جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حیات بشر بر اساس حرکت و کار بنا نهاده شده است و این امر مهم ریشه در فطرت وجودی انسان دارد ؛ خداوند در قرآن کریم آیات متعددی نازل نموده که هدایتگر بشر به سوی این امر فطری می باشند . از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصوم (ع) نیز که راهنمایان حقیقی بشر به سوی کمال بعد از کلام وحی هستند ؛ سخنان گهر باری در این زمینه روایت شده است ؛ که نشان دهنده اهمیت این موضوع می باشد .ما در این رساله به بررسی ابعاد مختلف کار و تلاشگری و روشهای گسترش آن بر مبنای قرآن کریم و احادیث مختلفی که در این زمینه وجود دارد ؛ پرداخته ایم . این رساله مشتمل بر سه فصل است که در فصل اول آن به کلیات پرداخته ایم . در فصل دوم به مطالعه فرهنگ کار و نگرش اسلام به بیکاری با زیر شاخه هایی همچون جایگاه فرهنگ کار در اسلام ، ارزش و اهمیت کار در قرآن و روایات ، عوامل کم کاری و ...و در فصل سوم به تقسیم بندی کار و راههای گسترش آن یا زیر شاخه هایی همچون انواع کار ، کارهای شایسته و ناشایست، آثار آنان و روشهای گسترش فرهنگ کار و ... پرداخته ایم.این رساله به روش توصیفی –تحلیلی با استفاده از ابزار کتابخانه ای انجام گرفته است . امید است که بتوان از آن به عنوان راهنمایی برای گسترش فرهنگ کار و تلاشگری در میان افراد جامعه از آن استفاده نمود و مثمر ثمر واقع شود .

کار لازمه زندگی بشر است و برای همه اقشار جامعه امری ضروری به شمار می‌آید. پیشرفت هر کشور مبتنی برعملکرد افراد آن جامعه می‌باشد. بر همین اساس مبحث کار و بیکاری یکی از مباحث مهم در علوم مختلف از جمله جامعه-شناسی و اقتصاد می‌باشد. معارف و متون دینی و سیره‌ی اولیاء دین نیز بر این مسئله تأکید فراوان داشته‌اند. اسلام کار را مطلوب و محبوب معرفی می‌کند و به دنبال آن تنبلی و سستی را نکوهش می‌کند. این تحقیق به بررسی مسأله کار و تلاش از دیدگاه حضرت علی (ع) پرداخته است. بنابراین ابتدا مفهوم کار و اقسام آن از دیدگاههای مختلف بررسی گردید. سپس این مقوله از نظر جامعه شناسی آسیب شناسی شد و ضمن بیان انواع بیکاری و علل آن به بررسی معضلات ناشی از بیکاری در جامعه پرداخته شد. در این بخش با استناد به منابع اسلامی، ربا به عنوان یکی از عوامل ایجاد و گسترش بیکاری معرفی گردید. این در حالی است که در علم جامعه شناسی امروز که منبعث از آموزه های غربی است، نظام اقتصادی ربوی جزء عوامل ایجاد بیکاری شمرده نمی شود. در ادامه، مقوله کار و تلاش و واژگان مترادف آن دو در قرآن و روایات حضرت علی (ع) بررسی شد. پس از آن اقسام کار از بعد فقهی و کیفی بیان گردید. از نظر کیفیت، کار را می‌توان به سه دسته مطلق کار، کار شایسته و کار ناشایست تقسیم‌بندی نمود. آثار و اهداف مادی و معنوی کار در بعد فردی و اجتماعی از دیگر نتایجی است که این رساله به بررسی آن پرداخته است. بخش پایانی این تحقیق به بررسی ارتباط کار و تلاش با زهد از نظر حضرت علی (ع) اختصاص یافته است. در این بخش ضمن بیان شواهدی از سنت عملی و گفتاری حضرت علی (ع)، عوامل موفقیت در کار از دیدگاه ایشان و همچنین مساله زهد و آثار و نتایج آن بررسی شد تا مشخص شود که حضرت علی(ع) که خود نمونه کامل زهدورزی بودند هرگز دست از کار و تلاش برنداشتند. همچنین با استفاده از روایات ایشان و الهام از تعاریفی که گذشتگان در رابطه با زهد مطرح کرده‌اند، تعریف جدیدی از زهد ارائه شده است تا مشخص شود که کار و تلاش هیچ تضادی با زهد مورد نظر اسلام ندارد. طبق این تعریف می‌توان گفت زهد نقطه مقابل رغبت است به معنای بی‌میلی به دنیا و می‌توان زهد را برداشت حلال از دنیا به مقدار نیاز دانست.

