچه در تفسیر آنها اشاره شد، و نقاط توافق و اختلاف آنها در اتخاذ روایات تبیینی اشاره کرد ، محقق به چند نتیجه رسیده است که برجسته ترین آنها عبارتند از: جایگاه روایات تفسیری از نظر صاحب تفسیر میزان، اولیه نیست، بلکه ثانوی است، جایگاه روایات تفسیری از نظر صاحب تفسیر نمونه اولی است نه ثانوی ، این دو عالم در بهره مندی از روایات تفسیری در چند جا و در رد روایات مخالف قرآن، سنت قطعی، دلیل عقلی یا ضرورت دین اتفاق نظر دارند.

از جمله مباحث در تفسیر و علوم قرآن، مبحث متشابه است که ماخوذ از آیه هفتم سوره آل عمران می باشد دانشمندان علوم قران و مفسیرین پیرامون این مبحث نظراتی ارائه کرده اند که از بارزترین انها می توان از از علامه طباطبایی و ابن عاشور نام برد. از نگاه علامه طباطبایی متشابه طوری است که مقصود از آن برای فهم شنونده روشن نیست، و چنان نیست که شنونده به مجرد شنیدن آن، مراد از آنرا درک کند، بلکه در این که منظور، فلان معنا است یا آن معنای دیگر تردید می کند، و تردیدش بر طرف نمی شود تا آن که به آیات محکم رجوع نموده و به کمک آنها معنای آیات متشابه را مشخص ‌ کند. اما ابن عاشور بر این است متشابه خلی الدلاله علی المعنی است و وصفی است که به وسیله آن آیاتی که دلالت بر معانی متشابه می کند، توصیف می شود که هر یک مقصود است، یعنی آنها از نظر اعتبار قصد به آن شباهت دارند و برخی از آنها به برخی دیگر ارجح نیستند. این رساله به بررسی تطبیقی تفسیر آیات متشابه در برخی از صفات تشبیهی خداوند می پردازد، و از نتایج مهم این رساله می توان به این نکته اشار کرد که علامه طباطبایی با استناد به حدیثی از امام رضا علیه السلام که می فرماید: «مردم در توحید دارای سه مذهب هستند: نفی. تشبیه و اثبات بدون تشبیه.»، مذهب اثبات بدون تشبیه را برمی گزیند که اصل معنای هر صفتی برای خداوند صادق بوده و خصوصیاتی که آن صفت در ممکنات و مخلوقات به خود گرفته از حقتعالی نفی شود و به عبارت دیگر اصل صفت اثبات، و محدودیت آن به حدود امکانی نفی گردد. اما ابن عاشور آیات را بر اساس مذهب اشعری خود تفسیر می کند، مگر در موارد معدودی که گرایش معتزلی را برمی گزیند است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی-موضوعی است که تفسیر برخی آیات متشابه در باب صفات الهی را در دو تفسیر المیزان و التحریر و التنویر را بررسی و سپس به مقایسه و مشترکات و مفترقات آنها پرداخته است.

