جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «از شاهد قدسي تا شاهد بازاري»، مجموعه مقاله هايي از آقاي سعيد حجاريان است كه از سال 72 تا 79 به نگارش در آمده است. برخي از اين مقاله ها با نام مستعار جهانگير صالح پور در نشريه كيان به چاپ رسيده بود. در سال 1380 اين مقاله ها كه داراي محور مشترك سكولاريزاسيون بود، به كوشش آقاي ابراهيم سلطاني از هيأت تحريريه نشريه كيان و آخرين سردبير اين نشريه، به همراه مقدمه اي از آقاي حجاريان به چاپ رسيد. مضمون و محتواي كتاب هنوز اساس، پايه و مايه نظريه پردازي هاي سياسي آقاي حجاريان است و مي توان اين را در سخنراني هاي ايشان ديد. بنابراين، موضوع و مضمون كتاب، پايان نيافته است و هنوز اين انديشه جريان دارد. مجموعه حاضر به اين صورت سامان يافته است: اشاره اي مختصر به موضوع هاي كلي مقاله ها و كتاب + بررسي و نقد + گزيده اي از متن كتاب نام اين مجموعه را «از دين دنيوي تا آستان قدرت» نهاديم؛ زيرا طرحي كه آقاي حجاريان در اين كتاب عرضه مي دارد، از دولتي كردن دين آغاز مي شود و به دنيوي شدن دين و سپس دنيوي شدن حوزه عمومي و واگذاري حوزه عمومي به قرارداد مي انجامد. در نهايت نيز با توجه به ناتواني هاي مكتب قرار داد، به قدرت ختم مي گردد و اين همه در زمينه اي تاريخي گرايانه معنا مي يابد. ازاين رو، نام گذاري اين مجموعه بر اساس فرآيند طراحي آقاي حجاريان است كه دين دنيوي و آستان قدرت، دو نقطه تعيين كننده آن به شمار مي روند. بنابراين، عنوان حاضر، سبك و سياق نظري داشته و به انگيخته نظر دارد. شايسته است از همه عزيزاني كه در تهيه اين نوشتار ياري رسانده اند سپاسگزاري شود. به ويژه از آقايان عليرضا اميني، هادي صادقي، محمد امجد، محمدحسين دشتي و امير ميلاني به پاس همكاري ها و حمايت هايشان قدرداني مي كنيم. نگارنده از ديدگاه ها و پيشنهادها و رهنمودهاي آقايان محمد ساجدي، سيدعلي عماد و داود مهدوي زادگان نيز بهره مند شده است. براي نخستين بار، آقاي مهدوي زادگان بر تهافت هاي دروني «از شاهد قدسي تا شاهد بازاري» انگشت نهاد و براي نمونه تهافت بنيادين دو مقاله «عرفي شدن فقه شيعي» و «امام خميني رحمه الله فقيه دوران گذار» را نشان داد. آقاي عماد بر نادرستي تفاوت گذاري هاي ادعايي ميان فقه و قانون تاكيد كرد و تفكيك دو حوزه عمومي و خصوصي در گذشته تاريخي را خاطر نشان ساخت. آقاي ساجدي نيز نقد را به تمركز بر متن و تعريف آن از مفاهيمي چون سكولاريزاسيون فرا خواند كه به دريافت تعارض در تعاريف و مفاهيم در متن ياد شده انجاميد. در پايان، ياد و خاطره انديشمند متعهد و پر تلاش، مرحوم عباس يزداني را گرامي مي داريم كه همواره بر توانايي هاي فقه شيعه در پاسخگويي به نيازهاي زمان تاكيد داشت و در رابطه با متن و نقد آن، بارها پژوهشگر را راهنمايي كرد.

جنگ جهانی دوم درآستانه آغاز بود که الیزابت آنسکوم، فیلیپا فوت، مری میجلی و آیریس مرداک پا به آکسفورد گذاشتند. در آن دوران، از آنجایی که مردان به جبهه فراخوانده می‌شدند، فرصتی پدید آمد تا زنان بیشتری به دانشگاه راه یابند، اساتید نیز توانستند به دانشجویان دختر خود توجه بیشتری داشته باشند. اگرچه دختران بسیاری در آن دوران پا به آکسفورد گذاشتند، اما برای چهار نفر، سرنوشت متفاوتی رقم خورد. کتاب پیش رو ماجرای این چهار دانشجوی آکسفورد را شرح می‌دهد.

