جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله در نظر دارد با بررسی گسترۀ شمول توانایی معرفتی شهود عقلی در رسائل مشرقی ابن‎سینا نشان دهد که چه دسته‎ای از افراد جزو واجدان توانایی معرفتی شهود عقلی هستند و (به قول ابن‎سینا در داستان رسالة الطیر) در جرگۀ «برادران حقیقت» وارد می‎شوند و چه دسته‎ای از افراد فاقد این نوع توانایی معرفتی‎اند. بر این اساس، نخست می‎کوشیم در این رساله‎ها مخاطبان داستان‎های مشرقی را شناسایی کنیم و سپس با بررسی محدودۀ شمول شهود عقلی نشان دهیم که در رسائل مشرقی تنها عارفان به طور قطع جزو دارندگان این توانایی معرفتی قلمداد شده‎اند و حضور دیگران در جرگۀ برادران «حقیقت منتفی» است.

مقالۀ حاضر با بررسی دیدگاه‌های عالمان سدۀ اخیر حوزۀ علمیۀ اصفهان در مسئلۀ علم امام، تلاش دارد تا دیدگاه‌های جریان‌های فکری این حوزه را در این زمینه به تصویر بکشد. در این مقاله ضمن اشاره به استدلال‌ها و تبیین‌های علمای این دورۀ اصفهان، سه جریان فکری معرفی می‌شوند: 1. جریان فلسفی و عرفانی‌ای که علم امام را مطلق و فعلی دانسته و به عمومیت آن معتقدند؛ 2. جریان حدیثی‌ای که علم امام را مشروط می‌داند، اما به عمومیت آن باور دارد؛ 3. جریان کلامی‌ای که علم امام را مشروط و جزئی می‌شمارد. از جمله بزرگان جریان اول می‌توان به سید علی آقا نجف‌آبادی و شاگردانش سید علی علامه فانی، بانو امین و سید حسن مدرس اشاره کرد. از بزرگان جریان دوم می‌توان از شیخ محمدتقی نجفی مسجدشاهی و میرزا یحیی بیدآبادی نام برد. سید عبدالحسین طیّب، عطاءالله اشرفی اصفهانی و سید محمدجواد غروی اصفهانی از بزرگان جریان سوّم به‌شمار می‌آیند.

با وجود آنکه آلبر کامو انسان را تنها موجود با ارزش می‎داند، ولی افق دید و دایرۀ معرفتی محدودی برای او تعریف می‎کند. از نگاه کامو عقل انسان قادر به ورود در برخی حیطه‎ها، به‎ویژه جهان ماورای طبیعت نیست. به باور او جهان گزافه است و زندگی انسان مدرن نیز فاقد ارزش و معناست. او با پیش‎فرض عدم وجود خدا، محدودیت عقل و پوچی زندگی به افق معرفتی‎ای می‎رسد که به‎گمان خودش بهترین راه حل برای معنادارکردن زندگی است. در این مقاله پس از بیان رویکردهای موجود درباره معنای زندگی، رویکرد آلبر کامو را در زیر چهار عنوان کلی بیان خواهیم کرد و سپس در بخش پایانی مقاله، به بررسی و نقد دیدگاه او خواهیم پرداخت. مهم‎ترین مبنای کامو، نگاه تجربه‎گرایانه و مادی‎انگارانه اوست که به محدودیت‎های وجودشناختی و معرفت‎شناختی اندیشه بشری انجامیده است. از‎همین‎رو، وی در بعد وجودشناختی، وجود جهان ماورای ماده و در بخش معرفت‎شناختی، وجود معرفت‎های غیرحسی را انکار کرده است. بر همین اساس، به طور عمده نقدهای وارد بر دیدگاه او معطوف به نقد این مبنای انحصارگرایانه اوست.

از ادعاهایی که افرادی مانند خیاط، اشعری، ابن‌تیمیه و... درباره شیعه امامیه مطرح کرده‌اند، تأثیرپذیری عالمان این مکتب از جمله سید مرتضی از اندیشه‌های کلامی معتزلیان عقل‌گراست. اصل این ادعا را بزرگان امامیه همچون شیخ مفید و دیگران به طور کلی مردود دانسته‌اند. این مقاله به صورت جزئی به مصداق پرداخته و با بررسی دیدگاه‌های دو شخصیت تأثیرگذار، یعنی «سید مرتضی» از امامیه و «قاضی عبدالجبار» از معتزله، کوشیده است به اثبات رساند که وی نه‌تنها تحت تأثیر معتزله و به طور خاص قاضی عبدالجبار نبوده، بلکه در آرای خویش از خط اصیل شیعه امامیه متأثر بوده و از آن دفاع کرده است. با این تفاوت که تمام کوشش او بر اثبات آموزه‌های شیعی به‌شیوۀ متکلمان عصر خویش متمرکز بوده است. از آنجا که شاگردی سید مرتضی نزد عبدالجبار از ادعاهای مطرح در زندگی وی است، اثبات عدم تأثیرپذیری وی از قاضی عبدالجبار می‌تواند در رفع کلی این اتهام نسبت به شیعه نیز کمک کند. به همین دلیل، با نشان‌دادن موارد اختلاف او با قاضی عبدالجبار در مسائل عمده کلامی در رفع این اتهام کوشیده­ایم.

