جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 63
برهان صدیقین به تقریر مرحوم علامه طباطبایی
نویسنده:
محمد حسین گنجی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
چکیده :
یکی از ادله ای که فلاسفه مسلمان در اثبات وجود خداوند اقامه کرده اند و عنوان آن ظاهرا برای اولین بار توسط بوعلی به کاربرده شده برهان صدیقین است. استدلال بوعلی امروزه تحت عنوان برهان امکان و وجوب شناخته می شود. اما چند قرن پس از وی فیلسوف نامدار دیگر، ملاصدرای شیرازی با تأسیس مبادی تازه فلسفی صورت دیگری از برهان صدیقین ارائه کرد. مرحوم علامه سید محمد حسین طباطبایی به تعبیر برخی از شاگردان ایشان کوشیده است برهان مزبور را به نحوی ارائه کند که اثبات وجود خداوند به عنوان اولین مسأله فلسفی قابل طرح باشد. مقاله حاضر گزارشی از رأی مرحوم طباطبایی و سپس بیان برخی نقدها بر آن است که به نظر نگارنده مقاله رسیده است.
صفحات :
از صفحه 193 تا 201
سیرى در مسئله حدوث و قدم زمانى عالم در تاریخ فلسفه
نویسنده:
محمدحسین فاریاب، رضا برنجکار
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
کلیدواژه‌های فرعی :
قوه و فعل , صقع ربوبی , حدوث تجددی اجزای عالم , دوام فیض الهی , جوهر و عرض , حدوث اسمی , اکوان ثلاثه , حدوث دهری , صانع ازلی , ابداع , احداث , تکوین , اراده فاعل مختار , فرازمانی , ماهیت , نوع مادی , افلاک , اعیان ثابته , اعتباریت ماهیت , وحدت تشکیکی وجود , احکام علت فاعلی , تسلسل , افعال واجب(حکمت نظری) , تجلی , فیض الهی , صنع الهی , جواد محض (اسماء فعل) , جواد مطلق (اسماء فعل) , کلی طبیعی , حرکت , تعیّنات (عرفان نظری) , احدیت(تعین اول) , اسم مبدع , حقیقت واحدیت((تعین ثانی)، مقابل حقیقت احدیت) , حرکت سرمدی , تقدم و تأخر ذاتی , وجود امکانی , حرکت فلکی , نظریه افلاطون در حدوث عالم , نظریه ارسطو در حدوث عالم , نظریه فلوطین در حدوث عالم , نظریه برقلس (پروکلس) در حدوث عالم , نظریه فارابی در حدوث عالم , نظریه ابن سینا در حدوث عالم , نظریه کندی در حدوث عالم , نظریه شیخ اشراق در حدوث عالم , قدیم بودن زمان , ابدیت کیهان , قدیم بودن فیض الهی , قدیم بودن فعل خدا , تقدم و تأخر زمانی , معلول دائم الوجود , افاضه جاعل , مسبوقیت بالدهر , جواهر ثابت در دهر , مرجح ازلی , طبیعت ساری در جسم , متبدل الذات , واحد بالعدد , انتزاعی بودن زمان , نظریه حکمای معاصر در مورد حدوث عالم , ذاتی بودن حدوث زمانی برای جهان , جدلی الطرفین ,
چکیده :
حدوث و قدم زمانى عالم، به معناى ابتدا داشتن یا ازلى بودن عالم، از مسائلى است که از دیرباز، در میان عالمان مسلمان و غیرمسلمان، موضوع بحث بوده است. در این نوشتار، به بررسى این مسئله در تاریخ فلسفه پرداخته و به این نتیجه رسیده ایم که طرح موضوع «حدوث و قدم زمانىِ عالم» به یونان باستان برمى گردد؛ براهین برخى از فلاسفه آن سامان از جمله برقلس تأثیر بسزایى در رواج نظریه قدم زمانىِ عالم داشته است. طرفداران مکتب هاى مشّاء و اشراق، اغلب به نظریه قدم زمانىِ عالم گرایش داشتند؛ امّا در حکمت متعالیه، نگرشى جدید درباره این مسئله پدید آمد و نظریه حدوث زمانىِ عالم برترى نسبى یافت.
