جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

"النافع یوم الحشر "ترجمه فارسی شرح و تفسیر "الباب الحادی عشر "تالیف "علامه حلی "است .باب حادی عشر حاوی سلسله مباحثی است که طی هفت فصل در باب اصول عقاید نگارش یافته و "فاضل مقداد "(وفات 826 :ه‌) آن را شرح کرده است .عناوین اصلی این کتاب عبارت‌اند از" :اثبات واجب الوجود لذاته، صفات ثبوتیه، صفات سلبیه، عدل، نبوت، امامت، و معاد .کتاب اصلی و شرح آن در دو بخش جداگانه چاپ شده‌اند" .شارح "ذیل هر یک از مباحث یاد شده، به شرح و تفسیر آنها اهتمام نموده است

شرح و توضیحی اجمالی بر روایات مختلف اخلاقی، اعتقادی، عبادی، فقهی و اجتماعی مندرج در کتاب «بحارالانوار» است. در این نوشتار که نخستین مجلد از یک مجموعه دوجلدی است شرح و توضیحی اجمالی بر متن احادیث، سند آن‌ها و مفهوم برخی از آن‌ها ارایه شده است. موضوعات احادیث در این مجلد موضوعات ایمان و کفر و علایم آن‌ها، فضایل شیعه، اسما و صفات الهی، عدالت (عدل الهی)، فضایل و رذایل اخلاقی، مواعظ اخلاقی، آداب و معاشرت اجتماعی، مباحث فقهی در باب طهارت و عبادات، احکام معاملات، فضیلت زیارت معصومین برخی از ادعیه و اذکار، معرفی برخی از نمازهای مستحبی، احکام ازدواج می‌باشد که در پاورقی صفحات کتاب از لحاظ سند، متن و معنای روایات توضیحاتی درج شده است.

شرح و توضیحی اجمالی بر روایات مختلف مندرج در کتاب «بحارالانوار» است. در این نوشتار که دومین مجلد از یک مجموعه روایی است، به شرح و توضیحی اجمالی در مورد مباحث مندرج در احادیث کتاب بحارالانوار در موضوعاتی مانند مباحث اخلاقی، اعتقادی، عبادی، فقهی و اجتماعی ارایه شده است. شرح روایاتی در زمینه نفی ظلم، قضا و قدر الهی، سعادت و شقاوت، طینت و میثاق، توبه، احوال انسان‌ها در برزخ و قیامت، احتجاجات معصومین در مباحث اعتقادی، داستان‌های انبیای الهی در قرآن کریم، فضایل و رذایل اخلاقی، مواعظ و حکمت‌های اخلاقی، سیره اخلاقی و عبادی اهل‌بیت، تاریخ زندگانی معصومین روایات مهدویت و علایم ظهور، رجعت و اوضاع دوران غیبت امام مهدی(ع) از مباحث مهم مندرج در این مجلد است.

