جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از جمله شیوه های تحلیل در جامعه شناسی به قرار زیر می باشد : تحلیل کارکردی ، تحلیل ساختاری ، تحلیل سیستمی ، تحلیل شبکه ای ، تحلیل فرایندی و تحلیل شی گرا .تغییر فلسفه هستی شناسی باعث گردید تا تغییر دیدگاهی بر روی تحلیل های معاصرین به وجود آید .تغییر در فلسفه معرفت شناسی باعث شد تا تغییر فرایندی دانش جامعه شناسی ایجاد شود و همچنین خود فرایند دانش ، رخداد و فرایندهایی را درکل ایجاد می نماید که می تواند باعث آشفتگی و یا تغییر در پویایی و تغییر کل گردد .

هیچ جامعه بشری وجود ندارد که نیاز به نگاه داری و تثبیت کردن دوباره احساسات و اندیشه های جمعی یی را که سازنده وحدت و شخصیت وی هستند در مراحل منظمی از زمان در خود احساس نکند. . پیداست که این گونه بازسازی اخلاقی جز به مددگردهمایی ها،بر پایی مجامع عمومی و کنگره هایی که افراد در آنها ،با نزدیک شدن هر چه بیشتر به یکدیگر ، احساسات مشترک خویش را به صورت مشترک دوباره تأیید و تثبیت میکنند میسر نیست . مناسک عزاداری عاشوراازجمله این گردهمایی هاست که ازدیر باز در تمامی جوامع شیعی برپا می شده است. در واقع اجرای مناسک عزاداری عاشورا ،به منظور حفظ و نگهداری یک سری از مفاهیم و ارزشهای دینی واخلاقی و انتقال آن به نسل های آینده ، به صورت منظم در طی قرون متمادی ،صورت گرفته است. البته برای اجرای این مناسک هیچ الگوی واحدی وجود ندارد و بیشترین ارجاعات این عزاداریها مربوط به امامان شیعه است که سفارش به اقامه عزا برای امام حسین (ع) نموده اند و دستور و احادیث خاصی در باب صورت و شکل و عناصر مادی عزادارای وجود ندارد، لذا هریک از جوامع شیعی بر حسب سنتهای فرهنگی خویش و ابزارهای موجود، الگوهای عزاداری را شکل داده اند .از اینروبه واسطه نبودن الگویی واحد ، همواره زمینه اعمال سلیقه در چگونگی بر پایی این مناسک فراهم بوده است و همچنین تشخیصالگوی مطلوب عزاداری و معیارهای آن به عنوان یک چالش ،همیشه در جامعه شیعی مطرح بودهاست و از اینرو موضوع مهمی برای پژوهش . آنچه که در ادامه می آید پژوهشی جامعه شناختی در ارتباط با این موضوع است تحت عنوان:" بررسی پیرامون تحول نقش واعظ ومداح در اجرای مناسک عاشورا" که پژوهشی کیفی است ودر آن با استفاده ازمطالعه موردی ،به بررسی نقش وعاظ ومداحان در اجرای مناسک عزاداری عاشورا دردزفول پرداخته شده است ، در این راستا ودر آغاز کار مطالعه کلی در مورد تمامی هیئت های عزاداری فعال در میدان تحقیق صورت پذیرفت ،که در نتیجه آن وبا استفاده از دو شاخص 1- زمان برگزاری مراسمو2-تنوع کارکردوبا توجه به شرایط اجتماعی وفرهنگی شهرستان دزفول وپایداری ساختهای سنتی خاص آن و باالتبع پذیرفتن تغییرو تحولات متفاوت از شهرهای بزرگ مثل تهران دو نوع هیئت عزاداری ؛ سنتی(90 تا) و فرهنگی(10 تا) تشخیص داده شد وبرای انتخاب حجم نمونه از هر تیپ ، سه هیئت به عنوان نمونه انتخاب شد وبا استفاده از تکنیکهایی مانند؛ مصاحبه عمیق و مشاهده مشارکتی وهمچنین بررسی تصاویر و عکسهای آرشیوی این گونه هیئت ها ،ویژگیهای مختلف آنهابا توجه به نقش واعظ و مداح مورد تدقیق قرار گرفت .داده های به دست آمده ازمیدان تحقیق همگی حاکی از غلبه احساسو شور مذهبیبر این مجالس بود که غالبا" فاقد پشتوانه عمیق فکری و ایدئولوژیک می باشدونکته بسیار مهم اینکه ؛ این مجالس نسبت به گذشته فاصله زیادی از نهاد دین گرفته اند و تقریبا" مستقل از آن عمل می کنند .