در این مقاله با اشاره به تفسیرهای آگوستین، آکوئیناس و کرکگور از داستان ذبح اسماعیل به‌دست ابراهیم، نویسنده راه‌حل خود را برای رهایی از تضادنمایی میان حکم معقول اخلاقی و حکم شرعی در این داستان بیان می‌کند و با استفاده از ایمان و اعتماد ابراهیم به عدالت خداوند، می‌کوشد به اشکال‌های مطرح در این زمینه پاسخ گوید. در ارزیابی نهایی به نظر می‌رسد اگر بخواهیم اوامر امتحانی مانند مورد ابراهیم را امری عادی و مکرّر در شریعت فرض کنیم، چهره مطلوبی از دین باقی نمی‌ماند؛ یعنی شرایط موجود در داستان ابراهیم برای زمان ما امکان تحقق ندارد و نمی‌توان روش عملی ابراهیم را به دیگر اوامر الهی سرایت داد. از این‌رو، باید اوامر امتحانی الهی را اسلوب‌بندی کرد و آنها را محدود به ضوابط خاصی فرض کرد. نویسنده به سه شرط اصلی محدودیت در تعداد، خاص‌بودن حکم و موضوع و وجوب علم بندگان به صدور حکم امتحانی اشاره می‌کند تا راه تعقل را در سنجش حکم شرعی نسبت به عموم اوامر دینی باز بگذارد.

این نوشتار درصدد تبیین درون‌گرایانه شهودگرایی اخلاقی با استفاده از الگوی مبناگرایی غیراعتقادی فومرتن و بونجور است؛ بدین معنا که می‌کوشد توجیه باورهای اخلاقی را به اموری وجودی منتهی کند که برای فرد درونی‌اند و نزد وی حاضر هستند. به بیان دیگر، امور وجودی را به‌عنوان مبنا قرار دهد تا در نتیجه سلسله توجیه باور اخلاقی را متوقف سازد. بر این اساس، حالات آگاهی و معرفت اخلاقی شهودی از سه ضلع برخوردارند و این سه حالت آگاهی برای تعیین مبنای سلسله توجیه باور اخلاقی کافی هستند: الف) آگاهی مستقیم از درستی نسبت امری مثل خوبی به کلی عدالت؛ ب) آگاهی مستقیم از باور متعلق به‌درستی آن نسبت؛ ج) آگاهی مستقیم از نسبت میان آن دو حالت. برای این منظور، نخست به تبیین توجیه شهود اخلاقی پرداخته می‌شود. در ادامه، تبیینی درون‌گرایانه از شهودگرایی اخلاقی ارائه ‌می‌شود که از حیث معرفت‌شناختی بر قرائت مبناگرایی غیراعتقادی مبتنی است و در نهایت، به اشکالاتی همچون تسلسل، ناآگاهی و معرفت‌داشتن بسیاری از عوام از شهودات اخلاقی پاسخ داده شده است.

اراده‌گرایی نظریه‌ای است که تلاش می‌کند اعمال ارادی را از غیر آن تفکیک کند. طبق این نظریه، اراده‌کردن یک عمل اجرایی ذهن است که با باور و میل ارتباط دارد و اگر فعلیت یابد، سبب ایجاد رویداد یا سلسله‌ای از رویدادها در جهان خارج می‌شود. این دیدگاه در مقابل نظریه‌های کسانی مانند انسکوم، دیویدسن و هورنسبی که هر کدام نماینده اصلی یک اندیشه هستند قرار دارد. در این مقاله نخست به تبیین نظریه‌های رقیب پرداخته و وجه تمایز هر یک را با دیگری توضیح می‌دهم. در ادامه با تمرکز بر آرای جاناتون لو به‌عنوان یکی از مدافعان نظریه اراده‌گرایی، این دیدگاه را شرح داده و نشان می‌دهم هرکدام از نظریه‌های رقیب مشکلاتی دارند که تنها با اتخاذ دیدگاه اراده‌گرایی می‌توان بر آنها فائق آمد. در پایان به برخی از اعتراض‌ها به این نظریه و پاسخ‌های ارائه‌شده اشاره می‌کنم.

هدف این پژوهش یافتن اولویتهای راهبردی تحول در نظام آموزش و پرورش از دیدگاه امام خامنه ای است. منابع انسانی تحول آفرین، فرهنگ اسلامی تعلیم و تربیت، محتوا و روش تربیتی، متولیان، موثران تحول آفرین و برنامه ریزی راهبردی فحوای کلیدی برای خط مشی های نظام تعلیم و تربیت حاصل از واکاوی دیدگاه های رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران است. نقشه تحول در آموزش و پرورش بر اساس یافته های پژوهش بخش انتهایی مقاله را شکل می دهد.

در این مقاله، موضوع پیروی در ادبیات مدیریت و در دیدگاه امام خمینی (ره) و امام خامنه ای (مدظله) مورد بررسی قرار گرفته و الگوی پیروی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مبتنی بر دیدگاه های ایشان، بررسی شده است.هدف مقاله، عرضه الگوی مطلوب پیروی از دیدگاه امام خمینی (ره) و امام خامنه ای در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ابعاد مبانی پیروی، ویژگیها و تعاملات پاسداران، عوامل تاثیرگذار، راهبردها و پیامدهای پیروی در سپاه است.نوع تحقیق، «کیفی» و روش تحلیل داده ها، «نظریه پردازی داده بنیاد» است. در فرایند تحقیق از طریق کد گذاریهای باز، محوری و انتخابی، الگوی مفهومی پیروی در سپاه با عنوان «پیروی تعالی بخش» استخراج شده است. الگوی پیروی تعالی بخش دارای مراحل پیروی «عرفی»، «عالمانه»، «بصیرانه» و «مومنانه» است که روند بالنده و رو به رشد دارد و تا پیروی مومنانه ادامه می یابد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.