جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر ترجمه‌ و تحقیق کتاب «میان الله و عیسی: آنچه مسیحیان می‌توانند از مسلمانان بیاموزند» تألیف پیتر کریفت، مولف و استاد فلسفه در دانشگاه بوستون آمریکا است. کتاب در باب گفتگوی بین دو دین اسلام و مسیحیت و با هدف رفع بعضی از سوءتفاهمات و نزدیک‌ کردن پیروان این دو دین به یکدیگر نگاشته شده است. مولف برای نگارش کتاب مطالب را در قالب گفتگوهای نیمه‌ساختگی حول دو محور اصلی «آنچه مسیحیان می‌توانند از مسلمانان بیاموزند - نقاط مثبت در عملکرد مسلمانان» و «آنچه مسیحیان نباید از مسلمانان بیاموزند - نقاط منفی در عملکرد مسلمانان» بیان کرده است و گفتگوها نیز غالباً در فضای دانشگاهی بین دانشجویان و اساتید شکل گرفته‌اند. پیتر کریفت در این کتاب تلاش نموده تا از مسائل مهمّی از قبیل نسبیت‌گرایی اخلاقی، فمنیسم، اخلاق جنسی، جنگ و جهاد، صلح‌گرایی و سقط جنین که از موضوعات جنجال‌برانگیز بین دو دین اسلام و مسیحیت محسوب می‌شوند، رفع ابهام کند، موضع این دو دین را نسبت به این امور روشن سازد و با یافتن نقاط مشترک عقیدتی و عملی به هرچه نزدیک‌تر شدن پیروان این دین کمک کند.

پژوهش حاضر ترجمه و نقد چهار فصل از کتابحدیث، میراث محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) در قرون میانه و دنیای جدیدنوشته آقای جاناتان براون؛ اسلام شناس آمریکایی است. وی که تحت تأثیر آموز‌های غنی و عمیق اسلام به این آیین گرویده است، با مسافرت به کشورهای عربی، إسلامی و فراگیری زبان‌های شرقی مطالعات زیادی در تاریخ إسلام، قرآن و حدیث داشته و مقالات و کتب زیادی از وی منتشر شده است. وی در تحقیقات و تألیفاتش در مورد إسلام رویکردی مثبت و در عین حال بی‌طرفانه دارد..محورهای اصلی دیدگاه‌هایآقای براون در چهار فصل اول کتاب از این قرار است:وی در ابتداء به تعریف حدیث و برخی دیگر از واژه‌های مرتبط پرداخته و دلایل حجیت آن را با اشاره به آیات قرآنی و عصمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بیان می‌کند. او معتقد استهر چند که حدیث از لحاظ إعتبار دومین منبع إسلامی است، به لحاظ جامعیت و گستردگی موضوعات بر قرآن کریم مقدم است.او قرآن را منبع جامع برای پاسخ‌گویی به همه نیازهای مسلمین نمی‌داند.در فصل دوم با إشاره به تلاش‌های صحابه در ضبط و ثبت سخنان پیامبر، شروع تدوین حدیث را از زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دانسته و أحادیث منع را غیر قابل إعتماد معرفی می‌کند. وی بدون إشاره به تلاش خلفاء به عدم تدوین و ترویج حدیث پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تلاش‌های اولیه تابعین و دانشمندان بعدی در تدوین صحیفه‌ها، مصنّف‌ها، مسندها، و در نهایت سنن و صحیح‌ها را ذکر می‌کند. در فصل سوم پدیده جعل و وضع حدیث را بررسی کرده و آغاز گسترده جعل را به اواخر قرن اول هجری منتسب می‌کند. او شیعیان و طرفداران معاویه را از عمده‌ترین عوامل جعل حدیث می‌داند. سپس به تلاش مسلمین در پالایش أحادیث از مجعولات و ابداع شیوه‌های نقد سند و محتوای روایات می‌پردازد. در فصل چهارم حدیث شیعه و پیدایش و ماهیت آن را معرفی می‌کند. او معتقد است حدیث شیعه بعد از غیبت کبری شکل جدی به خود گرفته است. او به معرفی جوامع اولیه و ثانویه حدیث شیعه پرداخته و بر این نکته تأکید می‌کند که شیعیان در تدوین کتب شرح الحدیث، رجال و درایه همانند أهل سنت توفیق زیادی نداشته‌اند.