سؤال اصلي پژوهش اين است که اوقات فراغت در اخلاق اسلامي چه مفهومي دارد؟ سطوح و گونه‌هاي فراغت، و اقسام آن کدام است؟ در اين نوشتار با توجه به بهره‌وري از منابع مختلف کتابخانه‌اي و با روش توصيفي ـ تحليلي، این نتیجه دست داد که از منظر اخلاق اسلامی فراغت بخشي از وقت تحت اختيار فرد است که پس از انجام دادن کليه تعهّدات اجتماعي و برخي ضرورت‌هاي پايه‌اي چون کار و خواب باقي مي‌ماند، مفاهيم اوقات فراغت، تفريح و بازي داراي مضامين مشترکي بوده و بينشان ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. اين که فراغت با عناوين متعدّد قابل تقسيم مي‌باشد از جمله فراغت فعال و منفعل، فراغت مثبت و منفي، فراغت سالم و ناسالم، فراغت جدّي و سطحي، فراغت مولّد و غيرمولّد، فراغت گوارا و ناگوار، فراغت واقعي و مجازي، فراغت مؤثر و مخدّر، فراغت خلاق و غيرخلاق، که اکثر آن عناوين در راستاي تبيين نکته واحد هستند. در پايان با اين نگرش که انسان در گذران اوقات فراغت، آزاد و مختار مي‌باشد، ضروري است تا فراغتش را به شيوه مطلوب طي نمايد و آرامش جسمي و روحي، رضايت خاطر، و رفع خستگي ناشي از کار را براي خود و اطرافيانش به ارمغان آورد.

در آموزه های دینی، کار به عنوان رکن اساسی زندگی، و نیرومندترین عامل تولید، و مهم ترین پایه برای تولید ثروت محسوب می شود. پیشوایان دین، کار و تلاش برای امر معاش و گذراندن زندگی را امری مقدس، خداپسندانه و عبادتی بزرگ شمرده اند. رشد و تعالی همه جانبه اقتصادی بدون کار و تلاش امکان پذیر نمی باشد. رفتار پیامبر و ائمه معصومین(ع) با قشر کارگران، کشاورزان و دیگر تلاشگران عرصه اقتصادی نشان از جایگاه کار و تلاش و کسب رزق حلال در معارف و تعالیم اسلامی دارد.از سوی دیگر، عزت و سربلندی و رفاه و سعادت دنیوی، حتی زمینه های کسب توفیقات معنوی همه در سایه توسعه و رشد و استقلال اقتصادی ممکن خواهد بود و این هدف جز با آفرینش و خلق حماسه اقتصادی در کشور محقق نخواهد شد. مطمئناً جامعه ای که به بیکاری، مصرف زدگی و سستی و رخوت روی آورد و تن به تحمل سختی و مشقت برای عزت و استقلال اقتصادی ندهد، هر روز باید در اضطراب و پریشانی به سر برد که مبادا قطع واردات کالاها و ارزاق بیگانه آنها را در شرایط سخت و مذلت بار قرار ندهد. رویکرد نویسنده در نوشتار پیش رو تقویت فرهنگ کار و تلاش و کسب روزی حلال با الگو گرفتن از سبک زندگی اولیاء و بزرگان دین است.

اسلام اهمیت فوق العاده ای برای تربیت انسان قائل شده است. پیشوایان دینی ما در روایات فراوانی بر ضرورت و اهمیت تربیت آدمی تأکید کرده اند. این رساله به خلاصه زندگانی امام صادق(علیه السلام)، مقایسة اوضاع و شرایط عصر ایشان با عصر امام حسین(علیه السلام) و روش های تربیتی امام صادق(علیه السلام) در سه بخش پرداخته است. بخش اوّل به روش های زمینه ساز تربیت از جمله: انتخاب همسر، معاشرت، اذان و اقامه گفتن در گوش کودک، کام برداشتن، نامگذاری، عقیقه، ابراز محبت، امنیت خاطر، تحسین، بها دادن و ورزش اختصاص یافته است. بخش دوّم، روش های تربیتی از دیدگاه امام صادق(علیه السلام) از قبیل: روش تأمین مالی، گذشت، تعقل و تفکر، بشارت و انذار، کار و تلاش، موعظه و نظارت و... را مورد بررسی قرار داده است. بخش سوّم به روش های آسیب زا از منظر امام صادق(علیه السلام) اختصاص دارد. روش های آسیب زا، روش هایی هستند که اثر تربیتی بد و منفی به جای می گذارند. این روش ها عبارت اند از: نام بد، لقب های زشت، ناهماهنگی در گفتار و رفتار والدین و مربیان و تحقیر و اهانت به فرزندان.

