جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر، بر آن است تا با نگاهی به آثار شهید مطهری، اندیشه اخلاقی وی را در برخی از حوزه‌های اخلاق کاربردی، استخراج و سامان‌دهی کند. اخلاق سیاست، اخلاق تکنولوژی و اخلاق علم‌آموزی از جمله این حوزه‌ها هستند. اخلاق کاربردی، نیاز به پایه و مبنایی دارد که پشتوانه‌ای برای آن باشد،انسان‌شناسی و خداشناسی، دو مقوله‌ای هستند که به عنوان مبانی اخلاق کاربردی شناخته می‌شوند، در این میان انسان‌شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و این مقوله نه فقط به دلیل آن است که انسان موضوع اخلاق است، بلکه تجزیه و تحلیل قوا و نیروهای انسانی نیز کلید تمامی حوزه‌های گوناگون تعلیم و تربیت، سیاست، تکنولوژی و.... است. در اخلاق سیاست، نظام سیاسی باید بیانگر قلمرو دین باشد و یکی از تجلیات آن مسئولیت‌پذیری انسان است و مسئولیت منهای دین و خدا معنا ندارد، و از عناصر اخلاق سیاست، حضور و استمرار عدالت در تمامی زمینه‌ها، رعایت حقوق مردم، آزادی و کرامت انسانی است. اخلاق تکنولوژی نیز مانند دیگر شاخه‌های اخلاق کاربردی باید منعکس کننده تعهد اخلاقی افراد و نهادهای تخصصی آن باشد و تکنولوژی باید در جهت توسعه و تکامل و بر هم نزدن ارزش‌ها سوق داده شود. در اخلاق علم‌آموزی، هدف اساسی، الهی شدن آدمی است و برای رسیدن به این هدف، باید استعدادهای عالی انسان به شیوه صحیح رشد کند و به فعلیت برسد زیرا تعلیم و تربیت، مهم‌ترین جنبه زندگی بشر است و هر نوع انحراف در آن باعث انحراف در همه امور زندگیمی‌شود.

گفتمان کاوی به مثابه یک روش تحقیق در علوم مختلف انسانی در صدد بازگو کردن‌ و نشان‌ دادن‌ معانی‌ نهفته‌ در متن‌ است. در این روش محقق برآن‌ است که رابطه بین مولف، متن و خواننده را نشان دهد. با مطالعه بر روی زبان روشن می گردد که عوامل متعددی در شکل گیری پیام کلام موثرند، برخی از این عوامل درون متنی و برخی دیگر برون متنی است. این روش بر عوامل برون متنی تاکید ویژه ای دارد. مولفه های اصلی گفتمان کاوی عبارت اند از: تحلیل زبانی متن، بررسی انسجام متن، بررسی بافت متن، بررسی روابط بینامتنی، معنای مرکزی متن، و نگاه به کارکرد متن. گفتمان، معنا یا دال مرکزی نهفته در متن و گفتمان کاوی، مبتنی بر توجه هماهنگ به همه عوامل شکل دهنده پیام است. بر این اساس در پژوهش حاضر، از گفتمان کاوی به مثابه یک روش تحقیق برای دست یابی به موضوع تحقیق یا همان «گفتمان تربیتی امامت» در اندیشه شیعه، استفاده شده است.نظام تربیتى مجموعه گزاره‏ها و اندیشه‏هاى منظم و سازمان یافته درباره تربیت است. هریک از نظامهای تربیتی اهداف خاصی را مدنظر دارند و بر تئوری و شیوه عملکرد تربیتی ارائه شده توسط آنها، گفتمان خاصی حاکم است. سازوکارهای تربیت و اینکه چگونه تربیت پذیری رخ می دهد، نحوه برقراری ارتباط و چگونگی قرار گرفتن در معرض آن، از جمله موارد مهم قابل بررسی در هر گفتمان است. در این پژوهش تلاش شده، گفتمان تربیتی امامت، از متون حدیثی استخراج شود. این گفتمان در واقع روح حاکم بر کل سیره و شیوه های ائمه اطهار علیهم السلام است. گفتمان تربیتی امامت دارای چند واژه کلیدی و مفهوم اصلی است: الفبا و زبان تجلی این گفتمان «ولایت» است. کانون، منشأ، و هسته مرکزی تلألو این گفتمان «محبت امام به انسان ها» است. مولفه مرکزی و محوری این گفتمان که همه مولفه های تربیتی آن را دربرمی گیرد «خروج از ظلمات به نور» است؛ و روح و قانون حاکم بر این گفتمان که در تمام مولفه های تربیتی آن صادق است «حرکت ظاهر- باطن- ظاهر درونی شده» است. همچنین، گفتمان تربیتی امامت بر اساس مولفه های تشکیل دهنده آن، یک شبکه گفتمانی را تشکیل می دهد که اجزای آن به صورت پویا از جهات مختلف با هم مرتبط اند و تشابک دلالی دارند. پذیرش ولایت الهی سبب تحقق و نتیجه دادن تمام مولفه های تربیتی گفتمان امامت می گردد. بنابراین، باطن تمامی خوبیها ولایت الهی و باطن تمامی بدیها ولایت طاغوت است. نتیجه گفتمان تربیتی امامت، پرورش انسانی الهی است که نه در ظاهر می ماند و نه از آن عدول می کند، بلکه هم ظاهر را حفظ می کند و هم از آن به باطن گذر می کند. ایجاد تعادل در جامعه، اجرای عدالت و قدم نهادن در صراط مستقیم از اثرات تحققاین گفتمان است.

