جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
مرور
>
مرور کلید واژه ها
>
4. اصطلاحنامه سایر موضوعات
>
اصطلاحنامه فلسفه
>
حکمت نظری
>
فلسفه (خاص)
>
فلسفه الهی
>
فلسفه اسلامی
>
حکمت متعالیه
مرتب سازی بر اساس
عنوان
نویسنده
جنس منبع
محل
ناشر
تاریخ تغییر
و به صورت
صعودی
نزولی
وتعداد نمایش
5
10
15
20
30
40
50
فرارداده در صفحه باشد
جستجو
خروجی
چاپ نتایج
Mods
Dublin Core
Marc
MarcIran
Pdf
اکسل
انتخاب همه
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
تعداد رکورد ها : 1811
عنوان :
بازسازی نظریۀ سلطنت نفس بر اساس مبانی ملاصدرا
نویسنده:
محمد حسین زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
مراجع
کلیدواژههای اصلی :
جبر و اختیار(کلام)
,
سلطنت نفس
,
ضرورت علی معلولی
,
ضرورت علی و معلولی
,
مسئولیتپذیری
,
قانون ضرورت علی
,
نظریه سلطنت نفس
کلیدواژههای فرعی :
طلب و اراده ,
اتحاد طلب و اراده ,
حکمت متعالیه ,
مغایرت طلب و اراده ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
تقریرهای ناسازگارگرانه از اختیار، به تقریرهایی گفته میشود که بر اساس ناسازگاری ضرورت علّی و اختیار ارائه میشوند. هدف اصلی این تقریرها، تبیینی مناسب از اختیارِ بدون تعین و ضرورت علّی است؛ به طوری که مستلزم شانس و اتفاق نباشد و شخص در مقابل ارادۀ نامتعین و فعل ناشی از آن مسئول باشد. از جملۀ این تقریرها، «نظریۀ سلطنت نفس» است که توسط برخی دانشمندان اصول فقه مانند محقق نائینی و شهید صدر مطرح شده است و برخی فیلسوفان معاصر نظیر فیاضی تلاش کردهاند تا آن را در فضای تفکر فلسفی نیز مطرح کنند. مهمترین نقطه ضعف این تقریرها عدم مواجهۀ مناسب آنها با اصول و قواعد فلسفی از جمله قانون ضرورت علّی است؛ چرا که عمدۀ این تقریرهای ناسازگارگرایانه، مستلزم نقض یا تخصیص قواعد عقلی هستند. این مقاله پس از بررسی انتقادی مهمترین تقریرهای نظریۀ سلطنت نفس و بیان اشکالات آنها، این نظریه را بازسازی کرده، بر اساس مبانی فلسفی ملاصدرا تقریری جدید از آن ارائه کرده است که در آن، اشکالات تقریرهای دیگر مطرح نمیشود.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 87 تا 110
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بازخوانی تحلیلی براهین فلسفی توحید ربوبی با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه
نویسنده:
محمدعلی وطن دوست
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
حکمت متعالیه
چکیده :
فلسفه، در تبیین اصول اعتقادى از جایگاه ویژهاى برخوردار است. از جمله اصول اعتقادى، اصل توحید است که در بخش الهیات بالمعنیالاخص مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. از میان معانى گوناگون توحید، آنچه که در آموزههاى دینى روى آن بسیار تاکید شده و اساس دعوت پیامبران را تشکیل داده است، توحید ربوبى مىباشد. با این وجود، براهین فلسفی توحید ربوبی از سوی پژوهشگران به صورت منسجم و مستقل مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته و استدلالهای عقلی و فلسفی آن در قالب مجموعهای مستقل گردآوری نگردیده است. ازاینرو در جستار حاضر، تلاش شده است با تکیه بر روش تحلیل فلسفی، که بر مبانی حکمت متعالیه