جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در شش فصل تنظیم و تدوین یافته است. فصل اول، کلیات: بیان مسئله، پیشینه ی تحقیق، انگیزه و هدف، تعریف واژه ها، فرضیه، مشکلات و محدودیت های تحقیق، روش تحقیق، سازماندهی تحقیق؛ فصل دوم، مرزبندی خودی و غیرخودی: خودی و غیرخودی از نگاه صاحب نظران، مرزبندی خودی و غیرخودی در قرآن، شواهدی بر خودی و غیرخودی؛ فصل سوم، مصادیق خودی و غیرخودی در قرآن: مصادیق خودی در قرآن، مصادیق غیرخودی در قرآن، اهل کتاب، منافقان، هواداران کفار و اهل کتاب؛ فصل چهارم، خصوصیات خودی ها در قرآن: نداشتن رابطه ی دوستانه با غیرخودی ها، دوستی و فروتنی با خودی ها، ولایت پذیری، تعهّد و وفای به عهد، حفظ امانت و دوری از خیانت، قانونمندی و رعایت حدود، حفظ احترام خودی ها، مسئولیت پذیری و ادای تکلیف، ترویج ارزش ها و نهی از ضدارزش ها؛ فصل پنجم، خصوصیات غیرخودیها: دوستی با طاغوت، غیرخودی ها و حق گریزی، تکبر و خودپسندی در برابر خودی ها، فساد و فتنه انگیزی، تحریف آیین خودی ها، انحراف افکار خودی ها با شعار اصلاح طلبی، فرصت طلبی غیرخودی ها از رخدادهای اجتماعی خودی ها، خشمگینی از پیشرفت خودی ها و خوشحالی از شکست آنان؛ فصل ششم، واکنش در برابر غیرخودی ها: جدال احسن با غیرخودی ها، پرهیز از پشتیبانی از غیرخودی ها، عزت نطلبیدن از غیرخودی ها، عدم خودباختگی در برابر زرق و برق های غیرخودی ها، عدم اطاعت از غیرخودی ها، خودداری از دوستی و ولایت پذیری غیرخودی ها، صلح و رابطه با غیرخودی ها، خشونت و سختگیری با غیرخودی ها، طرد و انزوای غیرخودی های منافق، عدالت ورزی نسبت به غیرخودی ها

از دیرباز تلقی علمای سنی و شیعه از روایاتی که در زمینه مصحف امام علی (ع) رسیده، این بوده است که ترتیب آن برخلاف ترتیب مصحف رایج، موافق نزول بوده است؛ اما در این اواخر برخی در روایاتی که بر موافق نزول بودن مصحف امام علی (ع) دلالت دارد، ایراد وارد کردند و ترتیب آن را همسان ترتیب مصحف رایج معرفی نمودند و نه ویژگی که برای آن یاد کرده اند، این است که در حواشی آن تفسیر و شان نزول قرآن آمده بود. در این مقاله با بررسی آن روایات و ایراداتی که بر آنها وارد کرده اند، نشان داده می شود که این ایرادات وارد نیست و آن روایات مستندات ارزشمندی برای موافق نزول بودن مصحف امام علی (ع) تلقی می شود.

در این مقاله میزان اعتبار رساله ذهبیه از نظر مجلسی بر اساس آنچه که در شرح و توضیح عبارات رساله آمده است، گزارش شده است. مجلسی نسبت به اعتبار این رساله تردید داشته و این تردید را با قدری تامل در بیان ایشان می توان دریافت. از این رو در این نوشتار تردیدهای ایشان برجسته شده و به اجمال درباره برخی از آنها سخن به میان آمده است. مجلسی اگرچه در ابتدا از شهرت این رساله در نزد علما سخن می گوید و در پایان رساله، این متن را از امام رضا می داند، ولی در لابه لای شرح و بیان خود به مخالفت محتوای رساله با اخبار رسیده در این باب و گفته های مشهور اطبا و شباهت های فراوان عبارات آن با عبارات اطبا و استناد و به کارگیری اصطلاحات آنها در بیان مطالب، اشاره می نماید. تردید در صحت رساله ذهبیه از دیگر تردیدهای آشکاری است که مجلسی درباره آن سخن گفته و در این مقاله برجسته گردیده است.