در واقع با مشاهده همه گیر بودن این نوع از عزاداری احساسی، در میدان، می تواناز ایجاد صورتبندی جدید دینی، با تجلیات خاص عرفانی و فاصله گیری ازمباحث فکری و تحلیلی دینی در این مجالس صحبت کردکه به نوعی ،بیانگر تفوق دینداری احساسی و عاطفی بر این مجالس می باشد ؛ که در آن مناسک به عنوان وجهغالب دینو باورها و اعتقاداتدر کنار آن مطرح اندواز اینروست که در این مجالس مداحان -به عنوان نماد دینداری عاطفی-محور ووعاظ -به عنوان مرجع دینی -در حاشیه آن قرار گرفته اند.از اینرو با توجه به شرایط اجتماعی موجود، مناسک عزاداری عاشورا به عنوان نمادی ازمعرفت دینی و دینداریمردم جامعه ما ،دچار تغییر و تحولاتی شده است ازجمله اینکه:1-اجرای نوع جدیدیازمناسک مذهبی عاشورا، با اهمیت یافتن مداح که جلوه هایی ازدینداری عاطفی، سیال و غیر روشنفکریرا مینمایاند در جامعه با اقبال بیشتری مواجه است .2-حضور برجسته و غالب مداح درعزاداریهای محرم موجب تغییر در سبک عزاداری سنتی و جانشینی شور مذهبی به جای طرح مباحث فکری و تحلیلی شده است.3- متکی بودن محتواو مشخصا سبک عزاداری عاشورا به الزامات حیات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی عزاداران، در اجرای سبک جدید آن موثر است.ودر پایان، آنچه که در نتیجه این تحقیق و با بررسی یافته ها ی حاصل از میدانبه عنوان مهمترین عوامل تأثیر گذار در ایجاد تحول در اجرای مناسک عاشورا ، تشخیص داده شده است به این ترتیب می باشد:1- فاصله گرفتن علمای بزرگ از مجالس عزاداری عمومی2 –-کم بودن وعاظ توانا نسبت به تعداد مجالس (با توجه به رشد جمعیت وتغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی )3- سپرده شدن منبر ها به دست افراد کم سوادو روحانیون سطح پایین (از لحاظ علمی)4- بی اعتمادی مردم به وعاظ مذهبی به واسطه عملکرد بد برخی ازآنها در صحنه های سیاسی و اجتماعی5- کمرنگ شدن نقش منبربه عنوان رسانه سنتی شیعه6-ایجاد الگوهای جدید دینداری بواسطه تغییر و تحولات فرهنگی - اجتماعی6- پیشرفت مداحی به عنوان یک مقوله تخصصیوقدرت آن در جذب جوانان 7- غلبه وجه عاطفی و احساسی بر مناسک عاشورا و انقطاع از پیوندهای تاریخی این مناسک 8- تضعیف موقعیت وعاظ مذهبی،به واسطهپر رنگ شدن حضور سخنرانان غیر معممدر مجالس عزاداری

در قلمرو جامعه شناسی دین در مورد رابطه دین با پدیده‌های اجتماعی از جمله قشربندی، جنسیت جامعه بذیری، رفتار‌ها و نگرش‌های دینی و پایگاه‌های اقتصادی– اجتماعی افراد..تئوریهای مختلف تدوین یافته است. در این مطالعه برای بررسی رفتارهای دینی جامعه مورد مطالعه از تئوریهای اعتماد اجتماعی، جامعه پذیری، جنسیت و طبقه اجتماعی استفاده شده است. تحقیق حاضر در برابر دین به عنوان متغیر مستقل رویکردی کارکرد گرایانه دارد که نقش دین را در رابطه با کمیت و کیفیت روابط اجتماعی مورد بررسی قرار می دهد. اما در مرحله عملیاتی کردن، مدلی که برای سنجش دینداری انتخاب می شود (مدل گلاک و استارک)، از تعریف ماهوی بهره گرفته می شود، به عبارتی تعریفی که عموم مردم و نخبگان دین به طور سنتی از دین و شخص دیندار دارند، به عنوان معیار دینداری در نظر گرفته شده و به کمیت دینداری و کیفیت عمل دینی و شخص دیندار پرداخته می شود.نمونه مورد مطالعه از دانشجویان دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز است که به تعداد 230 نفر بر آورد گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم نرم افزار spssاستفاده شد. نتایج مطالعه نشان می دهد که بین متغیر های اعتماد اجتماعی و جامعه پذیری و نیز جنسیت همبستگی معنی داری با متغیر وابسته رفتار دینی، وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که از بین متغیر های مستقل بیشترین تاثیر در بروز رفتار های دینی به ترتیب اعتماد اجتماعی، جنسیت، سن و طبقه اجتماعی داشته است. در مجموع واریانس تبیین شده برای متغیر رفتار دینی 0/27 است. در مقابل متغیر اجتماعی شدن(جامعه پذیری) تاثیری در تبیین واریانس متغیر وابسته‌ی رفتارهای دینی نداشته است