اخلاق حاکمان و دولتمردان اقتضا دارد که در تقسیم و توزیع امکانات و مزایای اقتصادی و اجتماعی بین شهروندان، «عدالت توزیعی» را مراعات کنند. در این مقاله ضمن بررسی و نقد نظریه ها در عدالت توزیعی و نشان دادن ناکارآمدی هریک از آنها، بیان می گردد که هریک از عناصر «کار»، «نیاز» و «برابری همگانی» که در نظریه های مربوط به عدالت توزیعی معیارهای توزیع عادلانه اند، می توانند ابزاری برای شناخت حقوق افراد به حساب آیند نه معیاری عمومی و کلی. به تعبیر دیگر مبنای عدالت توزیعی، حقوق افراد و رعایت استحقاق های ناشی از «کار» و «نیاز» و ... است، بر این اساس نسبت «عدالت توزیعی» با «رفتار برابر و یکسان بین افراد» نسبت عموم و خصوص من وجه است. این دیدگاه با نگرشی بر اخلاق حکومتی امام علی(ع) قابل تأیید و تبیین است.

طی تحقیق حاضر، سعی میشود با بررسی این دسته نظر مختلف ، در حد امکان تحقیق، برای بررسی دقیق‌تر در مورد خاص بیگانگی از کار، نظرات این صاحبنظران به مقایسه گذارده شده و در صورت لزوم در مورد خاص بیگانگی با کار به مقایسه، تحلیل و بررسی پرداخته شود. بنابراین هدف تحقیق در بخش میدانی رساله، تنها بررسی علل و عوامل بیگانگی در مشاغل مختلف و میزان بیگانگی در حرف متفاوت نیست . بلکه مقایسه نظرات ابراز شده در زمینه بیگانگی بطور کلی و تطبیق و مقایسه آن با مورد خاص بیگانگی با کار در چند شغل مختلف و موسسه محدود است .

جهان معاصر، در پرتو نظام ارتباطی جدید، موقعیتی ویژه یافته است . شناخت کم و کیف عملکرد این نظام ارتباطی به شناخت مختصات دنیای امروز کمک خواهد کرد بررسی مکانیزم گونه‌های متفاوت "ارتباط" اگر چه بسیار مشکل و دور از دسترس بنظر می‌رسد لکن در صورت حصول - حتی بصورت محدود - گره‌های بسیاری از مسایل سازمانی را خواهد گشود. در علم مدیریت ، "ارتباط" واژه ناآشنایی نیست و شاید بتوان گفت عنصر اساسی در کلیه سازمانها و نهادها به حساب می‌آید : آیا مدیر قادر خواهد بود بی ارتباط با دیگران به انجام امور بپردازد ؟ اما "ارتباط" تنها در حوزه زبان و کلام نیست . وسعت و گسترش حیطه عمل سازمانها، ابزار و وسایل جدیدی طلب می‌کرد و این در سایه تکنولوژی ارتباطات تحقق یافت . ظهور وسایل ارتباط جمعی بعنوان پرنفوذترین عامل اجتماعی، دگرگونی‌های بنیادی در اجتماع پدید آورد که سازمان نیز در حوزه آن قرار می‌گرفت با ظهور وسایل ارتباط جمعی، دیگر امکان ارتباط محدود سازمانی در درون سازمان بی توجه به عوامل بیرونی وجود نداشت "اطلاعات " از انحصار بیرون آمد و فراگیر شد و در این میان اداره سازمانهای کوچک و بزرگ با مشکلات فراوانی همراه گردید از آنجا که گریز و گزیری از گستره نفوذ "رسانه"ها میسر نبوده و نیست ، تحقیقات دامنه‌داری برای شناخت مکانیزم عمل "رسانه"ها و راههای همسویی، تطبیق، مقابله، و برخورد با این پدیده بعمل آمد که بیش از همه به عوامل برون سازمانی مربوط می‌شد. آیا عوامل برونی قادرند ساختار سازمانها را دگرگون نمایند ؟ روشن است شناخت و ارزیابی "رسانه‌ها" در این مختصر به ناکجا می انجامد چرا که دامنه بحث بغایت گسترده و عظیم است . اما آنچه در این پژوهش مورد نظر است ارزیابی تاثیرات یک رسانه بر یک عامل سازمانی است : "روابط کار" بعنوان بنیادی‌ترین عامل سازمانی و "روزنامه" به مثابه یکی از مهمترین رسانه‌های جمعی "روابط کار" خود متاثر از متغیرهای محیطی در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است و نحوه شکل‌گیری آن نامحسوس است . همچنین تاثیر رسانه‌ها - و از جمله روزنامه - بر اجتماع - و از جمله روابط کار - ناملموس است ، با این حال بررسی این تاثیرات ناملموس روزنامه بر روابط کار - موضوع تحقیق حاضر است . طبیعی است که این سنجش نه قابل شمارش است و نه ملاک مشخصی برای اندازه‌گیری آن وجود دارد اما این پژوهش می‌کوشد تا حد امکان این تاثیرات را بنمایاند. به این اعتبار تاثیر روزنامه کیهان در طی یک دوره ده ساله بر قانون کار مورد ملاحظه واقع شده است .

