جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این رساله سعی شده است چهره واقعی روزه را به افراد بشناساند و بفهماند که روزه فقط تحمل گرسنگی و تشنگی و ... و محروم ماندن از یک سری لذات ظاهری نیست. بلکه آثار و فواید بسیار زیادی برای انسان دارد. و به همه ی جنبه های روزه و آثار آن بر روی تمامی ابعاد زندگی یک فرد از جنبه های فردی و اجتماعی گرفته تا جنبه روحانی و اخروی و ... پرداخته شده و مورد بررسی قرار گیرد. برای جمع آوری اطلاعات از منابع مرجع، کتب اعتقادی، اخلاقی و فروع دین و ... استفاده شده است. روزه ( صوم): امساک از خوردن و آشامیدن است از سحر تا شام. روزه مخصوصا روزه ماه مبارک رمضان آثار و برکات بسیاری برای انسان دارد. مهم ترین اثر روزه تقوا است. خودداری از گناه در ماه رمضان باعث می شود فرد روحیه تقوا را کسب کند. روزه گرفتن غرائز و شهوات را تعدیل کرده و نفس طغیانگری و سرکشی را در افراد سرکوب می کند. از دیگر آثار تربیتی روزه این است که روحیه صبر و شکیبایی و پایداری را در افراد بالا برده، و اراده را قوی و محکم می کند. همچنین روزه باعث تقویت عزت نفس، آزادگی و فروتنی و تواضع در انسان شده و وجدان و حس امانتداری را در افراد روزه دار تقویت می کند. با این همه آثاری که ذکر شد می توان گفت روزه عاملی است برای بازسازی معنوی فر د و وسیله ای برای بازداری از گناه و راندن شیطان، و زمینه ای برای تقرب به خداوند. خداوند نسبت به روزه داران لطف بی دریغ دارد: تا زمانی که روزه هستند و مرتکب گناهی نشده اند خواب و نفس آنها عبادت محسوب می شود و دعایشان مستجاب می گردد. و خداوند و ملائکه اش برای روزه دار دعا و استغفار می کنند. روزه، سپر آتش جهنم است،و جهنم بر روزه داران حرام است، و روزه دار واقعی آمرزیده شده و به بهشت می رود روزه علاوه بر آثار تربیتی و اخروی، آثار مادی و اجتماعی نیز دارد. روزه، روح قناعت را در فرد تقویت می کندو این موضوع سبب کاهش هزینه زندگی افراد می شود و وضعیت اقتصادی او را بهبود می بخشد. روزه در بین افراد اجتماع تساوی برقرار کرده و باعث می شود اغنیا هم مانند فقیران طعم گرسنگی را بچشند و حس ترحمشان نسبت به آنها تحریک شود و بیشتر به مستمندان انفاق نمایند. در کنار حاکم شدن روح سخاوتمندی و عاطفه در اجتماع ماه مبارک رمضان ارمغان دیگری هم برای اجتماع دارد و آن این است که در ماه رمضان آمار گناه و جرم و جنایت بسیار پایین می آید و امین اجتماعی بالا می رود. فواید روزه فقط در این موارد خلاصه نمی شود بل که روزه برای جسم و بدن ما نیز مفید است. و اثرات بهداشت و پزشکی آن بسیار زیاد است و ضامن سلامت بدن است.

