جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خصائص الوحي المبين في مناقب أميرالمؤمنين، از مهم‌ترين و مشهورترين كتاب‌هاى ابوحسين، يا ابوزكريا شمس‌الدين يحيى بن حسن بن حسن بن على بن محمد بن بطريق اسدى حلى (523-600ق) محدث، فقيه، اديب و متكلم امامى، بعد از كتاب ديگر وى؛ يعنى عمدة عيون صحاح الأخبار في مناقب إمام الأبرار، است. اين اثر ارزشمند حاوى دويست و دو حديث درباره مناقب علی‌ عليه‌السلام است كه ضمن بيست و پنج فصل تنظيم گشته و در اين احاديث به آياتى اشاره مى‌شود كه بنا به اعتراف عامه و شهادت منابع ايشان در شان علی‌ عليه‌السلام نازل گشته است. مؤلف كتاب اسناد و طرق خود در نقل روايات مزبور را در ابتداى كتاب ذكر مى‌كند و اين خود نشان از جايگاه والا و تضلع وى در علم حديث دارد. همچنين از كثرت مشايخ و اساتيد او و دستيابى او به اوج احاطه به مناقب و فضائل حكايت مى‌كند. مؤلف در اين كتاب به گردآورى و تدوين مناقب امام اميرالمؤمنين على بن ابى‌طالب‌ عليه‌السلام با استفاده از متون مورد اعتماد اهل سنت نظير صحاح سته و نيز آثارى كه درباره سنت پيامبر اكرم(ص) توسط آنها نگاشته شده، پرداخته است. منابعى كه ابن بطريق در اين اثر از آنها بهره برده، عبارتند از: صحيح بخاري و صحيح مسلم. الجمع بين الصحيحين، لحميدي. الجمع بين الصحاح الستة، شيخ أبوالحسن رزين بن معاوية بن عمار العبدري. مسند أحمد بن حنبل الشيباني. و تفسير الثعلبي، موسوم به الكشف و البيان. مناقب الفقيه، أبوالحسن بن علي بن محمد الطيب،.معروف به ابن المغازلي الواسطي. مناقب أحمد بن حنبل معروف به فضائل الصحابة و غيره. نگارش اين كتاب نقطه آغازى بود، بر تألیف و تدوين آثارى در موضوع مناقب كه در آنها از منابع اهل سنت در نقل و يادكرد مناقب اميرالمؤمنين علی‌ عليه‌السلام سود جسته مى‌شد. پس از نگارش اين اثر آثار متعدد ديگرى درباره مناقب حضرت و ساير ائمه عليهم‌السلام با استفاده از منابع مهم و معتبر اهل سنت نگارش يافت.

ملحقات الاحقاق کتابی است در ح‍اش‍ی‍ه‌ ک‍ت‍اب‌ اح‍ق‍اق‌ ال‍ح‍ق‌ و ازه‍اق‌ ال‍ب‍اطل‌ ن‍ورال‍ل‍ه‌ب‍ن‌ ش‍ری‍ف‌ال‍دی‍ن‌ ش‍وش‍ت‍ری‌ اس‍ت‌ که توسط سید شهاب الدین مرعشی نجفی و به اهتمام سید محمود مرعشی نوشته شده است. ملحقات احقاق الحق مشتمل بر 30 جلد است، به اضافۀ يك جلد فهارس ملحقات كه توسط گروهى زير نظر مرحوم آيت‌اللّه سيد‌‎شهاب‌الدين مرعشى نجفى تهيه و تدوین شده است. این مجموعه، دائرة المعارفی از فضایل و مناقب ائمه طاهرین علیهم السلام است که بدون استثنا، منابع و مصادر اهل سنت –با ذکر نام کتاب، مولف، صفحه، سال و محل چاپ- مورد استناد قرار گرفته است. مرحوم آيت‌اللّه مرعشى در انتهاى جلد سوم، استدراكات آيات نازله در شأن على(ع) را ذكر كرده‌اند. از جلد چهارم اين مجموعه ملحقات آغاز و تا جلد هفتم صفحه 390 ادامه مى‌يابد. ص 390 تا 484 جلد هفتم به تتمه متن «احقاق الحق» اختصاص يافته و سپس ملحقات کتاب كه تا جلد 33 را در بر مى‌گيرد، بدان افزوده شده است. جلد پانزدهم تا جلد سی و سوم به مستدرک روایات وارده درباره فضایل علی علیه‌السّلام و سایر معصومین علیه‌السّلام اختصاص یافته است. جلد حاضر به مستدرك آیات نازله در شأن و مقام امیرالمومنین علی علیه السلام و اوصاف نقل شده از نبی اکرم صلی الله علیه و آله درباره آن حضرت اختصاص يافته است.