این نوشتار در سه بخش تنظیم شده است: در بخش اول کلیات پایان‌نامه ارایه گردیده و در بخش دوم ترجمه چهار فصل کتاب براون قرار داده شده است و بخش سوم این پژوهش به نقد فصل‌های دوم و سوم کتاب إختصاص داده شده است. در این بخش سعی شده است مهم‌ترین دیدگاه‌های نویسنده در مورد جعل حدیث و برخی از ادعاهای او درباره حدیث شیعه تحلیل و نقد گردد.برخی از دیدگاه‌های نویسنده که در این بخش مورد نقد واقع شده‌اند از این قرار است: نقش شیعه در آغازه جعل حدیث، عدم وجود جعل گسترده در زمان حیات اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)،برخورد ملایم دانشمندان رجالی أهل سنت با راویان شیعی، نبود نقد محتوایی أحادیث میان قدماء، فقدان پیشینه قوی حدیثی در میان شیعه، تشکیک در إصالت برخی از کتب حدیثی شیعه همچون نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، متأثر بودن شیعه از معتزله، عقب بودن شیعه از أهل سنت در فقه الحدیث و نقد الحدیث و برخی از اشتباهات جزیی وی.

اعتبار روایات از جمله مباحث بنیادینی است که عموم مسلمانان به رغم مذاهب گوناگونشان، گرچه در گستر? آن اختلاف دارند، اما اصل آن را با ادل? گوناگون مسلم می‌دانند. تعیین اعتبار روایات و پذیرش اصالت تاریخی آنها، زیر بنای همه مباحثی تلقی می‌شود که به نوعی بر حدیث مبتنی است و موضوعات متنوعی را از سیره گرفته تا فقه و تاریخ و عقاید در بر می‌گیرد.اعتبار روایات و اصالت تاریخی آنها از جمله مباحثی است که از دیر باز نزد خاور شناسان محل تأمل بوده است. تردیدها دربار? اعتبار آن، اما از قرن نوزدهم با مباحث گلدتسیهر به مرحله تازه‌ای وارد شد و از پشتوانه علمی قوی‌تری برخوردار گردید. شکاکیت گلدتسیهر را خاورشناسانی نظیر شاخت، کرون، کوک، کالدر و ونزبرو در حوزه‌های مختلف فقهی، تاریخی و قرآنی پی گرفته و گسترش داده‌اند. در مقابل مسلمانان نیز کوشیده‌اند تا به این تردیدها پاسخ دهند و از اعتبار روایات و اصالت تاریخی آنها دفاع کنند. آبوت، سزگین و اعظمی در شمار این عالمان قرار دارند. در این مقابله، البته محققان غربی غیر مسلمانی نیز وجود داشته‌اند که به طور کامل یا به‌طور جزئی به نقد شکاکیت مطرح شده پرداخته‌اند. خاورشناسانی نظیر فوک، قسطر، مورانی، شوئلر، فان اس، ینبل، و موتسکی از این جمله‌اند. مجادله بین این دو گروه در دهه‌های اخیر با به کارگیری روش‌های جدید، رونق تازه‌ای یافته است.هربرت برگ در کتاب خود با عنوان "تکوین و تکامل تفسیر در نخستین سده‌های اسلامی: صحت مکتوبات اسلامی از دوره تکوین"، به طرح و نیز تحلیل نظرات این دو گروه از خاورشناسان شکاک و نقاد می‌پردازد و می‌کوشد آن‌چه را که از این پیش فرض و روش و نوع اطلاعات موجب می‌شود تا این دو گروه، با یکدیگر به توافق نرسند شناسایی کند.