جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کاراتانی متولد 1941، فیلسوف و منتقد ادبی و مارکس شناس شهیر ژاپنی است که با دریافت جایزۀ ادبی «گونزو» به شهرت رسید. کتاب حاضر ماهیت آکادمیک ندارد و در دو بخش تاملاتی دربارۀ کانت و تاملاتی دربارۀ مارکس و در هفت بخش کوچکتر: چرخش کانتی، معضلۀ حکم ترکیبی، دگرسنجی، جابه جایی و نقد، بحران سنتز (ترکیب)، شکل ارزش و ارزش اضافی، به سوی پاتک های دگرسنجانه نگاشته و تنظیم شده است.

درسهای فلسفه اخلاق، این مقالات پرطمطراق که توسط دانشجویان کانت در طول سخنرانی های او در زمینه اخلاق در کنیگسبرگ در سالهای 1775-1780 رونویسی شده است ، نه تنها به دلیل بینش خود در مورد شیوه سخنرانی بی نقص و غالبا کنایه آمیز کانت، بلکه به عنوان کلید فهم پیشرفت اندیشه اخلاقی وی شهرت یافته اند. همانطور که لوئیس وایت بک در مورد این اثر اشاره می کند ، کسانی که کانت را فقط با نقدهای دقیق و انتزاعی و روشنفکرانه وی می شناسند ، ممکن است با انتشار این مقالات شگفت زده شوند چرا که این مقالات مبانی و جزئیات مباحث اخلاق کانت را بطور جزئی روشن مینماید و در عین حال او را به عنوان شخصی که یک اخلاق گرای عملی است و کسی که در قید جزئیات ظریف رفتار انسان و تأثیرات اجتماعی تعالیم اخلاقی او است، معرفی میکند. بحث ها و تعاریف کاملا متمرکز ، تفسیری از آثار نظری و پخته تر کانت را تقویت می کنند و همچنان سند قدرتمندی برای درک تاریخ نظریه اخلاقی برجسته دوران مدرن هستند.

«محمود درویش»، شاعر بزرگ و فقید فلسطینی در شعر «بدرود با ادوارد سعید» می‌نویسد: «زیبایی‌شناسی یعنی رسیدن به تناسب». اگر تناسب را ورای هر منظر زیبایی‌شناسانه، آنی بدانیم که کلیت شاکله‌ی فکر فلسفی را می‌سازد، آن‌گاه است که می‌توان به درک و فهم روابط بین دستگاه‌ها و ایده‌های فلسفی رسید. کتاب «کنش‌پذیری ریشه‌ای» نوشته‌ی «تامس کارل وال» اتصال کنش‌پذیری به واسطه‌ی گرانیگاه‌هایی‌ست که امانوئل لویناس، موریس بلانشو و جورجو آگامبن درعین جدایی منظر فلسفی‌شان داشته و دارند، آن هم در ریشه و پیوند با منطق استعلایی امانوئل کانت: بلانشو که کنش‌پذیری را نسبت به تصویر می‌دانست، لویناس که آن را نسبت به دیگری تعریف می‌کرد و پس‌از‌آن دو، آگامبن که کنش‌پذیری را نسبت به در-زبان-بودن شرح داده و می‌دهد. این کتاب به یکی از پرسش‌های اساسی فلسفه هم می‌پردازد: چه چیزی دازاین را نمایان می‌کند؟ نویسنده از منظر بلانشو، لویناس و آگامبن می‌نویسد: وقتی هیچ چیزی نباشد(؟!). البته که کتاب کنش‌پذیری ریشه‌ای دائما با این پرسش و ده‌ها پرسش دیگر کلنجار می‌رود و در بسیاری از مواقع پاسخی هم در کار نیست، اما جست‌وجو در وجود رازآمیز اثر هنری و اخلاق تصویری لویناس در کنار زبان تصویری بلانشو و بعد، اجتماع تصویری آگامبن، کتاب را عجیب مهم و خواندنی کرده‌است، هرچند نمی‌توان منکر پیچیدگی‌های سرشار از آزار آن شد که شاید به هر روی طبیعت مواجهه با این سه فیلسوف باشد.

به‌درستی که نبوغ قوة نوآوری است که آدمی از رهگذر آن شایستگی اکتشاف جدید در علم یا تولید آثار هنری اصیل را کسب می‌کند. ممکن است ما ذوق، حکم یا دانش را به فردی که فاقد توان نوآوری است نسبت بدهیم؛ اما نمی‌توانیم او را فردی دارای نبوغ برشمریم. برای تعیین اینکه آن شخص تا چه اندازه برازندة این ویژگی است، باید تحقیق کنیم که آیا او اصل جدیدی را در علم کشف کرده یا هنر جدیدی آورده است یا هنرهایی را که قبلا به‌کار رفته‌اند به درجة بالاتری از کمال نسبت به آثار استادان پیشین رسانده است؟ یا دست‌کم آیا او در زمینه‌های علمی، اکتشافات پیشینیانش را بهبود بخشیده است و اصول شناخته‌شدة قبلی را به سطح بالاتری از انسجام منطقی رسانده یا نتایج پیش‌تر ناشناختة آن اکتشافات را پی گرفته است؟ یا در حوزة هنر، آیا اثر جدیدی طراحی کرده است که متفاوت با اسلافش-نه لزوما برتر از آن‌ها-باشد؟ هر چیزی که فاقد این ویژگی‌ها باشد، تقلیدی کوته‌بینانه یا تلاشی بی‌حاصل و جان‌کندن است و چون متضمن نوآوری نیست، حتی اگر شامل هر ظرفیت، مهارت یا مجاهدتی باشد، گواهی بر نبوغ آن فرد نخواهد بود.

به‌درستی که نبوغ قوة نوآوری است که آدمی از رهگذر آن شایستگی اکتشاف جدید در علم یا تولید آثار هنری اصیل را کسب می‌کند. ممکن است ما ذوق، حکم یا دانش را به فردی که فاقد توان نوآوری است نسبت بدهیم؛ اما نمی‌توانیم او را فردی دارای نبوغ برشمریم. برای تعیین اینکه آن شخص تا چه اندازه برازندة این ویژگی است، باید تحقیق کنیم که آیا او اصل جدیدی را در علم کشف کرده یا هنر جدیدی آورده است یا هنرهایی را که قبلا به‌کار رفته‌اند به درجة بالاتری از کمال نسبت به آثار استادان پیشین رسانده است؟ یا دست‌کم آیا او در زمینه‌های علمی، اکتشافات پیشینیانش را بهبود بخشیده است و اصول شناخته‌شدة قبلی را به سطح بالاتری از انسجام منطقی رسانده یا نتایج پیش‌تر ناشناختة آن اکتشافات را پی گرفته است؟ یا در حوزة هنر، آیا اثر جدیدی طراحی کرده است که متفاوت با اسلافش-نه لزوما برتر از آن‌ها-باشد؟ هر چیزی که فاقد این ویژگی‌ها باشد، تقلیدی کوته‌بینانه یا تلاشی بی‌حاصل و جان‌کندن است و چون متضمن نوآوری نیست، حتی اگر شامل هر ظرفیت، مهارت یا مجاهدتی باشد، گواهی بر نبوغ آن فرد نخواهد بود.