جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتقاد به وجود و ظهور امام مهدی (عج) همچون سایر اجزای اعتقادات دینی آثار تربیتی معینیبه دنبال دارد. ضرورت اعتقاد به مهدویت بر اساس متون روایتی ما، برای افراد مجموعه ای دانشی فراهم می نماید؛ اما هنگامی که این مجموعه دانشی به همراه خود تحولات هیجانی، عاطفی و عملی معینی را ایجاد می کند که ضمن آن افراد می کوشند خود را برای یاوری امام مهدی (عج) آماده سازند،چهره تربیتی مهدویت آشکار می گردد. هدف پژوهش حاضر تبیین اثرات تربیتی مهدویت، در ابعاد مختلف زندگی است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با بررسی منابع و گردآوری داده ها، به نقش انتظار در ادیان مختلف و بالاخص اسلام پرداخته شده و تاثیرات روانشناختی، جامعه شناسی و تربیتی انتظار در عرصههای مختلف زندگی مورد بررسی قرار گرفته است. ویژگی های نسل منتظر تشریح شده است. امید به آینده، آمادگی برای ظهور، مقاومت در برابر فساد محیط، کاهش ناهنجارهای اجتماعی، صبر و شکیبایی، تصحیح رابطه انسان با خداوند خویش و جامعهاز جمله آثار تربیتی انتظار می باشد. بر این اساس پیشنهاد می شود رشد فرهنگ مهدویت به عنوان اهداف تعلیم و تربیت، رسمی و غیر رسمی در برنامه ریزی لحاظ شود.

این پژوهش راجع به نقش مهم و ویژه زن در خانواده به عنوان مادری و همسری است که به مقایسه این نقش مهمدر مکتب اسلام و متفکران فمنیسم می پردازد. نقش مادری و همسری در جامعه امروز ما کمرنگ شده و تحت تاثیر شعارهای فریبنده مدافعان حقوقزن به عنوان فمنیسم قرار گرفته است، که ضرورت وجود چنین پژوهش هایی بیش از پیش احساس می شود. پژوهش حاصل نظریه های متفکران جهان اسلام و نظریه های فمنیستی در مورد جایگاه زن را مورد بررسی قرار می دهدو با یکدیگر مقایسه خواهد کرد و تلاش می کند با استفاده از نظرات اسلامی و فمنیسم به سوالاتمطرح شده، پاسخی کامل دهد. جنبش فمنیسم در طول 200 سال عمری که از آن گذشته، دارای فراز و فرودهای بسیاری بوده است و در طول زمان با مکاتب مهم زمان خویش همچون لیبرالیسم، کمونیسم، سوسیالیسم و.... گره خورده است و نظراتی که راجع به زن و نقش آن در این مکتب آمده، تحت تاثیر یکی از این مکاتب بوده است. اما در مکتب اسلام در طول 1400 سال گذشته تاکنون، در قرآن کریم، سیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه مهصومین، جایگاه زن و نقش مادری و همسری به صورت روشن بیان و لحاظ شده است و از حقوق زنان در همه جایگاه به طور کامل دفاع شده است، روش تحقیق به صورت اسنادی و کتابخانه ای بوده است و از کتابها و مقالات فیش برداری کامل شده، در آخر یافته های پژوهش است که به مقایسه این دوتفکر پرداخته است و به نکات منفی و ثبت آنها به طور کامل پرداخته شده است.