موضوع این تحقیق عبارت است از: آرامش در خانواده از دیدگاه اسلام. واژه آرامش در لغت به معنای فراغت، راحتی و ایمنی است. آرامش گوهر گرانسنگی است که هر انسانی از هر مرام و آئینی و در هر شرایطی بدان چشم می دوزد و از آنجا که اسلام دینی جامع و کامل است به این نیاز بشر توجه نموده تا آنجا که یکی از مهمترین اهداف ازدواج را تحصیل آرامش زن و شوهر در کنار یکدیگر می داند. لذا هدف از گردآوری این تحقیق بررسی عوامل تأثیرگذار در ایجاد آرامش در خانواده از دیدگاه اسلام می باشد. در زمینه آرامش کتاب ها و مقالات گوناگونی نوشته شده که اغلب آن ها از بُعد روانشناسی به این موضوع پرداخته اند و بیشتر آن ها نیز برگرفته از متون و منابع غربی می باشد اما امتیاز تحقیق حاضر این است که تلاش شده از جنبه دینی و با توجه به منابع قرآنی و متون روایی ، به بیان عوامل مؤثر در ایجاد آرامش پرداخته شود. این تحقیق از پنج فصل تشکیل شده که ابتدا در فصل اول به مبحث جایگاه خانواده در اسلام و اهداف ازدواج پرداخته شده است و در فصل های بعدی به بیان نقش های عوامل معنوی، اخلاقی ، فرهنگی، اجتماعی و عوامل اقتصادی در ایجاد آرامش در خانواده پرداخته شده است.

در این مجموعه ، موضوع اهمیت ذکر و یاد خدا در قرآن و سنت، و آثار و پیامدهای آن مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش نخست به تعریف واژه های ذکر، غفلت و نسیان پرداخته شده، و تفاوت میان تعلم و تذکر و رابطه بین تفکر و بیان شده است. سپس به اهمیت این موضوع در قرآن و سنت اشاره شده است. در بخش دوم، انواع و مراتب ذکر و همچنین شرایطی که باید در ذکر گفتن مد نظر باشد، بیان شده است. بخش سوم، به بررسی عواملی که باعث توجه به خداوند و ذکر او می شود پرداخته و آثار و برکات دنیوی و اخروی آن را برمی شمرد. و آخرین بخش این مجموعه در جهت تکمیل بحث، به بیان عوامل غفلت از یاد خدا و پیامدهای سوء آن می پردازد. از مجموع مباحث می توان چنین نتیجه گرفت که اهمیت ذکر تا بدان جاست که در آیات و روایات زیادی، بر کثرت ذکر و مداومت بر آن تأکید و توصیه شده است. از دیدگاه اسلام، تمام امراض روحی و رذایل اخلاقی و حتی مشکلات زندگی دنیوی، ناشی از غفلت و عدم توجه به خدا می باشد. اما یاد خدا و احساس حضور همیشگی او، انسان را در برابر تهاجم وسوسه های نفس و شیطان مصونیت می بخشد. و باعث تکامل او و تقرب به خدا و سعادت در دنیا و آخرت می شود. آنچه از مسیر پرفراز و نشیب زندگی به انسان هوشیاری و قدرت می دهد ؛ استمرار یاد خدا و توجه به اوامر و نواهی او خواهد بود. واژگان کلیدی تین تحقیق عبارتند از : واژه ذکر که به معنای یاد کردن خداوند به زبان یا در قلب است. و واژه غفلت که به معنای رفتن از نفس بعد از حضور آن بوده، و اگر علت آن عدم دقت و توجه خود شخص باشد، مذموم خواهد بود.

قیام عاشورا یکی از مهم ترین پدیده های تاریخ اسلام و تاریخ بشر به حساب می آید و همان طور که از بعد تاریخی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است از بعد تربیتی نیز اهمیت بسزایی دارد این پایان نامه با عنوان «ابعاد تربیتی قیام عاشورا» در شش فصل تدوین یافته است: فصل اول به بیان کلیات تحقیق پرداخته است. فصل دوم جامعه اسلامی در عصر امام حسین× را از لحاظ دینی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی قرار داده است. و در نتیجه به یک سئوال اصلی جواب داده شده است: که چرا با گذشت اندک زمانی از رحلت رسول خدا نوه ی آن حضرت را به آن حالت فجیع کشتند و اهل بیت را اسیر نمودند. عوامل آن چه بود؟ در فصل سوم به برخی از خصوصیات اخلاقی و تربیتی امام حسین× اشاره شده است. در فصل چهارم، مهم ترین اهداف قیام عاشورا (امر به معروف و نهی از منکر، احیای سنّت و سیره پیامبر| و بنیاد حکومت اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل پنجم به اصول تربیتی واقعه عاشورا (اصلاح اجتماعی، بیداری، حق محوری، عزّت و سربلندی) پرداخته و برای هر کدام جمله ای از سخنان نورانی آن حضرت بیان شده است. در فصل ششم به بررسی مهم ترین روش های تربیتی حضرت پرداخته و برای تأیید آنها مصداق هایی از گفتار و عمل آن حضرت بیان شده است؛ از جمله روش تربیتی محبّت.