چکیدهموضوع تحقیق حاضر تفسیر فراتاریخی قرآن کریم است که با تأکید بر دیدگاه های علامه طباطبایی و آیت الله معرفت به انجام رسیده است. مسئله تحقیق این است که آیا می توان از قرآن تفسیری فراتاریخی به دست داد؟ فرضیه تحقیق آن است که در قرآن پاره ای از گزاره های حقیقی وجود دارد که به طور ذاتی عمومیت دارند و در عصر نزول ناظر به مصادیق آن عصر بودند و در اعصار دیگر قابل انطباق بر مصادیق دیگر می توانند باشند. نیز پاره ای از گزاره های قرآن خارجی اند و فقط ناظر به مصادیقی اند که در عصر نزول وجود داشتند؛ اما از چنین گزاره ها نیز می توان با الغای خصوصیت به گزاره های عام دست یافت که شامل مصادیق اعصار دیگر هم باشد. برخی از مهم ترین مبانی این تحقیق، جهان شمولی هدایت قرآن و برخورداری قرآن از بطون و همراهی قرآن با مقتضیات تمام اعصار بر اساس نظریه های نسخ های مشروط و تمهیدی آیت الله معرفت، و نیز عقلانیت حاکم بر آموزه های قرآنی است. در این تحقیق بیست نمونه از آیات قرآن که یا حاوی گزاره های حقیقی و بالذات عام اند و یا شامل گزاره های تاریخی اند ولی با الغای خصوصیت قابلیت تعمیم دارند، بررسی شده اند. آیه نفی حرج از جمله آیات بالذات عام و آیه سئوال از اهل ذکر از زمره آیاتی به شمار می آید که با الغای خصوصیت قابلیت تعمیم دارند.کلیدواژه ها: تفسیر فراتاریخی، گزاره های حقیقی، گزاره های تاریخی، جهان شمولی قرآن، تعمیم پذیری قرآن، بطون قرآن

پیوست در منابع دیجیتالی

یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن که از دو دهه اخیر مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است، اعجاز علمی قرآن است. مفسران و صاحب‌نظران در مورد اعجاز علمی دیدگاه‌های متفاوتی اتخاذ کرده‌اند. برخی آن‌را به طور کامل پذیرفته‌اند و عده‌ای نیز مخالف اعجاز علمی در قرآن‌اند و صحت آن‌را انکار کرده‌اند. در این پایان‌نامه دیدگاه‌های طرفداران اعجاز علمی در خصوص پنج مورد از مهم ترین آیاتی که درباره آن‌ها ادعای اعجاز علمی شده، بررسی و نقد شده است. این پنج مورد عبارت اند از: حرکت‌های خورشید و جاذبه عمومی موجودات در حوزه کیهان شناسی، و همچنین نقش بادها در لقاح و زوجیت عام در حوزه زیست‌شناسی و تحریم شرابخواری در حوزه پزشکی . در بررسی هر مورد ابتدا آیات مورد استناد موافقانبیان و سپس با ذکرتاریخچه مختصری از آن به بیان دیدگاه‌های موافقان پرداخته شده است و در ادامه اگر نظر مخالفی در موارد ادعایی باشد بیان گردیده و در پایان نقد آن آمده است.در بررسی‌های صورت گرفته مشخص شده‌است که قرآن مجید کتاب علمی نیست؛ بلکه کتاب هدایت و بیان‌کننده‌ احکام و معارفی است که انسان را در رسیدن به کمال و سعادت کمک می‌کند. وجود آیاتی در قرآن که برای مخاطب نا‌مفهوم باشد با ویژگی فصاحت و بلاغت قرآن درتعارض است و همچنین خلاف حکیم بودن خداوند می‌باشد. البته طرفداران اعجاز علمی قرآن ادعا کرده اند، آیاتی از قرآن به حقایقی علمی اشاره دارد که عرب عصر نزول قادر به درک آن‌ها نبوده و بشر معاصر آن‌ها را کشف کرده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در آن‌ها تطبیق ناروایدستاوردهای علمی بر قرآن صورت گرفته‌است.