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین دین‌داری با معناداری زندگی و پایبندی اخلاقی انجام شده است. در این مطالعه برای تبیین رابطه بین دین‌داری و معناداری زندگی از نظریه‌های جامعه‌شناسانی مانند وبر، برگر، یینگر و گیرتس استفاده شده است، این جامعه‌شناسان بیشتر بر کارکردهای معنا‌بخشی دین تأکید دارند و جهت تبیین رابطه بین دین‌داری و پایبندی اخلاقی به نظریه‌های دورکیم و وبر در حوزه اخلاق و نیز به ترجمه فصلی از کتاب کولین کمپبل استناد شده است.در این تحقیق، دین‌داری به عنوان متغیر مستقل تحقیق در چهار بعد، اعتقادی، تجربی، پیامدی و مناسکی با استفاده از سنجه دین‌داری گلاک و استارک مورد بررسی قرار گرفت. متغیر پایبندی اخلاقی نیز در دو بعد پایبندی عملی و پایبندی احساسی سنجیده شد؛ بعد پایبندی عملی با 20 گویه و در قالب 9 ارزش که سعی شده است در آن تفاوت اخلاق فردی و اجتماعی لحاظ شود مورد بررسی قرار گرفت و بعد احساسی نیز با 8 گویه سنجیده شده است. معناداری زندگی نیز با سنجه‌ای در 15 گویه و در سه بعد ارزشمندی، امیدواری و هدفمندی بررسی شد.روش اجرای این تحقیق پیمایش است و اطلاعات توسط پرسشنامه جمع آوری شده است. جمعیت این پژوهش دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران واحد کرج است که تعداد 372 نفر از آنان با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. توصیف هر یک از متغیرها بر اساس میانگین ارائه شده است. بر طبق یافته‌های توصیفی تحقیق میانگین شاخص کل برای متغیر دین‌داری 69 درصد است. از میان ابعاد متغیر دین‌داری، بعد اعتقادی با میانگین 77 درصد دارای بالاترین میانگین و بعد مناسکی با میانگین 41 درصد دارای کم‌ترین میانگین است. میانگین معناداری زندگی 71 درصد است. میانگین بعد ارزشمندی 69/8 درصد، امیدواری 70/9 درصد و هدفمندی71/6 درصد است. میانگین پایبندی اخلاقی پاسخگویان نیز 70 درصد است. میانگین بعد پایبندی عملی به اخلاق 64 درصد و میانگین پایبندی احساسی نیز 63/7 درصد می‌باشد. جهت بررسی آزمون متغیرهای تحقیق از آزمون ضریب همبستگی، ارائه‌ی جداول متقاطع، رگرسیون تک متغیره و چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد که به صورت کلی بین دین‌داری و معناداری زندگی و همچنین پایبندی اخلاقی رابطه معنی داری وجود دارد. البته باید یادآور شد که دین‌داری با بعضی از ارزش‌های اخلاقی از جمله، مسئولیت‌پذیری، تواضع و نوع دوستی در بعد پایبندی عملی رابطه معنی داری نداشت.نتایج آزمون‌های همبستگی وی کرامر و تاو کندال بیانگر این بود که متغیر دین‌داری با متغیرهای سن، جنس، مذهب و سطح تحصیلات پاسخگویان در ارتباط است، از میان کلیه متغیرهای زمینه‌ای فقط سن، با پایبندی اخلاقی رابطه معنی‌داری داشت و رابطه معنی‌داری میان متغیرهای زمینه‌ای با معناداری زندگی مشاهده نشد.نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر این است که متغیر دین‌داری و سن با هم 0/06 درصد تغیرات متغیر پایبندی اخلاقی را پیش بینی می‌کنند؛ و در رابطه با معناداری زندگی نتیجه تحلیل رگرسیون تک متغیره نشان می‌دهد که دین‌داری به تنهایی 11 /0 درصد تغییرات این متغیر را پیش بینی می‌کند. یافته‌های تحقیق به صورت کلی فرضیه‌های این تحقیق، مبنی بر ارتباط دین‌داری با اخلاق و معناداری زندگی را تأیید می‌کند.

