جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

مشاهده متن هدف از نگارش مقاله حاضر، تبیین دیدگاه تربیتی علامه طباطبایی بر اساس انواع علم می باشد. به منظور دستیابی به هدف مذکور، از رویکرد کیفی و روش توصیفی تحلیلی با مراجعه به منابع دست اول استفاده شده است. این تحقیق نشان می دهد که بر اساس تقسیم بندی علامه از علم حصولی می توان به اهداف و ویژگی های جالب توجهی برای محتوای برنامه درسی دست یافت. این اهداف که عبارتند از پرورش حسی، ذهنی، عقلی، اجتماعی، اخلاقی و ذوقی، دستیابی به انواع علوم مطابق واقع، خودآموزی و تولید علم، استفاده از علوم در حل مسائل زندگی و پرورش خلاقیت، در نهایت به پرورش همه جانبه انسان منجر می شوند. به منظور تحقق اهداف فوق، لازم است محتوای برنامه از ویژگی هایی چون تناسب، توالی، تعادل، تنوع، انطباق، ارتباط و ... برخوردار باشند. این نتایج حاکی از آن است که توجه به انواع علم (از دیدگاه علامه طباطبایی) می تواند در تدوین محتوایی غنی برای آموزش دانش آموزان مفید واقع شود.

این تحقیق به دنبال بررسی دیدگاه فلسفه هستی شناسی علامه طباطبایی و آثار و نتایج تربیتی آن است. در واقع هدف این پژوهش تبیین مسائل اساسی مربوط به ابعاد هستی از دیدگاه علامه طباطبایی و برخی از مهم ترین آثار تربیتی آن در خصوص عناصر نظام تعلیم و تربیت است. روش کار در این مقاله به صورت توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به منابع دست اول و منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. در این مطالعه، ضمن تبیین دیدگاه هستی شناسی علامه یعنی رویکرد فلسفی که روش معرفت شناختی آن حاصل شناخت خدا، انسان و جهان است. با تشریح مقوله های مطرح در حوزه نگرش هستی شناسی مدنظر علامه طباطبایی، ارائه تعلیم و تربیت مرتبط با این مباحث به صورت یک چارچوب پیشنهادی در قالب اهداف، برنامه درسی و روش ها مورد بحث قرار گرفته است. نتایج حاصل عبارت اند از: 1- اهداف شامل سطوح مختلف هدف غایی توحیدی و اهداف واسطه ای اعتدالگرایی و همه جانبه گرایی می باشد.2- برنامه درسی شامل توجه به مشخصات برنامه درسی، محتوی برنامه درسی، آسیب شناسی برنامه درسی و شعب علم می باشد.3- روشهای تعلیم و تربیت شامل روش های فردی و اخلاقی، روش های علمی و روش های اجتماعی می باشد.

محتواى آموزشى يكى از عناصر اصلى برنامه هاى درسى محسوب مى شود كه لازم است بر اساس مجموعه اى از معيارهاى مناسب و از منابع قابل اطمينانى انتخاب و استخراج گردد. از اين رو، استخراج معيارهاى انتخاب محتواى آموزشى از قرآن كريم، به عنوان مطمئن ترين و پايدارترين منبع الهى در امر انتخاب محتوا، يكى از مهم ترين و ضرورى ترين مسائلى است كه لازم است در جهت آن گام هايى برداشته شود. از اين رو، هدف اين پژوهش، «شناسايى معيارهاى انتخاب محتواى آموزشى از منظر قرآن كريم» است. به منظور وصول به هدف فوق، از روش توصيفى ـ تحليلى و از منابع اسنادى استفاده گرديده است. نتايج پژوهش حاكى از آن است كه در امر انتخاب محتواى آموزشى مى توان معيارهاى بى شمارى را از قرآن كريم استخراج نمود. در اين پژوهش به هشت معيار پرداخته شده است. اين معيارها عبارتند از: هدايت كنندگى، تدبربرانگيزى، خلاقيت پرورى، انگيزه بخشى، توجه به ابعاد مختلف وجود انسان، فعال سازى و مشاركت فعال مخاطب در متن، كاربرد در زندگى و خودآموزى.

