جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عرفان شیعه بین فشار دو نحله فکری، عالمان فقهی سنتی اسلامی و مبانی پیشرفت­گرا و تقدس‌­گریز مدرنیته، قصد دارد اصول متمایز خود را تعیّن ببخشد. مسئله اصلی که قصد پژوهش آن را داریم این است که اصول عرفان شیعه در رابطه با مبانی مدرنیته چه حرفی برای گفتن دارد و مبانی عرفان شیعه در این مورد چه تمایزی با سایر عرفان‌­ها دارد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل متن، مبانی متمایز عرفان شیعه را از کلام و تعالیم امام خمینی استخراج و با روش مقایسه تحلیلی، تعارض و توافق‌های عرفان شیعه با مبانی مدرنیته را تشریح کرده است. نتایجی که از این پژوهش حاصل شده است عبارت‌اند از اینکه عرفان شیعه مبانی اصیل و متمایزی از سایر عرفان­‌ها دارد و در این زمینه کاملا مبتنی‌بر اصول حقه اسلامی است؛ مبانی شهودگرایی، باطنی­‌گرایی و ضرورت تزکیه نفس در عرفان­‌ها با مبانی عقل­‌گرایی، علم‌­گرایی، تقدس­‌زدایی و رفاه اقتصادی مدرنیته تعارض دارد و امام خمینی با ارائه مبانی عرفان شیعه، علم­‌گرایی، عقل‌­گرایی و توسعه اقتصادی مدرنیته را با تقدس و معنویت‌گرایی عرفانی توافق بخشید و ابعاد مادی، اجتماعی و سیاسی انسان را در دل بُعد روحانی و حقیقت وحدانی هستی بازتعریف می­‌کند. به این ترتیب عرفان شیعه در قالب نظام سیاسی جمهوری اسلامی قادر به پاسخگویی به نیازها و معضلات انسان مؤمن در جامعه مدرن خواهد بود.

محمد باقر حسینی استر آبادی معروف به میرداماد، از بزرگان علمای امامیه در قرن یازدهم هجری و جامع علوم عقلی و نقلی، دارای تألیفات فراوانی در این دو شاخه معرفتی است و از این دانش‎ها، در علم کلام فراوان استفاده کرده است. صبغه غالب روش کلامی وی عقل‌گرایی فلسفی است، یعنی به نقش عقل در مباحث اعتقادی با رویکرد فلسفی اهتمام ویژه‌ای دارد. استدلال‎های کلامی وی شامل عقلی محض، نقلی محض و تلفیقی است؛ لکن سهم براهین عقلی بیشتر است. با این حال، در مسائل کلامی- به ویژه مسائلی که صبغه نقلی آن‎ها غالب است- از ادله نقلی نیز بهره برده است.

مفهوم فضا و زمان به عنوان ابعاد عالم طبیعت درهمتنیده هستند بررسی هر یک وابسته به بررسی دیگری است تا فهم و درک بهتر و بیشتری از هر دو حاصل شود. برای تبیین بهتر و کاملتر بحث فضا و زمان، به نوعی به بحث حرکت نیازمندیم و البته این ارتباط دوسویه است و صحبت از حرکت بدون بیان بحث فضا و زمان امکانپذیر نیست. وجوه منشور فضا، زمان و حرکت، بدون تبیین دو شق دیگر فاقد اعتبار است هدف از تحقیق حاضر، مقایسه دیدگاه¬های حرکت جوهری ملاصدرا و نظریه نسبیت انیشتین از نظر قوه و فعل و رویداد(زمان - مکان) بوده و پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی میباشد. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه¬ای بوده که با مراجعه به کتابخانه های مربوط، فیش برداری از آثار ملاصدرا، مقالات و دیگر آثار مکتوب با موضوع تحقیق، صورت گرفته است. یافته¬ها حاکی از آن بوده که صدرالمتألهین معتقد شد که جوهر اشیاء در حرکت است و اگر جوهر اشیاء در حرکت نمی‌بود، در اعراض آنها حرکت واقع نمی‌شد. زیرا وجود جوهر و عرض در خارج از تصور ما، یکی است و حرکت تجدد وجود است. وجود بر دو نوع است: وجود ثابت و وجود سیال، وجود عالم طبیعت، سیال و متجدد است که تدریجاً موجود می‌شود و معدوم می‌گردد و در عین حال، وحدت و شخصیتیش محفوظ است. «اینشتین» نیز زمان را مقدار حرکت دانسته و حرکت را در همه عالم، عمومیت می‌دهد. و لهذا زمان و مکان را توأم می‌داند و برای سنجیدن هر چیزی، زمان را مانند بعد چهارمی بحساب می‌آورد.

یکی از موضوع‌های ارزشمند در روز قیامت، شاهدان مواقفِ این روز و گسترۀ نظارت آنان است. خداوند نظارت اخروی را به اولیای خویش ــ یعنی انبیا و اوصیا و به‌ویژه رسول خدا(ص) و ائمۀ معصومین(ع)ــ سپرده است. دربارۀ شاهدان در روز قیامت، گفتارهای بسیاری بیان شده است و الگوهایی را مانند دادگری، نیکویی و میانه‌روی را با نگرش بر امت وسط شناسانده‌اند. سید هاشم بحرانی، نویسندۀ تفسیر مأثور البرهان فی تفسیر القرآن، بر پایۀ آیات قرآن و منابع روایی، کوشیده است تا شاهدان روز قیامت را بشناساند. بحرانی باور دارد که شاهدان، ویژگی‌هایی دارند، مانند مقام عصمت و علم به باطن اعمال و نظارت آنان، هم بر زندگی دنیوی و هم بر زندگی اخروی است. این نوشتار می‌کوشد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی، همراه با بررسی دیدگاه بحرانی دربارۀ معرفی شاهدان روز قیامت، آن را بر پایۀ آیات قرآن و روایات بسنجد.

