جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه که موضوع آن « اسراف» است با هدف امر به معروف و نهی از منکر نوشتاری نوشته شده ، و در نوشتن آن ا منابع تفسیری ، روایی، فقهی و تاریخی استفاده گردیده است. در این نوشتار سعی شده که معنی اسراف ، اسراف از نظر لغت، اسراف از دیدگاه قرآن و روایات، فرق بین اسراف و تبذیر و حکم هرکدام از نظر شرع،مورد بحث قرار گیرد. پس از آن درباره ی بعضی از چهره های اسراف بحث و به پیامد های زیان بار هر یک اشاره شده است. بحث دیگر درباره ی عوامل اسراف و این که چه چیز باعث این بیماری خطرناک می شود، می باشد. در این قسمت درباره ی تعدادی از این عوامل بحث شده است. و بحث اصلی این پایان نامه درباره ی راههای درمان اسراف و این که برای درمان این بیماری چه باید کرد. تعدادی از راه هایی که مفید به نظر می رسید ذکر شده، و در پایان با ذکر چند داستان آموزنده، این رساله پایان یافته است. و در نهایت هدف اصلی این پایان نامه ، امر به معروف و نهی از منکر نوشتاری است و نهادینه کردن فرهنگ قناعت در اقشار مختلف مردم و آشنایی با مجازات و عاقبت اسرافکاران.

تحقیق حاضر تلاشی است در جهت ریشه یابی نهضت عظیم عاشورا با توجه به فرامین و رهنمودهای قرآن کریم. چهار فصل اصلی در این مجموعه مورد نظر می باشد. فصل اول به شأن کتاب الهی پرداخته و ضرورت روی آوردن به این عهد نامه الهی بررسی شده است. این فصل قرآن را از زبان خود قرآن کریم و نیز وجود مقدس معصومین علیهم السلام به مخاطب معرفی می نماید. همچنین اشاراتی در رابطه با فریضه جهاد و امر به معروف ونهی از منکر از کتاب خدا و سخنان امام حسین)ع) مطرح گردیده است. در فصل دوم به منزلت امام حسین(ع) و بیان فضائل آن بزرگوار اشاراتی شده است. فصل سوم را به بررسی قیام سیدالشهدا و نهضت عاشورا اختصاص داده و به بیان فرازهایی از تاریخچه این قیام پرداخته ایم. فصل پایانی استشهادات ابا عبدالله را در میان سخنان آن حضرت مورد توجه قرار داده و با الهام گیری آن حضرت از قرآن کریم را پی گیری می کند.

تلاوت قرآن کریم دارای آدابی ظاهری و باطنی است. این مجموعه در شرح مجملی به آداب ظاهری پرداخته و سپس مفصلاً به بررسی آداب باطنی می پردازد بدین صورت که: قاری قرآن ابتدا باید به جنبه های عظمت قرآن، معرفت حاصل کند تا به تعظیم شأن قرآن و آثار کمالی آن نائل گردد. پس این قرآن معظم باید راههای استفاده عملی داشته باشد یعنی تالی قرآن از این کتاب عزیز درس زندگی بیاموزد. و این امر میسر نمی گردد مگر این که انسان موانع و حجابهای بین خود و استفاده از قرآن را از سر راه بردارد و همین، گامی مهم می شود برای تولد کمالات روحی در وجود انسان. و این چنین می شود که تالی در هنگام تلاوت با حضور قلب کامل گوش جان به آیات الهی می سپرد و سپس با تفکر و تعقل و تدبر در این آیات، آنها را بر احوال و رفتارهای خویشتن تطبیق داده و از معاصی و گناهان خویش و سپس از خویشتن متبری گشته و از این نردبان، راه کمال و ترقی به پله های عالی انسانی را در پیش می گیرد. و نیز از راه تفکر وتدبر است که به صفات و افعال جمیل الهی معرفت حاصل کرده و درک می کند که چگونه و از چه راهی به سعادت الهی و رضوان الهی برسد. و همة این موارد میسر نمی گردد مگر آنکه دل و جان تالی پاک و طاهر از ارجاسات معنوی گشته و به درجه ای از طهور باطنی نائل گردد، چرا که طهور مطلق فقط مختص به معصومین است، و انسانهای عادی بنابر ظرفیت وجودی خویش می توانند از اقیانوس لایزال معرفت قرآنی اهل بیت بهره مند گردند.