علوم زبانی از مهم ترین علومی است که مفسّران در تفسیر و تحلیل متن قرآن از آن بهره مند شده اند و برمطلوب آن ایستاده اند و به اهداف آن دست یافته اند تا با سایر زمینه ها یک بنای تفسیری یکپارچه تشکیل دهند. دو مفسّر (زمخشری و علامه طباطبائی) در دو تفسیر خویش از مباحث زبانی مانند نحو، صرف و بلاغت استفاده کرده اند. آن ها در استفاده از آن مباحث اختلاف کردند و هدف شان تفسیر متن قرآن و رسیدن به معنی است. توجه داشته باشید که رویکرد تفسیری که علامه طباطبائی در تفسیر خود (المیزان) دنبال می کند، روش تفسیر قرآن در قرآن است، اما این امر او را از استفاده از مباحث زبانی در تفسیر خود باز نمی داشت. اما زمخشری در تفسیر (الکشاف)، بیشتر اوقات سعی می کند این مباحث را در خدمت مذهب اعتقادی خود قرار دهد. این دو مفسّر در سطح نحوی بیشتر بخش های نحوی واژگان و تراکیب را به کار گرفته و بخشی از آن ها را ترک کردند. و در آن تفاوت داشتند. زمخشری در بخش واژگان بیشترین کاربرد را داشت، و علامه طباطبائی به دلیل اهمیتی که در انسجام متن قرآنی دارند بیشتر از سبک ها و جملات استفاده می شد. و در سطح صرفی با وجود تعداد زیادی از مباحث صرفی، اما دو مفسّر محدود به مباحث خاصی بودند. علامه طباطبائی در استخدام آن بر زمخشری برتری داشت. آن مباحث به مصدر و مشتقات ومعنی ساختارصرفی آن اختصاص دارد. در سطح بلاغی، مباحث بلاغی در سه فصل آن سهم قابل توجهی نزد دو مفسّر داشتند. و آن علم معانی، بیانی وبدیع است. طباطبائی بیشتر از زمخشری برای آن مباحث به ویژه در مجاز ها، استعاره ها و کنایه ها مورد استفاده و استخدام قرار گرفت. به ویژه آن است که درباره معنی می چرخند که خود را در انسجام معنی تحمیل می کند.

آیه اِکمال بخشی از آیه سوم سوره مائده است، از مهم‌ترین آیاتی است که علماء و مفسران شیعه و سنی بر اساس آن در مورد خلافت اسلامی مناقشه و بحث کرده‌اند، علماء و مفسران شیعه معتقدند که آیه در مورد ولایت و جانشینی حضرت علی (ع) برای پیامبر (ص) است. مفسران دیگر معتقدند که آیه در مورد بحث ولایت و جانشینی نیست؛ بنابراین پژوهش حاضر بر آن است که به بررسی آیه اکمال از منظر دو مفسر بزرگ شیعه و سنی یعنی علامه طباطبایی و فخر رازی بپیردازد بدین منظور به واکاوی مقایسه‌ی دو تفسیر موجود از آن‌ها پرداخته است. در این تحقیق علت نزول آیه و مقصود از معانی مهم موجود در آن مانند (الیوم)، (یأس الکفار)، (اتمام النعمه) را تبیین نمودیم سپس به بررسی ارتباط معنایی شروع و پایان آیه پرداختیم. نتایج تحقیق حاکی از آن است که علامه طباطایی معتقدند که آیه در مورد ولایت و جانشینی حضرت علی (ع) است و او با تفسیر واژگان آیه و استناد به روایت شیعه و سنی این موضوع را اثبات نموده و ارتباط بین شروع و پایان آیه را نفی می‌کند؛ در حالیکه فخر راضی معتقد است که آیه روز عرفه نازل شده و ربطی به موضوع ولایت و جانشینی ندارد و همچنین شروع و پایان آیه را متربط می‌داند. از سوی دیگر، فخر رازی معتقد است که در روز عرفه سال حجه الوداع نازل می شود و ارتباطی با موضوع تعیین خلافت ندارد، همچنان که پیوند و رابطه می یابد. بین آن و ابتدا و انتهای آیه. . و پس از مطالعه آیه تکمیل و مقایسه میان آنچه عالم بزرگوار سید محمد حسین طباطبایی آن را تفسیر کرده و تفسیر آن فخر رازی در این باره به نتایجی دست یافتیم، از جمله اینکه در بیان علت. در نزول آیه مبارکه، علامه سید طباطبایی علت نزول آیه مبارکه را حوادث انتصاب خلافت و امر امیرالمؤمنین علیه السلام دانسته است. سلام) اما فخر رازی در مورد علت نزول آیه مبارکه چیزی ذکر نکرده است. محقق سید طباطبایی در باب تبیین معنای امروز در آیه شریفه معتقد است که منظور از روز در آیه مبارکه روز نزول آیه شریفه است که روز هجدهم است.