جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث درباره واقعیت های هستی، ارتباط پدیده ها با یکدیگر، نیاز پدیده ها به علت هستی بخش، ذرات، صفات و افعال علت هستی بخش و ... از اساسی ترین مباحث در زندگی بشر بوده، هست و خواهد بود. مجموعه این مباحث که فلسفه الهی را تشکیل می دهد به دلیل آنکه نقشی اساسی و زیربنایی را در شناخت امور واقعی از امور غیرواقعی، تحکیم اصول و مبانی جهان بینی دینی و تثبیت باورها دارد و با ارائه قویترین و عمیق ترین براهین و استدلالهای عقلی می تواند از حریم دین و مسائل اساسی آن به بهترین وجه ممکن دفاع کند، مورد توجه ادیان آسمانی بوده و توسط رهبران این ادیان مورد گوشزد قرار گرفته است . دین اسلام نیز که آخرین و کاملترین دین الهی است به این نوع از فلسفه توجه خاصی داشته و در کتاب آسمانی خود و توسط رهبران معصومش به مهمترین مباحث مطرح در این زمینه پرداخته است . در این راستا پیشوای هشتم اسلام، حضرت رضا علیه السلام به دلیل شرایط خاص سیاسی و فرهنگی زمان خود و نیز به دلیل شروع نهضت ترجمه در آن دوران و ورود فلسفه یونان به جهان اسلام، بیشترین مباحث را در زمینه فلسفه الهی مطرح کرده اند. به همین خاطر از جمله گامهای موثر در آشنایی هر چه بیشتر با فلسفه الهی و مسائل اساسی اش با د بدانیم دیدگاه آن حضرت در این زمینه چیست ؟ و چه نظراتی را در رابطه با مسائل خاص فلسفه الهی ابراز کرده اند؟ تا با بهره گیری از سخنان گهربار و حکیمانه ایشان که سرچشمه اصلی معارف الهی اند، بتوانیم تصویری هر چه صح حتر و جامع تر از فلسفه الهی داشته باشیم. بر این اساس، لازم است ابتدا منابع معتبر روائی را که سخنان آن حضرت در آنها ثبت شده است، شناسایی کرده و پس از استخراج سخنان و نظرات بلند ایشان در زمینه مهمترین و اساسی ترین مسائل مربوط به فلسفه الهی به تجزیه و تحلیل و تبیین آنها بپردازیم. ./

در این پژوهش انسان از نظر قرآن کریم و فلسفه و عرفان طی چهار فصل با این عناوین بررسی و تدوین شده است: بخش اول، انسان کامل از دیدگاه قرآن؛ بخش دوم، انسان کامل از دیدگاه عرفا؛ بخش سوم، انسان کامل از دیدگاه عقل؛ بخش چهارم، نظری اجمالی و مقایسه ای به انسان کامل از دیدگاه قرآن، عرفا و برهان.

مباحث پایان نامه در سه بخش تدوین شده است.بخش اول به بررسی امامت عامه اختصاص دارد وشامل موضوعات ذیل است: مقایسه نبوت و امامت،امامت از اصول دین است، ضرورت امامت، وجوب تعیین امام به حکم شرع است، شرایط امامت، طریقه تعیین امام، آیا تعدد امامت در یک زمان جایز است؟ارزش و مقام امامت. بخش دوم درباره امامت خاصه است و مطالب ذیل را در بردارد: دلایل عقلی و قرآنی در اثبات امامت، احادیث نبوی و اجماع درباره امامت علی (ع)، دلایل امامت سایر ائمه (ع) در بخش سوم به بررسی ولایت فقیه پرداخته شده و از تاریخچه ولایت فقیه، ضرورت ولایت فقیه، ادله اثبات ولایت فقیه،صفات و شرایط ولی فقیه و نقش مردم در تعیین ولی فقیه بحث به میان آمده است.

