جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
مرور
>
مرور کلید واژه ها
>
4. اصطلاحنامه سایر موضوعات
>
اصطلاحنامه منطق
>
منطق قدیم
>
معنا
>
مقولات
>
مقولات عشر
>
جوهر
>
جوهر مجرد
>
عقل(منطق)
مرتب سازی بر اساس
عنوان
نویسنده
جنس منبع
محل
ناشر
تاریخ تغییر
و به صورت
صعودی
نزولی
وتعداد نمایش
5
10
15
20
30
40
50
فرارداده در صفحه باشد
جستجو
خروجی
چاپ نتایج
Mods
Dublin Core
Marc
MarcIran
Pdf
اکسل
انتخاب همه
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
تعداد رکورد ها : 323
عنوان :
خیال و عقل در حکمت متعالیه صدرالمتالهین و تاثیر مبانی عرفان نظری ابنعربی در آن
نویسنده:
بهزاد مرتضایی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
فلسفه و منطق
,
علوم انسانی
,
وحدت وجود
,
وحدت وجود
,
حکمت الهی
,
عقل
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
فلسفه و منطق
,
اصطلاحنامه عرفان
,
عرفان نظری
,
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم
,
خیال(معرفت شناسی)
,
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم
چکیده :
دو اصطلاح خیال و عقل، در عرفان ابن عربی و فلسفه ملاصدرا از دو جهت مورد مطالعه قرار میگیرند. یکی از جهت هستیشناسی و دیگر از جهت معرفتشناسی در نظام هستیشناسی عرفانی بر کل ما سوی الله خیال اطلاق میشود و تنها یک وجود حقیقی تحقق دارد و ما سوای اوظل و تجلی آن وجود واحد است . در فلسفه ملاصدرا عوالم وجود به عالم طبیعت ، مثال یا خیال و عالم عقل تقسیم میشود عالم خیال حد واسط بین عالم عقل و عالم طبیعت است که هر یک از این عوامل ناظر به یکی از مراتب حسی، خیالی و عقلی نفس انسانی میباشند. بدین معنا که در حکمت متعالیه مراتب نقس مطابق و متناظر با یکی از عوالم سه گانه هستی است و هر یک از ادراکات حسی و خیالی و عقلی مرتبط و ناشی از یکی از عوالم وجود است ، ادراکات حسی مطابق با عین حسی خارجی و حکایت از آن دارد. در ادراک خیالی دو حالت است که یکی از ادراکات خیالی متصل که ادامه ادراک حسی است منتها با حذف بعضی از ویژگیهای ادراک حسی، که این هم مربوط به عالم طبیعت و ماده میشود. در ادراکات مثالی که نفس با خیال منفصل متحد و مرتبط میشود این واقعیت خیال منفصل است که نفس با حرکت جوهری همسطح خیال منفصل و با آن متحد میشود. از بعد معرفتشناسی خیال و عقل به عنوان دو مرتبه از مراتب ادراکی نفس موضوع "نفسشناسی" فلسفی است . البته نفسشناسی فلسفی با معرفتشناسی فلسفی تفاوت میکند. در نفسشناسی، نفس به عنوان صورت و کمال بدن و مبدا ادراک و تحریک مورد بررسی قرار میگیرد، تجرد، مراتب و قوای آن مورد تحلیل قرار میگیرد. ولیکن در معرفتشناسی فلسفی بحث از چگونگی تطابق عین و ذهن و چگونگی دلالت مفاهیم ذهنی بر مصادیق خارجی و ملاک صحت و سقم یک معرفت است و اینکه در هنگام معرفت چه اتفاقی میافتد آیا صور مادی به ذهن منتقل میشوند، یا مماثل آنها در ذهن خلق میشوند؟ یا در ذهن حلول میکنند؟ به هر حال ملاک علم و معرفت چیست ؟ حضور مجرد نزد مجرد است یا اتحاد عالم بامعلوم. ملاصدرا در تحلیل و تحقیق نفسشناسی بخش اعظم ابتکاراتی همچون اصالت وجود، اصل علیت ، حرکت جوهری و ... را به کار میگیرد. تجرد مراتب سهگانه حس ، خیال و عقلی، از جمله همین ابتکارات است ، وی تحت تاثیر آرای ابنعربی بر این باور است که رابطه نفس با صورتهای خیالی و عقلی رابطه ذیشان و شان است و نفس یک نحو اتحاد خاص با صور علمی دارد، و این صور محصول خلاقیت نفساند، بدین معنا که نفس در هر مرتبهای از تجرد، قادر به خلق صوری مماثل صور اشیا میباشد و راز علم در همین خلاقیت نفس قرار دارد و تنها با اعتقاد به این خلاقیت است که معضلات معرفتشناسی قابل حل میباشند.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
انصاف در قرآن و حدیث
نویسنده:
مونا امانی پور
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
حق (اسماء ذات الهی)
,
ایمان (فرجام شناسی)
,
قاعده زرین
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
عقل
,
عدالت(فقه)
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
انصاف
,
عدالت
,
ایمان
,
انصاف
,
علوم قرآن و حدیث؛ اخلاق
چکیده :
عدم شناخت دقیق و درست انصاف به خودمحوری می انجامد. رفتار خودمحورانه نیز ـ به ویژه از جانب متصدیان امور مهم ـ آستان? خروج از حق و ورود به ستم و بی عدالتی است و سبب دوری جامعه از امنیت، آسایش و آرامش است. انصاف در لغت و اصطلاح به معنای دادن حقِ برابر از جانب خویش و مخالف ظلم و حمیت است. در نگاه ماهوی یک فضیلت اخلاقی نفسانی برخاسته از عقل و در نگاه کارکردی، خصلتی حق محور و ضامن ادای حقوق به صورت کامل و برابر است. از این رو در اسلام دینِ حقِ حقمدار و نیکوی فضیلت محور از بالاترین جایگاهها برخوردار است. عقل (خاستگاه انصاف) برای تطبیق بر امور جزئی نیازمند معیار وجدان است. وجدانِ اخلاقی سبب میشود انسان در برخورد با دیگران خود را جایگزین آنها کرده، بر اساس سه عنصر تخیل، معرفت و آگاهی، هر چه برای خود میپسندد برای آنان نیز بپسندد. این جایگزینی انسان را از خودبرتربینی رها کرده، او را به رعایت انصاف وا میدارد. انصاف تحث تاثیر برخی عوامل مانند: ایمان, جوانمردی؛ حیا؛ جهل؛ شهوت؛ خشم؛ حسد و ... شدت و ضعف مییابد که این عوامل خود نیز تحت تاثیر دو عامل انگیزشی عقل و شرعند. انصاف بر اساس کاربرد در حوزههای مختلف به دو دست? انصاف در گفتار و انصاف در رفتار قابل تقسیم است وبر اساس صاحبان حقوق به سه دست? انصاف با خویش؛ با خدا و با خلق تقسیم میشود. مراتب انصاف به ترتیب از سختترین به آسانترین، بر اساس عظمت حقوق و صاحبان آنها عبارتند از: انصاف با خدا؛ انصاف با خلق و انصاف با خویش. بر اساس علاقه به گیرند? حق عبارتند از: انصاف با خلق؛ انصاف با خدا و انصاف با خود. بر اساس علاقه به دهند? حق عبارتند از: انصاف از خویش؛ انصاف از نزدیکان؛ انصاف از دشمنان. مهمترین نتایج انصاف بر اساس روایات عبارتند از: حقیقت ایمان و کمال آن؛ استواری دین؛ بهشت؛ الفت و دوستی؛ آسایش و آرامش؛ رحمت و خشنودی الهی و ... . گزینش حاکم؛ قاضی؛ شریک و دوست؛ پذیرش گواهی و نقد و ... از اموری است که نیاز به شناسایی منصفین دارد که این مهم با شناخت ویژگیهای منصفین حاصل میشود. مهمترین ویژگیهای منصفین حقیقی و برتر، کمال عقل و کمال ایمان است.مهمترین نمود درونی انصاف، پذیرش حق و مهمترین نمودهای بیرونی آن عبارتند از: اعتراف به حق؛ راستگویی؛ سازگاری میان گفتار و کردار و محکوم کردن خود است.