جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معنا شناسی اسماء و صفات الهی همواره مورد توجه اندیشمندان در جوامع مختلف بشری و ادیان مختلف بوده است. یی از نظریات در بحث معنا شناسی اسماءو صفات الاهی، رویکرد الهیات سلبی است. مقاله حاضر به تبیین و بررسی دیدگاه یکی از مدافعان مشهور این رویکرد، حکیم الهی قاضی سعید قمی می پردازد.

الحمد لله رب العالمین و صلی الله علیه و اله الطاهرین. شناخت خداوند متعال با ارزش ترین آگاهی هاست، زیرا ارزش هر معرفت به مقدار ارزش موضوع آن است، و حضرت احدیت که جامع همه ی صفات جمال و جلال می باشد، با ارزش ترین موضوعات است. بنابراین معرفت او گران بهاترین آگاهی هاست. بنابراین اینجانب در این رساله که با عنوان خداگرایی و خداشناسی در آئینه نهج البلاغه است بر آن شده ام که به موضوع شناخت خداوند از دیدگاه و منظر خانه زاد خدا بپردازدم، و برای این منظور به کتب معتبر و شرح ها و ترجمه های نهج البلاغه و تفاسیر قرآن کریم رجوع کردم. در این رساله به اثبات وجود خدا، آفرینش حکیمانه ی خداوند، ذکر نعمت های بی شمار خدا، سجده ی عمومی موجودات و صفات خداوند مانند: علم، قدرت، اراده، رحمت و ... پرداخته شده است و خواننده با این مطالب آشنا می شود. هدف این نوشته نزدیک کردن خوانندگان با معارف نهج البلاغه، شناساندن صفات خدا و ایجاد انگیزه ی خداگرایی و خداشناسی در افراد می باشد. هر چه در توصیف خداوند بگوییم، به اندازه ی نمی است از یمی و نمی توان او را توصیف کرد و شناخت. اما با مختصری که راجع به شناخت خداوند گفته شد، می توان فهمید که خالق ما چه وجودی عظیم و نامتناهی دارد و احساس ما در مقابل وجود غیر قابل توصیفی مانند پروردگار عالمیان چیزی جز عجز و ناتوانی نیست، در عین حال مفتخر به بندگی این وجود ذیجود بی پایان هستیم، اگر چه به کنه عظمت خداوندی و صفات و اسماء او پی نبردیم و نخواهیم برد، اما لااقل این را درک می کنیم که تنها و تنها چنین خدایی شایسته ی پرستش همه ی ذرات و موجودات عالم هستی است. آن چه که از مطالعه ی این رساله عاید خواننده ی محترم می گردد، علاوه بر همه ی این ها، این است که صفات خداوندی مانند: قدرت او، علم او، رحمت بی انتها و حکمت بالغه اش و ... او را از تمامی خدایان متصور در ذهن کوتاه و کوچک بشر ممتاز می کند، نه تنها مجموع ای صفات، بلکه فقط مطالعه و شناختی یکی از آن ها کافی است تا فرد را به این معرفت برساند که لااله الا الله.

فهم زبان قرآن یکی از پیش نیازهای مهم در شناخت اسماء و صفات الهی است. زبان قرآن با خاستگاه زبان دین که در جهان جدید در فضای تفکر مسیحیت پدیده آمده یکسان نیست.زبان قرآن و سخنان معصومان(ع) در همه موارد زبان یک وجهی نیست تا تمام مقاصدش از مجرای معانی لغوی و ظاهری آیات بیان گردد.نگاه تک ساحتی به زبان قرآن منجر به تجسیم یا تشبیه و در نتیجه به اندام وارگی در خداوند می گردد.زبان قرآن زبان عرفی و عقلایی است و با توجه به ماهیت سیال بودنش مشتمل بر تمام وجوه بیانی است و به مقتضای مقام متفاوت شده و از همه ی سبک های بیانی برای انتقال معانی در ذهن مخاطب استفاده می کند.در تحلیل اسماء و صفات الهی اساسی ترین مبنا توجه به ارتباط الفاظ با معانی است بدون این که به خصوصیات و کیفیت مصادیق توجه گردد.در اسماء و صفات الهی تمایز مصداقی یا تفاوت مراتب آن موجب تفاوت معنای واژگانی نمی گردد معیار فهم در صفات خبری ظهور تصدیقی و جملی کلام است نه ظهور تصوری و افرادی.