جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «الفجر الصادق فی الرد علی منکری التوسل و الکرامات و الخوارق» نوشته يكى از انديشمندان برجسته اهل سنت عراق، علامه جميل صدقى زهاوى است كه با قلمى روان و مستدل به نقد و بررسى فرقه وهابیت پرداخته است. وهابيت فرقه‌ اى است كه در قرن دوازده هجرى در درعيه از مناطق نجد عربستان ظهور يافت و بر اساس انديشه ظاهر گرايى محمد بن عبدالوهاب و در سايه شمشير محمد بن سعود رشد نمود. باورها و آموزه‌ هاى اين فرقه از همان آغاز با نقد انديشمندان جهان رو به‌ رو شد.

در این کتاب، به معرفی «ابن تیمیه» و شرح دیدگاه‌ های سلفیون و وهابیان پرداخته شده است. کتاب حاضر، تلاشی است در راستای معرفی «ابن تیمیه» و بیان دیدگاه‌ های بزرگان اهل سنت درباره وی و شرح برخی نظریه‌ ها و دیدگاه های سلفیون و وهابیان. کتاب، مشتمل بر شش فصل است که عناوین آن‌ ها عبارت‌ اند از: دیدگاه علمای شافعی درباره ابن تیمیه؛ دیدگاه‌ علمای حنفی درباره ابن‌ تیمیه؛ دیدگاه علمای مالکی درباره ابن تیمیه؛ دیدگاه علمای حنبلی درباره ابن‌ تیمیه؛ ابن تیمیه از دیدگاه غیر سلفیان معاصر؛ و ابن‌ تیمیه از دیدگاه سلفیان معاصر.

«هذه هى الوهابية» اثر گرانقدر دانشمند معاصر محمدجواد مغنيه در نقد و ردّ مذهب ساختگى وهابيت، به زبان عربى به رشته تحرير در آمده است. نويسنده در مقدمه كتاب به بيان تاريخچه مطالعات خود در رابطه با اين حركت انحرافى پرداخته است و نام برخى از كتاب‌ هاى مفيد را ذكر كرده است. سپس به اين نكته اشاره مى‌ كند كه پس از بررسى كتب و منابع وهابيت آنچه نظر او را جلب كرده است، حرص شديد وهابيت - در حد شهوت و انتقام - بر تكفير امت محمد (ص) بوده است. مطالب اين اثر در 10 عنوان تنظيم شده است و هر عنوان نيز مشتمل بر ريز عناوين ديگرى است كه واقعيت‌ هاى تازه‌ اى را در ارتباط با اين تفكر فاسد روشن مى‌ نمايد. در ابتداى كتاب نويسنده به اداء فريضه حج اشاره مى‌ كند كه سالهاست بر دوش او سنگينى مى‌ كند و به دلائل مادى و غير آن و ممانعت حكام سعودى از ورود ايشان به آن سرزمين به سبب تأليفاتش، به تأخير افتاده است. در ادامه به بحث اسلام و كفر مى‌ رسيم. ابن تيميه اهتمام زيادى به تكفير مردم داشته تا آنجا كه تفسيق و تكفير آغاز و پايان كتب و احكامش بوده است. اين مطلب از زواياى مختلف مورد بررسى قرار گرفته است. دولت اسلامى مبحث ديگرى است كه در آن دولت سعودى به چالش كشيده شده و اعتقادات وهابيت با خوارج نهروان مقايسه شده است، چرا كه وهابيت نيز همانند خوارج ريختن دماء مسلمانان را حلال مى‌ شمارند. اسلام در مفهوم وهابيت بسيار ضيق و محدود است. تفسير خاص آنها از توحيد كه با جميع مسلمين مخالف است، سبب انهدام قبور و تحريم نماز ودعا در اين اماكن و تحريم زيارت قبر نبى اكرم (ص) و... شده است لذا نويسنده به تشريح افكار و معتقدات وهابيت و دفاع از حريم تشيع مى‌ پردازد.