کتاب وحشت از خدا؛ عطار،‌ ایوب و شورش متافیزیکی ترجمه انگلیسی اثر نوید کرمانی با عنوان آلمانی Schrecken Gottes Der است که در سال ۲۰۰۵ در انتشارات ورلاگ سی.اچ.بک اوج در شهر مونیخ آلمان منتشر شد. نوید کرمانی نویسنده کتاب، پژوهشگر اسلام و نویسنده صاحب نام ایرانی مقیم آلمان است. او در ۱۹۶۷ در زیگن آلمان متولد شد ودر رشته فلسفه، شرق شناسی و تئاتر در کلن و بن در آلمان و قاهره در مصر تحصیل کرد. تز دکتری او در انگلستان با عنوان خدا زیباست: تجربه زیبایی شناختی قرآن به انگلیسی منتشر شد. او پست دکترای خود را از دانشگاه بن گرفت و هم اکنون عضو آکادمی علوم هامبورگ در رشته زبان و شعر است. کرمانی مقالات و نوشته های زیادی با موضوع ادیان و عرفان به زبان آلمانی دارد و برای کارهای ادبی و علمی‌اش جوایزی دریافت کرده است که آخرین بار برنده جایزه صلح در ۱۸ ژوئن ۲۰۱۵ در فرانکفورت از طرف انجمن نشر و کتاب آلمان شد. هیات امنای انجمن نشر و کتاب آلمان کرمانی را صدایی مهم در جامعه امروز آلمان توصیف کردند و دلیل انتخاب او را این دانستند که آثارش به زندگی صلح آمیز انسان‌ها از نژادها و مذاهب مختلف کمک می‌کند. کتاب وحشت از خدا در رده کتابهای الهیات رادیکال در دسته کتابهای الهیات اعتراض می گنجد و به شهرت زیادی رسیده است و به چندین زبان ترجمه شده است.

کلینی از نام‌آورترین شخصیت‌های عصر خود بود چرا که به دلیل محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های اجتماعی آخرین نایبان خاص امام زمان (عج)، مسوولیت فرهنگی و علمی تشیع بر دوش او قرار داشت. مهم‌ترین و مشهورترین اثر او کتاب «الکافی» است. این کتاب را مهم‌ترین تألیف شیعی دانسته‌اند. از دیگر آثارش به «کتاب الرجال»، «کتاب الرد علی القرامطة»، «رسائل الائمة»، «تعبیر الرؤیا» و مجموعه شعری در فضایل و مناقب اهل بیت (ع) اشاره کرده‌اند. به مناسبت روز بزرگداشت او، ضمن ارائه گزیده تصحیح، ترجمه و شرح آثار کلینی، فهرستی به ترتیب تاریخ نیز از کتاب‌های نگارش یافته توسط زندگینامه‌نویسانی که به بررسی زندگی و آثارش در ایران پرداخته‌اند، معرفی شده است. منبع بهره‌گیری از این اطلاعات سایت کتابخانه ملی ایران و منابعی دیگر بوده است.

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.