در علوم جامعه شناسی و جغرافیای انسانی، سخن از ملاک های شهری و روستایی، بسیار رفته است؛ هر دانشمند و کارشناسی از زاویه ای بر آن نگریسته و متناسب با داده های خود تعریفی ارائه کرده است. در آن تعاریف، توسعه فیزیکی، میزان جمعیت، وجود نهادهای مدنی و اقتصادی و صنعتی از مهمترین شاخص های تمیز دهنده شهر از روستایند؛ اما قرآن، جدای از این ملاک ها، ملاک فرهنگ دینی و اجتماعی را مطرح می نماید که بسیار آموزنده و حائز اهمیت است. این مقاله در راستای کاوشی در مهندسی فرهنگی کلام الهی، نگاهی دارد به شهر و روستا و شهری و روستایی از منظر قرآن

این مقاله با استفاده از الگوی «روش شناسی بنیادین» درصدد است مبانی و جهت گیری های فلسفی دخیل در نظریه های جامعه شناسی دین را بررسی کند. جامعه شناسان با تکیه بر اصول و مبادی نظری خاص، به تحلیل دین پرداخته و به جهت گیری هایی همچون نگاه ماده انگارانه به دین، محوریت انسان و منافع دنیوی او، استفاده از معرفت حسی و روش تجربی در تحلیل دین و درنهایت، بازکاوی منشأ دین و توجیه کارکردی آن ملتزم شده اند. جهت گیری های مزبور، تعارض جامعه شناسی و دین، تقلیل گرایی، تساهل و تسامح روش شناختی و نیز تقویت سکولاریزم و پلورالیزم مذهبی و اجتماعی و درپی آن، گردن نهادن به جنبش های مذهبی متکثر و متضاد را موجب شده است. این درحالی است که اگر جامعه شناسان در طرح نظریه های خود، به مبانی دیگری ملتزم می شدند بسیاری از پیامدهای معرفتی، اجتماعی و فرهنگی فرصت بروز نمی یافت و وضع مذهب در جامعة نوین به گونه ای دیگر رقم می خورد.

بررسی اخلاق از بعد جامعه شناختی هدف این تحقیق است . فرضیه محوری این بررسی مدعی است عام‌گرایی به معنی گرایش به معیارهای عینی، غیرشخصی و کلی نقش قابل توجهی در پایبندی به ارزشهای اخلاقی دارد. برای سنجش این فرضیه تعداد 201 نفر پاسخگو از سه منطقه شهر تهران به روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده‌های بدست آمده از این بررسی با استفاده از روشهای آماری همبستگی دو متغییری، همبستگی جزئی، رگرسیون چند متغییری، تحلیل مسیر و تحلیل عاملی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد متغییرهای عام‌گرایی، تعهد عام، اعتماد عام و کنش عقلانی همبستگی بالا و قابل توجهی با اخلاق دارند. تحلیل عاملی داده‌ها نشان می‌دهد نظام شخصیتی از دو بعد عاطفی و عقلانی تشکیل شده است . این نتیجه ادعای جامعه‌شناسانی چون دورکیم را که معتقدند انسان دارای دو بعد فردیت و بی‌حرمت (انسان اقتصادی) و اجتماعی و با حرمت (انسان جامعه شناختی) است ، تایید می‌کند.

امنیت یکی از مقولات برجسته نظریه‌پردازی معاصر ذیل عنوان «قدرت و امنیت نرم» مطرح است. این رساله با پرسش اصلی «آموزه‌های امیرالمومنین (ع) چه چشم‌انداز توصیفی و تحلیلی از امنیت دارد؟» با روش تحلیل محتوا، به نظریه امنیت جامع‌‌نگر می‌پردازد تا نظریه‌های گوناگون درباره ابعاد، مولفه‌ها و شاخصه‌های امنیت را، متناظر با فرآیند پیشرفت، تفکیک و بازتحلیل نماید. مبتنی بر این تناظر، نظر به دو بعد فردی و اجتماعی فرآیند تغییر و پیشرفت می‌توان دریافت که آموزه‌های علوی در دو سطح امنیت فردی و اجتماعی با محوریت انسان‌شناختی آن به مسئله توجه نموده است. این رساله نشان داده است که امنیت مبتنی بر آموزه‌های علوی دارای سه سطح امنیت هستی-شناخت، امنیت فردی(امنیت روان‌شناخت ‌ـ‌ انسان‌شناخت) و امنیت جامعه‌شناخت می‌باشد. بر همین اساس مباحث این رساله در چهار فصل به سامان آمده است: فصل اول مفهوم‌شناسی؛ فصل دوم امنیت هستی‌شناخت؛ فصل سوم امنیت انسان‌شناخت ـ روان‌شناخت؛ فصل چهارم امنیت جامعه-شناختی