«كشف الحقائق رد على هذه نصيحتى إلى كلّ شيعى» كتابى است كه در مقابله با شبهه آفرينى‌ هاى وهابيت، به دفاع از مكتب اهل بيت عليهم السلام پرداخته و در تحكيم عقلى و نقلى اين مبانى تلاش‌ هاى وافرى را انجام داده‌ اند. اثر شيخ على آل محسن در ردّ كتابى به نام «هذه نصيحتى إلى كلّ شيعى» تأليف ابوبكر جزائرى از علماى معاصر سعودى است. در مقدمه، مصنف به انگيزه تأليف پرداخته و سپس به رد انديشه جزائرى به ترتيب كتاب او پرداخته، ابتدا مقدمه و سپس مطالب آن را در هفت عنوان به نام كشف الحقيقة مورد بررسى قرار مى‌ دهد.

«وهابیت بر سر دو راهى» نوشته حضرت آیت اللّه مکارم شیرازى به زبان فارسى درباره عوامل داخلى سقوط وهابیت و مقابله‌ هایى که از درون اهل سنت با آنها شده است. وهابیت بر سر دو راهى از یک مقدمه و دو فصل تشکیل شده است. فصل اول آن با یک سؤال شروع مى‌ شود. که آیا وهابیت به پایان عمر خود نزدیک مى‌ شود؟ ایشان پایان عمر آنها را به واسطه اصولى که در درون خود دارند مى‌ داند از جمله: 1- خشونت فوق العاده 2- تحمیل عقائد 3- تعصب شدید و افراطى 4- عدم آشنایى به ارزشهاى فرهنگى 5- جحود و مخالفت با هر پدیده نوین 6- ضعف منطق و برداشت نادرست از شش واژه قرآنى. فصل دوم این کتاب اشاره به کسانى دارد که از قلب وهابیت شجاعانه بر علیه تندروى‌ ها و شبهات و عقایدى که «محمد بن عبد الوهاب» از ابن تیمیه گرفتند به‌ طور عاقلانه و مؤدبانه مورد نقد و بررسى قرار داده‌ اند. این کتاب، وهابیت را به 2 شاخه سلفى و متعصب و وهابى معتدل تقسیم کرده و اشاره به این دارد که با ظهور روز به روز وهابیونى که معتدل هستند و اصولشان اصول منطق و گفتمان است و به افکار سایر اندیشمندان احترام مى‌ گذارند دیگر عمر وهابیون سلفى و متعصب به پایان رسیده.

کتاب حاضر، از مجموعه «سلسله مباحث وهابیت‌ شناسی»‌ حاوی شرح و تفسیر تاریخ و عقاید وهابیان است. نگارنده در این نوشتار می‌ کوشد به یکی از مسائل مهم‌ اختلاف در کلام اسلامی؛ یعنی مسئله تجسیم و جسم‌ بودن خداوند بپردازد و با بهره‌ گیری از ادله موجود این شبهه وهابیت را رد کند. این عقیده را اهل حدیث، حشویه، و وهابیان به وجود آورده‌ اند. در حالی که دیگر علمای اسلامی بر جسمانی نبودن خداوند متعال اتفاق نظر دارند و بر آن ادله‌ ای از عقل، قرآن و حدیث آورده‌ اند.