چکیده ندارد.

در نهج البلاغه، لابلای سخنان دقیق و ظریف امام علی علیه السلام، به موارد بسیاری برمی‏خوریم که نشانگر لطف و یا قهر امام علی علیه السلام نسبت به اشخاص مختلف است. منظور از لطف، عطوفت و مهربانی و اقبال علی علیه السلام نسبت به اشخاص و منظور از قهر، غضب و خشم حضرت در قبال رفتار و عملکرد برخی از افراد می‏باشد. در این میان مسئله اصلی آن است که چه علل و عواملی موجب بروز رفتارهای گونه‌گون از حضرت شده است. این پژوهش با توجه به حجیّت قول، فعل و تقریر معصوم و از رهگذر بررسی مبانی لطف و قهر، موارد کاربست این مبانی، اهداف و اغراض، لطف ها و قهرها برای پاسخ بدین مسأله کوشیده است. بررسی گزارشهای نهج البلاغه، از گفتار و رفتار حضرت، نشان می دهد که لطف و قهر امام علی علیه السلام بر اساس حفظ حدود الهی و حقوق بندگان و مرزبانی در همه عرصه‏هاست. همچنین لطف و قهر امام بر مبنای صداقت و صراحت، عدالت ورزی و عدالت محوری، بصیرت، دلسوزی و شفقت، آینده نگری، تدبیر و عاقبت اندیشی بنیان نهاده شده است. حضرت، این مبانی را در شرایط و موقعیت های مختلف به کار بسته اند و در این راستا برای احقاق حق الله و حق الناس، انتباه و آگاهی مردم، آگاه نمودن مردمان از عواقب اعمال و آینده برخی مردم، إحیاء اسلام ناب محمدی6و جداسازی حق از باطل کوشیده‌اند. امام لطف و قهر خود را با اهداف مختلفی به لطف نسبت به دیگران و گاه قهر و تندی با ایشان اقدام کردند. از جمله؛ فرهنگ سازی، دفع شبهات و حق گریزی ها، شناسایی دوست و دشمن و بیداری مردمان إعمال نمود؛ تا به مردمان این پیام را برساند که دنیا وسیله و پلی برای رسیدن به آخرت است و در نهایت، حضرت سعی دارد با این ابزار (لطف و قهر) هریک از بندگان خدا اعم از مومنان، گمراهان، گمراه‌کنندگان، نادانان، گناه‌کاران را به رستگاری برساند.