یکی از ویژگی های مهم اجتماعی که در دوره های تاریخی گاه به عنوان متغیر مستقل و گاه به عنوان متغیر وابسته در فرآیند های تغییر اجتماعی حضور پررنگ دارد، دینداری است. از جمله ساختارهای مهم در دینداری ایرانیان، هیئت ها هستند که پیشینه ی تاریخی طولانی دارند. یکی از مصادیق این هیئت های مذهبی در شهر مشهد روضه های زنانه است. مورد مطالعه این تحقیق، "روضه"ای است که از سابقه ای بالغ بر 70 سال برخوردار است و البته همچنان پابرجاست. به نظر می رسد در گذر زمان تا به امروز به تدریج از آثار مفید روضه کاسته شده و آسیب هایی نیز بر این پدیده ی اجتماعی مترتب شده است. اگرچه هدف چنین روضه هایی انجام مناسک دینی می باشد اما در سال های اخیر تغییرات جدی در هنجارها و کارکردهای آن ها به وجود آمده است.برای مطالعه مردم شناختی تغییر در هنجارها و کارکردهای روضه مورد مطالعه، با استفاده از مشاهده مشارکتی و مصاحبه های عمیق، داده های کیفی جمع آوری شد و بر اساس الگوی تحقیقات مردم شناختی تحلیل شد. در تنظیم مشاهده‌نامه و مصاحبه‌نامه پژوهش، مردم‌شناسانه محقق از نظریات کنش متقابل نمادین، کارکردگرایی و اقتصاد دینی بهره جست. یافته های مردم‌شناختی پژوهش نشان می‌دهند که روضه تحت تاثیر عوامل بیرونی گروه، دچار تحولاتی در کارکردهای اقتصادی (مثلا وام های قرض الحسنه و فروش اقلام خاص در روضه در حال حاضر)، اجتماعی(به عنوان مثال همسرگزینی که قبلا در روضه وجود داشته و الان نیست؛ معاشرت طولانی که در قبلا وجود نداشته است و الان هست)، فرهنگی (به عنوان مثال هنجار مصرف نمایشی که قبلا وجود نداشته است) و دینی (به عنوان مثال تغییر در اولویت تعالیم دینی مطرح شده در روضه) شده اند. همچنین تغییرات هنجاری قابل توجهی را درمناسک دین، پوشش و آرایش و پذیرایی شاهد هستیم.بر اساس یافته های مردم شناختی و به منظور بررسی سازوکارهای تغییر هنجاری، مدلی عامل محور از کنشگران روضه ساخته شد. در این مدل از ایده اساسی اپستین در مورد ویژگی های اصلی هنجار (بی فکر شدن عامل ها وقتی هنجارها مسلط می شوند؛ نقش مقایسه و تقلید در تغییر هنجارها؛ نوآوری به عنوان عاملی در تغییر هنجاری). یافته‌های مدل‌سازی عامل محور نشان می دهد مهم‌ترین پارامتر تأثیرگذاری بر نحوه‌ی استقرار هنجارها که می‌تواند منتج به بی‌فکر شدن عامل‌ها و تبعیت محض از یک هنجار و یا وارد شدن هنجار جدیدباشد پارامتر نوآوری است. دو گروه اصلی عامل ها، جوانان و سالمندان بوده اند. جوانان با سرعت بیشتری نوآوری کرده و از نوآوری های دیگران پیروی می کنند در حالی که سالمندان تکیه بیشتری بر هنجارهای موجود دارند.

