جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 84
ماهیت حکم شرعی از منظر حضرت امام خمینی (ره)
نویسنده:
احمدرضا توکلی
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بحث از ماهیت حکم شرعی از مبادی تصوری علم اصول است. اختلاف دیدگاه ها در مورد ماهیت حکم شرعی، در جهت گیری های اصولی در مباحث مختلف علم اصول موثر است. در تعریف حکم دو دیدگاه عمده بین علمای اصول وجود دارد؛ برخی حکم را امری اعتباری و جعلی می دانند که در عالم واقع ما بازایی ندارد و برخی نیز آن را امری تکوینی می دانند. تعاریف اصولی ها از حکم، عمدتا ناظر به یکی از مقدمات یا مراحل مختلف حکم، شامل: مصالح و مفاسد، اراده، انشا، اعتبار و خطاب است. برخلاف کسانی که حکم شرعی را امری واقعی تلقی نموده اند، حکم از نگاه امام خمینی امری اعتباری و از مجعولات شرعی است که فقط دارای دو مرتبه انشا و فعلیت است. ایشان تعریف حکم به اراده و مصالح و مفاسد را نپذیرفته اند و معتقدند این امور واقعی مقدمات حکم هستند. هم چنین تقسیم اراده به اراده تکوینی و تشریعی را صحیح ندانسته و معتقدند که اراده شارع در تشریعیات نیز به جعل قانون تعلق گرفته است، نه به انجام تکلیف توسط مکلفین. در این مقاله تعاریف مختلف حکم و برخی نظرات مشهور در مورد ماهیت انشا و اعتبار مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه امام (ره) در مورد حکم شرعی نیز با سایر تعاریف مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفته است. مراتب چهارگانه ای که برای احکام شرعی بیان شده، مورد نقد قرار گرفته و در پایان به جمع بندی و بیان نتایج بحث پرداخته ایم.
صفحات :
از صفحه 27 تا 44
بررسی تبعیت دلالت از اراده از منظر ابن‌سینا و خواجه نصیر طوسی
نویسنده:
فردین جمشیدی مهر، علیرضا کهنسال
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
برخی از منطق‌دانان بر این باورند که دلالت تابع اراده است و تا اراده‌ای محقق نشود، دلالتی صورت نمی‌گیرد. ابن‌سینا، خواجه نصیر طوسی و دبیران کاتبی از این دسته‌اند. برخی دیگر از بزرگان منطق نظیر قطب‌الدین رازی در این امر به مخالفت برخاسته و دلالت را تنها تابع علم به وضع دانسته‌اند. تتبعات تاریخی نشان می‌دهد که این مسئله از زمان ابن‌سینا و ‌توسط شخص وی مطرح شده است. از این رو تلاش کرده‌ایم که نظر ابن‌سینا به صورت کامل، تقریر و درباره اختلافات دو تن از شارحین بزرگ کلام وی یعنی خواجه نصیر طوسی و قطب رازی داوری شود. عده‌ای از اصولیون به‌نام نیز که در یک مسئله اصولی اختلاف نظر داشته‌اند، استطرادا به این بحث پرداخته و تفسیر دیگری را بیان کرده‌اند و مدعی شده‌اند که مراد عَلَمین (ابن‌سینا و خواجه نصیر) چیزی جز تفسیر آنان نبوده است. این نوشتار در صدد مقایسه نظر اصولیان و منطق‌دانان نیست و ذکر پاره‌ای از نظرات در اصول فقه تنها نشان‌دهنده وجودِ برداشت‌ها و تفسیرهای دیگر از کلام ابن‌سینا و خواجه نصیر می‌باشد. در این مقاله به شرح و جرح اقوال مشهور پرداخته و نتیجه گرفته‌ایم که در این باب نظر صائب همان قول قطب‌الدین رازی صاحب محاکمات است.