استوار است، و با هدف بازخوانی دقیق دلایل توحید ربوبی و اعتبارسنجی برخی از دلایل، استدلالهای عقلی توحید ربوبی، مورد بازخوانی و تحلیل قرار گیرد. در پایان این نتیجه به دست آمده است که بر اساس اصل تعلقى بودن وجود معلول، که از مبانی حکمت متعالیه شمرده میشود، همه معلولها، عین فقر و وابستگى به واجب الوجود بوده و هیچگونه استقلالى ندارند، از اینرو خالقیت و ربوبیت حقیقى و استقلالى منحصر به خداوند متعال خواهد بود. همچنین برخی از براهین توحید ربوبی که بر اصول فلکیات قدیم، استوار شده است، مورد نقد قرار گرفته و در همین راستا، برای تصحیح برهان، حد وسط «وحدت نظام عالم» جایگزین حد وسط «وحدت عالم»، گردیده است.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 157 تا 168
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تبیین نسبیگرایی اخلاقی لیزا و راهنمای آن در مقایسه با اطلاق گرایی در حکمت متعالیه
نویسنده:
فاطمه حاجیلوئی، حسن عبدی، علیرضا آل بویه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
مراجع
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
حکمت متعالیه
چکیده :
«فلسفه برای کودکان» از برنامههای آموزشی جدید در جهت بهبود روند فلسفهورزی و تفکر در کودکان است. این برنامه با وجود ظرفیتهای خوب برای ایجاد فضای تفکر و خلاقیت، دارای مبانیای ناهمخوان با مبانی فلسفی بومی ایران میباشد. به این منظور، ضروری است مبانی فلسفی برنامه مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. این مقاله به دلیل اهمیت ویژه اخلاق و تربیت اخلاقی، که یکی از اهداف این برنامه است و با ابزار داستان به کودک منتقل میشود، به بررسی مبنای نسبیگرایی اخلاقی داستان لیزا و راهنمای آن (محتوای تربیت اخلاقی برنامه لیپمن) و مقایسه آن با منظر حکمت متعالیه میپردازد. بررسی محتوا با روش توصیفی ـ تحلیلی نشان میدهد علیرغم اینکه "لیپمن" نسبیگرایی را رد میکند، نفی خیر مطلق، شخصی و زمینهمند بودن تفکر و ارزشها شواهدی بر نسبیگرایی اخلاقی این محتواست و این محتوا به علت ماندن در تنگنای نظریه قراردادگرایی و نداشتن ملاک و اصول ثابت دچار نسبیگرایی و توابع آن است.در مقابل، حکمت متعالیه با مطلق دانستن گزارههای اخلاقی، نگاه وجودی و فضیلتمدارانه به اخلاق مصون از گزند نسبیگرایی است. ازاینرو دارای مبانی ارزش شناختی مناسبتری در شکلدهی یک برنامه منسجم تربیت اخلاقی است.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 99 تا 123
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بازخوانی معاد جسمانی در پرتوی وحدت شخصی وجود در حکمت صدرایی
نویسنده:
حجت اسعدی ، وحیده فخار نوغانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
حکمت متعالیه
,
خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص)
چکیده :
