جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

التزام دینی و ربط و نسبت آن با عقلانیت از مباحث مهم فلسفۀ دین است. راجر تریگ از اندیشمندان معاصری است که این مسئله را محور توجه خود قرار داده است. در این مقاله ما دیدگاه او در خصوص سرشت التزام و ربط و نسبت آن با باور، معنا، توجیه و عقلانیت را از نظر گذرانده‌ایم. او با تعریف خاصی که از التزام ارائه می‌دهد، آن را مبتنی بر دو مؤلفه می‌داند: یکی باور گزاره‌ای و دیگری تعهد شخصی بدان. از آنجا که تریگ مؤلفه اول التزام را اساسی و بنیادین می‌داند، تمرکز مقاله نیز بر همین مؤلفه است. تریگ بر اساس مؤلفۀ اول، واقع‌گرایی و نقد نسبی‌انگاری را از لوازم حقیقی التزام می‌داند و در همین راستا به نقد ناواقع‌گرایی و نسبی‌انگاری در این حوزه می‌پردازد. او از جمله علل گرایش به نسبی‌انگاری در حوزۀ دین را تلاش ویتگنشتاین متأخر در واکنش به پوزیتیویسم منطقی می‌داند که منجر به جدایی و تمایز دین از علم شد. تریگ ضمن نقد این جریان فلسفی، می‌کوشد تا پیامدهای آن را نیز نشان دهد. او با تأکید بر زبان به عنوان امری که تبلور حقیقت است و ارتباط را امکان‌پذیر می‌کند و نیز تأکید بر سرشت مشترک بشر به مقابله با نسبی‌انگاری مفهومی می‌پردازد و راه را برای عقلانیت التزام می‌گشاید. مقاله در پایان نشان می‌دهد که اگرچه تریگ در نقدهایش به موفقیت‌هایی دست یافته است، به نظر می‌رسد جنبۀ ایجابی بحث او فاقد استحکام و دقت کافی است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 47 تا 67

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تجرید العقائد(تجرید الاعتقاد)

نویسنده:

نصیرالدین طوسی محمد ابن محمد ؛ به تحقیق عباس محمد حسن سلیمان

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

مصر: دار المعرفة الجامعية,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

01. خداشناسی (کلام) , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , معرفت‌شناسی دینی (مسایل جدید کلامی) , 13. علم کلام , معرفت‌شناسی دینی , تجرید الاعتقاد: خواجه نصیر

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نظریۀ کاربردی معنا و تأثیر آن در معرفت شناسی دینی

نویسنده:

رضا اکبری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ایمان‌گرایی = فیدئیسم (معرفت‌شناسی) , کثرت گرایی , ویتگنشتاین , هیک , ایمان گرایی (مسائل جدید کلامی) , کثرت گرایی(کلام جدید) , نظریه کاربردی معنا , معرفت‌شناسی دینی

چکیده :

در فلسفۀ زبان از نظریات معناداری سخن به میان می آید. یکی از مهم ترین نظریات در این حیطه نظریۀ «کاربردی» است. براساس نظریۀ کاربردی، معنای یک لفظ چیزی جز کاربرد آن لفظ در زبان نیست. در این نظریه، زبان خصوصی وجود ندارد و معناداری به مثابة امری اجتماعی در یک جامعۀ زبانی تحقق پیدا می کند. در هریک از جامعه های زبانی با توجه به زمینه های مختلف، قواعدی نانوشته وجود دارد که افراد آن جامعه ناخودآگاه از آن ها پیروی می کنند و از این طریق کلمات به صورت های گوناگون معنا می یابند. یک لفظ در زمینه های مختلف معانی گوناگونی دارد که این معانی بدون این که وجه اشتراک ذاتی همگانی داشته باشند در یک طیف قرار می گیرند. نظریۀ کاربردی معنا در دو حیطه بسیار اثرگذار است. نخست، در حیطۀ استدلال آوری دربارة باورهای دینی و دوم، تکثرگرایی در باورهای دینی است. باتوجه به تمایز زمینة گفت وگوی علمی و زمینۀ گفت وگوی دینی سخن گفتن از اثبات خداوند اشتباه است؛ زیرا از نظر یک خداگرا خداوند یک اسم خاصِ دارای مصداق یگانه است و نه یک لفظ دال بر معنایی کلی که وجود مصداق برای آن نیازمند اثبات باشد. طرف داران نظریۀ «کثرت گرایی دینی» هم چون هیک و هیم با تمسک به نظریۀ کاربردی معنا، معانی متفاوت خداوند را، در ادیان و مذاهب مختلف، متعارض نمی دانند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 15