دین یکی از قدیمی ترین و مهم ترین نهادهای اجتماعی است و تمامی جوامع در طول تاریخ دارای دین بوده‌اند. با صنعتی شدن جوامع، ظهور اندیشه‌های غیردینی، دین و باورهای دینی تنها قلمرو خاصی را در کنار مفاهیم دنیوی تشکیل دادند.گرایش به خدا، ذاتی ذهن انسان و مکمل طبیعت بشری است. شاید همه چیز تحلیل رود ولی اعتقاد به خدا که اصل همه‌ی ادیان جهان است بر جای خواهد ماند. این گرایش اصیل یعنی خداجویی در هر نحله و مذهبی به شکل های گوناگون تجلی یافته است. همان طور که کُنت می‌گوید جامعه به یک اعتقاد مذهبی مشترک نیاز دارد: دین همان اصل وحدت بخش است و زمینه‌ی مشترکی را فراهم می‌سازد که اگر نبود، اختلاف‌های فردی جامعه را از هم می‌گسیختند. دین به انسان‌ها اجازه می‌دهد تا برتمایلات خودخواهانه‌شان فایق آیند و به خاطر عشق به همنوعشان فراتر از این خودخواهی عمل کنند. دین همان شیرازه‌ی نیرومندی است که افراد جامعه را با یک کیش و نظام عقیدتی مشترک به همدیگر پیوند می‌دهد و نیز سنگ بنای سامان اجتماعیاست و برای مشروعساختنزمان های حکومت اجتناب ناپذیر است. هیچ قدرتی دنیوی نیست که بدون پشتیبانی یک قدرت معنوی دوام آورد؛ هر حکومتی برای تقدیس و تنظیم رابطه‌ی فرماندهی و فرمانبری، لاجرم به یک دین نیاز دارد (کوزر، 1382: 34). دین در چشم انداز جامعه شناسی به عنوان یکی از پنج نهاد عمده‌ی جامعه محسوب می‌شود که نقش تعیین کننده‌ای در حیات جمعی بشر برعهده دارد. بدیهی است در هر جامعه‌ای که از جمعیت جوانی برخوردار باشد به دلیل انرژی، تحرک و هیجان خاص جوانی، تغییر و تحول در ساختار فکری این قشر در سطح جامعه نسبت به سایر اقشار چشمگیرتر می باشد... گرایش انسان به موضوعات مختلف، خواه پدیده‌های اجتماعی و خواه امر غیراجتماعی، تحت تاثیر علل و عوامل گوناگون قرار دارد. آن چه مسلم است این است که انسان براساس فراگرد جامعه پذیری و تعامل اجتماعی، رفتارهای گوناگون را می آموزد و با الگوهای رفتاری ـ گروه‌ها، تشکل‌ها و ... آشنا می‌شود و ارزش‌ها و هنجارهای جامعه را می‌شناسد.در این تحقیق سعی شده است با دیدی جامع نگر و با استفاده از چارچوب نظری، عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را که باعث تغییر در دینداری می‌شود، بررسی و مورد مطالعه قرارگیرند. نتایج توصیفی داده‌ها مبین آن است که میزان دینداری در بین جوانان در حد متوسطیقراردارد.در تبیین علت دینداری افراد، نتایج تحلیل این تحیق نشان می دهد: عوامل فرهنگی و سواد بیشترین تاثیر را بر میزان دینداری افراد داردشغل پدر دومین متغیری است که بر دینداری افراد تاثیر مثبت دارد. در مورد پاسخ گویان پسر و دختر میزان دینداری در دختران بیشتر از پسران می باشد. همچنین با افزایش سن پاسخ گویان، میزان دینداری آنان کمتر می شود. * لازم به ذکر است که با توجه به دامنه‌ی کم متغیر سن، این نتیجهتنها در مورد همین دامنه (سنین جوانی) قابل تعمیم می‌باشد و ممکن است در سنین بالا نتایج دیگری داشته باشد. مهمترین نتیجه‌ای که از تحلیل مسیر متغیرهای موثر بر دینداری حاصل شد این است که: درآمد افراد بیشترین تاثیر را در کاهش دینداری افراد داشته درآمد ماهانه و منزلت شغلی پدر به صورت غیرمستقیم بر میزان دینداری افراد تاثیر دارند. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که در این تحقیق، عوامل اجتماعی (سن ـ جنسیت ـ داشتن پدر و مادر مذهبی و ...) عوامل اقتصادی (درآمد ماهانه‌ی خانواده ـ رتبه منزلت شغلی پدر) عوامل فرهنگی (تماشایماهواره ـ گوش دادن به رادیوهای بیگانه) به طور مستقیم و غیرمستقیم با میزان دینداری افراد رابطه‌ی معنی دار دارد.

