جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر، به‌نقد و تفسیر زندگی، شخصیت و آثار «سهراب سپهری» پرداخته است. جستارهایی از نظراتِ قابل‌تأمل نویسنده، مرتبط با آرا و احوالِ سپهری، در 15 مفهوم و موضوع، طبقه‌بندی، معرفی، مرور و تبیین گردیده: نگریستن به پدیده‌های آفاقی از منظر انفسی، مواجهه با امر متعالی، ایمان ورزی، مواجهه با پدیده مرگ، غم سبز و غم سیاه، فلسفه لاجوردی و نگاهِ پیشامفهومی، رؤیای معنوی، عشق، تطورِ آرا و احوال سپهری، هیچستان، آشنایی‌زدایی و دیریابی، نقد سپهری، مقایسه سپهری با شریعتی، مقایسه با فروغ، تأثیر گرفتن از اندیشمندانِ معاصر. همچنین، آرای معرفت بخش نویسنده؛ در ارتباط با «عرفان مدرن»، در قالب و متناسب با 10 مفهوم و موضوع طبقه‌بندی، معرفی، مرور و تبیین گردیده است.

کتاب حاضر شامل مقالاتی درباره شعر و عرفان سهراب سپهری است که در سالیان اخیر نگاشته شده است. اگر بخواهیم از حدود و ثغور سلوک معنوی در جهان راززدایی شده کنونی ذیل سنت ایرانی- اسلامی سراغ بگیریم و مؤلفه‌های آن را برشمریم، نباید سپهری و میراث معنوی ماندگار او را نادیده انگاریم. سهراب به مثابه سالک مدرنی که دغدغه‌های ژرف معنوی دارد، با بر آفتاب افکندن تأملات خویش درباره مقولاتی نظیر مرگ، عشق، باد، باران، امر متعالی، غم، فلسفه لاجوردی، تنهایی، رویا و ... منظومه‌ای را سامان بخشیده است.

مفهوم «جهان تصویر» یکی از آموزه های محوری دربارة یقین است. برخی از شارحان ویتگنشتاین بر این باورند که بخش دوم کاوشهای فلسفی و در باب یقین، ناظر به دورة دیگری از ادوار فلسفی ویتگنشتاین است. دوره ای که نام ویتگنشتاین سوم بر آن نهاده اند. نگاه وی به مباحث فلسفی در باب یقین، برخلاف رسالة منطقی فلسفی و کاوشهای فلسفی، با لذات معرفتشناختی است تا دلالتشناختی. کتاب حاضر حاوی مقالاتی دربارة در فلسفة ویتگنشتاین است. چهار مقالة نخست مربوط به یقین ویتگنشتاین متاخر، و سایر مقالات واکاوی آموزه های دوران نخست فلسفی ویتگنشتاین است. عنوانهای اصلی مطالب کتاب بدینقرار است: «جهان تصویر» در منظومة ویتگنشتاین؛ ویتگنشتاین متاخر و واقعگرایی اخلاقی؛ شباهت خانوادگی و ابهام دلالتشناختی آن؛ درمان، ورزیدن و هنجارمندی؛ قوانین طبیعت، علیت و استقراء در تراکتاتوس؛ کانت، تراکتاتوس ویتگنشتاین و سوژة متافیزکی؛ اعتبار و حقیقت در اخلاق: افتراق و اشتراک اخلاق طباطبایی و ویتگشنتاین متقدم؛ ویتگنشتاین: فیلسوف خودمانی؛ دیدار با ویتگنشتاین در سرزمین پدری.

کتاب حاضر مشتمل بر تاملات فلسفی نگارنده در دو حوزة دین و اخلاق، طی سالیان اخیر است وی در نخستین مقالة کتاب تحت عنوان «کانت، ویتگنشتاین متقدم و نقد اخلاق تجربی» به بحث از اخلاق در فلسفة کانت و ویتگنشتاین می‌پردازد و ربط و نسبت میان این دو را می‌کاود. مدعای اصلی مقاله این است که اگرچه هم کانت و هم ویتگنشتاین متقدم به نقد اخلاق تجربی و مشخصا نتیجه‌گرایی همت گمارده‌اند و هر دو، جهان پیرامون را عاری از ارزش‌های اخلاقی می‌دانند، اما مبدا عزیمت کانت معرفت‌شناسانه است، در حالی که ورود ویتگنشتاین به بحث دلالت‌شناسانه است. نیز اخلاق کانتی اخلاقی شناخت‌گراست، حال آن که اخلاق ویتگنشتاین غیر شناخت‌گراست. عنوان مقالات دیگر عبارت است از: «اتانازی داوطلبانة غیرفعال» از منظر اخلاق راس، مبانی اخلاق دموکراسی، اندر باب اخلاق و سیاست، عرفان و روشنفکری دینی، نومینالیسم وجودشناختی و فلسفة تحلیلی، پوپر و سنت فلسفة تحلیلی و....

بنا بر یک تقسیم‌بندی، فلسفة اخلاق مشتمل بر سه شاخة فرااخلاق، اخلاق هنجاری و اخلاق کاربردی است. فرااخلاق که می‌توان آن را انتزاعی‌ترین شاخة فلسفة اخلاق به حساب آورد، خود شامل سه حوزة دلالت‌شناسی، وجودشناسی و معرفت‌شناسی اخلاقی است. سوالاتی نظیر این که فضای مفاهیم اخلاقی، مانند خوبی، بدی و... چیست، در دلالت‌شناسی اخلاق مورد بحث قرار می‌گیرد و پرسش از این که آیا ما اساسا معرفت اخلاقی داریم یا نصیب ما در این وادی جز شکایت اخلاقی نیست، در حوزة معرفت‌شناسی اخلاقی مطرح می‌شود. یکی از پرسش‌های مهمی که در فرااخلاق به بحث گذاشته می‌شود، عبارت است از این که آیا ما اصول اخلاقی چندی داریم یا خیر؟ در این باره فیلسوفان متعددی در مکاتب مختلف دربارة اخلاق و حوزه‌های مختلف آن نظراتی مطرح کرده‌اند. برای مثال ژان پل‌ سارتر، در سنت فلسفة قاره‌ای با مطرح کردن اخلاق موقعیتی در صدد پاسخگویی به پرسش مزبور برآمد. بنابر رای او آنچه که در وادی اخلاق برای رسیدن به داوری اخلاقی موجه محوریت دارد و نقش مهمی ایفا می‌کند، موقعیت وجودی کنشگر اخلاقی است. از طرف دیگر ایمانوئل لویناس، تصمیم‌پذیری در وادی اخلاق را کم‌اهمیت می‌انگارد و بر یکتایی و منحصر به فرد بودن تصمیمات اخلاقی تاکید می‌کند. نگارنده در کتاب حاضر، پیشینة بحث دربارة خاص‌گرایی و عام‌گرایی را در سنت اخلاقی تحلیلی بررسی کرده است. کتاب از دو فصل با عنوان «الگوپذیری رفتار دلایل اخلاقی» و «اخلاق وظایف در نظر اول: نمونه‌ای از عام‌گرایی اخلاقی معقول» تشکیل می‌شود.