مساله معاد جسمانی که یکی از مسائل مهم در حوزه فلسفه و کلام اسلامی است، ذهن بسیاری از اندیشمندان اسلامی را معطوف به خود کرده است. ملاصدرا از جمله اندیشمندانی است که در آثار مختلف فلسفی، براساس اصول یازدهگانهای از حکمت متعالیه به تبیین مساله معاد جسمانی پرداخته است. از جملۀ این اصول، تشکیک در مراتب وجود است که نقش مهمی در تبیین معاد جسمانی و پرسشهای مرتبط با آن دارد. از سوی دیگر، نظر نهایی صدرالمتالهین در گذر از تشکیک در مراتب وجود به تشکیک در مظاهر تفسیر بسیاری از موضوعات فلسفی از جمله مساله معاد جسمانی را تحت تاثیر قرار میدهد. در این مقاله تلاش شده است تا با رویکردی اجتهادی، خوانش جدیدی از مساله معاد جسمانی بر اساس وحدت شخصی وجود و تشکیک در مظاهر آن مطرح شود. دستاورد این پژوهش نشان میدهد که معاد مبتنی بر وحدت شخصی وجود، عبارت است از رفع کثرات وهمی در مرتبۀ ادراکی انسان.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 23 تا 37
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
رابطه امور متغیّر عالم با علم ثابت خداوند در حکمت متعالیه
نویسنده:
فاطمه علیپور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
حکمت متعالیه
چکیده :
علم خداوند به عالم، عین ذات اوست و همانگونه که ذات الهی ثابت و لایتغیّر است، علم او نیز ثابت و لایتغیّر است، از سویی همواره شاهد تغییر مداوم در جهان متکثر مادی هستیم. مسأله این است که چگونه تغییر در امور جزئی و متکثر عالم موجب تغییر در صفت علم الهی و در نتیجه تغییر در ذات یگانه و ثابت خداوند نمی گردد؟ فلاسفه اسلامی علم خداوند را به گونه ای تبیین نموده اند که در رابطه علمی ذات ثابت و یگانه خداوند با موجودات متغیّر هیچگونه تغییر و تکثری در ذات الهی لازم نیاید. لذا فیلسوفان علم خداوند را علم تفصیلی بعد از ذات یعنی زاید بر ذات دانستند، ابن سینا این نحو علم ثابت به معلومات مادی متغیّر را علم به جزئی متغیّر به نحو کلی نامید. غزالی با رد نظر فلاسفه آنان را تکفیر کرد. اشکال غزالی به فلاسفه این بود که در اینصورت اگر چه خداوند به همه امور جزئی عالم است، اما علم او بدانها تنها به نحو کلی خواهد بود و علم خداوند محدود به کلیات و مفاهیم عام می شود. ملاصدرا علم اجمالی در عین کشف تفصیلی خداوند را اثبات و به اشکال غزالی پاسخ داد. براساس قاعده بسیط الحقیقه علم خداوند به موجودات متغیّر و متکثر ، حضور اشیاء نزد حق است. خداوند در مرتبه ذات علم به اشیاء دارد، بدون آنکه کثرتی در مرتبه ذات باشد و معلومات با همه کثرات و تفصیلات به وجود واحد بسیط موجودند و از حیثی که کثرت در آن نیست آشکار و منکشف هستند.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 103 تا 115
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تحلیل مواجهه مخاطب با اثر هنری با تأکید بر مبانی حکمت متعالیه
نویسنده:
محمدمهدی حکمت مهر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
حکمت متعالیه
چکیده :
حکمت اسلامی علی رغم غنای محتوایی، اهتمامی برای ورود به فلسفه های مضاف و از جمله حکمت هنر نداشته است. از این رو در عالم اسلامی علم مستقلی درباب هنر مفتوح نشده است. این در حالی است که با عنایت به حکمت اسلامی می توان به تبیین نظری هنر مبادرت نمود و البته این مهم با عنایت به مبانی حکمت صدرایی ممکن و میسور است. نحوه مواجهه مخاطب با اثر هنری و برآیند این مواجهه از جمله مباحث فلسفه هنر است. در این مقاله با تأکید بر مبانی صدرایی به یکی از مباحث مهم فلسفه هنر یعنی مواجهه مخاطب با اثر هنری خواهیم پرداخت. ابتدا نحوه این مواجهه و سپس فرایند ادراک اثر بوسیله مخاطب تحلیل می شود. در انتها نیز تأثیر اثر در مخاطب و همچنین نقش اثر در سعادت و شقاوت مخاطب بیان می شود.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