عدالت و انصاف رابط? عموم و خصوص مطلق دارند و هر دو فضیلتی حق مدار و در پی ادای حق و حقوق هستند. با این تفاوت که عدالت، کیفی و کَمّی ولی انصاف تنها کمی است. همچنین انصاف با وجود نمودهای بیرونی، خصلتی درونی ولی عدالت برونی است. انصاف ادای حقوق برابر است بنابراین هر جا حقی باشد، انصاف نیز کاربرد دارد. هر چه این حق بزرگتر، صاحب حق عظیمتر و شرایط ادای این حق سختتر باشد، انصاف کاربرد بیشتری خواهد داشت. بر این اساس مهمترین قلمروی انصاف بر اساس متون دینی، قلمروی سیاست است چرا که حق والی بر مردم و حق مردم بر والی از بزرگترین حقوق است. افزون بر این که قدرت، مهمترین زمین? ستم و بیانصافی است. بنابراین ادای این حقوق سخت، در شرایطی که انسان را به سوی ستم میکشاند، بسیار حائز اهمیت و مورد توجه است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
کمال و سقوط انسان ازدیدگاه مولانا و مایستراکهارت
نویسنده:
علیرضا خواجه گیر
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
عشق
,
علوم انسانی
,
مولانا
,
اکهارت
,
وارستگی
,
عقل
,
عقل
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
خود شناسی
,
اصطلاحنامه عرفان
,
شهود(اسماء اول عرفان نظری)
چکیده :
چکیدهرویکرد مولانا و مایستر اکهارت به مسئله انسان و سیر کمالی او متاثر از نگاه ذو مراتبی به حقایق هستی اعم از خدا و انسان است . انسان موجودی است دارای ساحت های ظاهری و باطنی که هرکدام منعکس کننده بخشی از حقیقت پنهان اوست .بنابراین کمال و سقوط او نیز با توجه به این سلسه مراتب وجودی او معنا می شود .اگرچه این دو عارف متعلق به دو سنت عرفانی جدا از یکدیگر بوده اند و تاثیر سنت های دینی شان در تعالیم عرفانی آنها منعکس شده ، امّا رویکرد عرفانی آنها به انسان و بویژه کمال و سقوط او از وجوه تشابه و تفاوت معناداری برخوردار است. از این جهت نگاه تطبیقی به مسئله کمال و سقوط در آموزه های این دو عارف ، هم از جهت مقایسه دو سنت عرفانی اسلام و مسیحیت بطور اعم و هم تحلیل و مقایسه نگاه عرفانی این دو عارف بطور اخص به مسئله مذکور ، قابل توجه می باشد. در این رساله مسئله کمال و سقوط انسان در دو مرحله اصلی که مشتمل بر مراحل فرعی تری است و همه مراحل با یکدیگر ارتباط متقابل دارند ، مطرح شده است .در مرحله اول که نقش معرفت و شناخت در کمال و سقوط انسان است ، این مسئله در سه سطح حسی ، عقلی و شهودی مطرح شده است. محدودیت و عدم توانایی معرفت حسی در درک حقیقت مستلزم گذر کردن از این مرحله و رسیدن به حواس باطنی است ، علاوه بر این گرفتار شدن انسان در دایره ی تنگ عقل جزیی در مرحله شناخت عقلی نیز مانع رسیدن انسان به مرتبه ی عقل کلی است ، که از محدودیت های عقل جزیی به دور است.آنچه می تواند مکمل این دو مرحله شود ، رسیدن به معرفت شهودی از حقیقت و درک بی واسطه آن است . رسیدن به این مرحله مستلزم از بین بردن موانع ارتباط برقرار کردن با حقیقت الهی خویشتن و رسیدن به خودشناسی حقیقی است، که در تعالیم عرفانی آنها این مسئله بسیار با اهمیت و برجسته است . رسیدن به این مرحله از کمال نیز مستلزم عبور کردن از موانعی است کهگاهی از سنخ دانستنی های کاذب و گاهی از سنخ بیماری های اخلاقی ، تعلقات عاطفی و عدم برخورداری از عنایت خداوند و رهبری معنوی است.رویکرد مولانا و اکهارت در معرفی و سلوک در این مراحل،برای رسیدن به کمال و رها شدن از سقوط معنوی، با تاکید بر عشق در تعالیم مولانا و وارستگی در تعالیم اکهارت قابل بررسی است.کلمات کلیدی: مولوی ، اکهارت ،خودشناسی،عشق،وارستگی،عقل،شهود،کمال،اخلاق