موضوع سخن در کتابِ تکوین و تکامل تفسیر در نخستین سده‌هاى اسلامى, مسأله وثاقت متون روایى به‌طور عام, و وثاقت روایات تفسیرى به طور خاص است. این کتاب در فصول نخست، آرا و نظریات مطرح شده در این باب را به نحوى جامع گردآورى, و چکیده‌ای را از مطالعات حدیثی در غرب ارائه می‌دهد. بر اساس میزان شکاکیتی که محققان در مورد حدیث در کل و اسناد به‌طور خاص نشان می‌دهند، برگ محققان را در سه دسته، طبقه‌بندی می‌کند. با این حال وی نتیجه‌گیری می‌کند که "در واقع تنها دو موضع وجود دارد: از یک طرف محققان شکاکی وجود دارند که تصور می‌کنند در بهترین حالت "اسناد ارزش تاریخی بسیار محدودی دارند"، و از طرف دیگر محققان مسلمان و محققان غربی با شکاکیت کمتر وجود دارند که "اسناد را به لحاظ تاریخی سودمندتر تلقی می‌کنند". طبق گفته مولف، هیچ موضع میانی بین این دو دیدگاه وجود ندارد و سپس برگ به تجزیه و تحلیل دیدگاه‌ها مى‌پردازد.برگ در دو فصل این کتاب با استفاده از اظهاراتی که آنها را روشن، اثبات شده یا معمولاً مورد قبول تلقی می‌کند، در حالی که واقعاً اینگونه نیستند، علیه عقاید محققی استدلال می‌کند. گاهی هم برگ دیدگاه یک محقق را نادیده می‌گیرد، در حالی که در مواقع دیگر وی تنها به بخشی از اثر او تکیه می‌کند و از کنار بقیه بی‌توجه می‌گذرد، استدلال‌های برخی از محققان توسط وی تحریف می‌شود یا تا حدی به آنها عمومیت بخشیده می‌شود که خودِ محققان تمایلی به آن نداشته‌اند. به علاوه، برگ ادعا می‌کند که محققان از هر دو جبهه، استدلال‌هایشان مبتنی بر دور است و بنابراین فقط می‌توانند سایر محققانی را که پیش فرض‌های مشترکی با آنها دارند، متقاعد سازند.در این پایان نامه ضمن ترجمه دقیق سه فصل اول کتاب، تا حد امکان به توضیح برخی آرای مطرح شده و در عین حال نقد برخی دیگر پرداخته‌ایم.

هدف تألیف: بعضی از مسلمانان زائران امام موسی کاظم علیه‌السلام را مسخره می‌کردند و زیارتش را غیر شرعی می‌دانستند. در حالیکه من دارم می‌بینم که در همین زمان همین مسلمانان برای زیارت قبور صوفیان می‌روند و آن را جائز می‌دانستند گرچه عده‌ای از برادران اهل سنت و خلفاء عباسی برای زیارت امام موسی کاظم علیه‌السلام به کاظمین می‌روند و نیز بعضی از اهل سنت وقتی کتابی شیعه را می‌بینند که یک شیعه درباره اهل بیت نوشته از خواندن آن خودداری می‌ورزند وقتی من این چیزها را دیدم تصمیم گرفتم که یک کتابی را بنویسم که تمام منابع و مأخذ و سند آن از کتب اهل سنت باشد تا این‌که مخالفین اهل بیت علیه‌السلام را بتوانم قانع کنم که آنها راه غلط را اختیار کرده‌اند و برای اثبات همین مطلب در این کتاب سعی کردم که این کتاب بصورت جدل و مناظره نباشد.

در این رساله، به بررسی غدیریهی « ابن حماد عبدی» که شاعر شیعی قرن چهارم هجری است و اشعار بسیاری را در مدح و وصف غدیریه سروده، پرداخته شده است و نگارنده، تنها 120 بیت از غدیریه های این شاعر بزرگ را آورده و به اعراب گذاری و ترجمه و شرح آن ها پرداخته است. نکتهی قابل توجه دربارهی اشعار این شاعر بزرگ این است که هر بیتی اشاره به واقعه ای تاریخی و یا حدیثی منقول حاکی از فضیلت و منقبت و ویژگی‌ایاز ویژگی های مولای متقیان علی بن ابی طالب (ع) دارد. به طور کلی اشعار ابن حماد دارای اسلوبی روان و ساده می باشد و استفاده از برخی صنایع لفظی و معنوی چون؛ استعاره، تشبیه، جناس، عقد و اقتباس، باعث دلنشینی و طراوت این اشعار شده و در شرح ابیات تأکید بر این امر بوده که در حد توان به منابع اهل سنت رجوع شود تا از شائبهی غلو و یا استفاده از منابع صرف شیعی خالی گردد.