ضرورت حشر موجودات و بررسی تفصیلی حشر حیوانات از دیدگاه حکمت متعالیه
نویسنده:
سید محمد میرباقری ، شاکر لوایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
حکمت متعالیه
چکیده :
هر ممکن الوجودی در نظام خلقت الهی، نیازمند دو چیز می باشد.یکی فاعل برای ایجاد شدن و دیگری هدف و غایتی برای حرکت و سیر به سوی آن. اساساً مقتضای نظام علّی و معلولی نیز ، چیزی جز این، نیست.حرکت به سوی غایت وهدف،فارغ از نوع موجودات،ویژگی ذاتی هرممکن الوجودی است. بر اساس امتناع تسلسل در دایره علل، این غایت نهایتا به غایتی منتهی می شود که خود، دیگر غایتی ندارد و آن غایت الغایات و همان واجب الوجود می باشد. حیوانات نیز به علت وجود امکانی شان،از این قاعده مستثنی نیستند. بر اساس آیات قرآن و احادیث وارده از معصومین(ع) نیز، این اَمر به طُرُق مختلف بیان شده است. این بازگشت به سوی غایت نهایی که از آن به «حشر» تعبیر می شود، در مورد حیوانات بر اساس سیرت شان به دو گونه تقسیم می شود. یا در عالم با حیواناتی مواجهیم که دارای قوه خیال و حافظه اند، که حشر اینها بصورت مستقل صورت می گیرد و یا حیواناتی که فقط در مرتبه حس بوده و از آن بالاتر نمی روند، که اینها حشری مستقل نداشته و بازگشت اینها صرفا به ربّ النوعشان می باشد. بدین ترتیب وجه اشتراک همه حیوانات ، حشر به سوی غایت نهایی و وجه تمایز آنها در استقلال و یا عدم استقلال حشرشان بر اساس نحوه وجودی شان می باشد. انسانهایی که نفس و سیرت شان ، در این عالم، حیوانی شده است نیز، دارای حشری مستقل خواهند بود و ظهور صورت متناسب با آن سیرت، در قیامت خواهد بود.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
مجموعة رسائل فلسفية لصدر الدين محمد الشيرازي
نویسنده:
صدر الدین محمد بن ابراهیم شيرازی
نوع منبع :
کتاب
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
فهرست
معرفی کتاب
وضعیت نشر :
لبنان/ بیروت: دار احياء التراث العربي,
زبان :
عربی
کلیدواژههای اصلی :
اصطلاحنامه فلسفه
,
کتب فلسفه اسلامی
,
کتب فلسفه صدرایی
کلیدواژههای فرعی :
ماهیت از نگاه ملاصدرا ,
حکمت متعالیه ,
برهان صدر المتألهین ,
جهان شناسی ملاصدرا ,
جهان بینی ملاصدرا ,
ایمان از نظر ملاصدرا ,
حقیقت انسان از نظر ملاصدرا ,
انسان شناسی صدرایی ,
وجود از نظر ملاصدرا ,
دین شناسی صدرا ,
آراء و اندیشه های ملاصدرا ,
حکمت از نگاه ملاصدرا ,
حسن و قبح از دیدگاه ملاصدرا ,
ادراک از دیدگاه ملاصدرا ,
اندیشه فلسفی ملاصدرا ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