«كنت اميريا»، كتابى است به زبان عربى در رد عقايد وهابى و آيين سلفی گرى، نوشته محمد عبدالمحسن آل شيخ. ساختار كتاب، مشتمل بر مقدمه ناشر و متن داستان است. گزارش محتوا اين كتاب، داستان يك پزشك اطفال است كه مدتى به آيين وهابيت وفادار بوده، اما پس از چندى به فساد عقيده اين گروه پى برده و ماجراى زندگى خود را قبل و بعد از هدايت يافتنش، در آن منعكس ساخته است تا عبرتى براى جوانانى شود كه بر ادعاهاى باطل خويش در مذهب سلفى پاى می فشارند. وى در آغاز كتاب چنين می گويد: قبل از نگارش داستان زندگى خويش، مدتى به خاطر ترس از اينكه مرا به سياسی كارى متهم سازند، از نوشتن آن خود دارى نمودم اما پس از آن تصميم به نگارش داستان زندگى خويش گرفتم تا كسانى كه راه و روش مرا پيموده ‏اند، با خواندن داستان زندگيم عبرت گرفته و از خرافات و بدعت‏ ها دورى گزينند و از ظلمت به نور راه يافته و از لغزش‏گاه‏ ها بپرهيزند. به گفته خود وى، او مدتى سخت طرف‏دار بزرگداشت امرا و حاكمان بلاد اسلامى بوده و ايشان را به عنوان اولى الامر، واجب الاطاعة می ‏دانسته و آنان را همچون پيامبر و خلفا و صحابه تقديس می‏ نموده است و خلاصه از هيچ‏گونه تعظيم و احترامى در حق آنان فروگذار نمی ‏كرده است. هم‏چنين تمام تلاش خود را براى نشر اين انديشه به كار می ‏بسته است. در مقابل مخالفان عقيده خويش نيز موضعى سرسختانه اتخاذ كرده و كسانى را كه متعرض واليان و حكام می ‏شدند، زنديق و خارجى می ‏خوانده كه دشمنى اسلام و دين و نيز امت اسلامى و سرزمين اسلام را در انديشه دارند. اما پس از حادثه ‏اى كه براى وى و خانواده ‏اش در اثر هجوم وحشيانه نيروهاى آمريكايى روى می دهد و در جريان آن جوانى شيعه كه همسايه نويسنده بوده و او همواره با او و عقايدش دشمنى می ورزيده، زبان اعتراض به وضع موجود گشوده و وضعيت اسفناك كشور را معلول حكومت حاكمان نالايق و فاسد می داند، به خود آمده و با مطالعه منابع مختلف، در عقايد خويش تجديد نظر نموده است.

«الوهابيه فى الميزان»، كتابى است كلامى به زبان عربى، تاليف آيت الله شيخ جعفر سبحانى، از علماى شيعى معاصر مقيم قم كه به نقد و بررسى عقائد وهابيان مى پردازد. مولف ابتدا با اشاره به اساس و بنيان اسلام كه بر كلمه توحيد و توحيد كلمه گذارده شده، به بيان اين نكته مى‏ پردازد كه توحيد و يكپارچگى امت اسلامى كه مورد تاكيد پيامبر (ص) بود، طى قرون متمادى سبب پيشرفت ‏هاى چشمگير مسلمانان در همه زمينه ‏ها گشته بود تا اين كه فردى به نام ابن تيميه حرانى، در ميان امت اسلامى ظهور كرد و با انتشار عقائد انحرافى و سخيف خود اين رشته به هم پيوسته را از هم گسست و باعث ايجاد تفرقه و چند دستگى ميان امت اسلامى شد. اما عالمان بيدار مسلمان به مبارزه با اين عقائد انحرافى قيام كردند و براى مدت چهار قرن آتش اين فتنه را خاموش كردند. مع الاسف پس از گذشت چهار قرن، بار ديگر فردى به نام محمد بن عبدالوهاب نجدى در حجاز به پاخاست و به نشر عقائد انحرافى ابن تيميه و ديدگاه ‏هاى انحرافى خويش پرداخت و« وهابيت» را پايه‏ گذارى كرد. وى به همراه طرفدارانش به تكفير و متهم ساختن مخالفين به شرك پرداختند و ديگر بار ميان جامعه اسلامى نهال تفرقه و جدايى را بارور نمودند. حكومت خاندان سعود نيز به جهت منافعى كه از همراهى با عقائد اين گروه منحرف نصيبش مى‏ گشت به حمايت از آنها پرداخت و روز بروز بر گسترش عقائد وهابيان و ايجاد تفرقه ميان مسلمانان مساعدت نمود. مولف پس از بيان اين تاريخچه كوتاه از نحوه ظهور و بروز عقائد وهابيت به معرفى ابن تيميه، از ديدگاه عالمان عصر وى و ديگران مى‏ پردازد كه هر كدام به نحوى زبان به نكوهش وى گشوده ‏اند و او را مورد مذمت قرار داده ‏اند.