جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گناه یکی از اساسی ترین مفاهیم در ادیان مختلف و بویژه دین اسلام است. در متون جامعه شناسی گناه نوعی انحراف اجتماعی است. از منظر جامعه شناسی کارکردگرا گناه وحدت اخلاقی جامعه و به تبع آن انسجام اجتماعی را از بین می‌برد. علاوه بر این گناه به اختلال در نظام معنایی جامعه منجر می‌شود. توجه به آثار اجتماعی گناه لزوم بررسی جامعه شناختی این پدیده‌‌ی اجتماعی را روشن می‌سازد. هر چند آثار اجتماعی که گناه به همراه دارد شامل انواع مختلف آن می‌شود ولی این آثار در برخی از گناهان منجمله گناهانی که به ارضای غریزه‌ی جنسی باز می‌گردند بارزتر است. غریزه‌ی جنسی یکی از مهم ترین غرایز بشری است که ارضای نادرست آن آسیبهای روانی و اجتماعی متعددی را به همراه دارد. هدف اصلی تحقیق حاضر پی بردن به فرایند برساخت اجتماعی تجربه‌ی گناه جنسی و کشف پدیدار اجتماعی گناهان جنسی در بین زنان است. در این بررسی از بین انواع گناهان جنسی، گناهانی که در رابطه با جنس مخالف اتفاق می‌افتند مورد بررسی قرار گرفته‌است.مشارکت کنندگان تحقیق حاضر، 10 زن دارای رابطه‌ی دوستی(روابط خارج از ازدواج) با جنس مخالف هستند. با بررسی‌های انجام شده پدیدار اجتماعی گناهان جنسی در قالب هشت تم مرکزی « تعریف گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) قبل از گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) حین گناهان جنسی، واکنشهای (احساسی و رفتاری) پس از گناهان جنسی ، پیامد تکرار گناهان جنسی، توجیه گناهان جنسی، گام‌های گناهان جنسی و تغییر ارزشهای جنسی در رابطه‌ی دوستی با جنس مخالف» شناسایی شده ‌است.

هدفِ اصلیِ تحقیقِ حاضر عبارت است از بررسیِ مقایسه ایِ کیفیّتِ زندگیِ مردمِ شهرِ بیرجند و روستاهای آن و همچنین مطالعه‌ی برخی از عواملِ اجتماعی و اقتصادی که بر کیفیّتِ زندگی تأثیر می گذارند. پیشفرضِ پژوهش این است که کیفیّتِ زندگی موضوعی عینی ـ ذهنی است و به نوبه ی خود تحتِ تأثیرِ عواملِ عینی ـ ذهنی قرار دارد.این تحقیق، با رویکردِ کمّی، به روشِ پیمایشی و با ابزارِ پرسشنامه انجام شده است. چارچوبِ نظری، از دو رویکردِ نیازها و بوم شناسی تشکیل یافته است. متغیّرهای مستقل و همچنین شاخص های کیفیّتِ زندگی، از مفاهیمِ عمده ی این نظریه ها و متناسب با جامعه ی آماریِ تحقیق، استخراج شده است. کیفیّتِ زندگی، در این تحقیق، متشکّل از پنج شاخص است: وضعیّتِ سلامتی ـ بهداشتی، وضعیّتِ اقتصادی، وضعیّتِ امنیّتی، وضعیّتِ اجتماعی، و بهزیستیِ ذهنی ـ روانی. متغیّرهای مستقلِ تحقیق، که رابطه ی آن ها با کیفیّتِ زندگی موردِ بررسی قرار گرفته، عبارت از 23 متغیّر است: خاستگاهِ اجتماعی، جنس، بومی/مهاجر بودن، وضعیّتِ اشتغال، وضعیّتِ ازدواج، سن، بُعدِ خانوار، میزانِ درآمد، سطحِ تحصیلات، مرتبه ی شغلی،(سه متغیّرِ اخیر بر روی هم پایگاهِ اقتصادی ـ اجتماعیِ خانواده)، میزانِ عضویّت در گروه های رسمی، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، میزانِ بهره مندی از شبکه های حمایتِ اجتماعی، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، نگرشِ آموزشی، نگرشِ سنّتی/مدرن، نگرشِ دینی، نگرش به اقتدارِ سیاسی، نگرش به برخورداری از حقوقِ سیاسی، نگرش به توانمندیِ مسولان،(سه متغیّرِ اخیر بر روی هم نگرش های سیاسی)، تصوّر از خود، و تجربه های فردی،(دو متغیّرِ اخیر بر روی هم ویژگی های روان شناختی). بر اساسِ فرمولِ لین و به شیوه ی نمونه گیریِ خوشه ایِ چندمرحله ای، حجمِ نمونه 1060 نفر از ساکنانِ شهرِ بیرجند و روستاهای تابعه ی آن که در فاصله ی سنّیِ بینِ 15 تا 64 سال قرار دارند تعیین گردید.نتایجِ آزمونِ فرضیه ها نشان می دهد که بینِ همه ی متغیّرهای مستقل، به جز سه متغیّرِ نگرشِ دینی، اقتدارِ سیاسی، و سن، و کیفیّتِ زندگی رابطه ی معنی دار وجود دارد. یافته های آزمونِ مدل تفاوت هایی را برای شهریان و روستاییان نشان می دهد: در نمونه ی شهریان، به ترتیب شش متغیّرِ ویژگی های روان شناختی، پایگاهِ اقتصادی ـ اجتماعیِ خانواده، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، و نگرشِ آموزشی واردِ مدلِ رگرسیونی شده و توانسته اند 54 درصد از واریانسِ متغیّرِ وابسته را تبیین کنند. در نمونه ی روستاییان، به ترتیب نُه متغیّرِ ویژگی های روان شناختی، میزانِ استفاده از رسانه های همگانی، نگرش های سیاسی، میزانِ ارتباط با کلان شهرها و یا خارجِ کشور، سن، جنس، شیوه ی جامعه پذیری در خانواده، نگرشِ آموزشی، و نگرشِ دینی واردِ مدل شده و توانسته اند 48 درصد از واریانسِ متغیّرِ وابسته را تبیین کنند. به علاوه، در آزمونِ تحلیلِ مسیر، مدلِ تحقیق توانسته است 57 درصد از تغییراتِ متغیّرِ وابسته ی کلِّ نمونه را تبیین نماید.

اسارت برآیندی است از یک کنش و واکنش اجتماعی که از جنگ بین دو مملکت ، دو طائفه یا دو اردو پدید می‌آید و همچون دیگر دگرگونیها و تحولاتی که در زندگی اجتماعی انسانها رخ می‌دهد از اصول و قوانین معینی پیروی می‌کند و لذا می‌تواند موضوع مورد مطالعه جامعه‌شناسی باشد. با شروع جنگ و به اسارت درآمدن گروههایی از رزمندگان اسلام، تجمع اسرا شکل گرفت و زمانی که تعداد اسیران رو به فزونی نهاد، اجتماع اسرا شکل اولیه خود را پیدا کرد. به مرور زمان و تحت شرایط و موقعیت‌های مختلف ، این اجتماع از حالت ابتدایی خود خارج شد، کنشهای فردی بتدریج در قالب گروههای اجتماعی نمود پیدا کرده هر یک از اسرا با عضویت در گروههای مختلف به ایفای نقش پرداخته الگوهای فرهنگی خاص از رفتار را به نمایش گذاشتند و بدین ترتیب آن اجتماع پراکنده و فاقد ساخت ، فرهنگی خاص و ساختاری جدید یافت . روح جمعی حاکم بر محیط اجتماعی آنان گر چه نشانه‌هایی از فرهنگ‌های بومی مختلف درون همان اجتماع را به همراه داشت اماغیر آن بوده با هیچکدام آنها تشابهی نداشت ، بگونه‌ای که می‌توان از آن بعنوان فرهنگ اسارت یاد کرد. بدین طریق اسیر توانست تعادلی را که در اثر اسارت و در نتیجه مختل شدن مکانیسم‌های ارضاء نیازهابش بهم خورده بود، احیاء نماید ودر فرآیند اجتماعی شرکت جسته، نهادهای اجتماعی را خلق کند تا پاسخگوی نیازهای دوران اسارتش باشند. وی در این روند مسلما شخصیت اجتماعی‌اش تاثیراتی پذیرفته است که در خور تعمق ئ تفکر است .