چکیده تعاریف ملاصدرا از ایمان در آثار او متنوع و متکثر و گاهی به ظاهر متعارض اند. این تکثر و تعارض، جستجوی روش وی در این مسأله را ضروری می نماید. ملاصدرا به دسته بندی آراء گذشتگان در تعریف ایمان می پردازد. او عناصر مطرح شده در تعاریف را تفکیک می کند و مفهومی محوری در میان آنها جستجو می کند. این مفهوم محوری از نظر وی «علم» است. در مرحله بعد او علم و سایر عناصر تفکیک شده را در شبکة مفهومیِ منسجمی تلفیق می کند. وی با بهره گیری از ابزارهای معنی شناختی نظرگاه ها را تلفیق می کند و فرا دیدگاهی نو از مفهوم ایمان ارایه می کند. این روش در مطالعه مفهوم ایمان آثار ملاصدرا قابل کاربرد است. چنین مطالعه ای در بررسی روابط مفهومی ایمان با علم به کشف شبکه گستردة مفهومی ای متشکل از علم، معرفت، کفر، جهل، حکمت، عقل، تصدیق، یقین، برهان و حیات می انجامد. در بررسی روابط مفهومی ایمان و عمل نیز، اعمال جوارحی و اعمال جوانحی همچون زهد، حبّ، عدالت و شرح صدر، شبکه معنایی مرتبط دیگری را تشکیل می دهند. بررسی مبانی و نتایج انسان شناختی ایمان تکمیل کنندة اضلاع مختلف مطالعة «ایمان از دیدگاه ملاصدرا» است. از نظر ملاصدرا ایمان و معرفت نفس لازم و ملزوم اند. سعادت و شقاوت انسان ارتباط مستقیم با ایمان دارند. ایمان اختیاری و موهوبی است. حرکت ایمانی و حرکت جوهریِ نفسِ انسان یک حقیقت اند. و مراتب انسان متناظر با مراتب ایمان است

هدف پژوهش : بررسی فقهی و حقوقی نارساییای حقوق زنان در قانون مجازات اسلامی و ارئه پیشنهاد درجهت رفع این نواقص است روش پژوهش : کتابخانه ای (از طریق فیش برداری از منابع و ماخذ) است نتیجه کلی : بابررسی فقهی و حقوقی قانون مجازات اسلامی ، مشخص می شود در مواردی از آن نسبت به زنان تخفیف و در برخی موارد نارسایی صورت گرفته است . از موارد تخفیف : حد قوادی ، کیفیت مجازات حد زنان و برخی از حدود زنا را میتوان ذکر کرد اما نارسایی که محور اصلی تحث دراین پایان نامه می باشد در بخش قصاص ، دیات ، سن مسئولیت کیفری و جرم فرزند کشی مشاهده می شود که لازم است این موارد مقد و بررسی و بازنگری مجدد فقها و حقوقدانان قرار گیرد

خداوند متعالی در قرآن مجید، بارها بر یگانگی خود شهادت داده، و سرلوحه شعار تمام انبیا این بوده که خداوند یکتا است.امامان معصوم(علیهم السلام) با روش های گوناگونی می کوشیدند این واقعیت را برای مردم تفهیم کنند که خداوند، یگانه است و باید فقط او را پرستید. امامان(علیهم السلام) در زمینه های گوناگونی احتجاج کرده اند که یکی از مهم ترین آن ها، احتجاج در باب توحید است; چه توحید در ذات و چه توحید در صفات و چه دیگر اقسام توحید. این رساله در هفت فصل تدوین شده است که فصل اوّل، به کلّیات و مفاهیم تحقیق اختصاص یافته است.در فصل دوم، ادلّه ای که در قالب احتجاج برای توحید در ذات اقامه کرده اند، مانند این که وحدتِ خداوند، عددی نیست یا دلالت برهان فطرت بر یکتایی ذات پاک خداوند ذکر شده است.فصل سوم، به عمده ترین بحث، یعنی توحید صفاتی پرداخته است، و این که صفات ثبوتیه ذاتیه، عین ذات خداوند، و عین هم نیز هستند; مانند علم و قدرت و حیات. صفات ثبوتیه فعلیه، عین ذات خداوند نیستند; مانند اراده، تکلّم و صدق. اراده در روایات به معنای ایجاد است و تصریح شده که از صفات فعل خداوند به شمار میرود. تکلّم خداوند نیز امری حادث و مخلوق است. صفات سلبیه، یعنی سلب نقص از خداوند; مثل این که خداوند، مکان * یا جسم نیست. صفات خبریه الهی نیز که در روایات و آیات به آنها اشاره شده است، دسته ای دیگر از صفات خداوند متعالی اند.توحید ابعاد دیگری نیز مانند توحید در عبادت، خالقیت و ربوبیت دارد که فصول آخر رساله به آن ها پرداخته است.