تفسیر المنار تالیف شیخ محمد عبده و رشید رضا می باشد . این تفسیر از ابتدای قرآن تا آیه126 سوره ی النساء نوشته شیخ محمد عبده است . و بخش دوم آن تا آیه ی 53 سوره ی یوسفتوسط شاگرد شیخیعنی رشید رضا و به پیروی از سبک استادش نوشته شده است .تفسیر المنار از مهمترین تفاسیر اهل سنت است . و تاثیر زیادی در میان اهل علم علوم قرآنی گذاشته است . لذا اطلاع از مطالب این تفسیر و ترجمه ی آن و نقد اشکالاتو شبهات وارد شده برعقاید شیعه و پاسخ گویی به آنها می تواند حائز اهمیت باشد .این پایان نامه در این راستا به ترجمه و نقداین تفسیر مربوط به نیمه ی اولجزء دوم قرآن پرداخته و برای نقد آن از تفاسیر مهم شیعی ازجمله : المیزان، تسنیم و. . . کمک گرفته شده است . و در ترجمه ی آن از کتب لغت : لسان العرب ، العین ، فرهنگ معاصر آذرتاش آذرنوشو لاروس و. . . بهره گرفته شده است . وسعی شده است که در ترجمه ، امانتداری رعایت شود . و از آوردن مطالب اضافی و یا کم کردن از مطالب اصلی متن پرهیز شود. مگر در جایی که برای رساندن مقصود مولف احساس ضرورت شده است . در مورد نظر مولفان این اثردرمورد تعدادی از آیات و مطالب ارائه شده که با عقاید شیعه در تعارض بوده و همسویی نداشته است ، نقدی صورت گرفته است .

استعاره نقش محوری در اندیشه دینی دارد بدین معنا که برای بیان حقایق مجرد از واژه‌های ملموس و مادی بهره می‌گیرد. مهمترین کارکرد شناختی استعاره نیزفراهم ساختن درک یک مفهوم انتزاعی از طریق مفهومی ملموس‌تر است. با این نگاه پایان‌نامه حاضر به بررسی استعاره‌های به‌کار رفته در توصیف «بهشت و جهنم» در قرآن، انجیل و تورات می‌پردازد تا ضمن معرفی این استعاره‌ها، انواع استعاره‌های مفهومی به‌کار رفته در آنها (ساختاری، هستی‌شناختی، جهتی) معین شود و مشخص شود در توصیف هر کدام از بهشت و جهنم چه نوع استعاره‌ای کاربرد بیشتری دارد و نیز بسامد به‌کارگیری این استعاره‌ها در قرآن، انجیل و تورات به چه شکل است. تمام آیاتی که در توصیف بهشت و جهنم ساختار استعاری داشتند به‌عنوان نمونه آماری درنظر گرفته شدند، برخی آیات نماینده چند «نگاشت استعاری» بودند. به این شکل 852 مورد عبارت استعاری از آیات قرآن و 140 مورد عبارت استعاری از آیات انجیل مورد بررسی قرار گرفتند. و در مورد تورات تنها به معرفی استعاره‌ها پرداخته شد. روش تحلیل داده‌ها به صورت توصیفی در قالب شناختی بر اساس رویکرد لیکاف و جانسون (1980) به استعاره و نیز به صورت کمی و در قالب نمودار بوده است. نمودارها برحسب تعداد استعاره‌های ساختاری، هستی‌شناختی و جهتی که در توصیف بهشت و جهنم در قرآن و انجیل به‌کار رفته‌اند، ترسیم شد. بررسی نتایج نشان داد در کاربرد هر سه نوع این استعاره‌ها، قرآن بسامد بالاتری دارد. هم قرآن و هم انجیل در ترسیم فضای بهشت بیشتر از استعاره ساختاری بهره برده‌اند. ولی در استفاده از استعاره هستی‌شناختی و استعاره جهتی شاهد این اتفاق نیستیم. در قرآن استعاره‌های هستی‌شناختی بیشتر در ترسیم فضای دوزخ مورد استفاده قرار گرفته‌اند تا در ترسیم فضای بهشت، در حالی که در انجیل استفاده از استعاره هستی‌شناختی در ترسیم فضای دوزخ ملاحظه نشد. در قرآن استعاره جهتی به طور یکسان هم درمورد بهشت و هم درمورد جهنم به‌کار رفته‌است، در حالی که در انجیل تنها در ترسیم فضای دوزخ، کاربرد این استعاره مشاهده شد. در مورد برخی عبارات استعاری، هم در قرآن و هم در انجیل برای توضیح مطلب از نظریه «آمیختگی مفهومی» بهره برده شده است.

