جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بدون تردیداز جمله مهمترین آموزه‌های جزمی کلیسای کاتولیک آموزه‌ی خطاناپذیری پاپ است. این آموزه در شورای واتیکانی اول به تصویب رسید و قانونی شد. کلیسای کاتولیک بر این باور است که وقتی پاپ از جایگاه ریاست بر کلیسا درباره‌ی مسائل ایمانی و اخلاقیات برای کل کلیسا سخن می‌گوید، از خطا و اشتباه مصون است و بر تک تک مسیحیان است که از سخنان، احکام و بخشنامه‌های او تبعیّت کنند. به عقیده‌ی کلیسا هر کس نسبت به این آموزه موضع‌گیری منفی داشته باشد سزاوار تکفیر است.

در مقدمه مقاله پس از بحث واژه شناسی به ظهورمدرنیته و عوامل دخیل در پیدایش تفکر مدرن مختصرأ اشاره خواهد شد. در این باره به دیدگاه رایج درباره عامل اصلی پیدایش دوره مدرن یعنی اندیشه دکارت اشاره می‌شود. درادامه به چالش‌های مدرنیته با مسیحیت بویژه آیین کاتولیک اشاره خواهد شد. همچنین به سیر تاریخی واکنش‌های آیین کاتولیک به مدرنیته پرداخته می‌شود و گفته خواهد شد که چرا الهیات جدید نتوانست در بستر آیین کاتولیک رشد و نمو کند. در پایان به دیدگاه‌های یکی از الهی دانان کاتولیک(که می‌توان او را الهی دان جدید در الهیات کاتولیک دانست) یعنی‌هانس کونگ پرداخته می‌شود.

حجة‌الاسلام و المسلمين دكتر محمد مسجدجامعى ، استاد دانشگاه و ساليانى سفير ايران در واتيكان بوده‌اند. حضور چند ساله ی ايشان در واتيكان و مركزيت مسیحيت كاتوليک ، زمينه‌اي مناسب براى گفت‌وگو در موضوع «گفتمان مشترک ميان تشيع و مسيحيت» شده است. آن چه كه در اين نوشتار آمده ، متن مصاحبه‌اى است كه در دو جلسه برگزار گرديده است. مباحثى كه براى مسئله ی« گفتمان مشترک ميان تشيع و مسيحيت» در نظر گرفته شده است ، شامل دو بخش می باشد؛ بخش اول به متدولوژى و روش بحث پرداخته و بخش دوم به موضوع هاى تخصصى مربوط می شود.

مهم‌ترین این چالش‌ها، نهضت‌های سوسیالیستی سراسر جهان بوده است. نگرانی عمد‌? کلیسا در مواجهه با چنین نهضت‌هایی –خصوصاً در آنجا که تفسیری سوسیالیستی از دین ارائه داده‌اند- آن است که مبادا مسیحیت را از سرچشمه‌های قدسی و مسیحی خود دور کند.الهیات رهایی‌بخش آمریکای لاتین و کلیسای کاتولیک به رهبری پاپ در نیم? دوم قرن بیستم کشاکش‌ها و همراهی‌هایی داشته‌اند. یکی از موضاعاتی که این دو بر سر آن دچار اختلاف شده بودند بحث مارکسیسیم بود. کلیسای کاتولیک متألهین را به استفاده از مفاهیم مارکسیستی متهم می‌کرد ولی آنها بیان می‌کردند که تنها از مفاهیم مارکسیستی برای تحلیل اجتماعی و شناخت جامعه معاصر خود استفاده کرده‌اند. چکیده این چالش‌هاو کشمکش ها را می‌توان در شورای واتیکان دو، کنفرانس مدلین و کنفرانس پوئبلا مشاهده کرد. همچنین آنها با نگاهی متفاوت به مهم‌ترین اصول اعتقادی مسیحی می‌نگرند. از مهم‌ترین این اصول می‌توان به مفهوم خدا، عیسی، صلیب، گناه و رستگاری اشاره کرد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه آموزه «تجسد»در مسیحیت کاتولیک با «تمثل» در اسلام انجام گرفته است. تجسد، از مهم‌ترین آموزه‌های کلیساست که به معنی انسان‌شدن خداست. این آموزه، ارتباط فراوانی با مسئله وحی، گناه ازلی، نجات، تثلیث، تولد از باکره و تصلیب دارد. تجسد مسیح، تحقق کامل وحی است. خداوند، به منظور مکشوف ساختن خود و شناخته شدن از سوی بشر و نیز به منظور نجات بشر از گناه ازلی و به دلایلی دیگر، در مقطعی از تاریخ، در هیأت عیسای ناصری، انسان شد. بر این اساس، در عیسی دو طبیعت الوهی و انسانی متحد شده‌اند.«تمثل» به معنای به صورت دیگری ظاهرشدن، دو نوع است: تمثل مُلکی (ناسوتی) که در عالم ماده، و تمثل مثالی (ملکوتی) در عالم مثال اتفاق می‌افتد. واژه تمثل کاربردهای متعددی دارد: تمثل قرآن، تمثل اجنه، شیطان و فرشتگان، تمثل روح انسان در عالم برزخ و قیامت، تمثل اعمال، اولاد و اموال انسان در هنگام مرگ، تمثل اعمال انسان در جهان پس از مرگ، تمثل پیامبر و ائمه برای محتضر، تمثل برخی حقایق در معراج برای پیامبر و تمثل ائمه و پیامبران در رجعت. بحث تمثل، ارتباط تنگاتنگی با مسئله وحی، ثواب و عقاب اعمال، معاد جسمانی و همچنین تعالی الهی دارد. روش این پژوهش، از نوع مقایسه‌ای- تحلیلی است. سوالات مورد نظر در این پژوهش، عبارتند از: 1- حدود و ماهیت تجسد در مسیحیت کاتولیک چیست؟ 2- حدود و ماهیت تمثل در اسلام چیست؟ 3- چه وجوه اشتراک و افتراقی بین تجسد و تمثل وجود دارد؟ این پژوهش، در بررسی موضوع مورد نظر، به نتایجی در راستای سوالات مطرح شده، دست یافته است. از جمله این که: در تجسد، عیسی، واجد دو طبیعت الهی و بشری است که این دو طبیعت، در عین حال که از هم متمایزند، در شخص مسیح، با هم وحدت می-یابند. خداوند، بدون از دست دادن طبیعت الهی، طبیعت بشری می-پذیرد. ذات خداوند در فرآیند تجسد، تغییر نمی‌یابد. خدا، بدون از دست دادن صفات الهی؛ و تنها با پنهان کردن آن صفات، انسان شد و صفات بشری پذیرفت. درباره تمثل نیز می‌توان گفت: تمثل، در حیطه ادراکی مشاهده‌گر اتفاق می‌افتد؛ از این رو، شیء یا شخص ممثل، جایگاه پیشین خود را از دست نمی‌دهد و بدون تبدل ماهیتی، به صورت دیگر ظاهر می‌شود. بنابراین، هم در تجسد و هم در تمثل، شیء یا شخص، بدون از دست‌ دادن طبیعت پیشین، به صورت دیگری درمی‌آید؛ تجسد و تمثل، موجب شکل‌گرفتن دو شخص مجزا نمی‌گردد. در فرآیند تجسد و تمثل، شیء یا شخص نادیدنی قابل رویت می‌گردد. همچنین، تجسد و تمثل با حلول و تناسخ متفاوت‌اند؛ زیرا مستلزم قرارگرفتن در جسم مستقل نیستند.