دراین تحقیق ضمن بررسی شرایط اقتصادی اجتماعی جامعه ایران که منجر به ظهور قدرتمند دین درعرصه اجتماعی گردید. چنانچه ازدهه 1340 ه. ش . به بعد بصورتی همه جانبه بعنوان ایدئولوژی اسلامی درمحافل واقشار مختلف سبب حرکت وتحولی جدید وعمیق گردید. پراخته ایم وسپس به بررسی مقایسه ای نظرات دو شخصیت اسلامی یعنی امام خمینی و دکتر علی شریعتی که نقش عمده ای دراین دگرگونی ها داشته اند اشاره شده است ودرراستای سئوال اصلی تحقیق یعنی بررسی کارکردهای اجتماعی دین دراندیشه این دو اندیشمند اسلامی به این نتیجه رسیده ایم که دین هم درحیات اخروی وهم درحیات اجتماعی انساها نقش عمده ای داردوکارکردهای اصلی انرا درچندمحور اصلی انسجام بخشی معنا دادن به حیات انسانها مانع شدن از انقلاب ، اهتمام انسانها برای اطلاع جامعه شرح داده ومقایسه نموده ایم ودرخاتمه نشان داده ایم که این دو شخصیت اسلامی دارای نقطه نظرات بسیار مشابهی درمقولات فوق می باشند.

چکیدهبحث تکامل و پیشرفت بشر، همیشه مطرح و دغدغه‌‌ی جوامع انسانی بوده است؛ لذا همه‌‌ی جوامع انسانی برای دست‌ یابی به آن، تلاش می‌کنند. کشورهای اسلامیبه خصوص کشور اسلامی افغانستان، علی‌ رغم داشتن ظرفیت مناسب برای توسعه‌ و پیشرفت اجتماعی، هنوز در بُعد اجتماعیِ توسعه و پیشرفت، در پایین ‌ترین سطح جهانی و منطقه‌‌ای، قرار دارد؛ بررسی عوامل و موانع پیشرفت اجتماعی در افغانستان، از اهمیت فراوانی برخوردار است، تا از این رهگذر، مهندسان فرهنگی و معماران اجتماعیِ این کشور، برای از میان ‌برداشتن آن‌‌ها اقدام نمایند. در مورد عدم پیشرفت اجتماعی در افغانستان، دیدگاه‌‌های مختلفی مطرح است؛ برخی بر عوامل داخلیِ و عده‌‌ای دیگر، بر عوامل خارجیِ آن تأکید دارند و بعضی دیگر، دین و آموزه‌‌های دینی را مانع توسعه‌ و پیشرفت اجتماعیِ افغانستان، معرفی کرده‌ اند. بررسی پیشینه‌ی پیشرفت‌‌های مسلمین و آموزه‌-های دینیِ اسلام، نشان داده است که دین اسلام و آموزه‌‌های دینی، نه تنها مانع توسعه و پیشرفت نیست؛ بلکه بر توسعه‌‌ی مادّی و معنوی، تأکید نیز نموده است. البته به شرط آنکه با سنت های الهی همراه و همگام باشد.مطالعات انجام شده و بررسی اسناد و شواهد موجود، نشان می‌دهد که عامل عمده عقب ماندگی جامعه افغانستان علاوه بر عوامل خارجی چون( استعمار انگلستان و روسیه‌ی تزاری وکمونیستی و دخالت های کشورهای همسایه)و عوامل داخلی چون (، تعارضات و تبعیض‌های قومی، مذهبی، جنسیتی، حکومت‌های استبدادی، قشری‌گری و سوء استفاده از دین اسلام)،عمل نکردنبه باورها و ارزش‌های دینی حاکم بر جامعه اند. عمل به باورها و ارزش‌های دینی جز سنت‌های الهی است در صورت عمل ننمودن به سنت‌های الهی؛ بدون شک جامعه به توسعه نیافتگی و عقب ماندگی دچار خواهد شد. بناء راه برون رفت از این معضل عمل نمودن به فرهنگ دینی و مشترکات ملی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.