امروزه نظام های تربیتی جوامع اسلامی با چالش های فراوانی مواجهند که از میان این چالش ها می توان به رواج آموزه های پست مدرنیستی نظیر نفی منابع مقتدر معرفتی، نفی الگوگرایی، در تعلیم و تربیت، نسبیت گرایی، هنجار شکنی، عدم احساس مسئولیت اجتماعی، دین گریزی و ... اشاره نمود، که هر یک چالش هایی را پیش روی نظام های تربیت جوامعبه وجود می آورند. به خصوص دلالت هایی که پست مدرنیسم در حوزه تربیت اجتماعی با خود به همراه دارد.این تحقیق به تبیین مبانی انسان شناسی و جامعه شناسی و تربیت اجتماعی پست مدرنیسم پرداخته .همچنین به تبیین و نقد چالش های پست مدرنیستی در جامعه و دلالت های خاص آن در تربیت اجتماعی می پردازد،و در نهایت به نقد دیدگاه های پست مدرن در تربیت اجتماعی با استناد به آراء علامه طباطبایی می پردازد.روش تحقیق،تحلیلی-توصیفی میباشد.از جمله دستاوردهای این پژوهش میتوان به تبیین مضامین تربیت اجتماعی پست مدرن اشاره نمود که عبارتند از:فقدان بنیان های ثابت و جهانی،مبتنی بودن بر گفتمان،کثرت گرایی،ضد اقتدارگرایی،اهمیت تفاوتها،توجه به غیریت واهمیت انتقاد در تربیت اجتماعی پست مدرن.همچنین از نتایج این تحقیق میتوان به نقد و بررسی تربیت اجتماعی پست مدرن با تأکید بر آراء علامه اشاره کرد،که از جمله آنها می توان گفت که تعقل و فطرت و امور معنوی که در تربیت اجتماعی علامه از جایگاه ویژه ای بر خوردار است،در پست مدرنیسم انکار شده است.در پست مدرنیسم ضد اقتدار گرایی و الگو گرایی مشاهده می شود در صورتیکه در آراء علامه الگوهای دینی و مذهبی و منابع مقتدر قرآن و سنت جایگاه خاصی دارد.دیگر اینکه ارزشها و اخلاق در پست مدرن نسبی هستندو از نظر علامه مطلق و نسبی همچنین پست مدرن تأکید بر هویت فردی دارد،ولی در آراء علامه ما شاهد تقدم جمع بر فرد هستیم.

