جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق سکولار از مبانی هستیشناختی و انسان شناختی و نیز از برخی اصول و مبانی معرفت شناختی بهره میبرد. اموری همچون شکگرایی، نسبیّت گرایی، عقل گرایی، علم باوری و کثرت گرایی معرفتی اموری هستند که به عنوان مبانی معرفت شناختی اخلاق سکولار مطرح هستند. ابتلا انسان معاصر غربی به شکاکیّت و نسبیّت در معرفت از یک سو، و گرایشات علم باورانه، عقل گرایانه، کثرت گرایی معرفتی و اخلاقی از سوی دیگر، موجب دور شدن وی از اخلاق دینی گردید و زمینه را برای طرح اخلاق سکولار فراهم ساخته است. اینها جملگی ناشی از ضعف های مفرط مسیحیّت موجود و عملکرد سوء کلیسا در برخورد با اندیشه های علمی و فلسفی بوده است. این مقاله به تشریح این مبانی و نقد و بررسی آنها پرداخته و سعی در اثبات کارآمدی اخلاق دینی نموده است.

مقاله «دین به زندگی معنا می‌بخشد»، اثر لوییس هاپ واکر، در سال 1989 م، در کتاب «طلب حقیقت» منتشر شد. واکر در این مقاله کوشیده است نشان دهد اعتقاد به خدا و دینداری، موجب معنابخشی به زندگی شده و ارزش‌های اخلاقی را موجّه می‌سازند. او معتقد است اخلاق، تنها در پرتو اعتقاد به خداوند، ضمانت اجراء خواهد داشت. از نظر نویسنده، صرف اعتقاد به خدا، اخلاقی زیستن ما را ضمانت نخواهد کرد؛ چه اینکه در طول تاریخ، فجایعی اخلاقی توسط معتقدان به خدا و دینداران رخ داده است. ضمناً بر خلاف آنچه واکر بدان معتقد است، قواعد اخلاقی، منشئی انفسی و عقلانی نیز داشته و بنا بر این، در جامعه‌ای که دین یا اعتقاد به خداوند وجود ندارد، امکان اخلاقی زیستن برای آن‌ها قابل تصور است؛ چرا که از منظر دین، خداوند، توان یافتن و اراده عمل طبق این قواعد را در نهاد آدمی قرار داده است.

این تحقیق با موضوع «تفسیر تطبیقی آیه مباهله و شبهات جدید» از چهار بخش کلی تشکیل شده است: بخش اول: تبیین اجمالی آیه مباله این بخش از چهار فصل تشکیل شده و مهم ترین لغات، سیاق و شأن نزول آیه مباهله، مسئله تثلیث و عقیده مسیحیان درباره الوهیت مسیح را مورد بررسی قرار داده است. بخش دوم: در این بخش پس از ذکر یک مقدمه، روایات مذهب اهل بیت(علیه السلام) و اهل سنت در چهار فصل دسته بندی شده است: فصل اول: روایات مربوط به شأن نزول آیه مباهله. فصل دوم: روایاتی که آیه مباهله را مربوط به اهل بیت می داند. فصل سوم: احتجاج کنندگان به آیه مباهله درباره افضل بودن اهل بیت(علیه السلام). فصل چهارم: اثبات افضل بودن ولایت حضرت علی(علیه السلام). بخش سوم: آیه مباهله نزد مفسران فریقین در این بخش، نخست نگاه مفسران بزرگ و معروف مذهب اهل بیت(علیه السلام) همچون (شیخ طوسی، علی بن ابراهیم قمی، محسن فیض کاشانی، هاشم بحرانی، علامه طباطبائی و...) و سپس آرای مفسران بزرگ و معروف اهل سنت از قبیل، (محمد بن جریر طبری، محمد بن احمد قرطبی، ابن کثیر دمشقی، جلال الدین سیوطی و الوسی) مورد بررسی قرار گرفته است. بخش چهارم: نقد و بررسی مهم ترین شبهات و پرسش های مربوط به آیه مباهله در این بخش با مراجعه به کتب تفسیری، حدیثی و اعتقادی به چند شبهه و سؤال در مورد آیة مباهله، پاسخ داده شده است.