تحقیقی درباره غرض و غایت در افعال الهی از دیدگاه متکلمان اسلامی و با توجه به آیات و روایات است. نویسنده ابتدا به اهمیت غرض و غایت در افعال الهی اشاره نموده و از سیر تاریخی بحث سخن رانده و بر ضرورت طرح بحث غرض و غایت در افعال الهی تأکید ورزیده است. سپس تحت عنوان هستی شناسی غایت، به اثبات غایت و پاسخ به اشکالات وارد شده بر غایت پرداخته و در ادامه مبانی نظری بحث غرض و غایت در افعال الهی را مطرح نموده و منشأ اختلاف قائلین به شناخت خداوند را بررسی کرده است. آنگاه دیدگاه منکران مطلق غایت (فاعل و فعل)، دیدگاه باورمندان غایتمندی، و دیدگاه فیلسوفان درباره غایتمندی افعال الهی را مورد بحث و بررسی قرار داده است.

در این رساله در ابتدا اهمیت جایگاه تفکر شیخ اشراق در فلسفه ، اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و در پیشگفتار علت انتخاب موضوع رساله بیان گردیده است . در مقدمه این رساله مروری محتصر بر زندگی شهاب الدین سهروردی ، شامل نام و القاب او، سرگذشت و مرام ایشان و علت قتل این حکیم ذکر شده است و در ادامه به بررسی پیرامون منابع و سرچشمه های حکمت اشراق که عبارت از حکمت حکمای ایران باستان ، حکمای یونان ، عرفا و متصوفه ، حکمت هندوکه همراه آیات و احادیث بعنوان شالوده حکمت اشراق می باشند، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است . در نهایت به ذکر آثار و رسائل بیادگار مانده از سهروردی اشاره شده و پیرامون مهمترین اثر او یعنی "حکمة الاشراق " مطالبی بیان شده است . در فصل اول این رساله به انتقادات سهروردی در منطق و نوآوری های او در این بخش اشاره شده و بحث تعریف ، مقولات ، قضایا و جهت آنها، کمیت در قضایا، سلب در قضایا، اشکال اربعه ، استقراء مقدمات یقینیه ، که مورد اختلاف سهروردی با مشائیون است مورد توجه قرار گرفته است . در فصل دوم انتقادات سهروردی در حکمت بر مشائیون ذکر شده است که از جمله این انتقادات مسئله وجود می باشد و این مسئله که آیا سهروردی قائل به اصالت وجود یا اصالت ماهیت بوده مورد نقدو بررسی قرار گرفته ، از انتقادات سهروردی در حکمت تقسیم اشیاء وصفات آنها است همچنین بحث ادراک و کیفیت ان از مهمترین مباحث مورد اختلاف مشائیون و اشراقیون می باشد. که شیخ اشراق انتقاداتی را در این زمینه برآراء و نظریات مشائیون وارد می نماید. دیدگاه سهروردی و مخالفت او با مشائیون در مورد رؤیت و کفیت آن ، مبحث عقول عشره و اعتراض او بر مسئله ترتیب وچود از نظر مشائیون و همچنین انتقاد او درباره معلول اول از مسائلی است که در این بخش مورد توجه و بررسی قرار گرفته است . از انتقادات مهم سهروردی بر مشائیون در مورد خداشناسی و راه اثبات خداوند و بیان صفات حق تعالی می باشد که از مهمترین مباحث این بخش مسئله علم خداوند است که دیدگاه سهروردی و انتقادات او بر مشائیون در این زمینه ذکر گردیده است .

