جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله حقیقت هم در قلمرو عقل نظری و هم در حوزه عقل عملی قابل طرح است. و تلاش‌هایی که برای نادیده گرفتن آن شده نه قانع کننده بوده است و نه مفید. دستیابی انسان به شناخت حقیقت فرایند پیچیده‌ای دارد ـ که همان طور که کانت تصریح کرده است ـ در آن علاوه بر داده‌های حسی، به مفاهیم ـ مثل علیت ـ هم نیاز است. و مفاهیم برآمده از کوشش فردی انسان‌ها نیست بلکه دستاوردی فرهنگی و حاصل کار جمعی انسان‌هاست. پس تلاش‌های ما برای رسیدن به معرفت به دیگر انسان‌ها و به تعبیر دیگر به یک نوع ذهنیت مشترک و بینابینی وابسته است. این یعنی نقش مهم «گفتار» در کسب معرفت ما از جهان؛ به تعبیر دیگر معرفت از طربق یک فرایند گفت‌وگویی به دست می‌آید. طبعا این فرایند شرایط و استلزامات و قوانینی دارد که در منطق گفت و گو مطرح می‌شود. مجموعه این قوانین شکل دهنده یک اخلاق معرفتی است که یک نظام صوری مرجع برای حل تعارض‌ها و نزاع‌هاست. این نظام نه تنها در حوزه کسب معرفت قابل اعمال است بلکه می‌توان آن را به حوزه عمل فردی و جمعی انسانی تعمیم داد و برای حل معضلات بشری از آن استفاده کرد. این گونه است که بشر برای پرهیز از خشونت و جنگ به گفت‌وگو به عنوان فرایندی امیدبخش برای حل و فصل معضلات بشری رهنمون می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 65 تا 84

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مقارنه گرایی در بستر فکری معاصر [مقاله انگلیسی]

نویسنده:

Douglas Kutach & Özgür Koca (داگلاس کوتاچ و اوزگر کوکا)

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

انگلیسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علیت , مقارنه‌گرایی , اکازیونالیزم

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ابن خلدون و مقارنه گرایی [مقاله انگلیسی]

نویسنده:

Edward Moad

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

انگلیسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علیت , مقارنه‌گرایی , اکازیونالیزم , Casuality علیت (فولادوند)

چکیده :

ترجمه ماشینی: گفته می شود که ابن خلدون (1332-1406) اولین دانشمندی است که تاریخ و جامعه را هدف مستقیم یک علم نظام مند قرار داد. این مقاله به بررسی نقش گاه گرایی در اندیشه او می پردازد. این سؤال جالب است زیرا یک اعتراض همیشگی به گاه گرایی این بوده است که هر گونه نظم طبیعی واقعی را انکار می کند و بنابراین امکان هرگونه علم طبیعی سیستماتیک را منتفی می کند. اگر ابن خلدون گاه گرا بود، به این معنی بود که یکی از نخستین پیشگامان در تلاش برای به کارگیری روش علمی نظام مند در مطالعه تاریخ و جامعه، این کار را بر اساس درک گاه به گاه از طبیعت و نظم طبیعی انجام داد. سپس این سؤال که آیا و چگونه روش شناسی علمی او با گاه گرایی سازگاری دارد، هم به دلایل تاریخی و هم به دلایل نظری، به ویژه برای خداباورانی که گاه گرایی را به عنوان چارچوبی بالقوه برای درک منسجم از جهان طبیعی (از جمله در این مورد) بررسی می کنند، مورد توجه است. ابعاد انسانی و اجتماعی آن) هم به عنوان مظهر مشیت و خلاقیت الهی و هم به عنوان موضوع علم تجربی نظام مند.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

السببية بين المتكلمين والفلاسفة الإسلاميين المعاصرين : دراسة تحليلية نقدية

نویسنده:

خميس، أكرم جمعة محمود؛ أحمد، عزمي طه السيد (مشرف)

نوع منبع :

رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

علیت , اصل علّیت

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

سهام و دیار و ابن هنبال: خلق شخصیت‌های خیالی در برگردانی از جستاری کلامی (مروری انتقادی بر ترجمه‌ای عیبناک از مقالۀ «ساختار علّیت مخلوق» نوشتۀ ریچارد فرانک)

نویسنده:

حمید عطائی نظری

نوع منبع :

مقاله , نقد و بررسی کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقاید اشاعره , علیت , علیت مخلوق

چکیده :