صفحات :
از صفحه 73 تا 104
تبیین تقریرات ابداعی حکیم سبزواری در برهان صدّیقین
نویسنده:
قاسم علی کوچنانی، رحیم نجات
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی,
چکیده :
برای اثبات وجود حق تعالی براهین تجربی و عقلی مختلفی از دیرباز تاکنون ارائه شده و یکی از مهم­ترین دلایل عقلی در این زمینه «برهان صدّیقین» است. از برهان صدّیقین تقریرهای مختلفی موجود است که چهار تقریر از این تقریرها از ابداعات حاج ملاهادی سبزواری است. ایشان در آثارش این تقریرها را به صورت پراکنده بیان کرده که به طور خلاصه بدین­گونه هستند: 1. حقیقت مرسلۀ وجود که اصیل است به هیچ وجه عدم را قبول نمی­کند. لذا واجب الوجود بالذات است، چون هیچ نقیضی، نقیض خود را قبول نمی­کند. 2. حقیقت اصیل وجود، ممکن نیست زیرا درصورت امکانِ حقیقت وجود، خلف لازم می­آید به دلیل آن­که غیر از این حقیقت، حقیقت دیگری نیست تا به آن متعلق باشد. 3. حقیقت (مرتبه­ ای از مراتب وجود) یا واجب است یا ممکنِ به امکان فقری است که جهت دوری از دور و تسلسل حتماً باید مستلزم واجب باشد. 4. حقیقت اصیل وجود یا واجب است یا ممکن به امکان فقری است که آن نیز متعلق به واجب بوده و مستلزم اوست. این نوشتار به بیان این چهار دلیل پرداخته و دلیل ابداعی بودن آنها را بیان می­کند و اشکالات وارده به بعضی از آن­ها را مورد بررسی قرار می­دهد.
صفحات :
از صفحه 10 تا 125
نوآوری‌های ابن سینا در مسأله‌ علیت
نویسنده:
احمد بهشتی، محسن ایزدی، محمودرضا میرزاجانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
شیراز: دانشگاه شیراز,
چکیده :
در دسته‌بندی مسایل فلسفی از حیث اهمیت و قدمت، مبحث «علیت» (علت و معلول) در رتبه‌ی نخست جای دارد. هر چند آثار مکتوب فلسفی نشان می‌دهد که این مسأله محصول تلاش فکری فیلسوفان یونان و به خصوص «ارسطو» است، لیکن طرح این پرسش اهمیت دارد که فیلسوف بزرگی مانند «ابن‌سینا» در تبیین و توسعه‌ی مباحث این مسأله چه نقشی دارد؟ با وجود این که ابن‌سینا بارها مقام علمی ارسطو را ستوده است، مع‌الوصف به هیچ‌وجه نمی‌توان او را فقط مفسر فلسفه‌ی ارسطو دانست و ابتکارات فلسفی او را انکار نمود. ابن‌سینا که در بسیاری مسایل فلسفی ـ هم از لحاظ محتوا و هم صورت‌بندی ـ خلاقیت شگرفی داشته است، به خصوص در مبحث «علیت» نبوغ خویش را متجلی ساخته و در اموری نظیر «تعریف علیت»، «انقسامات» و «حیثیات مختلف علت» و«احکام علت و معلول»، از جهت محتوا و تبیین و تقریر و صورت‌بندی مطالب، نوآوری‌های مهمی از خود به جای گذاشته است.
صفحات :
از صفحه 119 تا 142
برهان صدیقین به تقریر ملاصدرا و علامه طباطبایی
نویسنده:
محمد حکاک
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
چکیده :
از جمله برهان های اقامه شده بر وجود خدا برهان صدیقین است. امتیاز این برهان بر سایر برهان ها آن است که در آن از هیچ یک از مخلوقات خدا برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است. تقریر ملاصدرا و تقریر علامه طباطبایی دو تقریر از این برهان است. در این مقاله نشان داده شده است که این دو تقریر، برخلاف تفاوت ظاهری و برخلاف تلقی مشهور، در اصل تفاوتی ندارند و هر دو، بعد از قبول اصالت وجود، چیزی جز تامل در حقیقت وجود، که وجودش به ضرورت ازلی موجود و بنابراین واجب الوجود است، نیستند. در ضمن، در مقاله نشان داده شده است که تقریر علامه طباطبایی مبتنی بر اصالت وجود است، نه اصالت واقعیت. هم چنین، هیچ کدام از دو تقریر، در واقع، برهان نیست (چون در آن ها حد وسطی وجود ندارد). برهان صدیقین صرفا بیانی است از بداهت وجود خدا.
