جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن کریم و روایات ائمه طاهرین علیه السلام به صراحت، حقیقت دنیا و آخرت، عالم برزخ، روز محشر، بهشت و دوزخ، نعمت های بهشتی و کیفرهای دوزخ به تصویر کشیده شده است. نهج البلاغه که قسمتی از سخنان و نامه ها و کلمات قصار امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام است دارای محورهای گوناگون سیاسی، اخلاقی و اعتقادی است. هر چند معاد، موضوع اصلی این کتاب را تشکیل نمی دهد، ولی از لا به لای آن می توان به خوبی و روشنی ابعاد گوناگون آن را دریافت. در اين كتاب، پرسش‏هايى اساسي مربوط به معاد و زنده شدن انسان‏ها، وجود دارند که على علیه‏ السلام در نهج البلاغه به آنها پاسخ داده است. و نگارنده پاسخ‏ هاى آن حضرت را به شش فصل تقسیم نموده كه به شرح ذيل مي باشد: فصل اول: حقیقت دنیا؛ فصل دوم: مرگ؛ فصل سوم: نابودی جهان و زنده شدن مردگان؛ فصل چهارم: رستاخیز بزرگ؛ فصل پنجم: بهشت جاوید؛ فصل ششم: دوزخ.

نهج‌ البلاغه حاوی خطبه‌ ها، نامه‌ ها، فرمان‌ ها، عهود و کلمات قصار امام علی (ع) مي باشد. خطبه‌ همام یا خطبه‌ متقین از معروف‌ ترین خطبه‌ های حضرت علی (ع) است که در کتاب‌ های معتبر شیعه و سنی با کمی اختلاف نقل شده است و پیوسته علمای بزرگ، حفظ آن را به مانند حفظ قرآن لازم دانسته و به شاگردان خویش سفارش نموده‌ اند. این خطبه دستور العملی است برای کسانی که می‌ خواهند به هدف اصلی آفرینش دست یابند. در کتاب «متقین گل های سر سبد آفرینش» كه نوشته مهدى شجاعى مي باشد، نگارنده با استفاده از شرح خطبه‌ همام و برخی دیگر از خطبه‌ ها و نیز با استناد به آیات و روایات برخی از ویژگی‌ های افراد با تقوا نظیر تقوا و دین‌ داری، پرهیزکاری، خشوع، عبادت، اعتدال، و رعایت امانت را بر می‌ شمارد و درباره‌ هر یک توضیح می‌ دهد.

در مورد بعثت حضرت رسول، سخنهای بسیاری گفته شد است اما هیچ کس مانند خاندان پیامبر خاتم نتوانسته حق مطلب را ادا کند و در مورد آن آنقدر بایسته است سخن بگوید. از این رو به بهانه سالروز مبعث حضرت ختمی مرتبت برگزیده ای از بیانات دو گل سر سبد خاندان رسالت، امیر بیان مولا علی بن ابی طالب و سیده زنان فاطمه زهرا س را در خدمت خوانندگان قرار داده. کتاب حاضر گزیده ای چند خطبه این بزرگواران است.

کتاب «رابطه نهج البلاغه با قرآن» نوشته جواد مصطفوی، به بررسی رابطه نهج البلاغه با قرآن پرداخته است که مشتمل بر یک مقدمه و سه فصل است: مقدمه: حاوى سه عنوان راجع به قرآن و سه عنوان مربوط به نهج البلاغه است. اما فصول و رساله بدین ترتیب است: فصل اول: در بیان مطالب و موضوعاتى است که در قرآن و نهج البلاغه به طور مساوى و به یک مضمون آمده است که آن شامل سى و پنج عنوان است. فصل دوم: در بیان مباحثى که در یکى از این دو کتاب به صورت اجمال و در دیگرى به طور تفصیل شرح داده شده است، یا یکى از این دو کتاب مقید دیگرى است و از جهات دیگر غیر از تباین و تناقض اختلاف دارند. فصل سوم: در بیان اشکال و جواب مطالبى که در ظاهر در این دو کتاب از آنها بوى تناقض و تنافى استشمام مى شود. از مطالعه این رساله در مى یابیم که نهج البلاغه با قرآن کمال بستگى و ارتباط را دارد و على بن ابی طالب (ع) بهترین شاگرد مکتب قرآن است و خلاصه، معنى حدیث نبوى «على مع الحق و الحق مع على» تا حدى معلوم مى شود و نیز معنى اخوتى که علما به استناد همین حدیث ثابت کرده اند تا اندازه اى آشکار مى گردد.