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
نقش ابزارهای معرفتی (حس، عقل، قلب) در معرفت دینی
نویسنده:
فضلالله روزبهی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
ابزارهای معرفت دینی
,
معرفتشناسی دینی (مسایل جدید کلامی)
,
صنعت قلب
,
عقل(منطق)
,
معرفت
,
حس گرایی (مانع معرفت)
چکیده :
در این مقاله با روشی کتابخانهای-تحلیلی، معلوم شده که حس ابزاری غیرمستقل و مقدمهساز حکم عقل است. گاهی به دلایلی مانند ندیدن یا نشنیدن، نبود یا تقطیع روایات، نقل به مضمون آنها و نرسیدن قراین ، مقدمات لازم حکم درست عقل، فراهم نمیشود. عقل در اموری چون مبناسازی فلسفی و اصول فقهی، پایههای اصلی دین، کشف از حکم شرعی(نه انشای حکم مولوی)، لحاظ همه ابعاد وجهات مسائل، در تولید، تغییر و تکامل معرفت دینی نقشآفرین است. قلب، ابزاری بسیار نیرومند با تهذیب، در مرحله عالی، وحی الهی و در مراتب پایینتر الهامات و اشراقات را درمییابد. هیچ کس توان درک کنه علم حضوری وحی، این سلطان علوم، مکمل عقل و مغایر با سنخ تجربه دینی را، ندارد. قلب ادراکات عقل در قالب مفهومی را به صورت موجودی شخصی و خارجی مییابد و میتواند بسیاری از مجهولات دستنیافتی عقل را، با علم حضوری دریافت کند. معیار درستی یا نادرستی شهودات قلبی، عقل و نظر معصوم است.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 135 تا 156
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تحلیل انتقادی مؤلفه تعبد در نظریه عقلانیت و معنویت
نویسنده:
احمد غفاری قرهباغ
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
معنویت
,
تعبد
,
حیات سکولار
,
عقل(منطق)
,
صرافت طبع
چکیده :
در نظریه عقلانیت و معنویت، نفی تعبد یکی از مؤلفههای اصلی است؛ هرچند که این مؤلفه، از توابع مؤلفه مرکزی این نظریه، یعنی عقلانیت با تفسیر پردازنده این نظریه است؛ در مجموع، این ویژگی، منتج غیر دینی بودن معنویت از منظر صاحب نظریه است. این نوشتار با استفاده از روش تحلیلی ـ پژوهشی و فارغ از التفات به انگیزهها و حواشی پررنگ صاحب نظریه، در ابتدا به معرفی مقصود نظریهپرداز از عقلانیت پرداخته و به تفصیل، به بررسی انتقادی اقسام سهگانه عقلانیت اقدام نموده است؛ آنگاه به تشریح و نقد دیدگاه نظریهپرداز در خصوص نفی تعبد اهتمام نموده است. به عقیده نویسنده مقاله، دیدگاه پژوهشگر محترم در نقد تعبد دینی، مبتنی بر برخی پیشفرضهای دیگر وی در خصوص عدم امکان مدلل نمودن عقائد دینی میباشد، که در این نوشتار، به نقد آنها توجه شده است؛ از سوی دیگر، فارغ از انتقادات مبنائی به برخی ابعاد دیدگاه وی، انتقادات درونساختاری مهمی را میتوان به دیدگاه وی طرح نمود. در نهایت، به نظر میرسد که تعبد مأخوذ در دین وحیانی، تعبد مدلل است و انتقادات این پژوهشگر محترم، وارد نمیباشد.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 157 تا 170
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
معناشناسی ایمان و بررسی نقش عقل و دل و عمل در حصول و رشدآن با نگاه به نهج البلاغه