صفحات :
از صفحه 65 تا 83
تسلسل تنازلى در فلسفه میرداماد و نقد آن در حکمت متعالیه
نویسنده:
مرتضى بیات، احسان منصورى
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),
چکیده :
مسئله تسلسل ازجمله کهن ترین مسائل فلسفى است که ارسطو آن را مطرح کرده است. نخستین پژوهش جدى در مسئله تسلسل تنازلى را میرداماد انجام داد. تسلسل تنازلى یعنى علت در ابتداى سلسله قرار گیرد و معلول ها به انتها نرسند. میرداماد با شرایط ویژه اى که براى ابطال تسلسل تعریف مى کند، تسلسل تنازلى را محال نمى داند. وى دو شرط اجتماع عقلى معلول در علت و همسویى جهت ترتب با جهت بى نهایت بودن علت ها را در تسلسل تنازلى موجود ندیده، حکم به عدم استحاله آن مى کند. دلیل این امر آن است که میرداماد بنا بر حدوث دهرى و سرمدى، و مسبوقیت معلول به عدم فکّى خویش در علت و مبانى تقدم بالعلیه، معتقد است که این تسلسل محال نیست. صدرالمتألهین نیز با توجه به رابط بودن معلول نسبت به علت و عدم استقلال آن معتقد است که اساسا این مسئله مطرح نمى شود و در صورت طرح، تسلسل داراى انتها خواهد بود. از سویى فلاسفه صدرایى با مبانى فلاسفه پیش از میرداماد اجتماع عینى وجود را دیده و نظر میرداماد را نقد کرده اند.
صفحات :
از صفحه 81 تا 96
 تسلسل اراده ها در افعال ارادی و راه حل های ان
نویسنده:
محمدعلی اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مساله جبر و اختیار از مباحث بسیار مهم در حوزه انسان شناسی است که در میان فلاسفه، متکلمان، اصولیون و روانشناسان مطرح می باشد. جبر به اعتبار اسباب و عوامل آن، به جبر کلامی، روان شناختی و فلسفی تقسیم می گردد. در این میان، جبر فلسفی اهمیت ویژه ای دارد و غالبا توسط فلاسفه نفی شده است. در مقابل برخی از متکلمان آن را به عنوان لازمه دیدگاه های فلاسفه، امری اجتناب ناپذیر دانسته و مستلزم سلب اختیار می دانند. در میان مسائل فلسفی، سه مساله مستلزم جبر و سلب اختیار پنداشته شده است: یکم. «ضرورت سابق» که مستفاد از قاعده فلسفی «الشیئ ما لم یجب لم یوجد» است، دوم. منتهی شدن اراده انسان به اراده واجب بالذات، سوم) غیر ارادی بودن اراده. مساله اخیر، جزو مسائل بسیار مشکل در حوزه افعال اختیاری است، و بزرگانی همچون فارابی، بوعلی سینا، فخر رازی، میرداماد، صدرالمتالهین، علامه طباطبائی، آخوند خراسانی، میرزای نائینی، محقق اصفهانی، امام خمینی و محقق خوئی به تبیین و تحلیل آن پرداخته و در جهت حل آن پاسخ های مختلفی ارائه نموده اند.