مجموعة رسائل فلسفية لصدر الدين محمد الشيرازي مجموعه 18 رساله است كه چهارده رساله از اين مجموعه بهطور قطع از آثار حكيم بزرگ صدرالمتألهين شيرازى (979- 1050ق) مىباشد كه در مورد موضوعات كلامى و فلسفى است، ولى دو تفسير -از سوره توحيد- منسوب به اوست اما ثابت نشده است و در مورد دو رساله آخرى نيز به يقين مىتوان گفت كه از آثار ملاصدرا نيست. رساله اتحاد عاقل و معقول: اين رساله از نگارشهاى مسلم صدرالمتألهين است كه اكثر ارباب تراجم و كتابشناسان صدرا بدان اشاره نمودهاند. مطالب اين وجيزه بهطور مبسوطترى در «اسفار» ج 3، ص 278 به بعد موجود است و در مواضعى چند، بحثهايى افزون دارد كه مىتوان از فصل اول مقاله دوم نام برد كه به نحو استطرادى قاعده «بسيط الحقيقة كلّ الأشياء» را طرح نموده و رابطه آن را با مسأله اتحاد عاقل و معقول بيان داشته است و در فصل سوم از همين مقاله براى تأييد مرام خود به عبارات بيشترى از شيخ يونانى استشهاد كرده است. نظر به اينكه اين رساله پس از «اسفار» نگارش يافته و خالى از جدلها و اطنابهاى اسفار است در خور دقّت و استفاده وافر است. اجوبه مسائل ملا شمساى گيلانى: اين رساله پاسخ به پنج پرسش حكيم متألّه قرن يازدهم ملا شمساى گيلانى است. ظاهر پرسشهاى مؤدّبانه و از طرفى وجود ترديد در ساختار پرسشها، نشانگر اين است كه ملا شمسا آثارى چند از ملاصدرا را مطالعه نموده و اشكالاتى در مبانى فكرى حكمت متعاليه صدرا ديده، لهذا آنها را شايان توجه و ذكر پنداشته است؛ و شايد به همين جهت نيز صدرا پاسخى مختصر به هر سؤال داده است. اين رساله از آثار ارزنده صدر المتألهين است و به جهت اينكه سائل، تشكيكات ارزندهاى در مبانى صدرايى وارد كرده و پاسخى شافى و وافى شنيده داراى اهميّت بهسزايى است. در صحّت انتساب اين رساله به حكيم صدرا هيچگونه ترديدى وجود ندارد. اجوبه مسائل ملا مظفر حسين كاشانى: اين رساله پاسخى است به پرسشهاى پنجگانه ملا مظفر حسين كاشانى پيرامون مسائل نفس. سائل اين رساله يكى از فلاسفه قرن يازدهم هجرى و از شاگردان مير ابوالقاسم فندرسكى(ره) مىباشد و داراى طبع شعر بوده و اشعارى چند از وى در دست است و در همان روزگار... به دليل دارا بودن ذوق تصوّف مورد تكفير قرار گرفته است. حكيم صدرا در اين رساله بهطور مستوفى پاسخهايى به سؤالات وى داده است. اجوبه مسائل نصيريه: نويسنده در مورد اين رساله نوشته است كه حكيم بزرگ خواجه نصيرالدين طوسى براى معاصرش جناب شمسالدين خسروشاهى سه پرسش فلسفى را طرح كرده ولى او جواب نداده است. ملاصدرا افزوده است كه حال من به فضل الهى به آن پاسخ مىدهم. اين رساله از آثار مسلّم حكيم صدرا مىباشد و اكثر تراجم صدرا بدان اشاره كردهاند، و مضامين رساله شاهدى گويا بر انتساب آن به مرحوم آخوند مىباشد. در اهميت اين سه سؤال همين بس كه مىتوان به جزم و يقين حكم كرد كه اگر اين سه سؤال توسّط محقق طوسى طرح نشده بود، صدرا به بعضى از مبانى اساسى فلسفى خود دست نمىيازيد، و در هر حال اگر اين سه سؤال علت تامّهاى براى نياز به طرح مسائل نوين و ابتكارى فلسفه صدرا نباشد، به عنوان يك انگيزه كارساز مسلّما قابل طرح است، و لذا دقّت در اين رساله حائز اهميت بسزايى است، زيرا رهنمايى بهسوى مسأله جسمانية الحدوث و روحانیة البقاء بودن نفس و از طرفى كليدى براى رهيابى به سوى حركت جوهريه و مبانى خاصه آن است. رساله اصالت جعل وجود: اين رساله از آثار مسلّم صدرالمتألهين است كه هيچ يك از ارباب تراجم و شرححالنويسان صدرا از آن نامى به ميان نياوردهاند. در صحّت انتساب اين رساله به صدرا علاوه بر انتساب كاتب، ديباچه كتاب دليلى محكم است، زيرا صدرا در ديباچه نام خود را ذكر مىنمايد: «فيقول