جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«مبانى فقهى حکومت اسلامى» ترجمه‌ اى از کتاب «دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة» تألیف آیت الله حسین علی منتظری است که توسط آقایان محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری ترجمه و تحریر شده است. موضوع کتاب، فقه حکومت و مباحث مربوط به دولت و اختیارات و مسئولیت‌ هاى ولی فقیه و ادله مربوط به اثبات ولایت فقیه می باشد. در ابتداى کتاب تاریخچه‌ اى از مباحث و تألیفات مربوط به فقه حکومتى در اسلام از عصر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تا دوران معاصر ارائه گردیده سپس در ضمن مقدمه‌ اى به ضرورت وجود دولت و حکومت در اسلام و لزوم دخالت علما و فقها در مسائل سیاسى اجتماعى جامعه اسلامى و اهمیت فقه حکومتى و مسائل اجتماعى در اسلام پرداخته شده است، بررسی گردیده است. آنگاه اصول عقلى در مسأله ولایت و حکومت را بیان کرده است. در ادامه نگارنده به ثبوت ولایت به مفهوم حکومت براى رسول خدا صلى الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام اشاره کرده و دلایل قرآنى و روایى آن را بررسى نموده است. در جلد دوم این مجموعه ابتدا شرایط حاکم اسلامى بر اساس عقل، کتاب و سنت بیان گردیده است. در جلد سوم، نخست محدوده ولایت و اختیارات ولى فقیه و وظایف حاکم اسلامى در برابر اسلام و مردم و وظایف مردم در برابر وى بیان شده است. در جلد چهارم آداب و احکام اداره زندان‌ ها و مشروعیت اجمالى زندان و اختیارات ولى فقیه در زندانى کردن و عفو مجرمان مورد ارزیابى قرار گرفته است. در جلد پنجم برخى دیگر از شئونات ولى فقیه مانند: چگونگى ثبوت هلال با حکم والى، وظایف ولى فقیه در مورد احتکار و قیمت‌ گذارى، وظایف رهبر و کارگزاران حکومتى در برابر بیت‌ المال و وجوب رسیدگى به مجرمان جامعه اسلامى، سیاست خارجى اسلام و روش برخورد با اقلیت‌ هاى غیر مسلمان در اجتماع اسلامى، حقوق متقابل مردم و رهبرى و اخلاق کارگزاران مورد بحث و بررسى قرار مى‌ گیرد. در جلد ششم از این مجموعه به بحث درباره منابع مالى حکومت اسلامى پرداخته شده و حکم منابع مالى مانند زکات، خمس، انفال، غنایم جنگی و سایر اموالى که ولی فقیه حق تصرف و هزینه کردن آن براى جامعه اسلامى را دارد، بررسى گردیده است. در جلد هفتم احکام فیء و انفال نیز که یکى از منابع مالى دولت اسلامى است مورد کنکاش فقهى قرار گرفته است. نگارنده همچنین درباره جزیه و خراج و احکام فقهى آن نیز اشاره و مطالبى بیان کرده است. در هشتمین و آخرین جلد از این مجموعه فقهى، احکام فقهى مربوط به احیاء موات و مالیات‌ ها به عنوان یکى دیگر از منابع مالى دولت اسلامى مطرح شده است.

«تنبیه الامة و تنزیه الملة»، مشهورترین رساله درباره مبانی فکری و ابعاد گوناگون حکومت مشروطه، بر اساس نگرش شیعی، نوشته میرزا محمدحسین غروی نائینی (متوفی ۱۳۵۵) و به زبان فارسی است. هدف اصلی کتاب، نفی استبداد و اقامه دلیل بر درستی حکومت مشروطه، بر اساس مکتب تشیع و پاسخ به اشکالات و شبهات مخالفان مشروطه است. نویسنده در سراسر کتاب، با دیدگاهی که اسلام را توجیه کننده استبداد و حاکمیت استبدادی می‌ داند، به شدت مخالفت می‌ کند. میرزا در این کتاب حاکمیت اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله را با دلیل و برهان قاطع اثبات کرده و پرده از چهره حکومت های استبدادی برداشته است، او زندگی در زیر سلطه استبداد را مساوی با برده بودن می‌ داند. ایشان از قائلین به ولایت مطلقه فقیه است که در این کتاب تمام مناصب و شؤون اعتباری امام معصوم علیه السلام را برای فقیه جامع الشرایط ثابت می‌ داند.