پژوهش حاضر با هدف بررسي نقاط قوت و ضعف فرايند تغيير در طرح ارزشيابي كيفي- توصيفي در استان اصفهان به انجام رسيده است. به عبارت ديگر، اين پژوهش درصدد بوده است تا فرايند تغيير را در پنج حيطه شامل: تدوين و طراحي، اشاعه و انتشار، پذيرش، اجرا و نهادينه كردن در طرح ارزشيابي توصيفي از ديدگاه معلمان، مديران و كارشناسان مجري طرح ارزشيابي ‌توصيفي در استان اصفهان بررسي نمايد. اين پژوهش، در هم تنيده (كمي- كيفي) و از نوع توصيفي- تحليلي است. جامعه آماري شامل دو بخش است. بخشي از جامعه‌، معلمان و مديران مجري طرح در استان اصفهان هستند كه از طريق پرسشنامه نظرات آن ها جمع‌آوري شده است. جامعه ديگر را كليه كارشناسان سنجش و ارزشيابي كه مجري طرح در استان مي‌باشند، تشكيل مي‌دهد. در اين پژوهش با توجه به تعداد كم جامعه، نمونه‌گيري انجام نشده و از روش سرشماري استفاده گرديد. تعداد معلمان 44 نفر، مديران 8 نفر و تعداد كارشناسان 10 نفر مي‌باشد.در اين پژوهش از سه ابزار اسناد و مدارك، پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است. به منظور برآورد روايي سوالات مصاحبه و پرسشنامه، از روايي محتوا استفاده شده و نظر متخصصان در رابطه با كيفيت سوالات مورد توجه قرار گرفته است. براي برآورد پايايي پرسشنامه از روش آلفاي كرانباخ استفاده شده است كه پايايي كل پرسشنامه (0/96) بوده است. به منظور تجزيه و تحليل اطلاعات كمي از روشهاي آماري توصيفي مانند فراواني، درصد ميانگين، انحراف معيار، جداول و نمودارها و در تجزيه و تحليل اطلاعات حاصل از مصاحبه از روش مقوله‌بندي استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه سوال اول (تدوين و طراحي) در بخش كمي، ميانگين ميزان توجه به تدوين و طراحي طرح ارزشيابي توصيفي 3/14 بوده كه بيش از ميانگين تعيين شده (3) مي‌باشد. در بخش كيفي، كارشناسان ارزشيابي،از طرفي به مطلوبيت و مقبوليت اهداف طرح و از سويي ديگر به ضعف در مورد ميزان مشاركت مجريان در تدوين و طراحي تأكيد كردند و پيرامون هر يك، نكات مختلفي را ارائه نموده‌اند. در سوال دوم (اشاعه و انتشار) ميانگين نمره ميزان توجه به اشاعه و انتشار طرح ارزشيابي 2/94 بوده كه كمتر از ميانگين تعيين شده (3) مي‌باشد. در بخش كيفي، كارشناسان ارزشيابي در دو مقوله‌ي كلي اطلاع‌رساني و نوع اشاعه طرح، موارد متعددي را بيان نمودند. در سوال سوم (پذيرش)، ميانگين نمره ميزان توجه به پذيرش طرح ارزشيابي توصيفي 52/3 بوده كه بيشتر از ميانگين تعيين شده (3) مي‌باشد. در بخش كيفي كارشناسان، به تحصيلات بالا، آموزش مداوم و مشاركت بيشتر مجريان در طرح به عنوان عوامل مؤثر در پذيرش تأكيد نمودند. در سوال چهارم (اجرا)، در بخش كمي، ميانگين نمره ميزان توجه به اجراي طرح ارزشيابي توصيفي 2/89 بوده كه كمتر از ميانگين تعيين شده (3) مي‌باشد. در بخش كيفي، مصاحبه‌شوندگان در دو مقوله‌ي ميزان امكانات و منابع و انعطاف و استقلال در اجرا، موارد متعددي را بيان نمودند. در سوال پنجم (نهادينه كردن)، ميانگين نمره ميزان توجه به نهادينه كردن طرحي ارزشيابي توصيفي 2/55 بوده كه از ميانگين تعيين شده (3) كمتر مي‌باشد. در بخش كيفي، كارشناسان به مواردي چون فرهنگ‌سازي در جامعه و ايجاد تغييرات بنيادي در نگرش و دانش معلمان، تأكيد كردند. در مجموع مي‌توان گفت كه فرايند تغيير در طرح ارزشيابي توصيفي در پنج حيطه يكسان نبوده است. به اين معنا كه بيشترين ميانگين مربوط به حيطه پذيرش و كمترين ميانگين مربوط به حيطه‌ي اجرا مي‌باشد.