نویسنده:
زهرا حسن زاده مقنی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
نهج البلاغه (نهجالبلاغه)
,
علوم انسانی
,
ایمان (فرجام شناسی)
,
کنش (عمل - فعل)
,
عقل
,
عقل
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
ایمان
,
قلب(دل)
چکیده :
یکی از مهمترین موضوعات در حوزهی دین و الهیات، مسئله ایمان دینی است؛ زیرا اساس حرکت به سوی خداوند همان ایمان به خدا و بازگشت به سوی اوست. چون مفهوم ایمان با همهی ابعاد وجودی انسان در ارتباط است؛ به راحتی نمیتوان حدود و جوانب آن را معین نمود. ایمان از یکسو با ساحت معرفتی آدمی ارتباط وثیق دارد و از سوی دیگر نمیتوان از تاثیر ساحات عاطفی و ارادی بر ایمان نیز غفلت ورزید. به طور کلی ایمانی ارزشمند است که مبتنی برآگاهی و علم باشد. حالات روحی ، فضائل و رذائل درونی انسان و همچنین اعمال بیرونی و جوارحی او ارتباط معناداری با ایمان دارند. بررسی رابطه این حوزههای سهگانه با ایمان دینی، محور اصلی این پژوهش است و روش کار مبتنی بر شیوه توصیفی تحلیلی است. در همهی بخشهای این پژوهش، نهجالبلاغه و سخنان گهربار حضرت علی(ع) مورد بررسی قرار گرفته است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بررسی جایگاه عقل در نظام تربیتی اسلام
نویسنده:
ابراهیم میرشاه جعفری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
علوم تربیتی
,
نظام آموزشی
,
تربیت
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته)
چکیده :
هدفهای کلی این پژوهشبه شرح زیر میباشد: الف : اهدافکلی: -1 بررسی جایگاه عقل در نظام تربیتی اسلام. -2 ارائه راهبردهایئی به برنامهریزان درسی و متصدیان تعلیم و تربیتدر خصوصچگونگی بهرهگیری از عقل به عنوان محور تعلیم و تربیت . ب : اهدافجزئی: معمولاتدستهگیری از هدفها در پژوهشا مطرح استکه در مقایسه با دسته اول جزئیتر و مشخصتر هستند که البته آبشخور اصلی آنها نیز ماهیتموضوع تحقیق است . هدفهای جزئی این پژوهشبه شرح زیر میباشد: -1 بررسی اهمیتعقل در قرآن و روایات . -2 بررسی آثار بکارگیری عقل در ابعاد مختلفشخصیت(عقلانی - اجتماعی - عاطفی - اخلاقی). -3 بررسی روشهای عقلانی و تعلیم و تربیت . -4 بررسی ارتباط میان عقل و دین. -5 بررسی توصیههای پیشوایان دینی در زمینه چگونگی پرورشقوای عقلانی. -6 بررسی رابطه عقل و ارزشها در نظام تربیتی اسلام. -7 بررسی ارتباط عقل و احکام اسلامی. -8 بررسی عوامل بازدارنده تعقل از نظر اسلام.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
ابزارهای شناخت ازمنظر قرآن کریم
نویسنده:
لیلا ابراهیم پور
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
قلب
,
ابزار شناخت
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
عقل
,
عقل
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
سمع و بصر
,
ابزار شناخت
,
ابزار شناخت
چکیده :