صفحات :
از صفحه 101 تا 123
بررسى برهان «وجوب و امكان» در فلسفه غرب با تأكيد بر تقرير توماس آكوئيناس
نویسنده:
رؤيا بناكار
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
اثبات وجود بارى تعالى از ديرباز همواره مطمح نظر فلاسفه بوده و در اين راه، تلاش هاى زيادى انجام داده اند كه منتهى به ادله و براهين متعددى گشته است. يكى از بهترين و محكم ترين ادله در خصوص اثبات وجود خدا، برهان «وجوب و امكان»، ابتكار فارابى است. پس از ايشان، ساير فلاسفه الهى، به ويژه فلاسفه اسلامى، با بيانات متفاوتى آن را تبيين كرده اند. يكى از قديمى ترين و معروف ترين تقريرهاى برهان اثبات وجود خدا، برهان ابن سينا است. اين پژوهش با رويكرد تحليلى و نظرى، ضمن ارائه تحليلى از برهان «امكان و وجوب» از منظر ابن سينا، به بررسى آن در آثار انديشمندان غربى پرداخته است. اين برهان در آثار انديشمندان غربى، جزو براهين جهان شناختى است. از ميان تقريرهاى متفاوتى كه اين برهان در غرب دارد، تقرير آكوئيناس داراى شهرت فراوانى است. اين پژوهش با تبيين اين برهان از منظر آكوئيناس، به نقد و بررسى آن مى نشيند.
صفحات :
از صفحه 65 تا 73
شهود عرفانى ملاک حقیقى بودن وجود در برهان صدیقین سینوى
نویسنده:
احمد بهشتى، محمودرضا میرزاجانى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,
چکیده :
فلاسفه خداباور همواره کوشیده‏ اند استدلالى بر وجود خدا اقامه کنند که تا حد ممکن از مقدمات فلسفى برى باشد و بدون نیاز به مخلوقات، از خود «حقیقت وجود» بر وجود حق گواه گیرند. بنابراین نخستین بار ابن‏ سینا خود را به منزله مُبدِع و پیشگام این مسئله معرفى کرد و با قیاسى «شبه‏‌برهانى»، از حال «وجود» که اقتضا دارد واجبى داشته باشد، بر «وجود خدا» استدلال کرد و آن را «برهان صدیقین» نامید؛ اما ملّاصدرا بر این برهان اشکال کرده که از راه «مفهوم وجود» بر وجود خدا اقامه دلیل شده است، و به همین دلیل آن را شبیه به صدیقین نامید. ما ضمن اینکه از زبان برخى فلاسفه تبیین مى‏‌کنیم که این برهان صدیقین است، از طریق برهان شهودى و قرین به وجودى ابن‏‌سینا، روشن مى‏‌سازیم که ابن‏ سینا با یک تیر دو نشان زده است؛ یعنى هم برهان عقلى‏‌اش را هدف رفته و هم به طریق شهودى، به حقیقت عینى وجود دست یافته است.
صفحات :
از صفحه 11 تا 40
برهان جهان شناختی بر اثبات وجود خدا از دیدگاه امام خمینی (ره)
نویسنده:
محمد محمدرضایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها – دانشگاه معارف اسلامی,
چکیده :
این نوشتار، برهان جهان شناختی از دیدگاه امام خمینی (ره) را مورد پژوهش قرار می دهد. ابتدا به دیدگاههای مختلف در باب براهین اثبات وجود خدا، سپس وجه نامگذاری این برهان به جهان شناختی اشاره می شود. برهان جهان شناختی خدا را از طریق مقدمات بیانگر حقیقت بسیار کلی و عام در مورد جهان، اثبات می کند و برهان حرکت، برهان علی و برهان وجوب و امکان را می توان قرائت‌های مختلف از این برهان برشمرد. ضمن ارایه مختصر قرائت‌های مختلف برهان جهان شناختی از دیدگاه فیلسوفان، سه قرائت از برهان جهان شناختی (برهان امکان، برهان امتن قرآنی و برهان حرکت) از دیدگاه امام خمینی مطرح می شود.اساس این برهان در قرائت‌های مختلف، اصل علیت و ابطال سلسله علل تا بی نهایت است. برخی متفکران منتقد این برهان، کارآیی اصل علیت را فقط در حوزه تجربه دانسته و سلسله علل تا بی نهایت را محال ندانسته اند.در این نوشتار، به اشکالات پیرامون این مساله از دیدگاه امام خمینی (ره) پاسخ داده شده است. نتیجه اینکه اصل علیت، یک اصل بدیهی عقلی است که اطلاق آن در همه ساحتهای هستی رواست و نیز سلسله علل تا بی نهایت، تبیین درستی برای وجود اشیا نیست.در پایان، این نکته به اثبات می رسد که برهان جهان شناختی می تواند وجود خدا را به درستی اثبات کند.
صفحات :
از صفحه 9 تا 32
  • تعداد رکورد ها : 63