کتاب "نهج البلاغه: فوق الشبهات والتشكیكات" اثری ارزشمند از احمد سلمان که از طریق نهج البلاغه مسائل را واضح و به شبهات پاسخ محکم و متقنی می دهد به همین خاطر است که اسم کتاب را گذاشته است : نهج البلاغه ما فوق شبهات و تشکیکات است.

عرفان در اصطلاح یعنی شناخت حق تعالی از حیث اسماء و صفات و مظاهر آن. و این شناخت ذات حق بر پایه اصول و مبانی است که اگر این اصول و مبانی درست تبیین نشود و در مسیرصحیح قرار نگیرد، علاوه بر آنکه ما را به مقصد که همان شناخت درست باری تعالی است نمی رساند، بلکه چه بسا زمینه ی گمراهی ما را نیز فراهم کند. از این رو ما در اینپایان نامه بر آن شدیم تا برای تبیین هر چه بهتر این مبانی عرفانی به گنجیینه ی سخنان گهر بار سر سلسله عرفا و کمل اولیا امام علی (ع) در قالب کتاب نفیس نهج البلاغه مراجعه کنیم و سخنان عارفانه ی آن امام عزیز را از منظر دو شارح نهج البلاغه به نام های ابن میثم بحرانی و ملا عبدالباقی صوفی تبریزی مورد بررسی قرار دهیم. بدین صورت شاید قطره ای از آن دریای عظیم علم و معرفت ره توشه راهمان شود. ره آورد این پژوهش در دو قالب عرفان نظری و عملی بدین صورت است:عرفان نظری: هویت غیبیه، اعیان ثابته، وحدت وجود، تشبیه و تنزیه و معیت قیومیه.عرفان عملی:منازل معنوی سیر و سلوک، اطوار سبعه، فنا و بقا، کشف و شهود، نبوتو ولایت.

بحث و گفت و گو درباره فلسفه بعثت انبیا و اهداف بلند پیامبران از منظر امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) یکی از بهترین راهکارهای ترسیم وضعیت آینده بشر و یک جامعه سالم و یکی از بهترین راه های مقابله با مشکلات و ناهنجاری های اجتماعی است. به اعتقاد نویسنده، مسائل تربیتی، اخلاقی، سیاسی، حکومتی، عاطفی، اجتماعی و بالاخره ترسیم یک جامعه سالم در آینده از مسائلی است که فلسفه بعثت انبیا را ضروری نشان میدهد. این پایان نامه با موضوع «فلسفة بعثت انبیا در نهج البلاغه» از یک مقدمه سه فصل و یک خاتمه تشکیل شده است. فصل اول به نقش دین در زندگی انسان ها، نبوّت، نیاز جوامع انسانی به رسالت پیامبران و نیاز جوامع انسانی به قوانین پرداخته است. در فصل دوم موضوعات مختلفی مورد بررسی قرار گرفته اند که عبارتند از: پیامبران از جنس بشرند، میثاق الهی با پیامبران، دلیل بعثت پیامبران، فلسفه بعثت انبیا و هدف رسالت پیامبران در نهج البلاغه، نشان دادن آیات قدرت الهی، تطابق مواد و اهداف بعثت در نهج البلاغه با مواد و اهداف بعثت در قرآن و خالی نبودن زمین از حجّت. فصل سوم که به نبوت خاصّه اختصاص یافته، وضعیت اسفناک عرب در جاهلیت و رسالت نهایی پیامبر اکرم|، بعثت پیامبر اکرم| و نقش آن در تمدن پیشرفته امروزی و وضعیت اسفبار انسانیت در دنیای متمدن امروزی را مورد بررسی قرار داده است. در خاتمه کتاب گزیده ای از مطالب سه فصل ارائه شده است.