از دیدگاه شیعه، «عصمت» برای ائمه اطهار(علیه السلام) همانند انبیا(علیه السلام) ضرورت دارد. عصمت، لطفی است که از جانب خداوند به انسان های برگزیده عنایت می شود. واژه هایی که می توان تلازم عصمت را در قرآن و حدیث از آن ها فهمید عبارت اند از: امام، ولایت، اهل بیت، عترت و واژه های معادل عصمت همچون: تنزیه، مخلَص، مقربین و اخیار. این رساله به صورت تحلیلی، استنباطی و اجتهادی با محوریت قرآن به قرآن تدوین شده است. «عصمت» بینش و آگاهی گسترده ای است که در انسان معصوم وجود دارد و آن ها با داشتن این ویژگی، هیچ خطا و اشتباهی مرتکب نمی شوند. بیشتر علمای اهل سنت، عصمت را از شرایط امام نمی دانند؛ ولی علمای شیعه بر لزوم عصمت امام، اتفاق نظر دارند. آیاتی که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته اند عبارت اند از: آیه خلافت، آیه امامت، آیه مقرّبین و آیه مخلصین. آیاتی که عصمت ائمه اطهار(علیه السلام) از آن ها فهمیده می شود عبارت اند از: آیه تطهیر، آیه صادقین، آیه مباهله، آیه علم الکتاب، آیه اولی الامر، آیه ولایت و آیه تبلیغ.

کتاب " معرفة الإمام" تعریب کتاب امام‌شناسى از مهمترين آثار علاّمۀ طهرانى بشمار مى‌رود كه در 18 جلد تدوين شده است اين كتاب مجموعه‌اى است از بحثهاى تفسيرى، فلسفى، روائى، تاريخى، اجتماعى دربارۀ امامت و ولايت به طور كلّى و دربارۀ امامت و ولايت اميرالمؤمنين (علیه السلام) ائمّۀ معصومين عليهم‌السلام بالخصوص كه به صورت درسهاى استدلالى علمى متّخذ از قرآن كريم و روايات وارده از خاصّه و عامّه و ابحاث حلّى و نقدى پيرامون ولايت مى‌باشد اين مجموعه كه شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارك رمضان براى برخى از دوستان ايمانى تدريس شده است. اهمّ مطالب "جلد هشتم" عبارتند از: تفسير آيۀ ولايت، مراد از نعمت ولايت و مراد از يوم روز غدير خم است، پيشى گرفتن از حكم خدا و رسولخدا عين عقب‌افتادگى است، نصّ رسولخدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بر اميرالمؤمنين بودن على (علیه السلام)، رأى گيرى مخفيانه در سقيفه با خدعه همراه بود و از نظر ظاهر هم باطل است، اعتراف عمر به احقّ بودن اميرالمؤمنين (علیه السلام) براى خلافت، اميرالمؤمنين (علیه السلام) ميزان سنجش نيكى‌ها و زشتى‌هاست، عمر بدعت‌هاى خود را رنگ و صبغۀ دينى داد، عمر اسلام راستين را فداى عزّت عرب كرد، خطبۀ اميرالمؤمنين علیه السلام در تغيير سنت‌هاى خلاف.