این پایان‌نامه در چهار بخش اصلی و یک نتیجه‌گیری، تنظیم شده است ، کلی‌ترین و اساسی‌ترین اصول درباره هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی در چهاربخش مورد توجه قرارگرفته است که خود در تجزیه و تحلیلهای علوم جنایی ماهوی تاثیر بسزائی دارد و آنگاه در بخش پنجم مهمترین اصول کلی در مبانی فلسفی حقوق جزا ارائه شده است . درباره ساختار این پایان‌نامه باید گفت که از آن جائی که موضوع حقوق جزا، انسان زنده است ، از این رو، برای آشنائی با مفهوم "انسان" و "زنده‌بودن" بحث از هستی‌شناسی و روان‌شناسی فلسفی لازم است . از سوی دیگر، حقوق جزا، علم و یکی از علوم اجتماعی است ، از این دید در گام نخست باید به بررسی ذهن و شناخت پرداخت و آنگاه خود علم و علم اجتماعی و نیز فلسفه را مورد توجه قرارداد و سرانجام، هم باید "انسان" را از دید انسان بودن، یعنی انسان‌شناسی و هم از دید زندگی با همنوعان خود، یعنی جامعه‌شناسی بررسی کرد. نتیجه همه این مباحث ، یک رشته اصول کلی عقلی خواهد بود که در بخش پنجم به عنوان مکتب نوین از دیدگاه اسلام در مبانی فلسفی حقوق جزا می‌توان ارائه داد.

تحقیق حاضر به دنبال استنباط روشی برای شناخت مسائل اجتماعی در میان معارف اجتماعی مطرح در نهج‌البلاغه می باشد . در بررسی مبادی و اصول بنیادین نهج البلاغه چنین استنباط می شود که ، اداره جهان به صورت تک قطبی با محوریت و اصالت خداوند سبحان است . این عالم یک کلیت یکپارچه است و بین جماد و گیاه و حیوان و انسان یک رابطه ارگانیک وجود دارد .و در واقعیک نگاه سلسله مراتبی به عالم وجود دارد یعنی عرصه های شناختی ، ارزشی ، اخلاقی ، احساسی و رفتاری از یکدیگرجدانیستند. در نهج البلاغه پدیده‌های جهان حائز سیر عمودی و ارتباط با مبدأ و معاد هستند. در واقع سخن از مبداء فاعلى و مبداء غایى سیر و تحول موجودات است. انسان در اندیشه نهج البلاغه موجودی استدو بعدی دارای هویت واحد و ثابت . بعد غیر مادیوجود انسان حکایت از شدت اتصال و ارتباط انسان با خداوند سبحان دارد. و این شرافت انسان را به مقامى مى‌رساندکه مسجود فرشتگان و خلیفه خدای سبحان می شود.از آنجایی کههستی شناسی در هر اندیشه ایی بر معرفت شناسی آن انعکاس دارد بر مبنای هستی شناسی توحیدی ، معرفت شناسی پدید می آیدکه ملهم از الهیات توحیدی می باشد . در نتیجه ابزار و شیوه معرفتی در نهج البلاغه نیز متأثر از این رویکرد است. نهج البلاغه از منابع معرفتی تغذیه می کند که در طول یکدیگر قرار دارند و به گونه ای در تعامل با یکدیگر واقع می شوند که ره آوردهای علمی آنها هرگز در تقابل با یکدیگر قرار نمی گیرند. در اندیشه حضرت علی ? نه تنها به یکی از شیوه های معرفتی اصالت داده نمی شود بلکه به نوعی ، هماهنگی و پیوندبین معرفت حسی و معرفت عقلی و معرفت شهودی و وحیانی برقرار است. از این منابع هماهنگ می توان برای فهم بهتر روابط و ساختارهای اجتماعی استفاده نمود.در ثانیاین هماهنگی و پیوند فرصت ظهور و بروز رویکردهای متنوع معرفتی رادر این اندیشه اجتماعی فراهم می‌کند. این اندیشه علاوه بر رویکرد توصیفی قابلیت رویکرد تبیینی را نیز دارد و نه تنها به سطح خرد می پردازد بلکه سطح‌کلان را هم لحاظ می کند.همچنین ظرفیت بروز رویکردهای دیگر از جمله رویکردهای کارکردی وتضاد ،‌ رویکرد انتقادی را هم دارد .