دراين نوشتار اصولي مانند راستي ،جايگاه پادشاه، فره ايزدي، اصالت نژاد وعدالت در قابوسنامه مورد بررسي قرار گرفته است. در قابوسنامه پادشاه به خورشيد مانند شده است و همه امور به خواست او انجام مي گيرد.؛ او بايد عدالت را در جامعه اجرا كند و ايرانشهر را از دروغ پاكسازي نمايد و تا آرمانشهر به منصَه ظهور برسد. پادشاه بايد آريايي باشد و هم از رحمت الهي برخوردار. پادشاه فراهم كننده شرايط مطلوب براي رستگار شدن مردم است و مردم در سايه تدبير او مي توانند علي قدر مراتبهم، از رحمت يزداني سيراب شوند. اين پژوهش كه با روش تاريخي و رويكردي توصيفي، تحليلي انجام پذيرفته، نشان خواهد داد كه عنصرالمعالي تحت تاثيرانديشه هاي ايرانشهري قرار داشته است و مفردات اين انديشه ها رااز منابع گوناگون از جمله منابع پهلوي، گرد آوري كرده است؛ . نقطه اوج اين تاثير، باب هشتم كتاب است كه به بيان اندرزهاي انوشيروان اختصاص پيدا كرده است.

هریک از سور قرآنی ، دارای یک هیکل عظیمی است که از اهدافی که در تمام آیات آن گسترده شده ، شکل می گیرد . و این رابطه و هماهنگی به حدی است که به مجرد تکمیل آن ، رسالت و هدف های مشخص سوره نیز خاتمه می یابد ، تا به دنبالش رسالت و اهداف جدیدی مطرح شود و سوره ی دیگری آن رسالت و پیام و اهداف را به دوش کشد . در همین راستا این پایان نامه به ارتباط معنایی بین آیات سوره مبارکه نجم ، حول سه محور اصلی اعتقادی "توحید ، نبوت ، معاد"بر مبنای آیات وحیانی و روایت ائمه معصومین (ع) می پردازد . ما حصل بررسی آن است که : در پرتو انوار رحمت الهی و در سایه ی ایمان به وحدانیت خداوند و رسالت پیامبر اسلام (ص) و باور به روز رستاخیز ، تنها راه سعادت درعبودیت و بندگی در برابر خدا و تسلیم در پیشگاه اولیاء الهی، خلاصه می گردد .زیرا عدالت و حاکمیت و قدرت مطلق لایزال الهیبر همه امور سیطره و احاطه دارد و در همین راستا لزوم سوار شدن بر کشتی نجات حقیقی و پیروی از ائمه معصومین – که در زمره ی مهم ترین آیات کبرای الهی هستند- ضرورت می یابد . بدیهی است که این ملازمت ، باور و یقین به معاد و بازگشت همه امور به مبدأ و منشأ حقیقی را به دنبال دارد .

بر مبنای تفکر اسلامی، «عدل» عبارت است از قرار گرفتن هر چیز در جای خود، و اگر تمام ابعاد عدل محقق شود، جامعه ایده‌آل اسلامی شکل خواهد گرفت. اقتصاد، یکی از این ابعاد است که نقشی کلیدی در زندگی بشر دارد و مهمترین مبحث اقتصادی که بر اساس تعالیم دین، در ایمان و کفر انسان نیز موثر است، موضوع فقر می‌باشد. گام اول در این بررسی، مطالعه و دقت در آیات قرآن کریم و استخراج و مطالعه و مفهوم‌یابی و دسته‌بندی موضوعی است. با مطالعه قرآن کریم، مشاهده می‌شود که با الفاظ گوناگونی به این موضوع و مفاهیم مترادف و متضاد آن اشاره شده؛ در نتیجه می‌توان ادعا کرد که فقر یک واژه محوری است و باید پیرامون آن به بررسی سایر مفاهیم پرداخت. گام بعدی که در این مسیر باید برداشته شود و در حقیقت اصلی‌ترین بخش تحقیق است، کشف و استخراج راه‌کارهای علمی و عینی برون‌رفت از فقر از دیدگاه قرآن کریم است. در این پژوهش، سرفصل‌های مهم در این موضوع اقتصادی، استخراج شده و می‌تواند مقدمه‌ای برای تحقیقات بعدی باشد. محوریت اصلی در این تحقیق، آیات شریفه قرآن کریم است و به تناسب موضوع از برخی روایات نیز استفاده شده است. ولی بحث دقیق‌تر درباره روایات مرتبط به این موضوع نیاز به مجالی موسّع‌تر دارد. ضمنا این تحقیق در نظر دارد که ثابت کند دین اسلام یک دین ذووجوه و ذوابعاد است و برای تمام بخش‌های زندگی بشر برنامه دارد و راه‌کارهای رفع تمامی مشکلات و موانع را نیز دربردارد.