یکی از مهمترین منابع در مورد مسائل مربوط به مدیریت در نظام اسلامی، نهج‌ البلاغه می‌ باشد که از مهمترین بخشهای آن عهد نامه‌ ای است که حضرت علی علیه‌ السلام بعنوان یک خط مشی رهبری برای مالک اشتر از فرماندهان لایق و شایسته‌ شان ترسیم فرمودند. کتاب حاضر که توسط حجة الاسلام و المسلمین قوچانی تهیه و تدوین گردیده است شرح و بسط این عهدنامه می‌ باشد. ایشان ضمن اشراف کامل به مسائل مربوط به مدیریت متداول و احساس نیاز در مورد تدوین نظام مدیریت اسلامی به این کار مبادرت ورزیدند.

کتاب «عوامل سقوط حکومت‌ ها در قرآن و نهج‌ البلاغه» نوشته نصرت اللّه جمالى، همانطور كه از عنوان كتاب معلوم است به بررسی و تبیین عوامل سقوط حکومت‌ ها از منظر قرآن و نهج‌ البلاغه می پردازد. استبداد رای, دنیا گرایی سران امت, عبرت نگرفتن از انقراض امت‌ های پیشین, انداختن بار سنگین بر دوش مردم و عدم شناخت حق از باطل از جمله مباحث کتاب به شمار می‌ آید.

کتاب «بایسته های فقه سیاسی» نوشته عباسعلی عمید زنجانی و ابراهیم موسی زاده دربردارنده مطالبی چون کلیات حقوق اساسی، دولت و عنصر آن، تقسیم بندی دولت ها، تشکیلات اساسی حکومت، نهادها و قوای حاکم، قوه مقننه، قوه مجریه، قوه قضائیه و ... می باشد. نویسنده در مقدمه کتاب نوشته است: در اهمیت حقوق اساسی همین بس که موضوع آن یعنی قانون اساسی، مادر و اساس قوانین دیگر در هر کشور است و برای هر ملتی قانون اساسی به منزله سند حاکمیت و شناسنامه و بیان کننده هویت اصلی آن محسوب می گردد. قانون اساسی برای ملت مسلمان ایران تجلی حاکمیت اسلام و قوانین الهی از طریق اعمال اراده آهنین ملی است که مردمی به پا خواسته و فداکار برای رسیدن به آرمانهای بزرگ، تمام مصائب انقلاب را متحمل شده و به پای این انقلاب هزاران قربانی نثار کرده و از هیچ نوع ایثار مضایقه نکرده است.

«العودة الی نهج البلاغة» مجموعه سه سخنرانى از آيت‌ الله خامنه‌ اى (حفظه‌ الله) است كه به همت بنياد نهج‌ البلاغه به عربى ترجمه شده است. اين كتاب نگاهى جديد به نهج‌ البلاغه است كه نويسنده در ضمن طرح چند مبحث مهم، به موضوعات مختلفى پيرامون اين كتاب گران‌ سنگ مى‌ پردازد. عناوين سخنرانى‌ هاى ايشان به ترتيب عبارت است از: 1- «نگاهى به ويژگى‌ هاى دوران زمامدارى على (ع)» 2- «لزوم گسترش تعليمات نهج‌ البلاغه در جهان اسلام» 3- «حكومت در نهج‌ البلاغه»