صفحات :
از صفحه 19 تا 30
جبر فلسفی از نگاه قاعده ضرورت سابق (نقد و بررسی قاعده «الشیئ ما لم یجب لم یوجد»)
نویسنده:
غلامرضا فیاضی
نوع منبع :
مقاله , نقد دیدگاه و آثار(دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات)
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: دانشگاه باقرالعلوم,
چکیده :
قاعده «الشیء ما لم یجب لم یوجد» در کلام حکما مطرح و با دلایلی اثبات شده است. مفاد آن که به عنوان قاعده‌ای مسلم تلقی می‌شود، این است که با تمام شدن علت، وجود معلول پیش از تحققش ضرورت می‌یابد، این قضیه به جبر فلسفی معروف است. در مقابل، متکلمان اسلامی مطلقا آن را نفی نموده، «اولویت» را جایگزین ضرورت می‌کنند. در این میان برخی از اصولیین شیعه با تفصیل بین فاعل مختار و موجب، قاعده را به فاعل موجَب اختصاص می‌دهند. دیدگاه برگزیده این مقاله تفصیل مورد نظر اصولیین است. در این مقاله ضمن اثبات این نظریه، دلایل حکما و اشکالات متکلمان مطرح و تحلیل می‌شود.
صفحات :
از صفحه 35 تا 68
باور دینی، انگیزش و التزام اخلاقی
نویسنده:
زهرا خزاعی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
فیلسوفان اخلاق در باره نقش انگیزشی باورهای اخلاقی دو رویکرد مختلف دارند: درون‌گرایان با انحصار دلایل انگیزشی به باور، رابطه باور و التزام اخلاقی را ضروری می‌دانند و برون‌گرایان با پذیرش باور و میل به عنوان دو عنصر انگیزشی، ارتباط باور و التزام اخلاقی را ضروری تلقی نمی‌کنند. از این رو، ضعف اراده را ممکن می‌دانند یعنی فاعل با وجود باور به درستی فعل، آن را انجام نمی‌دهد. این مقاله نقش انگیزشی باورهای دینی را مورد سؤال قرار می‌دهد و از ارتباط باور با التزام اخلاقی می‌پرسد؛ اینکه باورهای دینی می‌توانند فاعل را به سوی انجام فعل برانگیزانند؟ و آیا باورهای دینی شرط لازم و کافی برای التزام اخلاقی‌اند؟ این مقاله پس از تحلیل دو رویکرد درون‌گرایی و برون‌گرایی اخلاقی و توضیح صور مختلف رابطه دین و اخلاق، رابطه روان‌شناختی را بررسی می‌کند و پس از تبیین نقش انگیزشی باور دینی رابطه ضروری آن را با التزام اخلاقی رد و ایمان را جایگزین باور می‌کند و در نهایت، نتیجه می‌گیرد ایمان، اگر واقعی باشد، می‌تواند با التزام اخلاقی ارتباط ضروری داشته باشد.
صفحات :
از صفحه 85 تا 98
بررسی انتقادی تلاش‌‌‌‌‌های عقلی متکلمان و فیلسوفان اسلامی در مسأله حشر حیوانات
نویسنده:
طوبی کرمانی، کرامت ورزدار
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
در این نوشتار، تلاش متکلمان و فیلسوفان اسلامی در باب حشر حیوانات، از دو جنبه امکان عقلی حشر و علت آن، بررسی شده است. پاسخ‌‌‌‌‌های متکلمان به سؤال اول، مختلف است. برخی با توجه به این‌‌‌‌‌که اساساً هیچ مجردی غیر از خداوند را قبول ندارند، حشر حیوانات را نیز همچون حشر انسان، به صورت جمع کردن مجدد اجزای پراکنده شده، می‌‌‌‌‌دانند؛ برخی دیگر، به دلیل تساوی رتبی حیوان و انسان، منکر نفس مجرد در حیوانات شده و حشر آن‌‌‌‌‌ها را انکار می‌‌‌‌‌کنند؛ و گروهی نیز با دلیلی مبتنی بر استقرا، در صدد اثبات نفس مجرد در حیوانات برآمده‌‌‌‌‌اند. اما از منظر فیلسوفان، نفس حیوانی در مرتبه ادراکی خیالی سکنا دارد؛ به همین دلیل، فارابی نفوس حیوانی را به دلیل عدم ادراک عقلی، غیرمجرد می‌‌‌‌‌انگارد. در آثار بوعلی و شیخ اشراق در باب تجرد خیال، دوگانگی به چشم می‌‌‌‌‌خورد که مدعای قوی‌‌‌‌‌تر، انکار تجرد خیال و بالتبع، منکر تجرد نفوس حیوانی و حشر آن‌‌‌‌‌ها هستند. صدرالمتألهین با اثبات تجرد خیال، گامی نوین در توجیه امکان عقلی حشر نفوس حیوانی برداشته است. متکلمان درباره سؤال دوم، بر مسألۀ عوض تأکید کرده است که به دلیل عدم جامعیت، مورد نقد است. علامه طباطبایی با بحث اختیار و شعور در حیوانات، به نوعی تکلیف در حیوانات، قائل شده است. صدرا در این مسأله، از طریق برهان علت غایی، اثبات می‌‌‌‌‌کند که تمام موجودات به سمت مبدأ بازخواهند گشت؛ وگرنه دچار تناقض و خلف خواهیم شد. این پژوهش با نگاهی متفاوت، و با طرح دیدگاهی نو، نشان می‌‌‌‌‌دهد که می‌‌‌‌‌توان حشر حیوانات را حشر برخی از انسان‌‌‌‌‌ها به صورت حیوانات مختلف در روز قیامت به شمار آورد که در واقع، همان عدم صعود از مرتبه حیوانی به مرتبه انسانی است.