انبیاء عظام انسان های برگزیده و ممتازی بودند که به خاطر خصائص عالی انسانی و روحیه پاک بشری از جانب حق تعالی برای هدایت و ارشاد انسان ها برگزیده شده اند. وجود آنها مجمع کلیه صفات عالی بشری و قلبشان سرشار از عشق به خدا و توحید و یگانه پرستی بود. خداوند، آنها را برگزید و به آنها قلبی سرشار از صبر و بردباری عطا نمود تا بتوانند این راه سخت و پر مشقت؛ یعنی هدایت بشر را تحمل نمایند. انبیاء ( ع) از مقام عصمت برخوردار بودند. عصمت؛ به معنی دوری از هر گونه خطا و گناه است. آنها سعی می کردند انسان ها را از گناه و خطا دور نموده، به اطاعت از خدا و ترک گناه راهنمایی کنند؛ البته در راه چنین هدف ارزشمندی، سختی های فراوانی را متحمل شدند؛ زیرا عده ای گمان می کردند که این انسان ها ( انبیاء) به خاطر رسیدن به مقام و ثروت در پی چنین ادعایی برآمده اند و به همین خاطر موقعیت خود را در خطر می دیدند و با این بزرگواران به دشمنی می پرداختند و در این راه از هیچ گونه آزار و اذیتی فرو گذار نمی کردند. انبیاء ( ع) که به منبع الهی متصل بودند و می دانستند که این تلاش ها بی ثمر نیست، سعی و تلاش فراوانی نمودند تا بتوانند انسان ها را هدایت کنند؛ در این میان، عده ای به حقانیت آنها پی بردند، هدایت شدند و به خدای یکتا ایمان آوردند و عده ای دیگر به لجاجت و دشمنی خود ادامه دادند. اعمال و رفتار انبیاء الهی، الگو و سرمشق رفتاری همه انسان ها است؛ چرا که آنها تنها برای راهنمایی و سعادت انسان ها و رضایت خداوند قدم بر می داشتند و تمامی لحظه های زندگی خود را در راه اطاعت و بندگی خداوند و رسالت عظیمشان صرف نمودند و فرمان الهی را به گونه ای شایسته به انجام رساندند. وظیفه ما این است که از تمام اخلاق و رفتار و سکنات ایشان سرمشق گرفته، خدا را به خاطر نعمت بزرگ هدایت، سپاس گوییم و سعی کنیم همچون انبیاء ( ع) جز به رضای الهی قدم بر نداریم. روحشان در جوار حق شاد باد.