در این پژوهش برآنیم تا دریابیم فرد مهاجری که با هویت قومی مشخص و تعریف شده‏ای چون قومیّت کرد، به شهر کرج مهاجرت می‏نماید، در مواجهه با ساختارها و مناسبات حاکم بر محیط اجتماعی جدید، چگونه عمل می‏نماید و فرآیند سازگار شدن وی با عناصر زیستی این محیط، چگونه رخ می‏دهد. از آن‏جا که هویت قومی دارای ابعاد متنوع و گوناگونی است و زندگی در شهر به طرق مختلف می‏تواند این ابعاد را تحت‏ تأثیر قرار دهد، لذا در مورد هر یک از ابعاد موردنظر این تحقیق (بعد اجتماعی، بعد زبانی، بعد فرهنگی، بعد جغرافیایی، بعد تاریخی و بعد سیاسی) بررسی مستقلی به عمل آمد تا اثرات مهاجرت و شهرنشینی بر هویت قومی مهاجران کرد، مورد توجه قرار گیرد. روش‏شناسی پژوهش حاضر، کیفی است و از روش مصاحبه‏ی نیمه‏ساخت‏یافته، جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه‏ی نظریه نهایی، از روش نظریه مبنایی استفاده شده است. پس از انجام عملیات کدگذاری آزاد و کدگذاری محوریِ داده‏های میدانی، و کشف مقوله‏ی محوری برای هریک از ابعاد فوق‏الذکر، پارادایم (مدل الگویی) تحقیق پی‏ریزی شد. سپس در سومین مرحله‏ی کدگذاری، کدگذاری گزینشی، "مقوله هسته نهایی" تحقیق استخراج شد، که عبارتست از: هویت تلفیقی. این مقوله، پاسخ نهایی به سؤال اصلی پژوهش یعنی تأثیر زندگی شهری و شهرنشینی بر هویت قومی مهاجران کرد، می‏باشد.

اصلاحاتاجتماعی یکی از موضوعات و زیرشاخههای جامعه شناسی به خصوص جامعه-شناسی سیاسی است که همواره یکی از دغدغه های جامعه شناسان وهمچنین بسیاری از دولتمردان از گذشته تا حال بوده است. در ایران معاصر نیز این موضوع بصورت ویژهای مورد توجه قرار گرفته است و دولتهایی نیز با شعار اصلاحات بر سر کار آمدهاند. متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدومرز اصلاحات، سه مورد از مهمترین مباحث مطروحه در این حوزه است. قرآن کریم همواره پیامبران و امامان معصوم علیهاالسلام را بعنوان مصلحان جامعه معرفی می نماید واصلاح جامعه را یکی از اهداف آنان اعلام می کند. حضرت علی علیه-السلام نیز در بدو حکومت خود هدف خود را اصلاح جامعه و اقامه حدود تعطیل شده دین خداوند اعلام میفرمایند. از آنجائیکه اصلاحات مورد نیاز یک جامعه اسلامی و شیعی مانند جامعه کنونی ایران نمی تواند بدون توجه به مبنا و حدود شرعی اسلام انجام پذیرد و دنیای اسلام در بدو ظهور خود شاهد اینچنین اصلاحاتی از سوی پیامبر اکرم (ص) و امیر المومنین علی علیه السلام بوده است، لذا تحقیق حاضر با هدف دستیابی به این مبنا و حدود و حول پرسش «اصلاحاتاجتماعی حضرت امیر علیهالسلام در نهج البلاغه چگونه است» شکل گرفت و از بین مباحث مختلف اجتماعی به لحاظ اهمیت بیشتر دو مبحث اصلاحات سیاسی و اقتصادی در نهجالبلاغه مورد بررسی قرار گرفت. پس از چندین مرحله مطالعه کتاب شریف نهج البلاغه، شروح معتبر، کتابها و منابع علمی مرتبط با موضوع، نهایتا اصلاحات سیاسی و اقتصادی از طریق فن تحلیل محتوی استخراج و ذیل عناوین مختلف طبقه بندی گردید. از مهمترین نتایجی که این تحقیق به آنها دست یافته است: رسیدن به اهداف مورد نظر در ابتدای تحقیق است. یعنی معرفی متولی اصلاحات، مبنای اصلاحات و حدود اصلاحات. امام علی علیه السلام در نهج البلاغه با بیان شرایط رهبر به نوعی اشاره مستقیم به متولی اصلاحات، بابیان اهداف حکومت خود مبنای اصلاحات و در بیانات مختلف در مواجهه با مردم و سعادت عامه جامعه، حدود اصلاحات را مشخص می نمایند. از دیگر نتایجی که از تحقیق حاضر حاصل شده است، ارائه یک الگوی اسلامی شیعی از اصلاحات علوی است که می تواند برنامه راه اصلاحگران جامعه معاصر جمهوری اسلامی ایران باشد.

پژوهش «پایگاه اجتماعی زن در خانواده» با عنایت به مقایسه رویکرد اسلام و فمینیسم، به بررسی و تحلیل جایگاهی که به لحاظ اجتماعی زنان در خانواده و به دنبال آن در جامعه اشغال می‌کنند می‌پردازد و با توصیفی از وضعیت گذشته و کنونی آنان و ظلم‌ها و ستم‌هایی که در طول تاریخ بر آن‌ها روا شده، در صدد بررسی علل ظهور جنبش‌های جدید در زمینه دفاع از حقوق زنان می‌باشد، این‌که این جنبش‌های نوظهور و فعالیت‌های آن‌ها در چه زمینه‌هایی صورت گرفته و چه دستاوردها و پیامدهایی را برای زنان، خانواده و جامعه در پی داشته است. پژوهش حاضر با روش کیفی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی که حاصل مطالعات کتابخانه‌ای و فیش برداری از منابع موجود بوده است، به مقایسه پایگاه اجتماعی زن در خانواده، از دو منظر اسلام و فمینیسم پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که گرچه فمینیسم در خاستگاه‌های اولیه خود، بعضاً نظریه‌ها و خواسته‌های قابل تأمل و قابل دفاعی داشته امّا به مرور زمان با ابزار انتقام از جنس مذکر با شیوه‌های ناکارآمد، تحقیر ویژگی‌ها و خصوصیات طبیعی زنان، انکار تفاوت‌های میان زن و مرد و در نظر گرفتن خانواده و نهاد ازدواج به عنوان عوامل بدبختی و ستم بر زنان در طول تاریخ، بیشتر تلاش خود را در جهت متزلزل ساختن بنیان‌های خانواده و نابودی کامل آن به کار بسته است. دین اسلام، با توجه به تفاوت‌ها و خصوصیات زن و مرد به حمایت از نهاد خانواده پرداخته و با تبیین جایگاه والا و انسانی برای زن در نقش‌های منحصر به فرد مادری و همسری، به تحکیم پایه‌های خانواده و به تبع آن جامعه می‌پردازد. اسلام، به عنوان مجموعه‌ای پیوسته و سیستماتیک که تمامی اجزا و قوانین موجود در آن با یکدیگر پیوستگی دارد در نظر گرفته می‌شود. سیستمی که هر یک از اجزای آن در ارتباط منطقی با سایر اجزا قابل تحلیل و بررسی می‌باشد. بررسی و تحلیل هر یک از اجزاء در خلاء و بدون در نظر گرفتن ارتباط آن با سایر اجزا ممکن است به نتایجی متفاوت از تحلیل نقش آن در ارتباط با کل سیستم منجر شود. براساس نگرش سیستمی، تمامی اجزای یک سیستم برای رسیدن به هدفی واحد، عمل می‌کنند و از آنجا که بنا بر جهان بینی اسلام، انسان جزئی از یک نظام هماهنگ و حکیمانه است لذا تفاوت‌های میان زن و مرد نیز که ناشی از این نظام هماهنگ است، نه تنها ستم آمیز نیست بلکه کاملاً حکیمانه است. بنابراین عناصر گوناگون در نظام حقوقی زن در اسلام مانند مهریه، نفقه، دیه، ارث و... که مورد انتقاد طرفداران حقوق زن می‌باشد، در درجه اول باید در نگرشی سیستمی در ارتباط با سایر اجزا تفسیر گردد و سپس در ارتباط با اهداف نظام خانواده، جامعه و غایت خلقت مورد بازبینی و بررسی و تحلیل قرار گیرد.