کتاب «ساختار علّیت مخلوق بر اساس دیدگاه ابوالحسن اشعری» برگردانی است فارسی از مقاله‌ای به قلم ریچارد ام. فرانک، یکی از برجسته‌ترین محقّقان غربی در حوزۀ کلام اسلامی، که به بررسی دیدگاه ابوالحسن اشعری در کتاب اللُّمَع در خصوص نقش و نحوۀ علّیّت انسان در صدور افعالش می‌پردازد. در نوشتار پیش‌رو، نخست آثار مهمّ فرانک در زمینۀ کلام اشعری و معتزلی به‌اختصار معرّفی شده است و به اهمّیّت پژوهش‌های وی در این عرصه اشارت رفته و سپس ترجمۀ فارسی به طبع رسیده از مقالۀ مزبور در معرض نقد و سنجش قرار گرفته است. این جستار انتقادی نشان می‌دهد که ترجمۀ یادشده، گذشته از آشفتگی‌های ظاهریِ ناظر به نحوۀ چاپ کتاب، با اشکالات و نقائص چندگانه و چندگونۀ چشمگیری همراه است که از آن جمله است: خطاهای فاحش در خوانش و نگارش اسامی و عبارات، ترجمه‌های نادرست، گزینش معادل‌های مغلوط یا مرجوح‌، اغلاط املایی و حروف‌نگاشتی قابل‌توجّه، حذف و سقط‌های پر شمارِ خُرد و کلان، و سهوها و سهل‌انگاری‌ها در استفاده از نشانه‌های ویرایشی و نگارشی.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 279 تا 296

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

متن تهذيب المنطق و الكلام

نویسنده:

مسعود بن عمر سعدالدين تفتازانی؛ محقق: عبدالقادر معروف كردی سنندجی

نوع منبع :

کتاب , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF معرفی کتاب فهرست

وضعیت نشر :

مصر: مطبعة السعادة بجوار محافظة مصر,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

کلام اهل سنت , اصطلاحنامه منطق , 13. علم کلام , کلام اشاعره‌ , کتب کلام اهل سنت , کتب کلام اشاعره , منطق قدیم , تهذیب المنطق: تفتازانی , تهذیب الکلام: تفتازانی

کلیدواژه‌های فرعی :

استقراء , 01. خداشناسی (کلام) , افعال الهی , ذات الهی , صفات الهی , قدم , امامت , تنزیه الهی , تصورات , علیت , تعین , حجت , تناقض , قیاس , تصدیقات , تنزیهات ,

چکیده :

«تهذیب المنطق و الکلام»، رساله‌ ای در منطق و کلام تألیف سعدالدین مسعود بن عمر تفتازانی، متکلم و منطقی و فقیه و ادیب سده هشتم به زبان عربی می‌ باشد. تهذیب المنطق و الکلام تقریباً یک دوره کامل و مختصر در منطق و کلام، و درسنامه‌ ای است که نثر آن حاکی از توان ادبی و چیره دستی تفتازانی در بیان آموزشی مطالب است. تفتازانی در آراستن مباحث این اثر و ساده و خلاصه نوشتن آن کوشیده است. وی در مقدمه تهذیب المنطق می گوید که این رساله را برای آموزش و آگاهی و راهنمایی جویندگان علم، بویژه پسر خود، نگاشته و آن را از حشو و زوائد و تکرار مهذب کرده است. تهذیب المنطق و کلام، شامل دو قسمت است: یکی منطق، مشهور به تهذیب المنطق و دیگری کلام، مشهور به تهذیب الکلام که از هر یک از آن دو به طور مستقل استفاده شده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وحدة المطلقة عند ابن سبعين

نویسنده:

محمد یاسر شرف

نوع منبع :

کتاب , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

عراق: دارالرشید,

زبان :

عربی

کلیدواژه‌های اصلی :

وحدت وجود , ابن سبعین

کلیدواژه‌های فرعی :

فلسفه اسلامی , علیت , برهان علة العلل , کلام ذاتی , نظام علی و معلولی , اصطلاحنامه فقه , اصطلاحنامه اخلاق اسلامی , رذایل اخلاقی , 6- فرق تصوف (اعم، (فرق اسلامی)) , فلسفه اخلاق (عام) , وحدت مطلق ,

چکیده :

