جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با هدف بیان دیدگاه های آیت الله علامه محمد حسین طباطبایی(ره)، آیت الله عبدالله جوادی آملی در باب حقیقت اسرار عبادات(نماز، حج) انجام شده است. غرض از تشریح حقیقت اسرار عبادت، توجه دادن انسان به موقوف خاص و ممتازی است که در عالم هستی دارد و آن، شناخت مبدا و آفریدگار جهان، به کمال مطلق است، و سپس حرکت و سیر روحی به سوی او، ریختن همه گونه آلودگی های مادی از نواحی وجود و تشدید جوهر نفس و منور شدن به نور حق است. لذت بردن از این احساس نیل به قرب جوار خدا که جمال مطلق و کمال بی صداست و این همان فضیلت عالی زهد و انقطاع از دنیا است که مولود نور عرفان و توجه کامل انسان به عالم بالاست اما در میان عبادات نماز خاصیت تنویر جان آدمی به نور ذکر و مناجات با خدا است و خداوند می فرماید. نماز برای من به پا دار نماز ستون دین است و با پذیرفته شدن آن سایر اعمال نیز پذیرفته خواهد شد و لذا اسرار آن ستون رازهای دین است و اگر اسرار نماز به دست آمد و مشاهده شد رازهای سایر اعمال نیز مورد دستیابی و مشاهده قرار خواهد گرفت. امتیاز عبادت حج در میان انواع عبادات این است که هم خاصیت تدبیر دارد هم مایه تزیین است هم رفع ظلمت حب مال از دل می کند و هم نورانیت ذکر و انس با خدا می آورد اما فضیله بزرگ حج در بین عبادات ، از اهم فرایض است قرآن کریم، کعبه را رمز هدایت برای جهانیان خواند هدی للمتقین در این مقاله با توجه به آثار و اقوال آیت الله علامه محمد حسین طباطبایی (ره) و آیت الله جوادی آملی در خصوص این دو فریضه بزرگ یعنی نماز و حج به بررسی اسرار باطنی آنها جهت تنویر خوانندگان پرداخته شده است.

دعا ارتباط انسان با خداست و مبتنی بر مبانی معرفت¬شناختی، هستی¬شناختی و تاثیر غیب در شهود است. تدقیق و تعمیق در مبانی فوق¬الذکر در تفاوت جایگاه دعا مؤثرند. سؤال مفهوم و جایگاه دعا در کتاب تلمود و دیدگاه جوادی آملی با تکیه بر تفسیر تسنیم چیست؟ روش¬کار توصیف اطلاعات کتابخانه¬ای و تحلیل آنهاست. فرضیه ما تفاوت بنیادین بین آندوست. دستاوردها در تلمود: دلیل دعا، شباهت معنوی انسان در خلقت به خداوند است. انگیزۀ داعی بیشتر «خواستن» و داعی در نامبردن صفات خدا محدودیت¬ دارد. شکل اوّلیه دعا تغییر کرده، دعا و نماز واجب عبادی شده است. بخش اعظم الفاظ دعا توسط حکمای سنهدرین در هیجده برکت تهیه شده و تعابیر دعا انسان¬گونه است. تسنیم: دلیل¬دعا فقر¬ذاتی حیّ¬متالّه است. انگیزۀ داعی بیشتر «خواندن» مطرح شده و در نامبردن صفات خداوند محدودیت ندارد. الفاظ دعا نقل سخن معصوم(ع) و معرفت داعی به مضامین آن یقینی و موجب ارتقا¬ معرفت¬اعتقادی، تربیتی، عبادی و تمایز جایگاه دعا گردیده است.

از جمله مهمترین آثار حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی کتاب گرانسنگ « منزلت عقل در هندسه معرفت دینی» است. آنچه در ادامه می خوانید گزارشی اجمالی از این کتاب ارزشمند است که در پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه معارج تهیه و تنظیم شده است:

نظریه علم دینی جوادی آملی، که به زعم وی راه‌حلی برای مسئله تعارض علم و دین است، با انتقادات جدی مواجه شده است. این مسئله که چرا این نظریه تا این حد نقد شده، موضوع اساسی این نوشته است. به نظر می‌رسد این نظریه به پیش‌فرض‌ها، مفاهیم و رویکردهایی متکی است که با پیش‌فرض‌ها، مفاهیم و رویکردهای اندیشه‌ورزان مسئله تعارض علم و دین متفاوت است و همین تفاوت در پیش‌فرض، مفاهیم و رویکرد، منشأ بروز سوء‌برداشت‌ها و مانعی در راه اقبال به این نظریه بوده است. در این مقاله با استناد به متون جوادی آملی به برخی از این پیش‌فرض‌ها، مفاهیم و رویکردها اشاره کرده‌ام. نگرش سنتی به ساختار علم، ارتباط یک‌طرفه علم و فلسفه، مفهوم فردی، یقینی و متفاوت از «علم» در کنار رویکرد و چشم‌انداز کلامی به مسئله علم و دین، نمونه‌هایی از این تفاوت‌ها است. اینها می‌توانند ریشه برخی از مخالفت‌ها با این نظریه را توضیح دهند و نشان می‌دهند که هر راه‌حلی برای مسئله علم و دین، باید به این تفاوت‌ها توجه کند.

پژوهندگان در این نگاشت بر این باورند که نزاع اصالت وجود یا ماهیت نه تنها لفظی نیست بلکه یک چالش متافیزیکی مهم میان اصالت وحدت با اصالت کثرت محسوب می‌شود که هریک از این دو اصل می تواند نتایج کلامی متفاوتی را در پی داشته باشد. پیرامون انتساب اصالت ماهیت به سهروردی در بین محققان معاصر سه دیدگاه مهم را می‌توان از هم تفکیک کرد: نخست، دیدگاهی که انتساب اصالت ماهیت به شیخ اشراق را نفی می‌کند و حتی وی را مبتکر اصالت وجود می‌داند. دوم، نظرگاهی که این انتساب را به صراحت نفی نمی‌کند اما براساس شواهدی از اصالت وجود در سخنان او، چنین می‌انگارد که روح حکمت اشراق اصالت وجودی است. سوم، دیدگاه آیت الله جوادی آملی و برخی محققان دیگر که نظام حکمت سهروردی را مبتنی بر اصالت ماهیت و کثرت و از این رو در مقابل نظام اصالت وجود صدرایی ، که مبتنی بر وحدت وجود است، می‌پندارد. نگارندگان در این پژوهش با روشی تحلیلی انتقادی، بر پایه مطالعه آثار سهروردی و سهروردی ‌پژوهان، می‌کوشند ضمن نقادی دیدگاه های سه گانه، وجوه برتری نظرگاه آیت الله جوادی آملی را تبیین نمایند و ادله خود بر رد دیدگاه‌های دیگر را به منصه ظهور رسانند.