قرآن کتاب الهی از ادبیات ویژه ای برخوردار است. ادبیاتی که سراسر روشنگر است. ادب، روش خوب زیستن و بازداشتن خویشتن از هر ناسزاست که در قالب رفتار و گفتار متجلی می شود. گفتگوهای انبیاء(ع) و ادب نهفته در آن، در قرآن کریم با هدف به کاراندازی عقل و اندیشة انسان ها و بیدار کردن فطرت پاک الهی و هدایت کردن به صراط مستقیم آمده است. حضرت آدم(ع)، نوح(ع)، هود(ع)، صالح(ع)، ابراهیم(ع)، اسماعیل(ع)، لوط(ع)، یعقوب(ع)، یوسف(ع)، شعیب(ع)، موسی(ع)، هارون(ع)، داود(ع)، اشموئیل(ع)، سلیمان(ع)، ایوب(ع)، یونس(ع)، الیاس(ع)، عزیر(ع)، زکریّا(ع)، عیسی(ع) و خاتم النبیّین محمد(ص)، هر کدام در گفتگوهای خویش، ادب خاصی را به کار برده اند که تأمل در آنها باعث پی بردن به آداب گفتگو و روش سخن پردازی می باشد و می تواند بهترین الگوی رفتار برای انسان ها قرار گیرد.

تربیت انسان از موضوعات مهم هر مکتب به شمار می رود و مکتب اسلام نیز عنایت ویژه ای به این موضوع دارد، به طوری که خداوند، پیامبران از جمله پیامبر گرامی اسلام را با کتاب تربیت (قرآن کریم) فرستاد و امامان معصوم^ را پس از پیامبر| تعیین کرد تا به این امر مهم پرداخته، روش های صحیح و عوامل مهم و مؤثر در تربیت را معرّفی کنند. تقوا یکی از مهم ترین عوامل تربیت است که در آیات و روایات، بسیار بر آن تأکید شده است. این رساله، مفهوم تقوا، مراتب، راه های کسب، موانع و آثار تربیتی تقوا را مورد بحث و بررسی قرار داده است. در این تحقیق به مراتبی چون: عام، خاص و اخص برای تقوا و موضوعاتی از قبیل: نگرش به آینده، توجه به علم و آگاهی خداوند نسبت به اعمال و رفتار انسان، پی بردن به این که تقوا برای دنیا نیز فایده دارد، افزایش معرفت به خدا، خودشناسی، تفکر، تدبر در قرآن، تدبر در گفتار و رفتار معصومان^، دعا، عبادت خداوند، روزه، اطاعت از خدا، محاسبه برای دست یابی به تقوا، شیطان، دنیاپرستی، پرگویی، خصومت و طمع پرداخته شده است.