قرآنیان شیعه نام جریانی است که با تکیه‌بر وحدت امت اسلامی و شعار بازگشت به قرآن، در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری، تحت تأثیر اندیشه‌های اصلاحی سید جمال‌الدین اسدآبادی و شیخ هادی نجم‌آبادی، توسط یکی از شاگردان ایشان به نام سید اسدالله خرقانی شکل گرفت و به‌وسیله‏ی چهره‌های دیگری همچون: شریعت سنگلجی، یوسف شعار، برقعی، قلمداران و حسینی طباطبایی ادامه یافت. این گروه که قرآن را در بخش اعتقادات کافی و بی‌نیاز از سنت می‌دانند، با کم‌رنگ کردن نقش سنت، برخی از اعتقادات شیعه ازجمله: امامت، شفاعت، توسل، زیارت و ... را به‌نقد کشیده اند. در این پژوهش دیدگاه‌های قرآنی و حدیثی ایشان موردنقد و بررسی قرار گرفته است.

موضوع این پژوهش معناشناسی تاریخی توصیفی واژه امامت است. همانطور که در عنوان پژوهش ذکر شده است، به معنا شناسی تاریخی و توصیفی واژه امامت می پردازیم، جنبه نو آوری پژوهش، روش آن است چرا که در این باب کارهای فراوانی انجام شده است ولی نه با این روش. دراین پژوهش به موضوعات ذیل پرداخته می شود: تطورات معنایی امامت ( معنای اولیه واژه و تغییرات معنایی آن در سه دوره قبل از قرآنی و قرآنی و پس از قرآنی)، وجوه معنایی متفاوتی که از این واژه در قرآن آمده است، مترادف ها و هم جوار های واژه امام در قرآن و بیان معانی آن ها، بررسی بیشتر آیه «و إذ ابتلی ...» در تفاسیر و روایات.از رهگذر این پژوهش مشخص شد معنای امام از ابتدا تا به حال کاهش معنایی پیدا کرده است. چرا که امام در جاهلیت و قرآن به معانی بشری و غیر بشری آمده و رفته رفته استعمال غیر بشری آن از بین رفته است، در قرآن امام به دو وجه معنایی امام کفر و امام هدایت آمده است.منظور از «اماما» در آیه « و إذ ابتلی...» امامت حضرت ابراهیم بر مکیان است.

موضوع تحقیق معناشناسی تاریخی و توصیفی «جنّت» و و دیگر واژگانی است که در این حوزه معناشناختی قرار می گیرند. در معناشناسی تاریخی روشن می شود که «عَدْن» و «فِردَوس» واژگانی دخیل هستند. «عَدْن» در میان اعراب پیش از نزول قرآن به معنای بهشت حضرت آدم و حوّا و فِردَوس علاوه بر این معنا به معنای بهشت موعود نیز کاربرد داشته است و چنین کاربردهایی برگرفته از یهودیان و مسیحیان عصر نزول بوده است. «جَنَّت» واژه ای اصیل است و در میان اعراب پیش از نزول قرآن به معنای باغ دنیوی و بهشت اخروی کاربرد داشته است. شواهد تاریخی حاکی از آن است که منشأ اصلی و اولیه باغ و باغ سازی، اندیشه ها و باورهای دینی آدمیان در مورد بهشت آرمانی بوده است. همچنین بررسی ها نشان می دهد که علارغم اختلافات جزئی بین دین‌های زرتشت، یهود، مسیح و اسلام در توصیف بهشت، منشأ و خاستگاه اصلی آن ها واحد است. آنچه که خداوند در توصیف بهشت به کار برده است، گوشه ای از نعمت های نامحدود بهشت است که برای مخاطبان اولیه قرآن قابل درک بوده است. در معناشناسی توصیفی با استناد به قرائنی از خودِ آیات قرآن، دو مسأله ی مهم و محوری بدست می آید. یکی اینکه: از آیات قرآن اصل وجودِ بهشت های چندگانه، استنباط می شود. مسأله دیگر اینکه: نمی توان اصل وجود نعمت های بهشتی را انکار کرد و آن ها را از باب تشبیه و تقریب به ذهن دانست؛ آنچه که آیات قرآن بر آن دلالت دارد، وجود تفاوت ماهوی بین نعمت های دنیوی و اخروی است که واقعیت خارجی و تأویل آن ها در قیامت آشکار می شود.