شناخت به معنای درک ودریافتن شی ء با اندیشه وتدبر برآثار آن است و اخصِّ از علم تلقی می گردد. کسب شناخت درانسان به کمک ابزارهای نهفته در ذات او صورت می گیرد، که از آن ها تعبیر به ابزارهای شناخت می شود. این پژوهش با تفحّص در آیات قرآن، به منظور کشف دیدگاه این کتاب آسمانی نسبت به ابزارهای شناخت ، محدوده و قلمرو هر یک صورت پذیرفته است. آیات کلام الهی، حواس ظاهری، عقل و قلب را ابزارهای کسب معرفت در انسان معرفی می کند . هر ابزار دامنه وسیعی از معرفتهای حسی ،عقلی و قلبی یا شهودی را نصیب انسان می کند و با دارابودن ویژگی های منحصر به فرد، دامنه ی آگاهی حاصل از خود را مشخص می کند ، لذا با تعیین قلمرو کارایی خویش، لزوم وجود دیگر ابزار شناخت را اثبات می نماید. حواس پنج گانه، که اشاره بر آن در قرآن به سمع و بصر محصور گشته است، جدا از نقش بسزا در زندگی دنیوی و ایجاد مقدمات براهین عقلی در معارف دینی، .به دلیل ویژگی های: جزئیت، فردی بودن ، محدودیت درزمان و مکان، خطاپذیری و... شناخت های سطحی وغیر یقینی را ایجاد و تنها امور مادی را پشتیبانی می کند ؛ و هر چند مقدمه ی کسب معرفت های فرا مادی است، اما خود از درک آنها عاجز است؛ از این رو جهت ایجاد معرفت های یقینی وابستگی مستقیمی به ابزارهای دیگر خصوصا عقل دارد. عقل با دارا بودن ویژگی های ترکیب ، تجزیه، تجرید و تعمیق مفاهیم حسی، خطای حواس ظاهری را رفع نموده و با در کنار هم قرار دادن مقدمات حاصل از این ابزارها، می تواند پاره ای از مسائل فرا طبیعی را مورد استدلال و استنباط قرار دهد. عقل دردامنه ی بُرد فعالیت خویش، اثبات وجود پروردگار، اصول بنیادین دین و... را قرار می دهد، اما به دلیل خطا پذیری و درک مفاهیم کلی و عدم توانایی در ادراک امور جزئی، بسیاری امور، مانند: درک جزئیات دین و... خارج از قلمرو کارایی آن قرار می گیرد. وصول به حقیقت و معارف عمیق الهی، مظروف وسیعی است که تنها قلبمی تواند ظرفیت گنجایش آن را داشته باشد. قلب که غالبا از آن با واژه ی فواد یاد می شود، در سه معنای : عقل، ابزار شناخت های غیر حسی- عقلی، روح وحقیقت انسان، مورد کاربرد قرار گرفته است. زمینه های تقوا، ایمان ، عمل صالح توام با اخلاص، روزنه ی شناختی قلب را بر ادراک، اعم از حصولی وحضوری قادر می سازد وآن را به منبع گسترده ی معارف تبدیل می نماید؛ تاآن جا که دامنه ی کارایی آن امور وحیانی و الهامات الهی را در بر می گیرد، ویژگی زنگار پذیریِ قلب ،آن را کانون جذب وسوسه های شیطانی و نفسانی قرار می دهد، از این رو ، قرآن بر لزوم سلیمنگهداشتن آن تاکید می نماید. اگرچه قرآن کریم هریک از روزنه های شناختی وجود انسان را در جایگاه خویش معتبر می داند و هر سه ابزار را درطول هم قرار می دهد؛ اما یگانه معرفت معصوموخطا ناپذیر را وحی الهی دانسته که از دریچه ی قلب حاصل می گردد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
چیستی ایمان در نظر غزالی و سلوک ایمانگرای او
نویسنده:
احمد صادقی علویجه
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
امام محمد غزالی
,
حقیقت (اسماء ذات الهی)
,
ایمان (فرجام شناسی)
,
قرآن
,
سلوک
,
شناخت شناسی
,
ایمان گرایی (مسائل جدید کلامی)
,
قرآن
,
عقل
,
عقل
,
عقل
,
عقل(منطق)
,
حقیقت
,
آموزه دینی
,
دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته)
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
,
ایمان
,
ایمانگرایی
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
,
هنر و علوم انسانی
چکیده :