موضوع این تحقیق « اخلاق فاطمه زهرا سلام الله علیها با رویکرد خانوادگی، تربیتی و اجتماعی» است. در این تحقیق سعی شده که به رفتار و منش آن بزرگوار در زندگی خانوادگی در برخورد با همسر و پدر، در تربیت فرزندان و ترویج علم و دانش، در برخورد با نامحرمان، در ایثار دیگران بر خود توجه شود و بدین وسیله، الگویی مناسب برای زندگی فردی و اجتماعی همگان ارائه دهد. این پژوهش شامل دو بخش است: بخش اول « فاطمه زهراسلام الله علیها از تکوین تا ازدواج » که شامل سه فصل است: فصل1. مقام و منزلت فاطمه زهراسلام الله علیها؛ فصل 2. اسامی و القاب فاطمه زهرا سلام الله علیها؛ فصل 3. شمه ای از کودکی و عوامل تربیت فاطمه زهرا سلام الله علیها . بخش دوم« الگو سازی و اخلاقیات فاطمه زهرا سلام الله علیها » که شامل یک مقدمه و سه فصل می باشد و هر فصل دارای چند قسمت است: مقدمه: الگو و ضرورت نیاز به الگو یابی؛ فصل 1. الگو سازی و اخلاق خانوادگی فاطمه زهراسلام الله علیها که دارای سه قسمت است: فاطمهسلام الله علیها و پدر، فاطمهسلام الله علیها و انتخاب همسر، فاطمه سلام الله علیها در خانه ی همسر. فصل 2. الگو سازی و اخلاق تربیتی فاطمه زهراسلام الله علیها که دارای دو قسمت است: فاطمهسلام الله علیها و تربیت فرزندان، فاطمه سلام الله علیها و علم و دانش. فصل3. الگو سازی و اخلاق اجتماعی فاطمه زهراسلام الله علیها که دارای سه قسمت است: فاطمهسلام الله علیها و عفت و حیا، فاطمه سلام الله علیها و توجه به جسم، فاطمه سلام الله علیها و مردم داری. منابعی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت کتابهای روایی بود که در آنها احادیثی در رابطه با حضرت زهرا سلام الله علیها وجود داشت مانند آثار شیخ صدوق ( الهدایه، علل الشرایع، خصال)، آثار شیخ مفید ( احکام النساء، الارشاد)، بحار الانوار مجلسی و بسیار کتب روایی دیگر. روش انجام این پژوهش اسناد و مدارکی و کتابخانه ای است.

هدف رساله ای که در پیش رو دارید، بررسی آداب و فرهنگ معاشرت در قرآن کریم به کمک روایات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و صاحب نظران معاشرت اسلامی است. این مجموعه، پس از بررسی مفاهیم معاشرت، ادب، مصاحبت و... با نگاهی گذرا به ضرورت معاشرت از دیدگاه جامعه شناسی و روانشناسی علمی، و مبانی و اصول معاشرت را به بحث می گذارد و این مبانی و اصول را که دربرگیرنده عقل، فطرت، ایمان و ... می باشد با استفاده از آیات و احادیث اسلامی بررسی می کند و به طرح تمامی برنامه های منظمی که اسلام برای ابعاد مختلف معاشرتی در نظر گرفته است می پردازد و در این راستا به شرح و تفسیر انواع معاشرت شامل معاشرتهای الزامی، ترجیحی و توبیخی، می پردازد. آنگاه با تمسک به قرآن و عترت به بیان و شرح پاره ای آداب معاشرت پرداخته است تا بیانگر توجه ویژه اسلام به زندگی و یا بهتر بگوییم؛ چگونه زیستن انسان باشد. سرانجام معاشرتهای ناسالم، آسیبهای ناشی از آن، علائم، آثار و راه های علاج این گونه معاشرتها، از نظرگاه علمی و اسلامی بر مبنای قرآن و احادیث شریفه اسلامی، تجزیه و تحلیل شده است.