الفقير المستهين محمّد، الشهير بصدرالدين». علاوه بر اين، مندرجات رساله پس از مقايسه با كتاب «مشاعر» صدرا شاهدى گويا بر صحّت انتساب است. اين مسأله از اصول زيربنايى فلسفه صدراست و صدرا در اين رساله سيزده دليل و در «مشاعر» هشت دليل بر اثبات اصالت جعل وجود اقامه كرده است. رساله تنقيح در منطق: اين رساله نيز يكى از آثار مسلّم صدرالمتألهين است، زيرا نه تنها ناسخين اين رساله آن را از صدرا دانستهاند بلكه اكثر ارباب تراجم نيز به وجود رسالهاى در منطق از وى اتفاق نظر دارند، و از سوى ديگر مطالب مندرج در اين نوشتار با آثار ديگر صدرا به ويژه «تعليقة حكمة الإشراق» كمال موافقت و همگونى را دارد. رساله حشريه: اين رساله از نگارشهاى مسلّم صدرالمتألهين است كه تاكنون مورد تحقيق و بررسى قرار نگرفته است و هيچيك از ارباب تراجم بدان اشاره ننمودهاند. لكن در صحّت انتساب آن به صدرا جاى هيچگونه ترديدى نيست. رساله خلسه: اين رساله مختصر يكى از آثار مسلّم صدرا است كه در هيچيك از تراجم بدان اشاره نشده است، ولكن بنا بر اظهار كاتب كه ظاهراً از نوادگان آخوند است و نيز مفاد رساله، در صحت انتساب آن به صدرا جاى هيچ شبههاى نمىماند. رساله «خلق اعمال» يا «جبر و تفويض» يا «القدر في الأفعال»: اين رساله با سه نام فوق از تأليفات مسلّم آخوند است، و تمام ارباب تراجم معتبر و نگارندگان احوال صدرا از آن نام بردهاند. لازم به ذكر است كه بنا بر تحقيق دانشمند معظم، سيّد محمّد على روضاتى، بخش آغازين اين رساله اقتباس از رساله مير سيّد شريف جرجانى است كه در رساله «قضا و قدر» بسطامى آمده است. ديباجه عرش التقديس: اين ديباچه مقدّمهاى است از صدرالمتألهين بر رساله استاد خود. در صحت انتساب اين مقدمه به صدرا جاى هيچ ترديدى نيست. اصل اين رساله نيز در رد شبهه مشهور ابن كمونه در مسأله توحيد واجبالوجود است. رساله شواهد الربوبية: اين رساله يكى از آثار مسلّم صدرالمتألهين است و از ارباب تحقيق براى نخستين بار استاد دانشپژوه در كتابنامه صدرا از آن نام بردهاند. گرچه استاد آشتيانى در صحّت انتساب آن تشكيك نمودهاند، لكن حتى با مطالعه ديباجه رساله در صحّت انتساب آن به صدرا، دگر ترديدى باقى نمىماند، و افزون بر اين تمام مضامين رساله مؤيّد اين انتساب مىباشد. اين رساله در بين رسائل آخوند از اهميت ويژهاى برخوردار است، زيرا صدرا خود در اين رساله تمام آراء حكمى خويش را به طور مجمل فهرست نموده است. نظر به عدم پيوستگى مباحث مطروحه، ظاهراً صدرا آن را در دراز مدت تأليف نموده است. تاكنون بعضى از محقّقين اقدام به نگارش آراء صدرا نمودهاند كه حداكثر تا ده نظر را از ابتكارات وى دانستهاند. در اين رساله مؤلّف 186 نظر را به خود اختصاص داده است كه البته قسمتى از آنها تأسيس اصول و مبانى حكمت متعاليه اوست و قسمتى مطالب فرعى است. فوائد مشتمل بر پنج رساله: 1. ردّ شبهات ابليسيّه: اين رساله از آثار منسوب به صدر المتالهين است؛ 2. شرح حديث كنت كنزاً: اين رساله از رسايل و فوايد منسوب به صدرالمتألهين است؛ 3. در بيان كيفيت تركيب ماده و صورت: اين فايده يكى از فوايد مسلّم صدرالمتألهين است كه نام و نشانى از آن در تراجم موجود نيست؛ 4 و 5. ذيل آيه امانت و مواد ثلاث. رسالة اللمّية