کتاب " معرفة الإمام" تعریب کتاب امام‌شناسى از مهمترين آثار علاّمۀ طهرانى بشمار مى‌رود كه در 18 جلد تدوين شده است اين كتاب مجموعه‌اى است از بحثهاى تفسيرى، فلسفى، روائى، تاريخى، اجتماعى دربارۀ امامت و ولايت به طور كلّى و دربارۀ امامت و ولايت اميرالمؤمنين (علیه السلام) ائمّۀ معصومين عليهم‌السلام بالخصوص كه به صورت درسهاى استدلالى علمى متّخذ از قرآن كريم و روايات وارده از خاصّه و عامّه و ابحاث حلّى و نقدى پيرامون ولايت مى‌باشد اين مجموعه كه شامل 270 درس است در سال 1391 هجرى قمرى در ماه مبارك رمضان براى برخى از دوستان ايمانى تدريس شده است. در "جلد پنجم" كتاب به مطالب زير اشاره شده است: تحقيق معناى ولايت و بيان علامه طباطبايى دربارۀ آن، پيمودن راه ولايت مبتنى بر چشم‌پوشى از همه چيز جز خداست، راه رسيدن به ولايت و حالات اوليا در منازل سلوك تا فناى در ذات الهى، گفتار محقّقان عرفا و حكما دربارۀ انسان كامل، ولايت كلّيۀ الهيه عين ولايت خداست در خداوند اصالت دارد ولى در ولىّ تبعيّت دارد، انحراف فرقه وهابيه و شيخيّه در توحيد و ولايت، تفسير آيۀ ولايت و شبهات فخر رازى پيرامون آيه و ردّ بر آنها.

در چند سال اخیر تفسیر تطبیقی به مثابۀ یک گونۀ تفسیری خود را نمایان کرده است. این گونه تفسیری گرچه آثاری در طول تاریخ تفسیر قرآن دارد، اما هم از نظر فراورده های تفسیری و هم از نظر معرفت شناسی تفسیر، بر بن مایه ها و شاخه های نحیفی تکیه زده است. آنچه به نظر می رسد که در درجۀ نخست باید تقویت شود، ابعاد معرفت شناختی و مبانی علمی متصور و مقبول این گونۀ تفسیری است. این مقاله در راستای تحقق چنین هدفی، سعی دارد برای این گونۀ تفسیری، بایدهای ضروری را در دو حوزۀ نقل اقوال و نقد محتوا، توصیه و تجویز نماید. در مقام نقل، شاخصه هایی همچون لزوم تعیین محدودۀ تطبیق، نقل مستند، گزارش حداکثری وجوه تشابه و تمایز و تبیین مواضع خلاف و وفاق می تواند بستری استوار برای مقایسة آراء فراهم کند. در مقام نقد، نکتة مهم آن است که مشخص باشد داوری بر اساس مبانی مشترک طرفین صورت گرفته است یا بر اساس مبانی مختص یک طرف از طرفین تطبیق. همچنین باید از ابزارهای شناخته شده ای چون علوم لغت، نحو و بلاغت برای نقد استفاده شود و نیز به روش و ابزار در فرآیند نقد تصریح شود تا سبب شفافیت تطبیق گردد.

کتاب «النهج السوي في معنى المولى و الولی» نوشته محسن علی بلتستانی، درباره‏ حديث غدير و معني کلمه‏ «مولي» به طور مفصل و تحقيقي و نيز تفسير آيه‏ «اًّنما وليکم الله...» می باشد و بيشتر بحث در کلمه‏ «مولي» است که در بخش هاي مختلف وليکم تحقيقي کامل نموده و به معاني و اشکالات و جواب از آنها و بقيه‏ جوانب اين کلمه پرداخته و کتابي جامع و علمي و کم ‏نظير در اين باره است.