هدف اصلی این پژوهش، ارائه برخی استلزام های طرح و تدوین نظریه تربیتی با توجه به مؤلفه‌های هستی شناختی پارادایم پیچیدگی می‌باشد. برای دستیابی به این هدف، با بهره گیری از روش های فلسفی، نخست با نقد نحوه اثرگذاری مؤلفه‌های هستی شناختی پارادایم سادگی (واقع گرایی ساده، علیت خطی، تعین‌گرایی) بر نظریه‌های تربیتی معاصر، به معرفی مؤلفه‌های هستی شناختی پارادایم پیچیدگی (واقع گرایی انتقادی پیچیده، علیت پیچیده، تعین‌گرایی ساختاری) پرداخته شد. سپس، برخی استلزام‌های تدوین نظریه تربیتی با اتکا به این مؤلفه‌ها موردبررسی قرار گرفتند. بر این اساس، نظام تعلیم و تربیت مانند یک فراسیستم پیچیده، خودسازمان‌دهنده و چندلایه است که در هر یک از سطوح و لایه‌های آن زیرسیستم‌هایی حاوی عناصر و عامل‌های (انسانی و غیرانسانی) مرتبط با یکدیگر وجود داشته و با سازوکارهای پیچیده ای عمل می کنند. مجموعه این روابط سازنده شبکه‌ای گسترده هستند که طبق نظریه کنشگر-شبکه و با تأکید بر بافت و زمینه نظام تربیتی، شرایط جدیدی برای تولید دانش به وجود آورده و بر این اساس، تلقی جدیدی از مفاهیم یادگیری و یادگیرنده پدید می آید. همچنین، با توجه به ماهیت تحولی جهان هستی، مهم ترین هدف برنامه‌های درسی دخیل کردن هرچه بیشتر دانش‌آموزان در جهان خود یا مشارکت در آفرینش جهانی نو می باشد.

این مقاله برای بررسی نظریه معرفت شناسی تکاملی پوپر و امکان کاربرد آن در تعلیم و تربیت می پردازد.بر اساس نظر پوپر، دانش آدمی از انتظارات یا فرضیه های او آغاز می شود، نه مشاهده یا تجربه حسی محض. این نظریه نقطه مقابل دیدگاه رایج قرار دارد که آغاز دانش را مشاهده و تجربه حسی می داند.به نظر پوپر، ما از طریق فرایند کوشش و حذف خطا می آموزیم. یعنی این که، یادگیری ما از دانش ذاتی و درونی ما آغاز می شود نه از خارج. از این رو، همه دانش ما درباره جهان احتمالی است. به نظر می رسد که این تلقی از معرفت آموزی حداقل در سه حوزه اصلاحات آموزشی، روش های تدریس و تهیه محتوای درسی در آموزش و پروزش رسمی قابل استفاده است. این تحقیق، از حیث ماهیت در زمره تحقیقات نظری و فلسفی قرار دارد و روش پژوهش نیز قیاسی و استنتاجی است. برای این منظور، منابع دست اول و دوم (جامعه آماری در دسترس) مربوط به آرا پوپر مورد مطالعه قرار گرفت. بخش پایانی مقاله نیز به بررسی انتقادی کاربرد دیدگاه معرفت شناختی پوپر در حوزه تعلیم و تربیت می پردازد.

در این نوشتار ابتدا مقدمه ای در باب چگونگی رویاروئی با اندیشه های به ظاهر آشتی ناپذیر مطرح می شود. این مقدمه در واقع رویکرد کلی نویسنده به مواضع تناقض آمیز ناظر بر جهت گیری برنامه های درسی دوره متوسطه را آشکار می نماید. پس از آن، گذری بر پیشینه بحث خواهیم داشت و در ادامه پیشینه نظری موضوع در خارج از ایران را با عنوان مروری بر مواضع متعارض با تفصیل بیشتر مطرح می نمائیم. این بخش در حقیقت حاوی مهم ترین داده های بحث است که وجود مواضع متعارض میان اندیشمندان تعلیم و تربیت در عصر حاضر را مستند می سازد. در تعقیب سیر منطقی بحث شاهد تلاش نویسنده برای ارائه طریق و حل تناقض مربوط به برنامه درسی دوره متوسطه می باشیم که می توان آن را نمونه ای از کوشش های مبتنی بر تفکر تلفیقی ارزیابی کرد. در این قسمت، نخست مفروضه های فلسفی – تربیتی و سپس مفروضه های علمی – تجربی مطرح شده و بر اساس آن ها ساختار سه وجهی برنامه درسی دوره متوسطه ارائه می گردد. بخش پایانی نوشتار به جمع بندی و بحث اختصاص یافته که طی آن موضوع تاسیس «دبیرستان های جامع» در ایران نیز به تناسب ساختار پیشنهادی مورد نقد و ارزیابی قرار می گیرد. نگارنده بر آن است که از طریق واکاوی دیدگاه ها و مواضع گوناگون نشان دهد وجه تقابلی یا تباینی این دو نگاه در برنامه درسی دوره متوسطه را می توان به همگرائی و تعبیه ساختار ترکیبی در برنامه درسی این دوره تبدیل نمود و بدین ترتیب کوشش کرد تا از گزند انتقادهای وارد به هریک از این مواضع مطلق اندیش و قطبی برحذر ماند. ایده اساسی قابل طرح در این زمینه «تخصص گرائی نرم در قالب یک برنامه درسی دارای ماهیت عمومی در دوره متوسطه» می باشد که به شرح آن پرداخته شده است.