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تاثیر مبانی معرفت شناسانه اومانیستی در اقتصاد

نویسنده:

مریم صانع پور

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه امام صادق (ع),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

مکاتب اقتصادی , معرفت شناسی اومانیسم , علوم اقتصادی , معرفت‌شناسی دینی , اصالت تسمیه(اصطلاح وابسته)

کلیدواژه‌های فرعی :

اومانیسم (مسائل جدید کلامی) , معرفت شناسی کانتی , اصطلاحنامه معرفت شناسی(اسلامی) , اندیشه کانت , مبانی معرفت‌شناسی , نظریات جان لاک , اندیشه های لاک , نظام اقتصاد سوسیالیستی , اقتصاد سیاسی کلاسیک , اندیویدوالیسم , اندیشه های فردریش هایک ,

چکیده :

از آنجا که علم اقتصاد منحصر به شناخت پدیده‌های عینی و واقعی نیست، و الگوهای اقتصادی تحت تأثیر جهان‌بینی‌های خاصی قرار دارند، لذا مقاله حاضر به ریشه‌ یابی معرفت شناسانه علم اقتصاد درجهان کنونی می‌پردازد؛ و نسبت معرفت‌شناسی علم اقتصاد امروزی را به تفکر اومانیستی حاکم بر نظریه‌های فلاسفه بعد از دوره رنسانس، تحقیق و بررسی می‌کند. برای رسیدن به این منظور: در بخش اول، تعریفی مختصر از اومانیسم ارائه می‌شود. سپس، به سیر معرفت‌شناسی اومانیستی با معرفی نظرات متفکران بارز نگرش مزبور پرداخته می‌شود. در بخش دوم، نومینالیسم و اندیویدوآلیسم، به عنوان شاخصه‌های اومانیستی اقتصاد در جهان امروز، نظریه آدام اسمیت، به عنوان یکی از بنیانگذاران اقتصاد کلاسیک،‌و نیز انگلس، به عنوان یکی از بنیانگذاران اقتصاد سوسیالیستی، به نحوی اجمالی بررسی می‌گردد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 63 تا 86

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی نظریه تکثرگرای سروش و وحدت متعالی ادیان نصر

نویسنده:

هانیه سیدی

نوع منبع :

رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علوم انسانی , معرفت‌شناسی دینی (مسایل جدید کلامی) , معرفت‌شناسی دینی

چکیده :

یکی از مهم‌ترین سوالات ما در عرصه معرفت شناسی دینی مسأله پلورالیسم یا کثرت‌گرایی دینی است. آن چه اکنون محل سوال واقع گردیده است اصل وجود کثرت ادیان نیست بلکه تبیین علت این کثرت‌هاست. نظریه "پلورالیزم یا کثرت گرایی دینی" از یکسو و نظریه "وحدت متعالی ادیان" از سویی دیگر واکنش هایی است که نسبت به این مسئله مطرح گردیده است. پلورالیزم به دنبال راهی برای اثبات حقانیت ادیان گوناگون و رستگاری پیروان آن هاست. دکتر سروش به عنوان حامی این تفکر با بهره گیری از معرفت شناسی کانت و هرمنوتیک فلسفی ادعا می کند که پیروان ادیان مختلف به حقیقت فی نفسه دسترسی ندارند و فقط نمودی از امر مطلق را دریافت می‌کنند. او قلمرو معرفت‌شناسی کانت را از تجربه های حسی فراتر دانسته، آن را شامل تجربه‌های دینی نیز می داند. از دیدگاه سروش در واقع هسته ی اولیه ی تمام ادیان تجربه های دینی آن هاست و این فرهنگ ها و ادراکات گوناگون است که در ارائه ی تفسیر این تجربه دخالت کرده، تفسیر های متکثر از آن ارائه می دهد. دکتر نصر هم به عنوان نماینده ی جریان سنت گرایی با استفاده از مبانی ای که عمدتا متأثر از سنت گرایانی چون شوآن وگنون و نیز عرفان اسلامی است قائل به نظریه ی وحدت باطنی ادیان است. او اولاً باطن ادیان را یکی می داند؛ هر چند ظاهر آنها با هم ناسازگار باشند؛ دوم، حکمت باطنی و جاودان را امری مشترک در میان ادیان می بیند که توان ایجاد سازگاری میان ادیان را دارد؛ و سوم آنکه همه ادیان بزرگ را دارای ریشه ای الهی می داند. در مقام مقایسه بزرگترین وجه تشابه این دو دیدگاه اعتقاد به حقانیت ادیان بزرگ تاریخی و رستگاری پیروان آنها است و بزرگترین وجه تفاوت آنان در مبانی آن دو برای اتخاذ چنین موضعی است. سروش از مبانی فلسفی کانت و هرمنوتیک فلسفی در این جهت بهره می برد و نصر از مبانی سنت گرایان، بویژه اعتقاد آنان به ریشه واحد ادیان و نظریه جاودان خرد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تبیین برخی از مطالب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی

نویسنده:

عبدالله جوادی آملی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت دینی , ایمان و عقل , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , عقل و دین , هندسه معرفت دینی , معرفت‌شناسی دینی , آیت اله جوادی آملی , معرفت‌شناسی (اپیستمولوژی) , معرفت‌ شناسی دینی

کلیدواژه‌های فرعی :

نهج البلاغه (نهج‌البلاغه) , علم حصولی , ادیان ابراهیمی , روش اجتهاد , دین , اعتبار عقل , عقل استدلالی , ادیان ابراهیمی , ادیان توحیدی , علم حصولی , علم حضوری , اهل بیت(ع) , قرآن , وحی , وحی الهی , قرآن , اجتهاد , دین پژوهی , علوم اسلامی (سایر) , اسلامی شدن علوم , تعارض‌ عقل‌ و نقل , امامان معصوم علیهم السلام , دانش تجربی , میزان بودن قرآن , میزان بودن حدیث , شهود وحیانی , حجیت دلیل نقلی , منبع معرفت دینی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , محمد بن یعقوب کلینی , ابن بابویه، محمدبن علی: شیخ صدوق , عبدالله جوادی آملی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2383-2916

چکیده :

نسبت میان «عقل و ایمان» یا «علم و دین» موضوعی است که از گذشته‌های دور ذهن اندیشه‌ورزان را به خود مشغول داشته و دیدگاه‌های متنوع و مختلفی از سوی صاحب‌نظران در این باب ارائه شده است. یکی از نظریات مهم و بدیع در این باب، از آنِ حضرت استاد آیة الله جوادی آملی است که در کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی بازتاب یافته است. پس از نشر این اثر، مقاله‌ای با عنوان «جایگاه عقل و وحی در هندسه معرفت بشری» در فصلنامه معرفت فلسفی، شماره 24 منتشر گردید که در آن تأملات و پرسش‌هایی در خصوص این کتاب مطرح شده بود. مقاله حاضر حاوی نکات و توضیحاتی ناظر به آن تأملات و پرسش‌ها است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 17 تا 40

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آیا دین از معرفت دینی متمایز است؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

براي پاسخ به اين پرسش، ابتدا لازم است كه مراد خود را از دين و معرفت ديني روشن سازيم، تا به تمايز يا عدم تمايز بين دين و معرفت ديني حكم نمائيم، تا اين كه احياناً دچار مغالطات اشتراك لفظي نشويم. دين از لحاظ لغوي به معناي اطاعت، جزا، خضوع و تسليم است. ل بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کلام جدید , معرفت دینی , دین

کلیدواژه‌های فرعی :

ابزارهای معرفت دینی , معرفت‌شناسی دینی (مسایل جدید کلامی) , معرفت‌شناسی دینی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معرفت دینی یعنی چه؟ ابزار تحصیل معرفت کدامند؟ و معرفت دینی از چه راه‌هائی به دست می‌آید؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

پاسخ تفصیلی:

قبل از تعريف معرفت ديني لازم است ابتدا دو واژة دين و معرفت تبيين شوند. دين در لغت به معناي اطاعت و جزا به كار رفته است. امّا در اصطلاح براي دين تعاريف مختلفي ارائه شده كه تفاوت‌هاي بنيادين با هم دارند. بعضي دايره‌هاي دين را چنان گسترده كرده كه حتي اد بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

کلام جدید , معرفت دینی , ابزارهای معرفت دینی , روش شناسی معرفت دینی

کلیدواژه‌های فرعی :

معرفت دینی , مبانی معرفت دینی , راه های کسب معرفت دینی , احیای معرفت دینی (مسائل جدید کلامی) , نسبیت معرفت دینی , تاثیر علم بر معرفت دینی , فلسفه معرفت دینی , ارزش معرفتی معرفت دینی , معرفت‌شناسی دینی , معرفت‌ دینی , معرفت‌ شناسی دینی ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر