جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قریه پُرکاربردترین واژه متعلّق به حوزه معنایی شهر و آبادی در قرآن کریم است که در دهه‏ های اخیر، بحث درباره تمایزهای معنایی آن با واژه‏ های قریب‏ المعنا چون مدینه و بلد، بیش از پیش مورد توجه قرآن‏ پژوهان قرار گرفته است. با این حال، مرور بر منابع لغوی و تفسیری گویای آن است که هنوز هم آگاهی چندانی از فرآیند ساخت و مؤلفه ‏های معنایی قریه و ویژگی‏ های این نوع از آبادی در بافت نزول وجود ندارد. برای جبران این خلأ مطالعاتی، در پژوهش حاضر کوشش شده است با رویکرد ریشه ‏شناسی، سابقه واژه قریه در زبان‏ های نیا پیجویی شود، سیر تحولات معنایی این واژه تا عربی قرآنی به بحث گذاشته شود و مؤلفه ‏های معنایی آن در قرآن کریم بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان می‏ دهد که واژه قریه ریشه در دو ستاک متفاوت دارد و بر اساس یک الگوی ترکیبی ساخته شده است. از داده ‏های زبان‏شناختی و نیز کاربردهای قرآنیِ واژه چنین استنباط می ‏شود که قریه در عصر نزول بر شهرها و آبادی ‏های مهمان‏پذیری اطلاق می ‏شده است که به دلیل واقع شدن در میانه راه ‏های مواصلاتی، نقش منزلگاه بین ‏راهی را برای استراحت و تجهیز مسافران ایفا می ‏کردند. از دستاوردهای جانبی این پژوهش، ارائه تحلیلی نو از علّت اطلاق «أمّ القری» بر شهر مکه است.

«نشانه‌شناسی» به ‌طور ساده علمی است که به بررسی نشانه‌ها، از جمله شناخت نمادهای مذهبی می‌پردازد. ازآن­رو که در دوره صفویه فلزکاری از اهمیت زیادی برخوردار و دارای ارزش‌ فرهنگی، هنری و مذهبی در ابعاد مادی و معنوی بود، پژوهش حاضر با هدف بررسی نشانه‌شناسی نمادهای مذهبی در فلزکاری دوره صفوی، به این سؤال پاسخ داده که کدام نمادهای مذهبی در نقوش (هندسی و خیالی) در فلزکاری صفوی کاربرد داشته‌اند؟ روش پژوهش «توصیفی - تحیلی» بوده و جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از منابع اسنادی، مشاهده و مصاحبه صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مهم‌ترین نمادها در نقوش (هندسی و خیالی) نمادهای شمسه، اژدها، سیمرغ، کتیبه‌های نمادین و کلاه قزلباش بوده است. بسیاری از نمادها معانی قبلی خود را از دست داده و دربر گیرنده مطالبی با مضامین دعایی، مدحی، ادبی یا قرآنی هستند و یکی از مشترکات آنها شعار شیعه و نام بردن از اسامی مبارک امامان معصوم‰ یا آیات قرآنی است. بنابراین آثار مذکور وظیفه‌ای غیر از رساندن اصل پیام به مخاطب به عهده داشته‌اند و آن انتقال پیام مذهبی و مذهبی ساختن ظاهر و روح آثار است.

شکاکیت که اعتقاد به عدم امکان معرفت داشته­ است، در مقاطع مختلف تاریخ فلسفه­ با چهره ­های متنوع و گوناگونی بروز یافته­ است. اگرچه شکاکیت همراه خود آثار مخرب فراوانی به بار آورده­ و در برخی برهه­ های تاریخ ضربه­ های سنگینی بر فلسفه و اندیشه وارد کرده است، اما باید اذعان نمود که شکاکان، ما را در نیل به فهم و تحلیل دقیق مباحث معرف ت­شناسی یاری نموده ­اند. یکی از شبهه­ هایی که شکاکان یونان باستان بر استواری شکاکیت و عدم امکان معرفت مطرح نموده ­اند، «ناتوانی حس و عقل از ادراک» است. صدرالمتألهین این شبهه شکاکان یونان باستان را پاسخ داده است؛ او شکستن خطای حواس را به حس مشترک و حل خطای خیال را به عقل ارجاع داده است. همچنین خطای عقل را با ارجاع به «اصل استحاله اجتماع نقیضین» و بازگشت علوم حصولی به حضوری، حل کرده است. نگارندگان در گام بعدی به تبیین دیدگاه علامه طباطبائی از چیستی و نشان‌دادن مقام وقوع خطا و «اصل اجتماع و ارتفاع نقیضین»، پرداخته و در پایان پاسخ­ه ای ملاصدرا و علامه را مورد تحلیل و بررسی قرار داده‌اند.

بازتولید اندیشة نهفته در هر متن با دستیابی به گفتمان‌هایی که کارگزاران اجتماعی در افکار عمومی می‌سازند، امکان‌پذیر است. ون لیوون در نظریه‌ای گفتمان­مدار از رویکردهای تحلیل گفتمان انتقادی، لایه‌های پنهان متن را با تأکید بر کارگزاران اجتماعی بررسی کرده و شیوه‌های بازنمایی آنها را آشکار ‌ساخته است. این پژوهش بر پایة مؤلفه‌های «جامعه‌شناختی- معنایی» در الگوی ون لیوون، متون نقر شده بر سکه‌های دورة شاه اسماعیل اول صفوی را به روش «توصیفی - تحلیلی» بررسی کرده و قابلیت کارکرد این رویکرد را در مطالعة متون نقر شده بر سکه‌ها سنجیده و شیوة بازنمایی کارگزاران اجتماعی در ساختارهای زبانی و رابطة ایدئولوژی و قدرت را در لایه‌های پنهان این متون نشان داده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد شاه اسماعیل اول علاوه بر استفاده از شعارهای روی سکه برای یکپارچگی هویت ملی و دینی مردم، از این متون برای تهدید دشمان، تشجیع سپاهیان و نشان دادن اقتدار و قدرت آسمانی خود بهره برده است. پرکاربردترین مؤلفة گفتمان­مدار در رسیدن به این اهداف، اظهار از گونة نام­دهی و طبقه‌بندی است.

«فتوحات مکیه» کتاب معروف و مهم «محی الدین ابن العربی» در تصوف شامل چهار مجلد بزرگ و دربرگیرندة همة معارف و علوم صوفیه مطابق مذهب و طریقة محی‌الدین است. فتوحات مکیه مفصل‌ترین کتاب متصوفه و مشتمل بر 560 فصل است که مولف در فصل پایانی تمام مندرجات آن را خلاصه کرده است. لازم به ذکر است بسیاری از مطالب این کتاب را بدون تاویل به رموز و اسرار نمی‌توان قبول کرد. فتوحات مکیه را صدا و انعکاس صوفیانة احیاء العلوم غزالی خوانده‌اند و گفته‌اند وقتی محی‌الدین از ابن عارض اجازه خواست تا قصیدة تانیة او را شرح کند، وی گفت که فتوحات مکیة تو شرح آن است. کتاب حاضر ترجمة فتوحات مکیه (بخش مقامات اسمای حسنا، باب 558) از عربی به فارسی است.

یک انسان رشد یافته، همان انسانی‌ست، که بر محور انسانیت و اصول فطرت خدادادی، حرکت می‌کند و از سه منبع عقل، وحی و تجربه، راه تعمیق و بسط اصول انسانی را، در عرصه‌های حیات مزرعه دنیا برای خود باز می‌کند. ولی گاهی این منابع خدادادی، بنا به دلایلی ناپدید یا کم‌رنگ می‌شوند و تبدیل به یک انسان بزهکار می‌گردد، که به انواع گوناگون در جامعه تقسیم می‌شوند، که یکی از آنها مجرمین یقه آبی هستند و این تفکیک یقه آبی از یقه سفید برجای مانده از نظریه ادوین ساترلند است. مجرمین یقه آبی به انسان ‌هایی در دهک‌های پایین جامعه گفته می‌شود که مرتکب توده جرایم متعارف می‌شوند. از این رو، پژوهش حاضر درصدد است با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال اصلی پاسخ دهد که، واکنش علیه مجرمین یقه آبی از دیدگاه دادرسی عادلانه و نامه 53 نهج البلاغه چگونه است؟ و به این نتیجه رسیده است که با توجه به ضرورت دادرسی عادلانه، الزاماتی همانند کیفی سازی قوانین کیفری، بهبود وضعیت فرایند کیفری، لزوم افتراقی نگری در انسان‌های مجرم بر اساس نامه 53 نهج البلاغه امام علی علیه السلام و لزوم شناخت کامل قاضی از آنها، مورد تبین بیشتر در جامعه قرار گیرد.