وجود آیات مجمل در قرآن کریم، تفسیر، توضیح و تبیین آیات را(به خصوص در آیات الاحکام که در آنها حکمی متوجه انسان است) ضروری ساخته است. با توجه به آنکه قرآن خود را مبیین، بیان، و نور معرفی نموده، عده ای قرآن را در دلالت معنایی خود مستقل دانسته و می گویند قرآن نیازی به مفسری غیر از خود ندارد و ذاتاً روشن است و آنچه نیاز به تفسیر و تبیین را دامن می زند، اموری عرضی هستند که در اثر گذشت زمان به وجود آمده است. ولی سبب های اجمال در قرآن هم عرضی هستند و هم ذاتی. سبب های عارضی اجمال، شامل اموری مانند نداستن شأن نزولها و آداب و رسوم عرب جاهلی در زمان نزول، تداخل زبان ها و تطور در معانی الفاظ، غرابت لفظ، عدم استعمال در عصر حاضر و ضعف ادبی مخاطبان می شود و سبب های ذاتی اجمال مواردی مانند وجود الفاظ مشترک، تردد مرجع ضمیر، حذف، و کلی بودن احکام است. قرآن در دلالت خود غالباً واضح است، و این منافاتی با نیاز قرآن به تبیین و تفسیر و تفضیل ندارد. استفاده از احادیث می تواند در توضیح برخی از آیات و تشریح اموری که در قرآن به اختصار بیان شده، سودمند باشد. تبیین آیات مجمل یا در قرآن(به صورت متصل و یا منفصل) آمده است و یا در سنت رسول اکرم(ص) و ائمه طاهرین(ع).منابع دیگری هم برای تفسیر و تبیین قرآن ذکر کرده اند که هر کدام به نوبة خود نقش مهمی در ایضاح و تبیین مجملات دارند؛ ولی هیچ یک از آنها اولاً حجیتشان قطعی نیست، بر خلاف سنت نبوی(ص) و امامان(ع) که توسط قرآن تأیید شده اند؛ ثانیاً هیچ کدام توان تبیین همة آیات قرآن را ندارند. تنها منبع مطمین که بتواند تمامی قرآن را به شیوة صحیح تفسیر کند، قرآن ناطق یعنی پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) هستند؛ لذا پیامبر گرامی اسلام(ص) در اواخر عمر پربرکت خود، تمسک به هر دو ثقل را به امت اسلام سفارش نمودند.

کتاب اضواء علی متشابهات القرآن نوعی کتاب تفسیری است که به تفسیر بعضی از آیات متشابه و مشکل قرآن پرداخته است. نویسنده آیاتی را که از نظر نحوی، بلاغی، علمی و فلسفی مشکل بوده و برای ما از وضوح کافی برخوردار نبوده در قالب سؤال و جواب مطرح نموده است. شیوه کار بدین صورت می باشد که آیه یا آیاتی از قرآن را به ترتیب آورده است و بعد با توجه به آن سؤال یا سؤالاتی را مطرح کرده است و به آنها پاسخ داده است. ما نیز صمن ترجمه کتاب در تحلیل جواب ها شیوه خود کتاب را برگزیده ایم بدین صورت که با مراجعه به تفاسیر مختلف آنها را تأیید و تحکیم نموده و یا نقد کرده ایم. منبع اصلی ما در بررسی جواب ها تفاسیر شیعه بخصوص دو تفسیر ارزشمند المیزان و نمونه می باشد. و تقریبا در بیش تر سؤال ها نظر یکی از این دو تفسیر را درباره سؤال و آیه آورده ایم. سعی بر این بوده است که از تفسیر قرآن به قرآن استفاده شود و تفسیرهای پیامبر (ص) و ائمه علیه السلام را در ارتباط با آیه مورد سؤال بیاوریم. علاوه بر دونکته فوق اصول زیر را نیز در بررسی تعدادی از جواب ها مد نظر قرار گرفته است ‎1- اصل عدم ترادف در قرآن‎2 - اصل تضمین که در عین ایجاز مشکلات تفسیری فراوانی را حل می کند‎3- اصل عدم پذیرش رعایت فواصل در آیات به این معنا که خداوند تنها حفظ سجع و آهنگین بودن آیات را مد نظر نداشته است، بلکه معنا و مفهوم خاصی را القاء می کند‎4. اصل عدم پذیرش وجود حروف زائده در قرآن؛ زیرا هر حرفی در قرآن معنی خاصی را ارائه می کند، بنابراین یا باید معنای خاص آن حرف را شناسایی کرد و یا این که جمله دارای حرف زائده را باید از باب تضمین دانست. آیات قرآنی تماما با سوره و شماره در متن آورده شده است. برای ترجمه آیات از ترجمه آیت الله ناصر مکارم شیرازی استفاده شده است اشعار نیز به صورت روان ترجمه شده اند. به صورت سؤال و جواب بودن کتاب باعث تفهیم بهتر و سریع تر نمودن فهم آن می کند، که از این ویژگی خاص کتاب می باشد. وجود سؤال ها و جواب های تکراری در کتاب زیاد به چشم می خورد و کتاب از جامعیت و شمول کافی برخوردار نیست و نویسنده می توانست با طرح سؤال های بیش تر جامعیت بیشتری به آن ببخشد./