با گسترش اسلام و سپس پذیرش مذهب تشیع در ایران، برخی از رفتارها و رسوم پیشین که با ساختار فرهنگی و اصول اسلامیِ مذهب تشیع مطابقت نداشتند، به تدریج کنار گذاشته شد؛ امّا تعدادی از آنها مانند آیین‎های مربوط به ازدواج، سوگواری، زیارت، زایش و... که با انگاره‎های اجتماعی و فرهنگ اسلامی معارض نبوند، به تدریج با تغییراتی در صورت و معنا با عناصر فرهنگ اسلامی درآمیخته و رنگ و بوی مذهبی یافتند؛ این نوشتار که به روش توصیفی - تحلیلی به نگارش درآمده‎است قصد دارد به بررسی برخی از مهم‎ترین آیین‎ها و اندیشه‎های ایران باستان که با ورود و نهادینه شدن اسلام در ایران صبغۀ مذهبی یافتتند و همچنان تا زمان حاضر به حیات خود ادامه داده‎اند را، مورد واکاوی قرار ‎دهد تا از این رهگذر آگاهی بیشتری از پیشینۀ فرهنگی ایران بدست آید.

کتاب حاضر، دو نوع محتوا دارد: محتواي اطلاعاتي و محتواي ارتعاشي. محتواي اطلاعاتي طوري طراحي‌شده که بر ذهن شما تأثير بگذارد و همان چيزهايي را که هميشه از خواندن کتاب در نظر داشتيد؛ يعني ايده‌ها، مفاهيم و توضيحات جديدي که روش‌هاي جديد تفکر براي شناخت بهتر خويش و هستي هستند، بياموزيد. اما محتواي ارتعاشي براي درک ذهني ترسيم نشده بلکه قرار است دل‌وجان شما را نشانه گيرد تا تأثيري ژرف و حقيقي بر انرژي دروني و بيروني شما داشته باشد. بين روند جمع‌آوري اطلاعات در مورد چيزي به‌طور ذهني (مواجهه‌ ذهني) با تجربه‌ دروني و حقيقي آن چيز (مواجهه‌ ارتعاشي) تفاوتي چشمگير وجود دارد.

منطق، علمی است که توانایی قاعده مند اندیشیدن و اثبات اینکه در روندی می اندیشی که هر مرحله از مرحلة قبل استنتاج میشود را به انسان می آموزد. منطق با این تعریف علمی است که میتواند دستگاه های فلسفی، قانونی و علمی تمدن را به یک دیگر پیوند دهد. این علم با تمام اهمیت اش به دلیل استفاده زیاد از واژگان تخصصی و نمادهای ریاضی، هنوز برای بسیاری از مردم ناشناخته مانده است. در کتاب حاضر، با نگاهی گذرا به تاریخ علم منطق، به بررسی نمادها و قواعد این رشتة علمی پرداخته میشود. همچنین مسائل فلسفی پیرامون علم منطق و تأثیر آن بر روش علمی و علوم گوناگون از فیزیک گرفته تا روانشناسی شرح داده میشود. ضمن آنکه در کتاب نشان داده میشود که کامپیوتر و فناوری دیجیتالی چیزی جز مصداقهایی از کاربرد منطبق نیستند، همچنین شمه ای از پیشرفتهای اخیر در این حوزه نیز مطرح و به همراه محدودیتهای آن بازگو میشود. لازم به ذکر است، کتاب با تصاویری مرتبط با متن همراه است.

کتاب «جعبه ابزار تفکر انتقادی» نوشته گالن فورزمن، یکی از منابع کلیدی در زمینه تقویت و توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی است. این کتاب به عنوان راهنمای جامع و کاربردی، به خوانندگان کمک می‌کند تا به صورت عملی و موثر تفکر انتقادی را در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود به کار ببرند. فورزمن در این اثر، تکنیک‌ها و ابزارهای مختلفی را ارائه می‌دهد که به تقویت قدرت استدلال، تحلیل منطقی و حل مسئله کمک می‌کند. کتاب «جعبه ابزار تفکر انتقادی» به صورت فصل‌بندی شده و با زبانی قابل فهم و دسترس، موضوعات مختلف تفکر انتقادی را پوشش می‌دهد. فورزمن از مثال‌های واقعی و تمرین‌های عملی برای توضیح و تقویت هر یک از مفاهیم استفاده می‌کند. کتاب بر روی ابعاد مختلف تفکر انتقادی تمرکز دارد، از جمله شناسایی انواع استدلال‌ها و تشخیص استدلال‌های غیرمنطقی، تکنیک‌های حل مسئله، تحلیل و ارزیابی اطلاعات و داده‌ها، و تقویت مهارت‌های تصمیم‌گیری. فورزمن همچنین به اهمیت تفکر انتقادی در دنیای امروز و نقش آن در پیشبرد اهداف شخصی و حرفه‌ای می‌پردازد. «جعبه ابزار تفکر انتقادی» به خوانندگان کمک می‌کند تا مهارت‌های ضروری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، حل مسائل پیچیده و تصمیم‌گیری مبتنی بر دانش و منطق را توسعه دهند. این کتاب برای دانشجویان، معلمان، مدیران و هر کسی که به دنبال ارتقاء تفکر انتقادی خود است، ارزشمند و کاربردی است.