البته بحث در ذات و صفات و افعال حق تعالی، در نهج البلاغه بسیار پردامنه و عمیق مطرح شده است ولی آنچه در این تحقیق مورد توجه واقع شده است، بحث درباره ذات حق تعالی می باشد، درباره صفات و افعال خداوند در نهج البلاغه، که بحث مبسوط تری را می طلبد، در این جا به طور مستقل بحثی به میان نیامده است. در اینجا کوشش شده است در حد توان و فهم و وقت خویش مباحثی را درباره اصلی وجود خدا و ادله اثبات خدا در دو بخش مطرح نماییم. در بخش اول، که دارای دو فصل است، به استدلال بر وجود خدا و حدود و شناخت او اشاره می شود، لذا در فصل اول به امکان و وجود استدلال بر اصل وجود خدا، پرداخته شده و بیان شده است که علی رغم دیدگاه بعضی که معقتدند در اسلام، برای اثبات وجود خدا، از استدلالهای برهانی و عقلی معهود، استفاده نشده است، در قرآن ونهج البلاغه چنین استدلالهایی وجود دارد گرچه به شکل صغرا و کبرای منطقی نباشد. در فصل دوم به حد توانایی انسان بر شناخت خدا و صفات او پرداخته شده است، و ضمن رد گرایشهای تشبیه افراطی و تنزیه تفریطی به دیدگاه امام علی (ع) که گرایش میانه در این مساله است، یعنی ((لاتشبیه و لا تعطیل بل امر بین الامرین)) اشاره شده است. در بخش دوم، که مجموعا هفت فصل را شامل می شود، به براهین و ادله اثبات وجود خدا از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه پرداخته شده است.در فصل سوم، از طریق برهان حدوث، و شواهدی که در نهج البلاغه وجود دارد یا تقریرهای مختلف به اثبات خداوند ازلی و واجب الوجود پرداخته شده است. در سه فصل چهارم، پنجم و ششم، از راه درون و مطالعه در نفس و حالاتی که در نفس برای انسان از فسخ و نقض نیت ها حاصل می شود، پی به وجود خدا برده شده است. لذا در فصل چهارم، از راه فطرت خداشناسی و اینکه هر انسان به مقتضایو ساختمان روحی خود خدا را می شناسد و شناخت خدا در سرشت و ذات او نهاده شده است، با چهار شاهد از نهج البلاغه و چهار گروه از آیات، یکی دیگر از راههای خداشناسی تبیین شده است. در فصل پنجم، از راه معرفت نفس و خودشناسی با ذکر شواهدی از قرآن و نهج البلاغه به دو طریق، یکی مطالعه در خلقت بدن و شگفتیهایی که در آفرینش انسان وجود دارد و دیگری مطالعه در روح و نفس مجرد و حدوث آن، به نزدیکترین راهها به سوی پروردگار اشاره شده است. در فصل ششم، به سه راه دیگر بر وجود و شناخت خداوند در کلام اختصاصی حضرت علی (ع) که از طریق مطالعه در حالات روحی و روانی انسان حاصل می شود، اشاره شده است؛ اول، از راه فسخ عزیمت ها و تصمیم هایی که انسان مصمم به انجام آنها بوده است. دوم: از راه باز شدن گره ها و رفع مشکلات روحی و روانی و اجتماعی در زندگی انسان و سوم: از راه نقض و به هم خوردن اراده ها و نیت ها، که همگی نشان از وجود نیرویی باقدرت و علم بی نهایت در ماورا اراده و قدرت انسان دارد. در فصل هفتم: برخلاف بقیه برهان ها و راههای اثبات وجود خدا، که از مقدمات غیر عقلی استفاده شده، به برهان امکان و وجوب پرداخته شده است و در آن با مقدمات عقلی، خداوند واجب الوجود اثبا گردیده است.