جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اجتهاد، ملکه نفسانیه‌ای است که به کمک آن انسان می‌تواند حکم شرعی فرعی را از منابع و مدارک استنباط کند. در زمان شیخ طوسی، اجتهاد شیعه به کمال خود رسید، و او اجتهاد را به‌گونه عملی در اصول احکام و قوانین کلی آن به‌کار گرفت. کسب قوه اجتهاد منوط به آشنایی انسان با ادبیات عرب، منطق، علم اصول، علم به آیات و روایات احکام، علم رجال، اجماع، و ملکه استنباط می‌باشد. اگر انسان با دست‌یابی به این ملکه بتواند همه احکام نظری را از منابع آن‌ها استنباط نماید، این اجتهاد را اجتهاد مطلق می‌گویند؛ و اگر فقط توانایی استنباط بعضی از احکام فعلی را داشته باشد، او را مجتهد متجزی می‌گویند. اجتهاد همچنین یکی از مناصب خاص اولیای الهی به‌شمار می‌رود، و مجتهد امامیه‌ای که مرد، عاقل، بالغ، زنده، حلال‌زاده و عادل باشد می‌تواند مرجع تقلید دیگران باشد. تقلید در اصطلاح فقهی به‌معنای عملی است که مستند به فتوای فقیه معین باشد. تقلید به‌عنوان رجوع جاهل به عالم، یک امر بدیهی در میان انسان‌ها بوده و موافق با فطرت می‌باشد. عقل انسان نیز حکم می‌کند که به‌دلیل لزوم امتثال احکام الهی، و عدم آشنایی عوام با جزییات احکام، باید به متخصصین رجوع شود که منحصر در فقها می‌باشد. سیره عقلاییه، آیات قرآن و روایات بسیاری نیز بر لزوم رجوع به عالم و تقلید از او دلالت دارد. البته کسی که تقلید می‌کند خود نباید مجتهد یا محتاط باشد، و باید اعمال خود را مستند به قول غیر نموده و برای حجیت قول غیر نیز دلیل داشته باشد تا یقین به فراغ ذمه پیدا کند. در این پژوهش ثابت شده که حجیت قول فقیه به‌عنوان ظن خاص، از عمومات تحریم آیات و روایات درباره عمل به‌ظن خارج می‌باشد. اجتهاد مذموم در روایات نیز اجتهاد مبتنی بر آرای شخصی است نه اجتهادی که مبتنی بر استنباط حکم از آیات و روایات است.

این پژوهش با استفاده از آموزه‌های اسلامی، میزان قدرت و تأثیر شیطان در گمراهی و انحطاط اخلاقی انسان و ضعیف بودن کید و مکر او در صورت علم و تقوای افراد را ثابت می‌کند. نوشتار حاضر دریک مقدمه و چهار فصل تنظیم شده است. در مقدّمه نویسنده نخست تعریفی از شیطان و ابلیس و اَسما و القاب دیگر شیطان ارائه کرده، سپس ماهیت شیطان را در اندیشه و فرهنگ اسلامی و برخی ادیان و مذاهب دیگر بررسی می‌کند. آن گاه با طرح تاریخچه‌ای از تفکرات انسان درباره شیطان، عداوت او با آدمی را در فرهنگ قرآن کریم تبیین می‌سازد. فصل اوّل حقیقت شیطان را به عنوان یک موجود خارجی و چگونگی انجام اَعمال او از منظری قرآنی و روایی واکاوی و از جنس جِن یا فرشته بودن شیطان و صفات او، مانند کفر، عصیان، جدل و حسد را از این دو منظر بررسی می‌کند. در فصل دوم به عوامل تأثیرگذار، وسوسه‌ها و نفوذ شیطان بر بشر می‌پردازد و ضمن بیان احوال و مراتب نَفس انسانی و برخی بیماری های روحی، همچون: نفاق، ریا، عجله، جدال، غضب و غفلت، راه‌های نفوذ شیطان بر قلب انسان با توجّه به امراض نفسانی او را از منظر قرآنی و روایات، شرح می‌دهد. نویسنده در همین زمینه، ضایع کردن نماز، فراموشی یاد خداوند و کوچک شمردن گناهان را از ابزارهای کاری شیطان برای تسلّط بر نَفس آدمی عنوان کرده، برخی دیگر از تصرفّات عملی او، مانند پرگویی، پرخوابی، و پیروی از راه‌ها و وسوسه‌های شیطانی را باز می‌گوید. در فصل سوم محدوده و کیفیت تأثیر و نفوذ شیطان در آدمی براساس آموزه‌های قرآن و سنّت بیان گردیده و ابزار کار شیطان برای غلبه بر انسان، همچون: وسوسه کردن، نفوذ در ذهن و خیال، تزیین کردن اعمال زشت و زیبا جلوه دادن آن ها، وعده دادن به امور واهی، تشویق کردن به شراب و قِمار، مسایل جنسی و مال حرام، برجسته شده است. در همین زمینه نویسنده به کیفیت تلبیس شیطان، خیر جلوه دادن امور شر و اقسام کیدهای او اشاره می‌کند. فصل چهارم نیز به راهکارهای رویارویی با انواع فریب‌ها و وساوس شیطانی که در قرآن کریم و وصایای اهل بیت(ع) به آن ها اشاره شده، اختصاص دارد.

كتاب حاضر نقد برخی از ادعاها و عقاید فقهی و اعتقادی اهل‏ سنت است. در این كتاب فتاوای شیخ یوسف قرضاوی از علمای جامعة الازهر مصر درباره برخی از حقائق اسلام و تاریخ اسلام مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نقد دیدگاه‎ های یوسف القرضاوی درباره عدم ایمان ابوطالب، دفاع از شخصیت معاویة بن ابی ‏سفیان، تساوی دیه مرد و زن، جائز بودن استمناء، احكام ذبح و خوردن و آشامیدن، حرمت ازدواج موقت، حكم غنا و موسیقی از مهم ‎ترین مندرجات این كتاب است. نگارنده سعی كرده است با ادله قرآنی و روایی و تاریخی دیدگاه‎ های شیخ یوسف قرضاوی را در موضوعات فوق نقد نماید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

اجتهاد به معنای تلاش سازمان یافته و روشمند فقیهان برای دست یافتن به احکام شرعی، عمری به بلندای اسلام دارد. اجتهاد در کل ادوار فقه شیعه و در غالب دوران های فقه اهل سنت، مبتنی بر تلاش های فردی بوده است. اجتهاد فردی در عین حال که خود ارزشمند و مفید است، همواره در معرض آسیب های جدی بوده که امروزه با گسترش و پیچیده تر شدن علوم و روابط انسانی، بر میزان افزون گشته است. یکی از راه حل های پیشنهادی برای کار آمدتر ساختن اجتهاد، گروهی کردن آن است. از اجتهاد گروهی، تفسیرهای متنوعی ارایه شده است مانند این که گروهی از فقیهان دارای شرایط، گرد هم آیند و با تضارب آرا و اندیشه هایشان به نتایج واحدی دست پیدا کنند. این نوع از اجتهاد نیز گرچه هم در حوزه نظر و هم در حوزه اجرا با ابهاماتی رو به رو است اما به نظر می رسد از اجتهاد فردی، سودمند تر باشد.در مبحث اجتهاد گروهی، موضوعات بسیاری وجود دارد که در این نوشتار تنها به مفهوم اجتهاد گروهی و حجیت آن پرداخته شده است.