چکیده (فارسی): انسان از آغاز حیات خود کوشیده است تا تفسیر کلی و جامع از عالم و هستی و انسان ارائه نماید، در مرحله ابتدایی اندیشه فلسفی، فکر انسان از نظریه اسطوره ای که بر دخالت قوای اسرار آمیز و جادویی و عوامل پیچیده در امور جهان تأکید دارد و به خوبی در اشعار هومر، و تخیلات هزیود، متجلی شده بود، به تفسیر های نظری، جامع و فراگیر و مستدل از هستی و جهان که در پی یگانه مبدأ موجودات بوده و می خواست با کشف قوانین، صدور وحدت از کثرت، یا آنچه که به تغییر و تغیّر اشیاء مربوط است را در یابد، منتقل شد. این فلاسفه بوده اند که به این مهم همت گماشته و در دریای خروشان اندیشه ها تفسیر عقلانی از جهان هستی ارائه دادند، هرچند نمی توان ادعا کرد که این مسیر تا انتها سپری شده و به طرز شایسته ای حقش ادا شده است، بلکه باید گفت که بی تردید فلاسفه .و اندیشمندان، میراث عظیمی در تاریخ بشر به جا نهادند که این میراث در مباحث عقلی و عرفانی که همواره در ادوار گوناگون، حیات فکری بشر را غنی کرده است متجلی می شود. با نظر دقیق در فکر فلسفی اسلامی در خواهیم یافت که مطابق تقسیم فلسفه اسلامی به" الهیات به معنی الاعم" یا امور عامه و" الهیات بالمعنی الاخص" کانون مرکزی و محوری در این دو قسم، همانا معقولات ثانیه منطقی و فلسفی می باشد. هرچند فلاسفه معتقدند تفاوت ذهن بشر از سایر موجودات در ادراک کلیات است، اما بهتر است گفته شود که اهمیت فراوان ذهن و اندیشه انسانی در ادراک معقولات ثانیه نهفته است، زیرا تنها توسط آنها می توان قضایای ضروری را از مفاهیم کلی استنتاج نمود و با تشکیل قیاس به نتیجه رسید و معلوم جدیدی را کسب کرد و تنها با فکر منطقی، اندیشه فلسفی تضمین خواهد شد.

دیوید هیوم فیلسوفی است متمایل به تجربه گرایی، شیفته روش و نتایج علم نیوتنی، مشتاق ابداع روشی نظیر روش علوم تجربی در قلمرو علوم انسانی، علاقمند به چالش در برابر دین، آگاه به تنگناهای تجربه باوری، و خواهان کمّی سازی و دقت ریاضی در استدلال های مربوط به عقاید دینی. فلسفه هیوم به شدت تفسیرپذیر است، چندان که گروهی او را شکاک و دسته ای او را طبیعت گرای بر کنار از شکاکیت می شمارند. از نظر او مطالعه درباره عقاید دینی باید از روشی تبعیت کند که یگانه راه تحقیق درباره امور واقع است. این روش استنتاج علّی نام دارد. اتخاذ این روش، امکان تبیین علّی واقعیات جهان و پیش بینی آنها را فراهم می کند. از نظر او با استفاده از این روش می توان به داوریهایی درباره جهان و عقاید دینی رسید که به اندازه کافی دقیق و قابل توافقند، به طوری که می توان اعتبار نتایج این استدلال ها را به وسیله محاسبات عددیِ معمول در حساب احتمالات معین ساخت. در عین حال دغدغه او در خصوص توجیه قضایای علمی و عقیدتی او را به پذیرش عقایدی می کشاند که توجیه ناپذیرند. این عقاید در سرنوشت آدمی جای دارند و باور به آنها دلیلی ندارد تا آن دلیل را بتوان نقادی کرد. طبیعت گرایی هیوم به ویژه در رساله درباره طبیعت آدمی و گفتگوهایی درباره دین طبیعی در کنار دلبستگی او به تجربه باوری به شکاکیت معتدل انجامیده است که چیزی جز تفطن به تنگناهای تجربه باوری در کنار تمایل به کمّی سازی لایه های روئین معرفت و عرضه دقیق آنها نیست. شکاکیت معتدل او در مطالعه عقاید دینی از اعتدال خارج شده، و تسامحاتی را که در عرصه های دیگر صورت می دهد ترک گفته و در بررسی باورهای دینی جانبدارانه بحث می کند. هیوم با نقد برهان نظم و ادّله اعتبار اخبار معجزات به کمک روش استنتاج علّی، گمان می کند ادله دین باوری را ابطال کرده است.