مسأله عشق و محبت از مباحث دیرینه ای است که از قدیم تا به امروز مورد توجه نحله های مختلف فکری و دینی بوده و بخش گسترده ای از این مباحث در حوزه اخلاق و فلسفه اخلاق صورت گرفته است. برخی در این باره از مکتب اخلاقی خاصی به نام «اخلاق محبت» سخن گفته اند؛ این مسأله در غرب عمدتاً با اخلاق مسیحیت پیوند خورده است و متکلمان مسیحی از آن دفاع نموده اند. در فصل اول و دوم این رساله با پرداختن به ماهیت عشق و انواع آن و جایگاه احسان و محبت در فلسفه اخلاق، دیدگاه های مختلف در باب اخلاق محبت، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. از جمله نظریه هایی که مورد نقد و بررسی قرار گرفته است، دیدگاه کسانی است که بر اخلاق محبت محض تأکید نموده، اصل و یا فضیلت اخلاقی مورد قبول را تنها عشق ورزیدن دانسته و از آن به عنوان عالی ترین اصل اخلاقی یاد نموده اند. به نظر ما محبت ورزیدن و احساس نمودن می تواند به عنوان یک اصل اخلاقی در نگاه نخست و یا فضیلتی اساسی در کنار سایر قواعد اصیل و فضایل اساسی اخلاقی مورد توصیه و تأکید قرار گیرد. بنابراین، می توان از محبت هم به عنوان یک اصل با اهمیت اخلاقی و هم یک فضیلت مهم سخن گفت که از جمله عالی ترین اصول و فضایل اخلاقی به شمار می رود. این اصل یا فضیلت، دارای حسن ذاتی بوده، از پشتوانه ای حقیقی هم برخوردار است؛ در نتیجه، می توان از آن دفاع عقلانی هم نمود. یکی از مسایل بسیار مهمی که مباحث فراوانی را نیز در خود جای داده است؛ بررسی ارتباط حب ذات با اخلاق محبت است. در نگاه اول اخلاق محبت که اخلاقی دیگر گروانه است، در تعارض با دیدگاه های اخلاقی خودگروانه به حساب می آید. ما با نقد خودگروی روان شناختی و اخلاقی، تعریف و تحلیلی از حب ذات ارائه داده ایم که براساس آن اخلاق محبت کاملاً امکان پذیر بوده، متعارض با حب ذات فلسفی نمی باشد. در این فصل با توجه دادن به انواع امیال و لذت های انسانی بر وجود میل اصیلی که در جهت احسان و محبت به دیگران است تأکید نموده، برای شناخت و معرفت نقش اساسی را در جهت دهی این میل قائل شده ایم. در ادامه با نظری به دیدگاه های «ژان پل سارتر» و «گابریل مارسل» امکان برخورداری از عشقی ناب که رفتارهای خاص خود را می طلبد، مورد بررسی قرار دادیم، و چنین بیان نموده ایم که در یک تحلیل، رفتارهای انسان بر دو گونه است: رفتارهای حسابگرانه و رفتارهای عاشقانه. در رفتارهای حسابگرانه که از نوعی ترجیح عقلانی برخوردار است. حب ذات انسانی تأثیرگذار است؛ اما در رفتارهای عاشقانه، غرض حصولی است نه تحصیلی و از این رو هر چند عموماً انسان در رفتارهایش براساس حب ذات عمل می کند اما در این مواردی نیز رفتار انسان ناشی از شدت محبت او به متعلق عشق است و همین امر موجب صدور فعل از او می گردد. در این موارد، شخص توجهی به خود * و تمام توجه اش به متعلق عشق و محبتش قرار گرفته است. این نوع محبت، محبتی کاملاً خالص و بی پیرایه می باشد. از جمله موارد عشق خالص و ناب، عشق به انسان کامل است که در حقیقت بازگشت به محبت فطری انسان نسبت به فضایل و کمالات حقیقی دارد. همچنین می توان از بغض و نفرت نسبت به دیگران نیز سخن گفت و کسانی را که سرشار از رذایل اخلاقی گردیده و از فضیلت انسانی خود فاصله گرفته اند، مورد نکوهش و نفرت اخلاقی قرار داد. در فصل پایانی رساله نگاهی به عشق الهی که در اخلاق الهیاتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است نموده ایم. در این فصل تنها به عشق انسان به خدا پرداخته و مراتب عشق الهی و امکان برخورداری از نوعی عشق ناب را نسبت به خداوند مورد تأکید قرار داده ایم.