چکیده :قرآن کامل‌ترین برنامه برای سعادت و هدایت انسان است و در تمام مراحل زندگی رهبر و راهنمای اوست تا با عمل به آن به سوی کمال و تعالی قدم بردارد .در میان مباحث علوم قرآنی موضوع اعجاز ارتباط تنگاتنگیبا علوم بلاغی دارد و جنبه‌های بیانی مهم‌ترین وجه اعجاز این کتاب الهی محسوب می شود و در جهت تبیین و تحلیل شگفتی‌های قرآن نقش انکارناپذیری دارد. در این میانتشبیه به عنوان یکی از زیربناهای اساسی باعث می شود با استفاده از صور مادی و محسوس اشیاء به معانی روشنی دست یابیم و این معانی را در ذهن خود تثبیت کرده و آن رابه عرصه ظهور بکشانیم، قرآن نیز در جهت هماهنگی با اقوام مختلف برای بیان معارف و معانی و پیام‌های خود به صورت فراوان از تشبیه بهره جسته است. ما برای رسیدن به واقعیت‌هایتشبیهات موجود در قرآن نیازمند ابزار و وسایلی هستیم که هدف نویسنده در این کتاب کشف همان ابزار و راه‌های رسیدن به این مقصود است .از این رو در این کتاب با استفاده از آیات قرآن از مشبه به‌هایی استفاده شده است که محیط عربی را در اشکال مختلف به زیبایی تمام به تصویر کشیده است تا با یاری جستن از اشعار مرتبط و کمک گرفتن از عناصر طبیعت و حتی افکار و عقاید مردم رازهای تشبیهات قرآنی را به صورت ملموس به خواننده منتقل سازد.نظر به آن‌که کتاب مورد ترجمه به آشکار نمودن رازهای درونی قرآن با استعانت از تشبیهات مرتبط با محیط زندگی عربی و همچنین کاربرد ضروری مطالب قرآنی در زندگی انسان‌ها بوده است، مترجم اقدام به ترجمه این کتاب نموده است. مترجم با توجه به تنگناهایی همچون سنگینی قلم نویسنده و در دسترس نبودن برخی از منابع مورد استفاده در این کتاب با استفاده از واژگان اصیل پارسی و ارائه یک ترجمه روان و ارتباطی توانسته است ابهامات سخنان نویسنده را تا حدودی برطرف نماید. و در پایان این پژوهش خواهیم دید که برجستگی کاربرد صنایع بلاغی در قرآن بویژه صنعت تشبیه چگونه به فهم سریع آیات قرآن کمک می‌نماید و همچنین خواهیم دید که تشبیهات به کار رفته در قرآن بیشتر از نوع عقلی به حسی است .واژگان کلیدی: قرآن، ترجمه، تشبیه، محیط‌های عربی

با توجه به آنکه ترجمه ی قرآن، مخالفان مشهور و زیادی داشته است، اما بر حسب نیاز و بخاطر ابلاغ پیام الهی به ملل مختلف و بر اساس قاعده ی اصولی « الضرورت تبیح المحظورات » قرآن به زبان های مختلف ترجمه شده است. سبک بیانی قرآن به گونه ای است که ارائه ی معانی و مفاهیم ژرف آن جز با افزودن عبارت های تفسیری مقدور نیست؛ و چاره ای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه ی تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموده اند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجمل در قرآن کریم است. آیات مجمل آیاتی است که دلالتشان روشن نمی باشد و فهم معنای آنها نیازمند تفسیر است. با توجه به حساسیت موضوع در پیوند با کلام الهی، بررسی این افزوده ها در انتقال مفهوم آیات قرآن کریم ضروری است. اینجاست که نیاز به تحلیل و تطبیق عبارات و جملات افزوده در این ترجمه ها و سنجش میزان انطباق آنها با آراء مشهور، احساس گردید. در این زمینه، ابتدا آیاتی که مترجمان در ترجمه ی این آیات از افزوده هایی استفاده نموده بودند، استخراج شد، سپس صرفا ترجمه ی مترجمانی ذکر شده که افزوده ی موثر و کلیدی برای فهم بهتر آیه داشتند. بعد از استخراج این ترجمه ها، مراجعه به نظرات مفسران که بر اساس مفهوم آیه از حیث آیات الأحکامی و یا مباحث ادبی و لغوی و یا مباحث کلامی انتخاب می گردید، انجام شده است. از طرف نگارنده این رساله، تحلیل و بررسی انجام شده است؛ که آیا، افزوده ی ذکر شده از طرف مترجم، پشتوانه ی تفسیری دارد یا خیر؟ و آیا ذکر این افزوده برای فهم آیه ی مورد بحث، لازم بوده یا اینکه آن افزوده زائد و بدون کارایی است.این پژوهش، به بررسی افزوده های موثر هفت ترجمه ی معاصر قرآن به زبان فارسی در ترجمه اجزاء 27 و 28 ، که از میان ترجمه های دیگر انتخاب شده است؛ یعنی ترجمه های « الهی قمشه ای، خرمشاهی، صفارزاده ، فولادوند، گرمارودی، مشکینی و مکارم » ، پرداخته است و نیاز یا عدم نیاز، ضرورت یا عدم ضرورت این افزوده ها و همچنین منابع و مأخذ مورد استفاده شده از طرف مترجمان فوق الذکر در ترجمه این اجزاء ، توسط نگارنده این رساله مورد بررسی قرار گرفته است.مراجعه به آراء مشهور مفسران شیعه و سنی، و کتب معتبر روایی و لغوی مبنای این پژوهش بوده و با اظهار نظر و تحلیل نگارنده، در پایان بررسی هر آیه همراه می باشد.

شکاکیت به مجموعه متنوعی از دیدگاههایی گفته می شود که نقش عقل را در معرفت مورد شک و تردید قرار می دهند به همین ترتیب شکاکیت اخلاقی نیز به مجموعه ای از دیدگاهها گفته می شود که نقش عقل را در معرفت اخلاقی مورد تردید قرار می دهند. برای طبقه بندی انواع شک گرایی اخلاقی، نیازمند تعریفی مناسب از مفهوم معرفت هستیم. بر اساس تعریف سه جزئی از معرفت، شکاکان اخلاقی به دو دسته تقسیم می شوند:گروهی که صدق اخلاقی را مورد سئوال قرار می دهند و به آن شک دارند و گروهی دیگر که توجیه اخلاقی را غیر ممکن می دانند. در این جا سعی شده است که استدلالهای هر دوی این گروهها بررسی و تحلیل شوند. نهایتاً می توان نتیجه گرفت که بسیاری از استدلالات شکاکان قابل رد وپاسخگوی هستند. اما درباره نویسنده کتاب؛هر چند آرمسترانگ این مباحث را با جانبداری مطرح می کند ولی می توان گفت که آرمسترانگ یک شکاک اخلاقی نیست.