با توجه به این‌که زنان نیمی از پیکره اجتماع انسانی هستند و شخصیت، رفتار، فرهنگ و اندیشه آنان در شکل‌گیری جامعه انسانی نقش مهمی ایفا می‌کند و از آن‌جا که دین یک نهاد اجتماعی است که چگونگی برقراری ارتباط بین زنان و مردان در جامعه را تبیین می‌کند، نگرش ادیان به جایگاه و شخصیت زنان اهمیتی روزافزون می‌یابد. هدف از انجام این تحقیق بررسی جایگاه زن از دیدگاه اسلام با رویکردی جامعه‌شناختی می-باشد. این تحقیق با روش تاریخی انجام شده است و تکنیک مورد استفاده جهت جمع‌آوری اطلاعات، اسنادی است. در این تحقیق از نظریه‌های جامعه‌شناسی، فلسفی، فمینیستی و اسلامی در مورد نگرش به جایگاه زن و دین استفاده شده است. اسلام با تغییر نگرش نسبت به زنان، آن‌ها را در شان انسانی برابر با مردان دانست. تأکید اسلام بر تعلیم و تربیت زنان آگاهی‌ها و توانمندی‌هایشان را افزایش داد و موجب حضور گسترده زنان در فعالیت‌های گوناگون اجتماع شد.

پایان نامه حاضر به بررسی چگونگی بازنمایی شرق اسلامی در سینمای هالیوود در بستر گفتمان شرق شناسیو نوشرق شناسی می پردازد. سال های 2000 تا 2012 به دلیل اهمیتی که در بازنمایی های کلیشه ای از مسلمانان بعد از حوادث یازدهم سپتامبر شکل گرفت مورد توجه و بررسی قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی فیلم هایی می شود که بین سال های 2000 تا 2012 در مورد شرق اسلامی ساخته شده اند. در این میان 5 فیلم بابل، اسکندر، یونایتد 93، آرگو و جنگ چارلی ویلسون به عنوان نمونه انتخاب شدند. هدف اصلی تحقیقعبارت بود از: بررسی چگونگی بازنمایی شرق در سینمای هالیوود بین سال های 2000 تا 2012 . در این تحقیق از نظریات ادوارد سعید در مورد شرق شناسی، نظریه گفتمان فوکو و نظریه بازنمایی استوارت هال در مورد بازنمایی به عنوان چهارچوب نظری استفاده شد و از چهارچوب تحلیل گفتمان انتقادی هالیدی، کرس، ون لیوون و ایدما به عنوان چهارچوب روش شناختی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهند که شرق به عنوان «دیگری » فرو دست غرب در این فیلم ها مورد بازنمایی قرار گرفته است. جایگاه مسلمانان و شرق جایگاهی حاشیه ای و بازنمایی غرببه عنوان «سوژه دارای اهمیت» در کانون قدرت و تسلط بر شرق انجام شده است.