في اختصاص الفلك بموضع معيّن: اين رساله از آثار مسلّم صدر المتألهين مىباشد كه در بعضى از فهارس و نسخ خطى تحت عنوان رساله «قطبية» نيز ناميده شده است. رساله «اللمّية» همان رساله مشهور «حلّ الإشكالات الفلكية» است. رساله مزاج: اين رساله از آثار مسلّم صدرالمتألهين است. اكثر مطالب اين كتاب نگارشى ديگر از «اسفار» است و هيچ مطلبى افزون بر «اسفار» ندارد، لكن در پارهاى از موارد عبارات آن فصيحتر و مفصّلتر از «اسفار» است، كه البته اسفار نيز در پارهاى از موارد همين مزيّت را بر اين رساله دارد، و در واقع مىتوان گفت عبارات اين رساله مكمّل «اسفار» جهت تفهيم معانى است. تفسير سوره توحيد: اين دو رساله از آثار منسوب به صدرالمتألهين است و غير از اظهار كاتب و وجود آراء موجود در آن، دليلى بر انتساب آن به صدرا وجود ندارد. در فهارس نسخ خطى دو تفسير سوره توحيد به صدرا منتسب شده است؛ يكى در كتابخانه مدرسه سپهسالار كه تفسيرى مختصر و ناقص است، و ديگرى در كتابخانه مجلس شوراى اسلامى كه تفسيرى نسبةً مبسوطتر و كامل است. رساله وجود: اين رساله از رسايلى است كه بعضى از فهرستنگاران از صدرا دانستهاند، لكن به اطمينان مىتوان اذعان داشت كه اين رساله از صدرا نيست. رساله حل شبهه جذر الأصم: اين رساله از رسايلى است كه به غلط به صدرا منتسب گرديده و پارهاى از تراجم آن را از صدرا دانستهاند. در حالى كه نوشته سيد صدرالدين دشتكى است نه صدرالدين محمد شيرازى مشتهر به ملا صدرا يكى از مسائل مطرح در دوران زندگى و فعاليت علمى ملاصدرا، عبارت از شبهه جذر اصمّ يا پارادوكس دروغگو بوده است و در حالى كه بسيارى از انديشمندان آن روزگار مانند استادش ميرداماد به اين مطلب توجه كرده و درباره آن پژوهش كردهاند ولى صدرالمتألهين شيرازى عنايتى به اين موضوع نكرده است. استاد دكتر احد فرامرز قراملكى توضيح داده است كه همين نكته مىتواند نظريه «ميان رشتهاى بودن» روش ملاصدرا را تأييد كند. به نظر مىرسد كه شايسته بود مصحح محترم به آوردن رسالههاى چهاردهگانه نخستين كه قطعاً از آثار ملاصدرا ست؛ اكتفا مىكرد و دو رساله منسوب بعدى و بويژه دو رساله آخرى كه يقيناً نوشته ديگران است را در اينجا نمىآورد. اگر نظر ايشان به حفظ اين رسالههاى چهارگانه است مىشود در كتابى ديگر منتشر كرد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
اخلاق دینی و واقعگرایی اخلاقی
نویسنده:
حاج محمد لگنهوسن، علی فتوتیان و مهدی صدفی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه علوم وحیانی معارج,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
رئالیسم اخلاقی
,
فلسفه اخلاق غرب
,
اصطلاحنامه اخلاق اسلامی
,
فلسفه اخلاق (عام)
,
معرفت شناسی اخلاقی
,
اخلاق دینی مشائی
,
فرا اخلاق شیعی
کلیدواژههای فرعی :
قوانین اخلاقی ,
سوبژکتیویسم ,
اشاعره (اهل سنت) ,
امر الهی ,
معتزله (اهل سنت) ,
شهود عقلانی ,
الزام اخلاقی ,
حس اخلاقی ,
فلسفه پوزیتیویسم ,
حکمت متعالیه ,
فلسفه مشاء ,
واقعگرایی اکید ,
برساختگراییاخلاقی ,
شهود اخلاقی ,
شناخت اخلاقی ,
نسبیگرایی هنجاری ,
پوچ گرایی اخلاقی (فرااخلاق / مکتب فلسفی) ,
واقع گرایی اخلاق معاصر ,
مغالطه طبیعت گرایی ,
اخلاق و قانون شرع ,
اراده گرایی الهی ,