اشتغال و داشتن حرفه و شغل مناسب از جمله مسائلی است که برای انسان‏ها اهمیت زیادی دارد. شغل و حرفه در رابطه با جوانان از اهمیتی دو چندان برخوردار است. شغل و حرفه مناسب علاوه بر تأمین نیازمندی‏های اقتصادی، آثار تربیتی، روان‏شناختی، اجتماعی و معنوی نیز دارد. در این مقاله، سعی گردیده است به مباحثی همچون اهمیت کار و اشتغال، مفهوم‏شناسی دینی کار و اشتغال، انواع کار از دیدگاه ارزشی، کارهای حلال و حرام، آداب و شرایط کار، آثار روان‏شناختی کار، آثار معنوی کار، آثار اقتصادی کار و آثار اجتماعی کار پرداخته شود. همچنین تلاش شده است مباحث مزبور با استفاده از آموزه‏های دینی و اسلامی و روان‏شناختی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

باتوجه به اين كه انسان موجودي اجتماعي خلق شده است ،هرجامعه اي براي تداوم حيات وبقا،به كاروفعاليت ا فراد احتياج دارد . به همين دليل است كهعزت وسربلندي هرجامعه در گرو كار وتلاشي است كه توسط اشخاصآنجامعه انجام مي گيرد . ازآن جا كهبزرگ ترين واساسي ترين بخش زندگي هر انسان راكار تشكيل مي دهد ،در آيين ها و اديان مختلف ،ديدگاه هاي متفاوتي نسبت به كار بيان شده است.در اين پژوهش پديده كار از ديدگاه قرآن وعهدينمورد مطالعه قرارمي گيرد.به اين صورت كه با مطالعه ي قرآن و احاديث منقول از معصومين (عليهم السلام ) كه تبيين كننده ي قرآن مي باشد ومنبع اصلي دين اسلام محسوب مي گردد،جايگاه كار،اهميت كسب وكار ،كسب حلال وتأثيرآن دراستجابت دعا، مقام كارگر،حقوق كارگر،تشويق به كار مذمت بيكاري وفقر در اسلامبررسي مي شود.به دنبال آنهمين مباحث در كتب مقدس نيز كه منبع اصلي دين يهود ومسيحيت شناخته شده است تبيين مي گردد، ووجه افتراق واشتراك آن ها مشخص مي شود .اين پژوهش نشان مي دهد كه توجه وتشويقبه كار و تلاشدر تمامي اديان الهي وجود دارد .وهمه اولياء وانبياي الهي هدف واحدي از تشويق به كار داشته اند، وآن ، سعادت فردي و اجتماعياستكه از طرق گوناگوني حاصل مي شود. يكي از اين شيوه ها كار وتلاش خالصانه ،با انگيزه معنوي است. اين امر در اديان آسماني ، به ويژه ،در ديناسلام به عنوان آخرين و كامل ترين دين الهي به صورت هماهنگ وبدون هيچ تناقضي تبيين شده است .