طلب حقیقت ایمان از جان انسان،شأنی مهم و مبنایی در طرح دین برای سعادت و تقرب او به حضرت حق جل و علا است. طرح موضوع ایمان در میان دینپژوهان، ابعاد گوناگونی را تشکیل داده که مهمترین این ابعاد، چیستی ایمان و رابطه آن با معرفت بوده و از دغدغههای دیروز و امروز دینپژوه است و نقشی مهم در رهیافتهای عالمانه نسبت به دین داشته و در زمینههای سیاسی و اجتماعی نیز بروز دارد. در بخش نخست جستار حاضر، نظرات ابوحامد غزالی را در این مسأله به بحث نشستیم و دریافتیم که چیستی ایمان در نظر غزالی، یک معنای واحد را در بر نمیگیرد؛ هرچند تهافتی میان این معانی دیده نمیشود و حتی با قدری مسامحه میتوان آنها را به صورت تشکیکی ملاحظه نمود که از گرهی بسیط در قلب تا تصدیق و حتی کشف و شهود عالم غیب امتداد مییابد. طبق مولفات موجود، غزالی در غالب کلماتش رویکرد تصدیقانگارانه اشاعره را ادامه میدهد و دقتهای افزونتری را نسبت به هممسلکان اشعری خویش بهکار میگیرد. معنی تصدیق نزد او به اعتقادی جازم برمیگردد؛ این اعتقاد در تحلیل او، بیشتر با نوعی یقین و تسلیم درونی پیوند میخورد تا کسب یک جور علم حصولی و مفهومی صرف. غزالی اگرچه راه صوفیه را مقدم و والاتر از طرق دیگر حصول ایمان قرار میدهد اما دیگر راهها و از جمله، برهان و استدلال را از اعتبار ساقط نمیکند؛هرچند روندگان مسیرش را بهجهت بدبینی نسبت به فیلسوفان و فرآوردههای آنان، اوحدی در هر دوران قرار میدهد و در مقابل، بر ایمان عوام که گاه بر اثر مشاهده شخص نبی حاصل میشود، ارج مینهد. این مواضع میتواند تاثرات غزالی - از تربیت اولیه، مسیر علمی، روحیات خاص، مبادی فکری خاص، ذهن سیال، اوضاع زمانه و نسبتهای متنوع او با حکومت و...- را در تحلیل فرا بخواند که ما به قدر وسع خویش در این وادی گشت زدیم.و اما مسأله دومی که در این تحقیق مورد کنکاش قرار گرفته و مواد تحلیلی آن در مسأله نخست فراهم آمده،عبارت است از نحوه ایمانگروی حجه الاسلام غزالی که گاه او را نماینده ایمانگرایان مسلمان معرفی کردهاند اما به اعتقاد ما رخنه«تبیین نحوه ایمانگروی» او را ندیدهاند. فرضیه ما بر تفاوتاساسی و جوهری این نحوه ایمانگروی با رویکردهای ایمانگرایانه غربی و مسیحی استوار است؛ فضلا از اینکه نهادن عنوان ایمانگرا بر دانشوران مسلمان چندان روا نیست. توجه به تغایر پیش زمینههای «طرح مسأله ایمان و عقل» در فضایی که غزالی زیست فکری و اجتماعی خود را در آن رقم زدهو توجه به تلقی متفاوت وی از ایمان و معرفتکه با معنای ایمان در نظر ایمانگرایان مغرب زمین تفاوت جوهری دارد، ما را به این نتیجه هدایت میکند که اساسا ایمان که یکی از طرفین ماجرای عقل و ایمان است، در نظر غزالی از سنخ باور و تصدیق به حقایق و معانی دینی است که گاه با گرهی بسیط در قلب و گاه مجموع تصدیق و عمل و گاهی نیز به تصدیقی از جنس شهود عالم غیب اتفاق میافتد و چون یقین فرد مومنْمفهومیِ صرف نیست، تفاوتی نمیکندکه منشأ آن، برهان عقلی، مسلمات جدلی، خطابه اقناعی، اعتماد به شخص نبی، شنیدن خبر از او با وجود قرائن بصری و یا ملایمت طبع آدمی با خبر رسول باشد.نکته مهم اینکه غزالی به همراه سایر متفکرین اسلامی هرگز با مسألهای بهنام «پارادوکسهای ایمانی» مواجههای تام و تمام نداشته و برخلاف سنت مسیحی، نسبت به ایمانی که تضاد و یا دستکم تغایر با عقل از ذاتش میجوشد، بیگانه-است. همچنین طرف دیگر ماجرا یعنی عقل و عقلانیت نیز معانی و مراحل متفاوتی را در فرهنگ اسلامی به خود گرفته است. دشمنی با فلاسفه در میان متکلمان و بهویژهاشاعره پر طمطراقی چون غزالی و فخر رازی نیز، همواره با ژست و دعوی منطق و برهان صورت میپذیرد.