بی‌شک ظهور و گسترش فضای مجازی نقش بسزایی در زندگی نوع بشر داشته و دارد. این فضا به طور مستقیم بر کلیه نهادهای جامعه تأثیر گذار است. دین نیز به عنوان یکی از این نهادها از این قاعده مستثنی نبوده و در اثر پیدایش و رشد فضای مجازی دستخوش تحولاتی شده که به راستی غیر قابل انکار است. در این تحقیق به توصیف قابلیتهای فضای مجازی پرداخته شد.روش پژوهش حاضر بر اساس مطالعه اسنادی است بدین معنا که با استفاده از آرای اندیشمندان مختلف در این زمینه به بررسی رابطه دین و دنیای مجازی پرداختیم. در فصل دوم چارچوب مفهومی تحقیق حاضر را بیان کردیم که در آن مفاهیم اصلی ما یعنی دین و اینترنت توضیح داده شده وسپس سه رویکرد ابزارگرایانه ،ذات گرایانه و متعامل را تشریح نمودیم. در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تعاملی این پیش فرض را داریم که دین و دنیای مجازی اینترنت در یک ارتباط دو سویه با یکدیگر در تعامل است. حاصل این تعامل آن است که دین با فضای اینترنت به دو صورت در تعامل است، اگر دین از اینترنت به عنوان ابزار استفاده کند حاصل آن تبلیغ ادیان و مذاهب سنتی و اطلاع یابی مخاطبان اینترنت از مباحث و متون دینی و اطلاع یابی در مورد ادیان واقعی است. دین همچنین می‌تواند از اینترنت به عنوان محیط استفاده کند که حاصل آن دین اینترنتی (مجازی) خواهد بود. دین اینترنتی سبب پدیدار شدن، زیارتگاه و معابد مجازی زیارت مجازی، آئین مجازی و تجارب نوین دینی در اینترنت خواهد شد. با استفاده از آراء اندیشمندان به توصیف هر یک از این ابعاد پرداخته‌ایم. در فصل سوم نتایج حاصل از این تعامل دوسویه بیان گردید بدین معنا که با شناخت قابلیتهای فضای مجازی، نحوه تبلیغ دین در اینترنت و آسیبها و آفتهای فضای مجازی مورد بررسی قرار گرفت.

ترسيم يك جامعه ايده آل دينى، از طريق بيان ويژگى هاى خاص آن و نيز نقشى كه تربيت دينى در ايجاد و حفظ و استمرار آن مى تواند داشته باشد، اهداف اين مقاله است. براى نيل به اين هدف، ابتدا مفاهيم «دين»، «تربيت»، «جامعه» و «تربيت دينى» تبيين شده، سپس نقش و كاركرد تربيت دينى در تحقق و استمرار جامعه دينى بررسى شده است. روش پژوهش تحليلى ـ اسنادى و با استفاده از منابع و اسناد كتابخانه اى است. يافته هاى پژوهش نشان مى دهد جامعه دينى جامعه اى است كه شبكه روابط اجتماعى آن، اعم از روابط اقتصادى، سياسى، حقوقى و فرهنگى، و ارزش هاى حاكم بر آن دين و آموزه هاى آن مبتنى باشد. در چنين جامعه اى تربيت دينى و توحيدى زمانى نمود پيدا خواهد كرد كه هر يك از نهادها و عوامل مؤثر اجتماعى بتوانند رنگ الهى به خود گرفته، وظيفه دينى و توحيدى خود را نسبت به افراد و جامعه به خوبى انجام دهند.

اين مقاله ديدگاه هاى على شريعتى درباره شيعه را موضوع بررسى خود قرار داده، كار خود را بر دو كتاب «شيعه» و «تشيع علوى و تشيع صفوى» او متمركز كرده است. شريعتى با توجه به ديدگاه جامعه شناختى خود كوشيده دين را بر اساس ديد دنيايى تفسير كند. بدين روى، نوع معانى او از «شفاعت» و «عدل» و مانند اينها غير از معانى ارائه شده در روايات است. وى در بين ائمه اطهار عليهم السلام و اصحاب ايشان، بيشتر بر امامانى كه قيام كردند نظر دارد و از بين اصحاب ايشان، بيشتر درباره ابوذر صحبت مى كند و از اصحاب ديگر ايشان نامى به ميان نمى آورد. گاهى هم بدون دليل، مطالبى را بيان كرده است، بدون اينكه روايت يا آيه اى درباره اش ذكر كند. مقاله حاضر با روش تحليلى ـ توصيفى اين مطالب را تبيين كرده است.