اخلاق اسلامی و متافیزیک ,
شک گرایی اخلاقی ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
,
خواجه نصیرالدین طوسی
,
مرتضی مطهری
,
ابن سینا: ابوعلی سینا
شاپا (issn):
2383-3025
چکیده :
هدف این مقاله بررسی ارتباط بین شکلهای مختلف واقعگرایی اخلاقی و برخی دیدگاهها دربارۀ اخلاق دینی و بهویژه اخلاق دینی در سنت اسلامی است، هرچند بیشتر گفتهها در سنتهای دینی دیگر نیز کاربردی خواهد بود. نخست، مرور تاریخی مختصری از ظهور واقعگرایی اخلاقی در قرن بیستم بیان میشود؛ دوم، انواع اصلی واقعگرایی اخلاقی را از هم تفکیک خواهیم کرد؛ سوم، نشان خواهیم داد که در مورد هر یک از انواع اصلی واقعگرایی اخلاقی، از واقعگراییاخلاقی اکید گرفته تا واقعگراییاخلاقی حداقلی، دیدگاههای دینیای را نسبت به اخلاق میتوان صورتبندی کرد که هم با واقعگرایی سازگار باشند و هم با ردّ آن. ولی، در هر حال، اخلاقشناس دینی باید برای پذیرفتن واقعگرایی یا ردّ آن هزینهای بپردازد. در نهایت استدلال میشود موضعی که فیلسوفان برجستۀ مسلمان در سنت سینوی تا ملاصدرا اتخاذ کردهاند موضعی است که در شماری از نقاط مهمش با موضع ضدواقعگرایی توافق دارد.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 26 تا 64
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
جایگاه هستیشناختی ذات الهی از دیدگاه حکمت متعالیه، عرفان و صوفینمایان و نقد و بررسی آن
نویسنده:
روحالله سوري
نوع منبع :
نمایه مقاله
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
حکمت متعالیه
چکیده :
تبیین ساحت ذات الهی از پیچیدهترین و جنجالیترین مسائل کلامی، فلسفی و عرفانی است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ میدهد که حکمت متعالیه، عرفان و صوفینمایان ذات الهی را در کدامین جایگاه هستیشناختی مستقر میدانند. سپس با بررسی دیدگاههای یادشده به داوری آنها مینشیند. حکمت متعالیه تا آنجا که به تشکیک وجود پایبند است، ذات الهی را برترین رتبه نظام تشکیکی میداند که بهجهت سلب قیدهای مراتب پایین «وجود بشرط لا» نامیده میشود. «وجود بشرط لا» به سبب تقید به سلب، تعین ویژهای از هستی است که عروض آن بر هستی، نیازمند «سلب» یادشده است. ازاینرو نمیتواند بهمنزله ذات بینیاز حق قلمداد شود. صدرالمتألهین با گذار از تشکیک، مانند عارفان، ساحت ذات را وجود نامحدودی ورای تشکیک و محیط به آن میداند؛ اما صدرا با پیروی از عبارات قیصری تعبیرهای یکسانی از ساحت یادشده ندارد. صوفینمایان، با دریافتی نادرست از سخن عارفان، ذات الهی را «وجود لابشرط قسمی» و ساری در اشیا گرفتهاند؛ در نتیجه پنداشتهاند: ذات حق تحقق بالفعلی ندارد و با دگرگونیاش در اشیا تحقق مییابد. ازاینرو برای تحقق خارجیاش نیازمند اشیاست. صدرالمتألهین و حکیم سبزواری این دیدگاه را بهسختی نقد کردهاند. اختلاف نگاه عارفان، حکیمان و صوفینمایان درباره ذات الهی، پیامدهایی دارد که بررسی آنها تصور دقیقتری از دیدگاههای یادشده به دست خواهد داد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
تعداد رکورد ها : 1811
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت
×
ارسال نظر
نوع
توضیحات
آدرس پست الکترونیکی
کد امنیتی
*
*
با موفقیت به ثبت رسید