چکیده (فارسی): در این رساله سعی بر آن بوده است که نگرش بارکلی نسبت به تجربه گرایی و اصالت معنا بررسی شود. به این منظور، ابتدا دلایل بارکلی برای انکار ماده گرایی به تفصیل بیان شده اند. تمام تلاش بارکلی معطوف به نفی وجود خارجی و مستقل از ذهن اجسام بوده است. بارکلی برای انکار ماده گرایی لازم می داند که یکی از روایتهای واقعگرایی را مورد تردید قرار دهد. این روایت خاص به تمثل گرایی موسوم است. مطابق با تمثل گرایی، ما به طور مستقیم و بی واسطه، اشیای خارجی را نمی شناسیم، بلکه صرفاً با تصورات آشنا هستیم. اما این تصورات با اجسام خارجی مطابقند. یعنی، به هر روی اشیا و اجسام، خارج و مستقل از ذهن وجود دارند. بارکلی این دیدگاه را مستلزم شکاکیت می داند. زیرا لازمه چنین دیدگاهی آنست که ما حقیقتاً به چیستی و چگونگی اشیا پی نمی بریم. چگونه می توانیم از مطابقت تصورات با اشیای ما به ازای آنها اطمینان یابیم؟ ذهن و ماده به ادعای تمثل گرایان از دو سنخ متفاوتند. دلایل بارکلی برای نفی تمثل گرایی بسیار متنوعند. نخستین دلیل بارکلی که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است، به منشأ تصورات انتزاعی باز می گردد. وی یکی از مشکلات ناشی از آموزه تصورات انتزاعی را پذیرش وجود ماده می داند. بارکلی با انکار این آموزه، اولین گام را در نفی تمثل گرایی برمی دارد. دلیل دیگر، با نام برهان نسبیت طرح شده است؛ از نظر بارکلی، کیفیات اولیه همچون کیفیات ثانویه نسبی و ذهنی هستند. بنابراین جوهرهای مادی نیز که از تلفیق این دو تشکیل شده اند، ذهنی خواهند بود. در وهله بعد، بارکلی وجود ماده را حشو و گزافی می داند. نه ادراک جهان، نه باور داشتن به علم و نه قول به آفرینش مستلزم وجود ماده نیست. آنچه ادراک می کنیم، تصورات هستند. علم نیز به معنای کشف روابطی است میان تصورات گوناگون. خداوند نیز در جریان آفرینش تصوراتی را در ذهن ما گنجانیده است تا از طریق آنها با ما سخن بگوید. اما مهمترین دلیل بارکلی به زعم خود وی "برهان اصلی" است. به اعتقاد وی، اگر بخواهیم اشیا را خارج از ذهن بدانیم به هر روی آنها را "تصور" کرده ایم و بنابراین حتی انکار نظر بارکلی به تأیید آن می انجامد. اما همانطور که در فصل پایانی رساله اشاره شده است، بارکلی از نتیجه مترتب بر فلسفه خود می پرهیزد. آنچه از فلسفه وی برمی آید، وجود آن به آنِ اشیاست. زیرا وجود آنها در لحظاتی که توسط ما و هیچ ذهن متناهی دیگری ادراک نمی شوند، هیچ حکمتی نخواهد داشت. این پاسخ که در لحظات مزبور، خدا اشیا را تصور یا ادراک می کند، چندان به کار نمی آید. زیرا در آن لحظات، خدا از طریق تصورات با ما سخن نمی گوید پس برای ما فایده ای در برندارند و خداوند نیز به وجود آنها نیازمند نیست.