در عصر دیجیتال وسایل ارتباط‌جمعی با انتشار افکار مختلف‌ و شیوه‌های گوناگون زندگی،فضاهای اجتماعی را بطور محسوسی دگرگون ساخته‌اند، در این میان صنعت بازی‌های رایانه‌ای به عنوان ابزاری تاثیرگذار در مسیر تغییر رفتارکاربران عمل می‌کنند، به‌گونه‌ای که فهم و درک ما از جهان را از طریق ساختن، انتقال و تکرار بازنمایی‌های مختلف شکل‌می‌دهند. در بررسی متون رسانه‌ای، مولفه‌های ایدئولوژیک موجود در ورای این متون و تاثیر آن در شکل‌گیری نگاه مخاطبان امری است که باید به شکل جدی مدنظر قرار گیرد.در سال‌های اخیر شاهد برجسته‌تر شدن تصویر مسلمانان در رسانه‌های غرب و به‌طور خاص در بازی های رایانه‌ای بوده‌ایم، نوشتار حاضر تلاش دارد با بررسی بازنمایی‌های شمایل‌نگارانه‌ی اعراب و مسلمانان، ساختارهای روایی و مراحل بازی به بررسی شیوه‌هایی‌ بپردازد که اعراب و مسلمانان در بازی‌های ویدیویی بازنمایی شده‌اند، بدین منظور شش بازی رایانه‌ای ایدئولوژیک ساخته‌ شده در سالیان اخیر، که به نحوی با اسلام و مسلمانان مرتبط بوده اند، با روش کیفی تحلیل نشانه‌شناختی، تجزیه و تحلیل شده‌اند. در این منظومه نظری رویکردی مرکب از نظریات استوارت هال درمورد بازنمایی در مرکز مباحث نظری قرار دارد و سپس دیدگاه ادوارد سعید در شرق شناسی به عنوان مصداقی از کاربرد نظریه بازنمایی ارائه می گردد. در نتیجه‌گیری، نشان‌ می‌دهیم که امپریالیسم جهانی در حرکتی پیچیده و ترکیبی، اقدام به ایجاد نوعی اسلام هراسی در سطح افکار عمومی جهان می نماید و به تصویرسازی دلخواه از اسلام و تمدن اسلامی در ذهن مخاطب می پردازند.

آيا جامعه اصيل است و وجود حقيقي و مستقل دارد؟ در اين باره نظرات مختلفي وجود دارد. فيلسوفان اجتماعي معاصر مسلمان، بيش از ديگران به بحث و نظر پرداخته اند. آنانهمواره کوشيده اند مسأله را از منظر قرآن باز گويند.علامه طباطبايي، جامعه را داراي عينيت، شخصيت مستقل و وحدت حقيقي مي دانند. در نظر ايشان، جامعه با تفکر اجتماعي محقق شده، بر فرد غالب مي شود و از آنان سلب اراده وشعور مي کندشهيد مطهري به من فردي و من جمعي، معتقد هستند.ايشان جامعه را داراي وجود حقيقي، مرگ و حيات، قوانين حقيقي مستقل و روح واحدي مي دانندکه در افراد حلول کرده و من جمعي آن ها ست. وي در عين حال براي فرد، فطرت،اختيار، آزادي، اراده و قدرت عصيان در برابر جامعه را نيز قبول دارد.شهيد صدر جامعه را داراي حيات و ممات، نامه عمل و قانون حقيقي مي داند، اما وجودش را اعتباري کلي و مجموعي دانسته و منکر وجود مستقل آن است.استاد مصباح جامعه را امري اعتباري و داراي وحدت ماهوي مي داند.او اما، براي آن منشاء انتزاع واقعي قايل است و از همين رو آن را داراي قانون حقيقي مي داند.آيت الله جوادي، وجود اعتباري را مرتبه نازلي از وجود حقيقي مي داند و اين مرتبه از وجود را براي جامعه، قطعي انگاشته اند.ايشان، نسبت به مرتبه وجودي فراتر از آن که مطابق با نظريه اصالت جامعه باشد، نظر صريحي ندارند. بنابراين بحث ميان اينان چنين سيري را دنبال کرده است:جمع گرايي شديد ← جمع گرايي معتدل ← نيمه فرد گرايي ← فردگرايي ناب ← سکوت.درميان جامعه شناسان، دورکيم با طرح وجدان جمعي غير از وجدان فردي ،گويا ترين توصيف و تبيين را درباره هويت خاص جامعه مطرح کرده است. وي جامعه را مقدم بر تولد فرد، باقي پس از مرگ وي، محدود کننده او و غالب بر وي مي داند. وبر اما، فرد را تنها واقعيت دانسته و جامعه را پيامد تعامل افراد مي‌داند. هم اکنون در جامعه شناسي، بيشتر گرايش به تلفيق خرد و کلان وجود دارد.