جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫رساله حاضر تحقیق و تصحیح بخشی از یکی از شروح با ارزش کتاب شریف کافی، تألیف ثقة الإسلام محمّدبن یعقوب کلینی(329م)، به نام«الشافی فی شرح اصول الکافی»، تألیف ملّا خلیل قزوینی (1089م) است، که تا کنون به زیور طبع آراسته نشده واز دسترس علماء و اندیشمندان به دور مانده است. این بخش از کتاب کافی که به «کتاب العقل» موسوم است، مشتمل بر 34 حدیث ارزشمند در مورد اهمیت عقل و علوّ شأن عقلاء، و نقص جهل و بی ارزشی جاهلان می باشد. به این منظور ابتدا مقدّمه ای در معرّفی کتاب کافی و مؤلّف و شارح آن و نیز شیوه تحقیق ارائه می شود و سپس بخش مورد نظر از کتاب الشافی همراه با برخی حواشی تقدیم ارباب فضل و دانش می گردد. آنچه که در این تحقیق انجام شده به طور خلاصه به قرار زیر است: 1) مقابله متن کافی با نسخه ای که توسط آیة الله والدـ مدّظلّه ـ با بیش از 10 نسخه معتبر مقابله شده است. چنانچه بین نسخه اصل و نسخه یاد شده اختلافی وجود داشته باشد و تفاوت در معنا ایجاد کند، مورد اختلاف در پاورقی با عبارت «فی بعض النسخ» آورده شده است.

---

‫اين پژوهش به تبيين نقش بي بديل شيخ بهايي در خَلق آثار مهّم معماري در دوران حکومت صفويان و اوضاع معماري و هنر اسلامي در عصر مذکور و برخي ديگر از اَدوار تاريخ ايران اختصاص دارد. نوشتار حاضر در چهار فصل سامان يافته است. فصل اوّل کلّياتي از زندگي شيخ بهايي، شامل ولادت، استادان و شاگردان، وفات، مزار، اولاد و اَحفاد، اجازات علمي از عالمان مشهور معاصر خويش در فنون و علوم مختلف، تبحّر شيخ بهايي در هنر و فنّ معماري، تعريف معماري، ويژگي هاي معماري اسلامي و سَبک هاي معروف اين هنر در دوران صفويان را دربر مي‌گيرد. در فصل دوم نويسنده با اشاره به اصول و خصوصيات شهر سازي و معماري در دوران صفوّيه تزيينات معماري، مصالح ساختماني، مانندِ آجر، گچ، کاشي، حجّاري، آيينه کاري، شيشه هاي رنگي، مقرنس و سراميک و همچنين ويژگي هاي معماري مکتب اصفهان و مزايا و معايب آن را ارزيابي مي‌کند. وي در فصل سوم با اشاره به تأثيرپذيري شيخ بهايي از معماري اسلامي در دوران تيموريان، موارد تأثير پذيري معماري عصر صفوي از عصر تيموري و خصوصيات بناهاي شيخ بهايي در عصر خويش را بازگو کرده است. در فصل چهارم نگارنده به تأثيرگذاري شيخ بهايي بر معماري صفوي پرداخته و تأثيرگذاري ايشان بر معماري هند و ساير کشورها و همچنين بر دوره هاي بعد از صفويه، يعني: افشاريه، زنديه وقاجاريه را ترسيم کرده است. به همين منظور وي به مهم ترين آثار معماري اين شيخِ معمار، همچون: بنا و تعيين قبله مسجد شاه اصفهان، ديوار نجف اشرف و ساعت ظلّي، حمّام شيخ بهايي، تعمير رصدخانه مراغه، طرّاحي و ساخت شهر نجف آباد، طرح کاريز نجف آباد، اتمام بناي مسجد شيخ لطف الله، چهار باغ، حفر تونل کوهرنگ، کاخ چهل ستون و بُقعه بابا رکن الدّين اشاره کرده و نوآوري هاي معماري درعصر صفويه به لطف شيخ بهايي در مساجد، کاخ ها، کاروانسرا ها، مصالح ساختماني، طرّاحي شهري ورنگ هاي ساختماني را باز مي‌گويد.

---

---

---

---

---

‫آزادي سياسي و اجتماعي، از حقوق طبيعي انسان است که به‌موجب آن افراد مي‌توانند در سرنوشت خود دخالت نمايند و داراي حق حاکميت باشند. در منطق اسلام که خود، دين آزادي‌خواهي است، انسان موجودي مختار و آزاد معرفي شده است. اين رساله با روش توصيفي تحليلي، و با تأکيد بر انديشه سياسي و اجتماعي شهيد مطهري، به تبيين آزادي از ديدگاه اسلام پرداخته است. ماهيت آزادي در انديشه استاد مطهري هم مي‌تواند حق باشد، و هم تکليف؛ و کسي حق سلب آن را ندارد. اسلام بشر را براي تعيين سرنوشت سياسي خود آزاد گذاشته، و گروه‌هاي سياسي، در صورت عدم مغايرت با دين آزاد هستند، زيرا فقدان آزادي مردم، رشد اجتماعي آنان را سلب مي‌کند. آزادي بيان، قلم و تفکر در اسلام مورد تأييد قرار گرفته است، مگر اين‌که بر خلاف مصالح اسلام و جامعه اسلامي باشد. علي(ع) نه‌تنها دهان را نمي‌دوخت و حق انتقاد را سلب نمي‌کرد، بلکه دعوت به انتقاد هم مي‌کرد. آزادي سياسي اجتماعي در اسلام، داراي مباني هستي‌شناختي، انسان‌شناختي، معرفت‌شناختي و حقوقي و اخلاقي است؛ عقل، اراده و اختيار، فطرت، حق طبيعي الهي انسان از زندگي، مساوات و برابري ذاتي از جمله اين مباني است که بر اساس آن، مي‌توان آزادي سياسي و اجتماعي را استنتاج و توجيه کرد. آزادي سياسي اجتماعي از ديدگاه اسلام داراي حدودي است که برگرفته از مباني نظري است. عامل اصلي محدوديت آزادي انسان، مبدأ هستي‌بخش است که تنها مرجع تعيين حدود آزادي است. حق الهي، مطابقت آزادي‌ها با ضوابط عقلي و مصالح فردي، اجتماعي و حقوق ديگران، قوانين اجتماعي و موازين اخلاقي از مهم‌ترين محدوديت‌هاي آزادي سياسي و اجتماعي محسوب مي‌شود، که قلمرو فرد در برابر حکومت و دولت، جامعه، خود و ديگران را نيز بايد بدان افزود. آزادي و حق انتخاب‌شدن، حق رأي و تعيين سرنوشت، حق انتخاب حاکم، آزادي احزاب، تفکر، بيان و قلم از اين مصاديق به‌شمار مي‌رود.

‫در پاياننامه حاضر، ابتدا به پايهگذاران تفسير قرآن و روش تفسيرى اهل بيت و مفسران شيعه اشاره شده است و سپس تنوع تفاسير شيعى، مهمترين آن تفاسير تا عصر فيض كاشانى، تفاسير معروف در عصر فيض كاشانى، استادان و شاگردان او، و نظر علما درباره وى، مراتب علمى و تحولات فكرى، تأليفات و آثار علمى او در زمينههاى تفسير قرآن، حديث و اصول دين، و اعتقادات وى در زمينه فقه و اصول، فلسفه و شعر آورده شده است. در پايان تفسير صافى مورد بررسى قرار گرفته و ويژگيهاى اين تفسير و نقد آن مطرح شده است.