کتاب «وحدة المطلقة عند ابن سبعين» نوشته محمد یاسر شرف است. ابن سبعین فیلسوف متصوف اندلسی (613-669 هـ.ق) است و دلیل شهرت او پاسخ دادن به سوالات فلسفی فردریک دوم، فرمانروای نورمان سیسیل (صقلیه) است که بعدها امپراتور مقدس روم شد. وی به «وحدت وجود» بسیار اعتقاد داشت. این کتاب نیز درباره همین موضوع است. ابن سعبین قائل به وحدت اطلاقی وجود بود لذا بر این اساس فقه و علم کلام را تفسیر می‌ کرد. ابن سبعین بر این باور است که هویت موجودات متعدد با ماهیت های مختلف واحد است و آن هویت واحد را وجود م طلق الله می داند. در این کتاب آمده است که ابن سبعین مانند بسیاری از فلاسفه اسلامی، عقل را نخستین موجود در عالم ابداع می شناسد و می گوید عقل در همه اشیا مادون خود به انحا مختلف حضور دارد. همچنین طبق نظریه فیض ابن سبعین، مبدأ متعال را به احد و واحد نامگذاری شده و وی آن احد و واحد را علت العلل موجودات می داند. وی عمل فیض الهی را، در بیانی پیچیده با دو اصطلاح قصد اول و قصد دوم توضیح می دهد: در قصد اول از علت العلل، بر همه اشیاء افاضه فیض می شود و در این مرحله میان خالق و مخلوق یا علت و معلول هیچ انفصالی نیست و قصد اول قصد حقیقی و علت سرمدی است. اما منظور از قصد دوم، رابطه علی بین ممکنات است یعنی آنچه از مخلوقات صادر می گردد. کتاب فوق ابتدا به زندگی و حیات ابن سبعین پرداخته است و آثار و آراء وی را برشمرده و بررسی کرده است. در ادامه ابن سبعین را به عنوان یک فقیه، یک متکلم و یک صوفی هر کدام جداگانه تحلیل کرده و در انتها نیز فلسفه وحدت وجودی مطلق را از نظر وی بیان نموده است. این کتاب در سه باب نگارش یافته است: باب اول- ابن سبعین و عصره؛ شامل: من حرکه الحیاه، مولفات و آراء. باب دوم- الاطر الفکریه؛ شامل: الفقیه، المتکلم، الصوفی. باب سوم- فلسفه الوحده المطلقه؛ شامل: الاساس التکوینیه، نظریه المعرفه، العلم الاصغر، العلم الاکبر، میتافیزیقا الاخلاق.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی معنا و مفهوم قاعده‌ی «الواحد» از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا

نویسنده:

قاسم کاکایی، زهرا هوشمندی

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ملاصدرا , صادر نخستین , قاعده «الواحد» , ابن ‌سینا , آفرینش نخستین , عقل اول , پیدایش کثرت

کلیدواژه‌های فرعی :

وحدت و کثرت , قاعده امکان اشرف , وجود منبسط , امتناع صدور کثرت از وحدت , براهین قاعده الواحد , فیض منبسط , نظام فیض , قاعده بسیط الحقیقه , علیت , وحدت وجود , امر بسیط , مبانی قاعده الواحد , ربط کثیر به واحد ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , شیخ طوسی‏: ابوجعفر محمد بن حسن , خواجه نصیرالدین طوسی , ملا عبدالرزاق لاهیجی , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

در پژوهش حاضر، قاعده‌ی «الواحد لا یصدر عنه الاّ الواحد» با روشی تطبیقی-تحلیلی بین دو فیلسوف گران‌قدر جهان اسلام، شیخ الرئیس ابوعلی‌سینا و صدرالمتألهین ملاصدرا، مورد بررسی قرارگرفته است. در آغاز، سعی شده تبیینی صحیح از معنای قاعده و ساختار آن و بداهت مفهوم وحدت و کثرت، منشأ ظهور قاعده و معتقدین و منکرین آن و دلایل اثبات قاعده و فروع قاعده ارائه شده، این نکته روشن گردد که جایگاه بحث از آن در فلسفه‌ی اولی و ذیل مباحث مربوط به مفارقات و علت و معلول است. توضیح این‌که قاعده‌ی الواحد یکی از قواعد کلی و ثمربخش فلسفه‌ی اسلامی است که نقشی اساسی در تفسیر مسأله‌ی پیدایش منظم موجودات از هم‌دیگر، به‌ویژه پیدایش نخستین معلول بر عهده دارد. فیلسوفان اسلامی با تحلیل و اثبات این قاعده، آفرینش نخستین معلول به‌واسطه‌ی واجب تعالی را اصلی‌ترین مصداق این قاعده معرفی می‌کنند و معتقدند که بر اساس این قاعده، از واجب الوجود بسیط، تنها یک معلول به نحو بی‌واسطه صادر می‌شود. موضوع دیگری که در این مقاله از آن بحث میشود این است که این عالمِ (ماسوی الله) به ظاهر متکثر چگونه از ذات باری‌تعالی، که واحد من جمیع‌الجهات است، صادر یا ناشی شده است؟!

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 133 تا 150

مشخصات اثر

ثبت نظر