جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مهاجرت ترکان سلجوقی و تشکیل اولین حکومت با منشاء ایلی، سرآغاز تحولات شگرف در تاریخ و فرهنگ ایران زمین بود. ترکمانان عراقی، طلایه داران این مهاجرت، به دلیل نفوذشان در منطقه عراق عجم به عراقی مشهور شدند. ماهیت و ریشه های نژادی این گروه و ارتباط شان با سلاجقه از دو دیدگاه قابل بررسی است. گروهی از مورخان آنان را از اتباع اسرائیل، پسر سلجوق، می دانند که پس از اسارت او به دست محمود غزنوی به ایران مهاجرت کردند ولی این پژوهش با استناد به منابع، به چند دلیل، این نظریه را تایید نمی کند و آنان را شاخه ای از سلاجقه می داند. از سوی دیگر، اقدامات حکومت غزنویان و بعدها سیاست حکومت سلجوقیان، چه پیش از ورود به ایران و چه بعد از به دست گرفتن قدرت برای مهار این ترکمانان فراز و نشیب های معناداری دارد. که می توان آن را به سه مرحله بی طرف در قبال اقدامات آنان، اتحاد موقتی با آنان و سرکوب آنان مورد بررسی قرار داد.

دوران حکمرانی سلجوقیان بر آسیای صغیر از منظرهای گوناگون شایسته مطالعه و تحقیق است انبوه رویدادها و حوادث در واپسین سده حکمرانی سلجوقیان بر آسیای صغیر به این دوره اهمیت خاصی بخشیده است. یکی از رخدادهای قابل مطالعه در این دوره سیل مهاجرت افراد، شخصیت ها و گروه های اجتماعی گوناگون از اقصی نقاط سرزمین های ایران به این منطقه در آستانه حمله مغول و پس از آن است. این مهاجران را از حیث جایگاه و منزلت اجتماعی می توان به سه گروه عمده سپاهیان، توده های مردم، و افراد و شخصیت های صاحب نام تقسیم کرد، گروه اخیر مشتمل بر طیف های گوناگونی نظیر عارفان و صوفیان شاعران، عالمان، و قاضیان، منشیان و تاریخ نگاران، وزیران و صاحب منصبان می شود که درباره هر یک از آن ها به تفکیک سخن گفته شده است. علل و عوامل و ابعاد و پیشینه مهاجرت ایرانیان به آسیای صغیر، توزیع جغرافیایی مهاجران و تعامل آن ها با مردم و حکومت های محلی از مباحث دیگری است که در خلال مقاله بررسی شده است.