«فهرستگان نسخه‌هاي خطي ايران» با نام تلخيصي «فنخا»، فهرست مشتركي است شامل تمامي اطلاعاتي كه در باره نسخه‌هاي خطي ايران، از آغاز فهرست‌نگاري در ايران از سال 1305 ش / 1344ق / 1926م تا نيمه اول سال 1390 ش/ 1431 ق / 2011 م، در قالب فهرست‌ها يا ضمن مجموعه‌ها، مجلات يا تك‌نگاري‌ها منتشر شده است يا اطلاعاتي از آنها به هر نحو به دست ما رسيده است. اين مجموعه فقط مشتمل بر اطلاعات نسخه‌هاي خطي يا عكسي است كه در ايران موجود است و شامل نسخه‌هاي خطي ديگر كشورها يا نسخه‌هايي كه احتمالاً از ايران خارج شده، نمي‌شود. اين اطلاعات از ميان بيش از 500 جلد فهرست مفصل يا مختصر بيرون كشيده شده و با ساماندهي جديد و تنظيمي فني براي تسهيل در دستيابي به اطلاعات آنها تدوين گرديده است. در اين مجموعه، بيش از 325000 عنوان نسخه در ذيل حدود 100000 عنوان كتاب (اثر) معرفي شده است. گرچه هنوز تعداد بسياري از نسخه‌هاي خطي موجود ايران در گمنامي به سر مي‌برد و فهرست يا اطلاعاتي از آنها منتشر نشده است، ولي همين مقدار اطلاعات نشريافته نشان مي‌دهد كه ايران در صدر كشورهايي است كه به معرفي نسخه‌هاي خطي پرداخته‌اند. «فنخا» حاصل تلاش گسترده و افتخارآفرين بيش از يك‌صد نفر از فهرست‌نگاران ايران در طول حدود 90 سال است كه در مجموعه‌اي سامان‌يافته عرضه شده است. اطلاعات در «فنخا» به‌گونه‌اي انتخاب و كنار هم چيده شده كه اولا مستند و داراي مآخذ مشخص باشد، ثانياً، به‌گونه‌اي باشد كه امكان ارزيابي و داوري را براي مراجعه‌كننده فراهم كند، ثالثاً، اطلاعات ريز و درشتي كه فهرست‌نگاران فراهم‌آورده‌اند و مي‌تواند به‌گونه‌اي مورد استفاده برخي پژوهشگران قرار گيرد، ناديده گرفته نشود، رابعاً، در جاسازي اطلاعات، يكدستي و همگوني رعايت شود. اگر اين قواعد، در مورد برخي از اطلاعات «فنخا» رعايت‌نشده بدان دليل است كه يا اطلاعات كاملي وجود نداشته و گزارش‌ها ناقص بوده است يا اين كه اطلاعات مشابه آن در اين مجموعه اندك بوده است. جمع‌آوري، آماده‌سازي و سامان‌دهي اين اطلاعات بيش از يك دهه به طول انجاميد كه با همكاري پژوهشگران مؤسسه فرهنگي ــ پژوهشي الجواد در 45 جلد منتشر گرديده است. شاكله اطلاعات فنخا اطلاعات ارائه شده در فنخا در دو دسته اطلاعات كتاب‌شناسي و اطلاعات نسخه‌شناسي ارائه مي‌شوند. الف ــ اطلاعات كتاب‌شناسي 1. نام مستند كتاب همراه با صورت‌هاي ديگر ثبت نام كتاب در منابع 2. موضوع و زبان اثر 3. آوانگاري نام كتاب براي دانستن تلفظ صحيح آن 4. نام مستند مؤلف همراه با تاريخ تولد و وفات وي 5. آوانگاري نام مؤلف براي دانستن تلفظ صحيح آن 6. اطلاعات مربوط به آثار پيشيني كه اثر مورد نظر گونه‌اي رابطه با آنها دارد، مثلاً‌ شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آنهاست 7. نام افرادي كه به‌گونه‌اي در شكل‌گيري اثر دخيل بوده‌اند، مثلاً اثر به دستور آنها نگاشته شده يا به آنها اهداء شده است 8. تاريخ و محل تأليف اثر 9. توصيفي مختصر از محتواي اثر، تعداد فصول و ابواب آن و عناوين آنها، ويژگي‌هاي خاص اثر و … 10. آغاز و انجام اثر 11. اطلاعات مربوط به چاپ اثر 12. برخي از منابع و مصادري كه حاوي اطلاعاتي در خصوص اثر يا مؤلف آن هستند 13. اطلاعات آثاري كه پس از اثر مورد نظر تأليف شده‌اند و گونه‌اي نسبت با آن دارند، مثلاً شرح، ترجمه يا رديه‌اي بر آن هستند. پس از اطلاعات كتاب‌شناسي اثر، معرفي نسخه‌هاي موجود از اثر در ايران آغاز مي‌شود. ب- اطلاعات نسخه‌شناسي 1. شهر و كتابخانه‌اي كه نسخه در آن نگهداري مي‌شود، همراه با شماره بازيابي نسخه در آن كتابخانه 2. آغاز و انجام نسخه 3. اطلاعات مربوط به مباحث مندرج در نسخه و اين‌كه نسخه مورد نظر چه مقدار از كل كتاب را شامل است و گزارش افتادگي‌هاي احتمالي در نسخه 4. نوع خط نسخه 5. نام كاتب نسخه همراه با تاريخ و محل كتابت نسخه، همچنين نام كسي كه نسخه به دستور او يا براي او كتابت شده است 6. اطلاعات مربوط به شكل ظاهري نسخه و تزيينات مندرج در آن 7. گزارش نوشته‌هايي كه علاوه بر متن اثر در نسخه درج شده‌اند و نشان‌گر تاريخچه‌اي هستند كه نسخه از سر گذرانده است از جمله مصحح بودن، حاشيه داشتن، نام كساني كه نسخه را در تملك خود داشته‌اند، مهرهايي كه بر نسخه ديده مي شود، اطلاعات مربوط به وقف يا اهداء نسخه و نظاير آن. 8. اطلاعات مربوط به نوع كاغذ و جلد، تعداد صفحات نسخه و قطع آن 9. منبعي كه اطلاعات مربوط به نسخه از آن ذكر شده است لازم به ذكر است كه منبع اصلي مورد استفاده در فنخا در كتاب‌شناسي و نسخه‌شناسي آثار، اطلاعاتي است كه فهرست‌نگاران به هنگام توصيف نسخه‌ها از آنها ارائه داده‌اند، لذا بسته به اين‌كه يك فهرست‌نگار در سبك كاري شخصي خود به ارائه چه ميزان از اطلاعات در خصوص نسخه‌ها اكتفا كرده باشد، اطلاعاتي كه از نسخه در فنخا ارائه شده است متفاوت است. نمايه‌ها اين مجموعه عظيم داراي 11 نمايه است تا حداكثر استفاده از اطلاعات فنخا را براي نيازهاي متنوع پژوهشگران تسهيل ‌كند. اين نمايه‌ها 11 مجلد انتهایی این اثر را تشکیل می دهد. این نمايه‌هاي عبارتند از: نمايه مؤلفان، نمايه موضوعي، نمايه كاتبان، نمايه زبانها، نمايه واقفان، نمايه تأثيرگذاران در تأليف، نمايه محل‌هاي تاليف، نمايه محل‌هاي كتابت، نمايه نسخه‌هاي به خط مؤلف، نمايه اعلام (فقط اعلامي كه در ضمن توصيف‌ها آمده و در نمايه‌هاي ديگر به آنها پرداخته نشده)، نمايه اماكن.