صفحات :
از صفحه 71 تا 93
قدرت نرم و منابع آن در آیینه آیات قرآن
نویسنده:
محمد میرزایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
قدرت به مفهوم توانایی و قابلیت علاوه بر گوناگونی انواع، تعریف متفاوتی در ادبیات قرآن و رایج سیاسی جهان دارد. قدرت نرم به معنای جذب انسانها و جوامع انسانی به ایده و عمل مورد نظر بدور از خشونت و زور، سابقه‌ای به طول عمر انسان دارد. امروزه در ادبیات سیاسی، ظهور مجدد و پررنگی یافته و به منظور تحمیل اراده‌ها و ایجاد ترجیحات دیگران بکار می‌رود. قرآن علاوه بر بکارگیری قدرتِ سخت در موارد خاص، بیشتر به قدرت نرم خود متکی است. آیات قرآن بیانگر قدرت نرم اسلام و منابع آن در برابر جنگ نرم مستکبران است. این نوشته که به روش کتابخانه‌ای توصیف و تحلیل شده است در صدد معرفی قدرت نرم و منابع آن در آیات قرآن است. شناخت قدرت نرم اسلام به منظور حفظ و تقویت آن یک ضرورت است؛ زیرا از یکسو وسیله‌ای برای نفوذ و تغییر در دل‌ها و رشد انسانیت است و از سوی دیگر مانعی برای دست‌یازی دشمنان به جامعه اسلامی و منابع قدرت آنهاست. نگارنده بیشترین قدرت نرم قرآن را در بینش‌دهی و آگاه‌سازی انسانها نسبت به موضوعات و مسائل موثر در هدایت جامعه و رشد انسان‌ها می‌داند. ایجاد بینش توحیدی در انسان، بینش و برنامه قرآن درباره انسان، جهان، دشمن‌شناسی، جهاد و... اندکی از نمایش قدرت نرم و منابع تولید آن در قرآن است که باید با هوشمندی تبیین و تبلیغ شود.
صفحات :
از صفحه 55 تا 78
ترجمه نهج الحق و کشف الصدق
نویسنده:
حسن بن یوسف علامه حلی؛ مترجم: علیرضا کهنسال
نوع منبع :
کتاب , ترجمه اثر
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: تاسوعا,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
«نهج الحق و کشف الصدق»، اثر علامه حلى است که توسط آقاى علی‏رضا کهنسال به فارسى با نثر بسیار ادبى ترجمه شده است‏. این کتاب از کتاب‌ های استدلالی اعتقادی شیعه است. نویسنده در این کتاب تلاش کرده تا موارد اختلاف اهل سنت با قرآن و سنت در اصول و فروع دین را بیان کند و حقانیت تشیع را با بیان ادله اثبات نماید. این کتاب علاوه بر مباحث اعتقادی، به بخشی از مباحث فقهی و اصول فقه هم پرداخته است. مترجم مى‏ گوید: «شاید خواننده هوشمند، برخى از استدلال ‏ها و مطالب کتاب را مکرر یابد، عذر ما پذیرفته است که مترجم را امانت باید؛ اما انگیزه علامه دو چیز بوده است: نخست آن که یک برهان مى‏ تواند به حسب ضرورت در مواضع مختلف بکار آید و چون هر ذهنى را با گونه‏ اى از بیان الفت است، گاه تکرار یک استدلال به عبارات گوناگون در اقناع ذهن کارگر مى ‏افتد. دوم این که ممکن است یک مطلب به دو اعتبار در دو باب جاى گیرد.»