انسان هنگام تولد دارای فطرت پاک و خالی از هر گونه گناه می باشد. اما از آن جایی که گرایش طبیعی به هوا و هوس و در نتیجه به گناه دارد، خداوند متعال ترک گناه و رهایی از آن را به گونه ای آیین مند قرار داده تا انسان را در بند عقده ی گناه رها نکرده باشد. از همین رو اسلام،آدمی را خواه در قالب فرد باشد، خواه در قالب جامعه، در برابر مسئولیت های آینده اش می نهد و پیامدهایی را برای او روشن می کند که در نتیجه ی گناه رفتاری به عنوان فرد یا جامعه در دنیا یا آخرت برای او تحقق می یابد. گناه، در روایات اسلامی اصطلاحاتی متفاوت به کار رفته که هر کدام نشان دهنده ی قبح و زشتی باطنی گناه می باشد. برای آن که بتوانیم ریشه های گناه را در خود و جامعه از بین ببریم لازم است گام نخست زمینه های پیدایش گناه شناسایی بشود که از جمله عمده ترین این موارد عبارتند از: فرهنگ و تربیت نا مناسب در جامعه و خانواده، زمینه های اقتصادی و غیره که هر کدام به نوبه ی خود زمینه ساز گناه و عامل انحراف و تباهی انسان می شود؛ و در گام بعد انسان باید به تدبر در آثار و نتایج گناه بپردازد و از مکافات عمل آگاه شود که گاه انسان را تا سر منزل کفر و انحطاط می کشاند و باعث قساوت قلب و در نهایت حبوط به درکات سفلی را در پی خواهد داشت. پس لازم است انسان گناه را به عنوان آفتی برای جسم و روح تلقی کرده و با تمسک به قرآن و عترت درصدد ریشه کنی آن برآید.

دعا از ریشه ی دَعَوَ گرفته شده و در لغت، به معنی: خواندن، درخواست انجام دادن کار و درخواست حاجت از خداست. همچنین به معنی صدا زدن و خواندن دیگران نیز هست، به همین خاطر این واژه در مورد دعوت پیامبران که مردم را به سوی خیر و صلاح می خواندند به کار رفته است. در اصطلاح به معنای خواندن خدا و خواستن از روی اخلاص و التماس، که نشانگر نیاز انسان است. انسان در هر حال نیازمند عنایت و امداد خداوند است و این نیازمندی، قابل انکار نیست، از طرفی انسان می خواهد این نیازمندیها را رفع کند چرا که کمال طلب است و برای رسیدن به کمال نیازمند رفع نیازهایش می باشد، اما واقعیت این است که او قادر به رفع همه ی نیازهایش نیست، لذا درخواست از خداوند و دعا به درگاه او که برای رفع نیاز است، لازمه ی وجود اوست و در فطرتش ریشه دارد. دعا در ادیان مختلف وجود داشته و دارای آیین و اهداف متفاوتی است. یکی از تفاوتهای آشکار دعا در ادیان دیگر با دین مبین اسلام این است که آنان دعا می کردند صرفاً به خاطر اهداف مادی، اما هدف از دعا کردن در دین اسلام، رفع همه ی نیازهاست؛ هم مادی و هم معنوی. در قرآن، آیات متعددی در ارتباط با دعا و اهمیت آن وجود دارد تا جایی که برخی از آیات قرآن خود به نوعی دعا و درخواست است و روایات فراوانی نیز در ارتباط با اهمیت و ارزش دعا کردن از ائمه ی معصومین(علیهم السلام) نقل شده است. این اهمیت تا آنجاست که جزئی ترین مسائل مربوط به دعا کردن از جمله: زمان، مکان، شرایط و آداب دعا را می توان در آیات و روایات یافت. دعا نه تنها اثرات مادی و معنوی فراوان دارد، بلکه آثار تربیتی بسیاری دارد که نباید آنها را از خاطر برد، از بین بردن کبر و غرور، اجتناب از معصیت، احساس مسئولیت درونی، عامل شجاعت و دلیری، از جمله ی آثار تربیتی فردی در دعا است و برتری امت پیامبر(صلی الله علیه و آله) به سبب دعا، حفظ و پرورش سجایای اخلاقی نیز از آثار تربیتی اجتماعی در دعا محسوب می گردد. نگارنده در این رساله ی علمی تلاش نموده است تا با مراجعه به کتب معتبر و مطالعات و جمع آوری مطالب معتبر، این مسأله را اثبات کند که، دعا، دارای اهمّیّت و فواید بسیاری است که همه ی جوامع بشری به ارزش و اهمّیّت آن پی برده اند. نگارنده در این راه از چندین کتاب معتبر اعم از منابع دست اول و مآخذ قابل اطمینان استفاده نموده است. امید به این که توانسته باشد مسئولیّت خود را به نحو احسن انجام داده باشد.