عدالت، موضوعی است که دارای اهمیت به سزایی در میان تمامی اصول دنیا است؛ و دنیا، تنها با رعایت و تحقق آن، سامان می پذیرد و اصلاح می شود؛ و برای آن، تعاریف و اقسام گوناگونی، ذکر کرده اند؛ تعاریفی که با توجه به حوزه ای که در آن، مطرح شده، با یکدیگر، متفاوت هستند. در این میان، به علت اینکه موضوع مورد بحث ما، مقایسه بین نظریه عدالت فارابی و رالز، است، و حوزه نظریه عدالت این دو فیلسوف، فلسفه سیاسی، و هدف آن ها، تحقق عدالت، در میان افراد یک جامعه است؛ اما هر یک به طریق و شیوه خود، این پژوهش، بیشترین توجه را به عدالت سیاسی و اجتماعی از نظر این دو فیلسوف، مبذول داشته است.

مقصدهای شریعت از موضوعات مهمی است که مبانی آن در قرآن و دیگر منابع فقه مطرح شده است؛ نظریه‌ای که با نفوذ در اجتهاد یکی از عوامل پویایی و اثبات کارآمدی آن به‌ شمار می‌رود. مقاصد شریعت تقسیم‌بندی‌های فراوانی دارد، از جمله: تقسیم به ضروریات، تحسینیات، احتیاجات و نیز تقسیم به حوزه‌های چهارگانه که شامل مقاصد مربوط به فرد، خانواده، امت و انسان می‌شود. آنچه در این نوشتار مطرح می‌شود، مقاصد انسانی شریعت است. اسلام در کنار نگاه ویژه‌ای که به مؤمنان و مسلمانان دارد، مقاصد انسانی را نیز جدای از دین و مسلک مردم مد نظر قرار داده است. حفظ نفس، حفظ عقل، حفظ آبرو، حفظ نسب، حفظ امنیت، اقامه عدل، نوع‌دوستی، تحقق جانشینی عام انسان در زمین، محقق‌کردن صلح جهانی و احترام به شرافت ذاتی انسان، اهداف انسانی هستند که شارع از وضع قوانین مد نظر داشته است.

استواری مبانی فقهی شیعه وامدار پویشها و کوششهای بی وقفه مجتهدان و تلاشگران این عرصه است. بحث شروط راوی یکی از مباحث عمده و محوری در زمینه مقبول یا غیر مقبول بودن حدیث است. نوشتار حاضر در پی مطالعه و بررسی شرط «ایمان» یا «مذهب» است. نگارنده در این مقال نشان داده است که در اشتراط این شرط نسبتا نوپدید و به تعبیر صریح تر در پای بندی به این شرط حتی در میان متقدمان اولیه نیز اتفاق نظر وجود ندارد، دلیل این امر هم وجود شماری راوی با مذهبی غیر از مذهب امامی در میان راویان شیعه است که اگر چه در خصوص توثیق آنها میان رجالیان اختلاف نظر است اما در عمل، بسیاری از فقها- که عمدتا حدیث شناس و عالم به علوم حدیث بوده اند- با علم به این شرط، با استناد به روایات چنین افرادی حکم و فتوای خود را صادر نموده اند.