این پژوهش با رویکرد تحلیلی و نظری و با هدف تبیین جایگاه زیارت در آیین کاتولیک و مذهب شیعه و واکاوی تفاوت و تشابه آن دو تدوین یافته است. در کلیسای کاتولیک، کلیسا خانه خدا و مکان برگزاری آیین های عبادی است. کلیسا ها، صومعه ها و اماکن زیارتی، مکانی مناسب برای پیوند انسان با خداست. در تشیع نیز، ساخت بنا و زیارتگاه بر مقابر اولیای الهی مورد تأکید قرار گر فته و مؤمنان با واسطه دانستن اولیای الهی در شفاعت و توسل به آنان، آنان را واسطه فیض می دانند. شیعه و آیین کاتولیک، هر دو تلاش دارند تا نگاه پیروان خود را در زیارت، از ظاهر به درون برده و نوعی سلوک عارفانه به آنان تعلیم دهند. در هر دو آیین، اصل بر عدم دلبستگی به دنیا و جست وجوی جهان باقی است. تفاوت اصلی مفهوم زائرگونه به سوی شهر آسمانی اورشلیم در کاتولیک، با مفهوم آن در شیعه در این است که در مسیحیت کاتولیک، زیارت به معنای زندگی غریبانه در زمین، ریشه در باورهایی مانند گناه اولیه، صلیب مسیح و عروج اورشلیم به آسمان دارد، اما در شیعه چنین دکترینی پذیرفته نیست.

شیعه و کاتولیک به عنوان دو مذهب کلیدی در اسلام و مسیحیت، به طور خاص در حوزه آیین های مقدس، نمادها و شعائر دینی از شباهت های قابل توجهی برخوردارند. بیان این مهم می تواند زمینه گفت وگوی ادیانی و هم گرایی میان آنها را فراهم سازد. این پژوهش با این هدف و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، گستره آیین های مذهبی، شعائر و نمادهای دینی شیعه و کاتولیک را مقایسه نموده، در بررسی مقایسه ای اشتراکات و تمایزات آنها را برجسته نموده است. از جمله اشتراکات آنها این است که هریک بر این مسئله اذعان دارند که شعائر دینی منحصر در امور منصوص نمی شود. بر این اساس، عرف متدینان مجاز هستند که با حفظ شرایط، شعائر دینی را به غیر موارد منصوص سرایت دهند. همچنین هر دوی آنها در دین خود، با گرایش های مخالفی روبه رو هستند که هرگونه دخالت عرف در حوزه، مناسک و شعائر را مصداق بدعت می شمارند. با وجود چنین اشتراکاتی، تمایزاتی نیز در این عرصه میان آن دو مذهب وجود دارد: از جمله اینکه شعائر منصوص کاتولیک بسیار اندک و ناچیز است. ازاین رو، هرگز قابل مقایسه با شعائر منصوص شیعه نیست. این امر، بیش از هر چیز بیانگر جایگاه ویژه شعائر و مناسک دینی نزد شیعه و حاکی از وثاقت حداکثری آن است.