ارزش شناسی، یکی از مباحث محوری فلسفه و به تبع آن، فلسفه تعلیم و تربیت می باشد. اصولاً شناخت ارزش ها، مبنایی برای فلسفه اخلاق و تربیت اخلاقی به شمار می آید. هریک از مکاتب فلسفی تعلیم و تربیت، تبیین خاص خود را از چیستی ارزش ها و معیارهای آن ارائه کرده اند. همین امر موجب شده که الگوها و نظریه های متنوعی در حیطه تربیت اخلاقی شکل بگیرد. بر این اساس، هدف این پژوهش نقد و بررسی مفهوم ارزش از منظر پراگماتیسم دیویی و دلالت های آن در حیطه تربیت اخلاقی می باشد. مطالعه حاضر از نوع مطالعات فلسفی است که با رویکرد توصیفی تفسیری صورت می گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که از منظر دیویی، بنیاد ارزش ها در فعالیت های فردی و اجتماعی نهفته است؛ یعنی دامنه ارزش ها تا حدی است که به طور مستقیم و غیرمستقیم، اثری عملی در جریان زندگی فردی و اجتماعی داشته باشند. و با ردّ ذاتی بودن ارزش ها به نسبیت گرایی در این مورد دامن زده می شود.

این پایان نامه به مقایسه و بررسی اندیشه های تربیتی جان دیویی و فخررازی می پردازد و هم چنین انتقاد از اندیشه های تربیتی آنها به بررسی دیدگاههای فلسفی آنها پرداخته است. در فصل اول مقدمات و کلیات تحقیق آمده است، در فصل دوم پیشینه و ادبیات تحقیق و بیوگرافی دیویی و فخررازی و خلاصه ای از دیدگاههای فلسفی آنها آمده است. در فصل چهارم با توجه به سوالات تحقیق، محقق در رابطه با مواردی همچون دیدگاههای آنها نسبت به کودک، آموزش و پرورش، و اهداف آن، برنامه درسی، روشهای آموزش و... آمده است. در نهایت در فصل پنجم انتقادات وارده بر دیدگاههای تربیتی این دو مربی بزرگ آمده است. روش تحقیق، سندی تحلیلی و مقایسه ای استدلالی با بررسی کتابها، آثار و مقالات فخررازی و دیویی و اظهار نظر دانشمندان دیگر در مورد فلسفه تربیتی آنهاست. واژگان کلیدی این تحقیق تربیت، هوش، تجربه، شناخت، یادگیری فعال، حل مساله، رشد شناختی، رشد ، پراگماتیسم است.در اندیشه های تربیتی این دو همانندیهای بسیاری وجود دارد، که عبارتند از: کودک محوری بها دادن به فعالیت کودک، ارزش تربیتی بازی، نقش رغبت و آزادی در آموزش و پرورش، تربیت اخلاقی و اجتماعی، روشهای آموزشی و برنامه درسی.در مواردی هم افتراقاتی در اندیشه های تربیتی آنها دیده می شود، که عبارتند از: رشد و مراحل آن، اهداف و اصول آموزش و پرورش، برنامه درسی، تجربه و ویژگی های آن و هوش.طبق یافته های تحقیق، در بررسی اصول هر دو در تربیت عقلانی و تدریجی بودن تعلیم و تربیت و در بررسی روش های تعلیم و تربیت در تکریم کودک و روش های تفکر، نگرش انتقادی و حل مسأله توافق دارند. فلسفه تربیتی آنها در مورد اهداف تعلیم و تربیت، تربیت دینی، ارزش شناسی، و معرفت شناسی تفاوت با هم دارند.