كشف البراهين في شرح رسالة زاد المسافرين، اثر محمد بن ابی‌جمهور احسائی، به تحقیق وجیه بن محمد مُسبّح، کتابی است به زبان عربی با موضوع کلام اسلامی. نویسنده در این اثر، در هفت فصل، مباحث مربوط به اصول پنج‎گانه عقیدتی شیعی (توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد) را بیان کرده است. ابن ابی‌جمهور احسائی در خاتمه، تاریخ فراغت از املای این کتاب را شامگاه چهارشنبه، هفدهم ذی‎حجه 878ق، در مشهد رضوی(ع)، ذکر می‌کند. کتاب، دارای مقدمه محقق، مقدمه مؤلف، محتوای مطالب در هفت فصل و خاتمه است. نویسنده در نگارش این اثر از منابع متعدد لغوی، تاریخی، روایی، تفسیری و... از منابع شیعی و سنی به زبان عربی استفاده کرده که برخی از آنها پس از قرآن کریم و نهج‌البلاغه، عبارتند از: لسان العرب ابن منظور؛ سیره ابن هشام؛ مقدمه ابن خلدون؛ صحیح بخاری؛ ملل و نحل شهرستانی؛ مقالات الإسلاميين علی بن اسماعیل اشعری؛ کافی کلینی؛ توحید صدوق؛ مستدركات أعيان الشيعة؛ تاریخ طبری؛ فهرست ابن ندیم؛ الأعلام زرکلی؛ وسائل الشيعة شیخ حر عاملی؛ مسند و فضائل الصحابة احمد بن حنبل؛ الكامل في التاريخ ابن اثیر؛ المعجم الكبير طبرانی؛ المناقب خوارزمی؛ بحار الأنوار علامه مجلسی؛ ينابيع المودة قندوزی؛ التفسير الكبير فخر رازی و.. ابن ابی‌جمهور در اصل رساله «زاد المسافرين» می‌نویسد: «فهذه رسالة مشتملة علی ما يجب علی المكلف اعتقاده من العقائد الكلامية و المسائل الأصولية، سمّيتها بزاد المسافرين في أصول‌الدين». ترجمه: «این رساله‌ای است دربردارنده، مباحثی کلامی از اصول اعتقادات که باور به آن بر مکلف واجب است. من، آن را زاد المسافرين في أصول‌الدين، نام نهادم». وی سپس در توضیح عبارت فوق (در عبارات كشف البراهين که شرح زاد المسافرين است،) می‌نویسد: منظورش از رساله، کتاب است و از عقاید کلامیه، علم کلام. وی آنگاه وجوهی را در سبب نام‌گذاری علم کلام به این اسم، ذکر می‌کند، مراد از مسائل (مبادی، مسائل و موضوعات) را روشن می‌کند و وجوهی را در برتری این علم بر سایر علوم ذکر می‌نماید. ابن ابی‌جمهور، درباره ترتیب فصول مسائل مطرح‌شده در کتاب، می‌نویسد: مطالب این کتاب در هفت فصل ترتیب یافته است. وجه حصر مباحث در هفت فصل این است که آنچه از آن بحث می‌شود، یا ذات و متعلقات ذات است و یا افعالِ ذات. در بحث از ذات هم یا از تصور آن چیز نزد عقل و تمیّز آن از سایر موجودات صحبت می‌کنیم یا از صفات مختص به آن؛ پس [در این علم] اولین مورد، بحث از اثبات واجب الوجود خواهد بود که فصل اول کتاب به آن پرداخته است. دومین مورد، بحث از صفات است که آن‌هم یا ثبوتیه است و یا سلبیه. بحث از صفات ثبوتیه در فصل دوم و صفات سلبیه در فصل سوم، مطرح می‌گردد [تا اینجا بحث از ذات و متعلقات، یعنی اولین مورد از بحث از شیء بود و اکنون به سراغ مورد بعدی، یعنی افعال می‌رویم]؛ بحث از افعال، یا از افعال مطلق به‌طور عموم است یا از افعال خاص که از اولی در فصل چهارم تحت عنوان عدل بحث می‌شود و اما دومی (افعال خاص)، یا مربوط به سرای دنیا است و یا به زندگانی اخروی ارتباط دارد؛ مباحث مربوط به زندگانی اخروی (یعنی دومین مورد از تقسیم اخیر) در فصل هفتم و تحت عنوان مباحث معاد مطرح می‌گردد و در مباحث مربوط به زندگانی دنیوی، یا بحث از مؤسس شریعت مطرح است و یا از حافظش. بحث از مؤسس شریعت را در مباحث مربوط به نبوت باید مطرح کرد که در فصل پنجم کتاب آمده و بحث از حافظ شریعت نیز در فصل ششم، تحت عنوان مباحث امامت سامان یافته است. از حصری که بیان شد، ترتیب قرارگیری مباحث کتاب نیز روشن می‌شود؛ زیرا بحث از ذات و صفات آن به‌نحو تقدم ملزوم بر لازم، بر بحث از افعال تقدم دارد [یعنی افعال لازمه وجود ذات هستند و تا ذاتی نباشد، فعلی سر نخواهد زد؛ ازاین‌رو ذات بر فعل تقدم دارد]. بحث از تصور و تمیّز ذات، در قالب ترتب تصور بر تصدیق، مترتب بر بحث از صفات است [تا تصوری از ذات ممکن نباشد، تصدیق به چیستی و چگونگی صفات ممکن نخواهد بود]. ترتب صفات ثبوتیه بر صفات سلبیه نیز از نوع ترتب اشرف بر غیر اشرف است [یعنی صفات ثبوتیه بر صفات سلبیه شرافت دارند]. ترتب افعال مطلقه بر افعال خاصه، از نوع تقدم عام بر خاص و مقدم داشتن بحث از کارهای زندگانی دنیایی بر زندگی اخروی، به دلیل تقدم آن در وجود (یا به‌عبارتی‌دیگر، تقدم موجود بر معدوم) و در آخر، پیش‎تر مطرح کردن بحث از مؤسس شریعت در قالب نبوت بر بحث از حافظ آن در قالب امامت، به‌خاطر تقدم اصل بر فرع است؛ یعنی بحث از امامت فرع بر بحث از نبوت است