دانشوران مسلمان و از جمله آنها غزالی به جهت عدم تناقض در متن مقدسشان و به مقتضای فضایی که مکرر در مکرر ترغیب به تعقل و تفکر و تدبر در آن موج میزند و به لحاظ ارزشی که برای طریقه برهان و تعقل قائل هستند و عقل را- چه اذعان کنند و چه نکنند- حجتی الاهی مییابند و مهمتر از همه، تلقی خاصشان از ایمان به معنای تصدیق، هرگز پیشنهاد «ایمان بهجای برهان» یا «دین علیرغم عقلانیت» یا «آموزههای وحیانی ورای علم و معرفت» را به پیش نمیکشند! بلکه بالعکس طعنههایی را- بجا یا نابجا- به اهل فلسفه میزنند مبنی بر اینکه اولا و بالذات بر همان عهد برهانی و منطقی بودن خویش وفا نکردهاند! و ثانیا و بالعرض (به زعم اینان) به برخی آموزههای خلاف ظاهرِ حجتمند قرآن در مورد مبدأ و معاد رسیدهاند.این سخن، اوج اثبات مدعای ماست در مورد سلوک ایمانی حجه الاسلام غزالی که نه ضدیتی با عقل دارد و نه علی رغم عقل تصور میشود و نه غیر قابل اثبات توسط عقل است و نه بهطور کلی در جو غیر عقلانی نشو و نما میکند. به جرأت میتوان گفت که در متن «المنقذ من الضلال» و سایر کتب او نظیر «تهافت الفلاسفه» و «احیاء العلوم» و... دشمنی با فلسفهورزی به جهت آفات دیگری است که متدینان زمانه او با خواندن کتب فلاسفه به آن دچار میشدند. به هر روی آنچه برای ما در تحلیل نحوه ایمانگرایی غزالی مهم مینماید، این است که مخالف فلسفهورزی مصطلح در عالم اسلامی، هرچند غزالی باشد(!)، باز به طریقه برهان و استدلال در راه رسیدن به ایمان معترف است و تصدیقِ هم-معنی ایمان را با چنان قاطعیت و قطعیتی که در شروطش حکایت میکند، میپسندد. شاید او با حقیقت فلسفه که مبتنی بر تعقل و اندیشه برهانی است، مشکلی ندارد و مشکلش تنها با فرآوردههای موجود و احیانا یونانی و بعضا معارض با آموزه-های متشابه قرآن است. درست برخلاف ایمانگروی زائیده از بطن قرون وسطی که برخاسته از تهافت در متن دین محرَّف مسیحیت نظیر تثلیث و تجسد و الوهیت عیسی(علی نبیا و علی آله و علیه السلام) است و کلیسای اندوده با تعصب بر فلسفه یونانیِ متدین گشته!
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
اهمیت کشف و شهود از دیدگاه شیخ اشراق و علامه طباطبایی
نویسنده:
ساجده آقازاده آذر
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
کشف و شهود
,
علوم انسانی
,
عقل(منطق)
,
سیر انفسی
,
سیر آفاقی
,
درباره علامه طباطبایی
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی
چکیده :
هدف این پژوهش نشان دادن میزان اهمیت کشف و شهود از دیدگاه شیخ اشراق و علامه طباطبایی است یکی از بحث های مهم این نوشتار شناخت خود و ارتباط متقابل آن با معرفت خداست. بعد از بیان نظرات دو متفکر راجع به حقیقتشهود، به مسئله توحید اشراقی و عرفانی پرداختیم، هر دو متفکر معقدند کشف و شهود، مرحله مهمی در شناخت خداست و پس از تزکیه نفس حاصل می شود.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
تعداد رکورد ها : 323
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت
×
ارسال نظر
نوع
توضیحات
آدرس پست الکترونیکی
کد امنیتی
*
*
با موفقیت به ثبت رسید