لماذا اخترت مذهب الشيعه مذهب اهل البيت (علیهم السلام) درباره اثبات حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) و جانشينى ايشان بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نوشته شده است. كتاب با دو مقدمه و مطالب در هشت فصل، تنظيم شده است. نويسنده در تمامى اين فصول، با استفاده از آيات و رواياتى كه در كتب اهل سنت منقول است، به اثبات حقانيت و ولايت اميرالمومنين علیه السلام و فرزندان معصومش علیهم السلام پرداخته و در دو فصل آخر، به ماجراى سقيفه اشاره نموده و مناظراتى را كه با افراد مختلف داشته، نقل كرده است. نويسنده در فصل اول، اشاره مى‌كند كه همه مذاهب چهارگانه اهل سنت، از شاگردان امام صادق (علیه السلام) بوده و از ايشان مطالب را گرفته و به چهار فرقه تبديل شده‌اند. از اين‌رو آنچه كه در كتب مذاهب اربعه، موافق مذهب جعفرى است، از «جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام)» و آنچه كه مخالف با گفتار ايشان است، اجتهاد خود اين چهار نفر مى‌باشد. وى در اين فصل، به شرح حال خويش پرداخته و در ادامه، به اختلافاتى كه بين اين مذاهب چهارگانه و اختلاف فتاوايى كه دارند، اشاره نموده است. مثلا مى‌گويد كه شافعى معتقد است اگر كسى دستش به زن اجنبيه‌اى بخورد، وضويش باطل مى‌شود و حنفى خلاف آن را گفته است. همچنين مالك با اين دو مخالف ورزيده و مى‌گويد اگر اين تماس از روى شهوت باشد يا از عمد، وضوء واجب مى‌شود و الا مشكلى ندارد. شافعى دخترى كه از زنا به دنيا آمده را براى ازدواج جائز مى‌داند، اما سه مذهب ديگر مخالفت كرده‌اند. حنفى مى‌گويد كه وضوء با خروج خون از بدن ولو كم باشد، باطل مى‌شود و سه گروه ديگر خلاف آن را گفته‌اند. نويسنده در ادامه، طائفه شيعه را طائفه‌اى حقه و محقه خوانده و بهترين خلق خدا حساب مى‌كند و جزء فرقه ناجيه مى‌شمارد .وى در فصل دوم، به اثبات ولايت و حقانيت اميرالمومنين (علیه السلام) توسط آيات ولايت، تطهير، مباهله، مودت، صلوات، تبليغ يا حديث غدير پرداخته و همچنين در عنوانى به نام شيعه و سنت نبوى، به بررسى دلالى احاديثى چون حديث دار انذار، ثقلين، سفينه، منزلت و مدينة العلم پرداخته است. در فصل سوم، به نصوصى كه از طرف پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره محصور بودن خلفاء در 12 امام اشاره شده، پرداخته شده است. نويسنده در فصل چهارم، از احاديثى كه در فضائل اميرالمومنين (علیه السلام) و ذريه‌ى ايشان سخن گفته شده، نام برده است. در فصل پنجم، احاديث و سخنانى از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده كه به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيتش بر سايرين دلالت دارد. همچنين شهادت بعضى از علماء به اعلميت على (علیه السلام) و اهل بيت ايشان بيان شده است. فصل ششم، در مدح پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از شيعه على (علیه السلام) و اهل بيت اوست. در فصل هفتم به مصيبت سقيفه پرداخته شده و ماجراى سقيفه ذكر شده است. نويسنده در فصل آخر، مناظراتى كه با افراد مختلف و بزرگان علماى شافعى در زمينه ولايت و تشيع داشته اشاره كرده است.

کتاب إمامة و الولایة في القرآن الکریم کاری از مجمع جهاني اهل بيت علیهم السلام می باشد که تلاش نویسندگان در این کتاب آن است که اصل امامت را در قرآن کریم و سنت شریف با استفاده از منابع فریقین به اثبات رسانند.