این پژوهش به ترجمه و نقد بخشی از جزء دوم کتاب «اضواء علی متشابهات القرآن» اثر خلیل یاسین شامل آیات سوره های مریم تا غافر پرداخته است. این کتاب به شرح آیاتی پرداخته است که به نحوی محل سئوال بوده اند؛ لذا نویسنده کتاب در خصوص هر یک از آیات مشکل نخست سئوالی را طرح کرده، سپس آن را پاسخ داده است. محقق پس از ترجمه هر مشکل به طور عمده با استفاده از تفاسیر المیزان و نمونه شرحی بر آن افزوده است

این پایان نامه، ترجمه مقدمه و پنج فصل نخست کتاب «مفهوم النص» تألیف نواندیش مصری دکتر نصر حامد ابو زید همراه با ملحقاتی در بررسی آرای قرآنی اوست. صاحب کتاب سعی کرده است، این نکته را روشن کند که قرآن متنی است زبانی و منسوب به فرهنگی خاص. وی با استفاده از آیات قرآن و منابع کهن و جدید، داخلی و خارجی به شناخت نص قرآنی پرداخته است. نویسنده پایان نامه در مقدمه با عنوان گفتمان دینی و روش عملی، موضوع سنت گروی یا نواندیشی و درک علمی از سنت را بررسی کرده و در قسمت تعلیقات به کتاب شناسی و گزارش زندگی ابوزید و آرای او در تحلیل و فهم نص قرآنی پرداخته است. مهم ترین مباحث آن مفهوم وحی، نخستین گیرنده نص قرآنی، مکی و مدنی، اسباب نزول و ناسخ و منسوخ است

مقدمتان فی علوم القرآن در اصل مقدمه دو تفسیر به نامهای المبانی لنظم المعانی و المحرر الوجیز بوده که بااهتمام آرتور جفری در یک مجلد به چاپ رسیده است.بخش اول و دوم این کتاب را به ترتیب آقایان مجیدمعارف و عبدالوهاب شاهرودی ترجمه، نقد و تحقیق کرده اند . بخش اخیر این اثر که شامل فصل نهم و دهم مقدمه المبانی و تمام مقدمه المحرر الوجیز است، در این پایان نامه بررسی شده و اموری که انجام گرفته عبارتنداز: تصحیح اغلاط مطبعی، شرح اعلام، استخراج مآخذروایات و اشعار و استدراک مطالب در منابع دیگر.

مجموعه حاضر، شامل ترجمه، نقد و بررسی صد صفحه دوم از کتاب تفسیر مبهمات القرآن موسوم به: صله الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل به قلم: ابو عبدالله محمد بن علی البلسی(714782ه) است. این رساله بر آن است تا ضمن ترجمه کتاب یاد شده، تفسیر مبهماتش را براساس معیار های صحیح، و با توجه به منابع ومعتبر در نزد مکتب اهل بیت و مکتب خلفا، نقد و بررسی نماید. سایر موارد تحقیق در این رساله عبارت اند از: استخراج و استدراک مآخذ، استدراک مطالب توضیح الفظ و عبارات دشوار، شرح أعلام، نمایه سازی، فهرست اعلام، فهرست اماکن، فهرست آیات، و فهرست روایات، و در پایان نیز ترجمه چکیده به زبان عربی و انگلیسی آمده است.