خداوند منان و تربیت کننده جهان برای تربیت انسان ها، انبیا و معصومین^ را فرستاد تا بشر زیر سایة تربیت آنان، خود را به اوج کمال برساند. گفتنی است که این سلسله از اول خلقت شروع شده و تا پایان خلقت نیز ادامه دارد؛ ولی در طول مسیر، علل و عواملی همچون سکوت و غفلت مردم یا قدرناشناسی آنان باعث شده است که این هادیان از چشم مردم غایب شده، وظیفة خود را پنهانی انجام دهند تا مردم اهمیت حضور و ضرورت مربی خود را درک کرده، لیاقت و استعداد خود را نشان دهند؛ از این رو انتظار آن ها در عصر غیبت، ما را به خودسازی، دیگرسازی و زمینه سازی فرامی خواند تا با انجام آن ها لیاقت خود را نشان دهیم و از احادیث معصومین^ نیز این مطلب به دست می آید. آن ها انتظار را در کنار عمل می خواهند و انتظار در این نگاه مسئولیت آفرین، وظیفه ساز، بیدار کننده، موجد حرکت، باعث خودسازی، دعوت به نابودی ظلم، ایجاد امنیت و آرامش خاطر و... خواهد بود. انتظار نوعی عمل است که در ساختن فرد و جامعه نقش مهم و محوری دارد و این پایان نامه با در نظر گرفتن آثار تربیتی انتظار در شش فصل تدوین شده است: فصل اول در مورد کلیات تحقیق است. در فصل دوم علاوه بر مفهوم و ماهیت انتظار، واژه های کلیدی آن نیز بیان شده و چون انتظار یک مفهوم متضائف است و بدون طرفین (منتظَر و منتظِر) متصور نیست؛ از این رو درباره منجی منتظر نیز توضیح لازم ارائه شده است. در فصل سوم، نخست اهمیت و جایگاه انتظار در ادیان، مذاهب و اقوام و در آخر، نظر مستشرقان بیان شده است. فصل چهارم و پنجم به آثار تربیتی انتظار در بُعد فردی و اجتماعی اختصاص یافته است. در فصل ششم نخست راهکارهای ایجاد روحیة انتظار و تقویت آثار آن و سپس مباحثی دربارة موانع انتظار مطرح گردیده و در پایان تحقیق، جمع بندی کلی و نتیجه گیری مطالب و همچنین پیشنهادات، ارائه شده است.

این رساله با عنوان «ارزش های برتر اخلاقی از دیدگاه اسلام» در چهار فصل به بررسی مفهوم ارزش و ارزش برتر پرداخته است. فصل اول به مسئله، هدف، پیشینه و مفاهیم موضوع اختصاص دارد. در فصل دوم، نظر اسلام در مورد ارزش های اخلاقی و معیار های آن مورد بررسی قرار گرفته است. اسلام، کاری را ارزشمند و مورد قبول می داند که نیت و انگیزه الهی داشته باشد و انسان را به خداوند نزدیک تر سازد. فصل سوم به ارزش های زمینه ای و واسطه ای (شناختی و گرایشی) پرداخته است. مهم ترین ارزش های شناختی عبارت اند از: نیروی تعقل، نیروی علم آموزی و خودشناسی. فصل چهارم به ملاک های برتری و مراتب کلی ارزش ها اختصاص دارد که بر اساس دو حُسن فعلی و فاعلی بیان شده است. در سلسله حسن فعلی، چهار ارزش جامع و برتر (یقین، تقوا، ایمان و اسلام) و در سلسله حسن فاعلی، ارزش جامع و برتر اخلاص مورد بررسی قرار گرفته و در پایان نیز به ارزش نهایی که همان قرب الهی است از دیدگاه اسلام پرداخته است.