کتاب «الولایة الالهیة و ولایة الفقیه»، نوشته حجت الاسلام و المسلمین محسن اراکی از اساتید حوزه علمیه قم به زبان عربی مي باشد. فصل نخست این کتاب با عنوان الاسلام و الحکومة مشخص شده است که در بخش هایی از آن آمده است: اسلام در یک کلمه، دستور الهی برای تنظیم ارتباط انسان با غیر خود است، یعنی رابطه خالق و مخلوق، جهان و انسان، انسان در جامعه؛ پس اسلام دستور زندگی و نظام زندگی انسانی در این دنیا است پس فهمیدیم که در واقع اسلام مساوی حکومت است. حکومت روح و اساس اسلام است و اسلام جدا از حکم و سیاست اسمی بدون مسمی و لفظی مهمل و بی معنا است و به همین دلیل نیازی به اثبات ضرورت اقامه حکومت اسلامی نیست و هر دلیل که ما حقانیت اسلام را با آن ثابت کرده ایم و بر اساس آن از اسلام تبعیت و عمل می کنیم، همه آنها برهانی است که بر ضرورت تنفیذ اسلام و اقامه و عمل به آن تاکید می کند و همه اینها دلیل بر وجوب اقامه حکومت اسلامی و لزوم تطبیق نظام اسلامی بر جامعه در همه شئون آن است. در فصل دوم این کتاب که «عقیدة التوحید و نظام الحکم الالهی» نام گذاری شده است، می خوانیم: موضوع حکومت اسلامی از قضایای فرعی شریعت اسلامی همچون نماز و روزه و زکات و غیره نیست، بلکه با اصل عقیده اسلامی یعنی توحید ارتباط دارد. توحید در مدلول حقیقی و عملی خضوع در پیشگاه خداوند متعال و نفی طاعت و تبعیت و فرو دست بودن از غیر خدا در بخش های مختلف زندگی است و این مهم جز به قیام حکومت اسلامی عادل که اطاعت آن، اطاعت از خداوند متعال شمرده شود، محقق نمی شود. فصل سوم که با عنوان «توحید الطاعة و ولایة الانبیاء» و فصل چهارم این کتاب با عنوان (استمرار خط الولایة الالهیة فی امامة اهل البیت علیهم الاسلام) مشخص شده است. فصل پنجم کتاب (استمرار ولایة اهل البیت فی ولایة الفقهاء العدول) نام گذاری شده است؛ نویسنده، آخرین فصل کتاب را مبسوط تر از فصل های گذشته مطرح می کند؛ در واقع فصل های چهار گانه نخست کتاب، حلقه هایی است که گام به گام با یک ارتباط منطقی زمینه طرح فصل پنجم را فراهم آورده است.

«ولایت فقیه در حکومت اسلام» تألیف آیت الله سید محمد حسین حسینی تهرانی است که به همت محسن سعیدیان و محمد حسین راجی تنظیم و تدوین شده است. این کتاب درباره حکومت اسلامى و ولایت فقیه و حدود و شرایط آن است. این کتاب که حاصل درس‌ هاى نویسنده است، با استفاده از آیات قرآن و روایات و شواهد تاریخى و اجتماعى به مباحث فقهى و علمى و دلایل ولایت فقیه و شرایط و موانع آن و حقیقت ولایت امام و فقیه عادل و نحوه حکومت آنها در اسلام در چهار جلد پرداخته است. برخى از مطالب کتاب، جدید است و سابقه قبلى ندارد. مهم‌ ترین ویژگى کتاب رویکرد معارفى و مطالب عرفانى مرتبط با آن است.

کتاب «قانون اساسى حکومت امام على علیه السلام» نوشته على انصاریان، شامل ترجمه و تبويب «فصل بندى» موضوعات عهدنامه حضرت امير (ع) است، به ضميمه تحقيقاتى پيرامون عهدنامه. اين تحقيقات عبارتند از: 1- بررسى اجمالى شخصيت و شرح حال مالك اشتر. 2- تحقيق در مدارك عهدنامه. در اين بخش، كتب روايى و تاريخى معتبر، كه عهدنامه امام (ع) را نقل كرده اند، گزارش شده است، چه كتب قبل از تاليف نهج البلاغه و چه كتب بعد از تاليف آن. البته در اين بخش اخير، به مداركى استناد شده است كه عهدنامه را از نهج البلاغه نقل نكرده اند. 3- تحقيق در اسناد و رجال عهدنامه. در اين بخش، سه سند معتبر عهدنامه مورد مطالعه قرار گرفته است و رجال آنها يكايك بررسى شده اند.