تفسیرى نو از اعتباریات علّامه طباطبائى با نگاهى تطبیقى به رساله اعتباریات و تفسیر المیزان
نویسنده:
احسان ترکاشوند، اکبر میرسپاه
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
علّامه طباطبائى گاه باید و نباید را از امورى اعتبارى مى‏ داند که انسان آن را بین خود و فعلش جعل مى‏کند تا فعل ضرورت یابد. درباره معناى حسن و قبح هم ایشان دو نظر دارد: 1) حسن و قبح را امرى اعتبارى، و عبارت از ملایمت و منافرت با طبع انسان دانسته است، و از آنجا که انسان‏ها در طبع با هم متفاوت ‏اند، حسن و قبح را از امور نسبى شمرده است؛ 2) حسن و قبح را عبارت از ملایمت و منافرت فعل با غایت مطلوب دانسته است. معناى دوم علّامه از حسن و قبح ما را به این نکته رهنمون مى ‏سازد که ایشان حسن و قبح را در این معنا معقول ثانى فلسفى مى ‏داند؛ اگرچه به آن تصریح نمى ‏کند. مهم تفکیک این دو معنا از یکدیگر است، کارى که هیچ‏کدام از شارحان علّامه به آن نپرداخته ‏اند. نگارنده در این مقاله کوشیده است با نگاهى تطبیقى به رساله اعتباریات و مباحث تفسیر المیزان دیدگاه علّامه را واکاوى، و تفاوت نظریه او را از دیدگاه نسبى‏ گرایان و شکّاکان آشکار کند.
صفحات :
از صفحه 25 تا 54
 تسلسل اراده ها در افعال ارادی و راه حل های ان
نویسنده:
محمدعلی اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
مساله جبر و اختیار از مباحث بسیار مهم در حوزه انسان شناسی است که در میان فلاسفه، متکلمان، اصولیون و روانشناسان مطرح می باشد. جبر به اعتبار اسباب و عوامل آن، به جبر کلامی، روان شناختی و فلسفی تقسیم می گردد. در این میان، جبر فلسفی اهمیت ویژه ای دارد و غالبا توسط فلاسفه نفی شده است. در مقابل برخی از متکلمان آن را به عنوان لازمه دیدگاه های فلاسفه، امری اجتناب ناپذیر دانسته و مستلزم سلب اختیار می دانند. در میان مسائل فلسفی، سه مساله مستلزم جبر و سلب اختیار پنداشته شده است: یکم. «ضرورت سابق» که مستفاد از قاعده فلسفی «الشیئ ما لم یجب لم یوجد» است، دوم. منتهی شدن اراده انسان به اراده واجب بالذات، سوم) غیر ارادی بودن اراده. مساله اخیر، جزو مسائل بسیار مشکل در حوزه افعال اختیاری است، و بزرگانی همچون فارابی، بوعلی سینا، فخر رازی، میرداماد، صدرالمتالهین، علامه طباطبائی، آخوند خراسانی، میرزای نائینی، محقق اصفهانی، امام خمینی و محقق خوئی به تبیین و تحلیل آن پرداخته و در جهت حل آن پاسخ های مختلفی ارائه نموده اند.
صفحات :
از صفحه 101 تا 123
جبرگرایى الهیاتى و راه‏ حل هاى آن
نویسنده:
محمّدصالح زارع‏پور، محمّد سعیدی مهر، محمّدعلى حجّتى
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,
چکیده :
یکى از تقریرهاى جبرگرایى الهیاتى نظریه ‏اى است که با تکیه بر علم پیشین و خطاناپذیر الهى، به نفع جبرگرایى استدلال مى‏ کند. حامیان این نظریه معتقدند که چون خداوند از پیش به همه اعمال انسان علمِ خطاناپذیر دارد، پس انسان نمى‏ تواند کارى جز آنچه خداوند از پیش مى‏ داند انجام دهد؛ و بنابراین، اعمال انسان اختیارى نیستند. در این مقاله، پس از تشریح پیش‏فرض ‏هاى مورد قبول اکثریت جبرگرایان الهیاتى، ابتدا برهان پایه جبرگرایى الهیاتى ـ به مثابه استدلالى که مى‏ تواند کمابیش مورد اتّفاق این گروه از جبرگرایان باشد ـ تقریر می شود و سپس، با بررسى مهم‏ترین راه ‏حل ‏هایى که تاکنون براى این نوع جبرگرایى به دست داده شده است، جایگاه هریک در ارتباط با مقدّمات این برهان تبیین مى ‏شود.
صفحات :
از صفحه 103 تا 144
  • تعداد رکورد ها : 84