جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سورن کرکگور (1813-1855) یکی از پرآوازه ترین نویسندگان مسیحی عصر مدرن قلمداد می شود. او در آثارش از دشواری های مسیر مسیحی شدن، ریاکاری مسیحیت مرسوم و کلیسای رسمی بسیار سخن گفته است. کرکگور درصدد بود مسیحیت را از فرهنگ بورژوایی رهایی بخشد و تصریح داشت که ایمان یک عدم قطعیت عینی است، از این رو به کارگیری هرگونه دلیل و برهان عقلی و طبیعی در اثبات مسیحیت را ناکارآمد ارزیابی می کرد و وا کاویدن تاریخمندی مسیح را نمی پسندید. کرکگور زمانه خود را عاری از شور وصف کرده و باور داشت که غالب هم عصرانش معنای هستی مندی حقیقی را از خاطر برده اند. در زمان کرکگور، اندیشه های هگل بر فلسفه دانمارک حاکم بود؛ کرکگور هم برای ساقط کردن مظاهر عقلانی الهیات هگل و دیگر انواع الهیات عقلانی از درجه اعتبار قلم فرسایی می کرد. نظریه دیالکتیک وجودی کرکگور سه سپهر را دربردارد: سپهر زیبایی شناسی، اخلاقی و دینی. دو مفهوم پارادوکس و سوبژکتیویته بودن حقیقت، به ترتیب مهمترین درون مایه های افکار کرکگور را تشکیل می دهند. کرکگور ایمان آوردن را دل سپردن به امری متناقض می داند و اساس دین را قبول امر محال.

«محکم و متشابه»، «نسخ» و «قرائات» از موضوعات مهم علوم قرآنی است. آیت الله معرفت در هر سه موضوع ضمن نقد دیدگاههای گذشته و رایج، به ارائه نظریاتی بدیع پرداخته اند. تعریف روشن از محکم و متشابه، تفاوت بین متشابه و مبهم، طبقه بندی تشابه به ذاتی و عرضی و ضابطه مند ساختن معانی تأویلی و باطنی، از جمله نوآوری های آیت الله معرفت در حوزه محکم و متشابه به شمار می رود. در موضوع نسخ، شاهد دو قرائت از نسخ در آثار آیت الله معرفت هستیم؛ قرائت نخست، پذیرش نسخِ مطلق، با رویکرد کاستن از شمار آیات منسوخ است و قرائت دوم، انکار نسخِ مطلق و توسعه ی نسخ در دو حوزه ی «نسخِ مشروط» و «نسخِ تمهیدی» است. در بحث قرائات، ایشان روایات «سبعه احرف» را از احادیث ضعیف دانسته که در صورت صحت نیز به «اختلاف لهجه ها» برمی گردد. همچنین ایشان «قرآن» و «قرائات» را دو حقیقت متمایز به شمار آورده و منشأ اصلی اختلاف قرائات را نیز اختلاف «مصاحف الأمصار» دانسته اند. ایشان با بررسی نقادانه ضوابط قرائت ابن جزری، تنها قرائت صحیح را «قرائت عامه المسلمین» می داند که نماینده آن قرائت «حفص بن سلیمان» است.

دربار? تفسیر آیهالکرسی کتب و رسائل فراوانی نوشته شده که یکی ازآنها رساله‌ی تفسیر آیهالکرسی تألیف سلیمان الجرجی است. پژوهش حاضر ضمن ترجمه این رساله به زبان فارسی به تحقیق درباره‌ی نکات مهم مطرح شده در این رساله پرداخته است که ازآن جمله می توان به مباحثی همچون توحید، اسماء و صفات الهی، شفاعت در قیامت، عرش وکرسی، دین، رشد و غیّ، عروه الوثقی، ظلمات و نور اشاره کرد. لذا نویسنده با استفاده از این نکات مهم و کلیدی تلاش نموده است در حد وسع و توان، مباحث توحیدی ناب و دین مرضیّ خداوند را با توجه به متن تفسیر در زیر سایه ولایت اهل بیت(ع) معرفی نماید.

با توجّه به اهمیّت و ارجمندی بحث اخلاق که از اهداف پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) قلمداد گردیده و حفظ جامعه به عنوان بستر مهم زندگی بشر که هر چه بستر سالمتر باشد ، انسانها در امنیت و آرامش بیشتری خواهند بود جایگاه شناخت آسیب های اجتماعی که هم به گونه جامع شناخته شوند و هم راهکاری برای رفع آنها ارائه گردد از اهمیّت ویژه ای بر خوردار می باشد ، و بدین منظور از بزرگان کلام و اخلاق مدد گرفتن یک ضرورت است، لذا به نهج البلاغه این کلام ارجمند شخصیت والای بشری و انسان به حقّ و کامل الهی، یعنی امیر المومنان علی (ع) روی آورده شده و هدف توجه به این امر مهم آن است که امام علی (ع)بطور مستقیم و غیر مستقیم عوامل آسیب رسان، مانند: تکبر، تبعیض، تعصب، فتنه، ظلم را در بیانات خود بویژه در نهج البلاغه منعکس فرموده و با متّوجه ساختن خواننده به مسایل اخلاقی، صفات ممدوح، مانند عدالت، تواضع، امنیّت، مشورت و.... به منظور حفظ کرامت جامعه و پالایش آن مورد عنایت قرار داده اند، که با مدد الهی در پایان نامه به گوشه ای از آن گستره دست یافته و جرعه ای از ارشادات آن بزرگوار نوش نموده، تا رهنمودی گر چه مختصر برای تسهیل راه و اصلاح جامعه عرضه گردد.

رجالیان متقدم در معرفی بعضی از راویان به جرح یا تضعیف آنها پرداخته‌اند. آنچه مهم می‌نمایاند آنست که متقدمان بر چه مبانی و با چه معیارهایی در تضعیف راویان پایبند بوده‌اند؟ کشف این مبانی و معیارها ما را با شیوه جرح و تضعیف متقدمان و اندیشه رجالی ایشان آشنا خواهد کرد. برای این منظور تمام کتابهای رجالی متقدم بازخوانی و پس از گردآوری مجموعه الفاظ تضعیف وبررسی تطبیقی بین منابع رجالی، چرایی مبانی و معیارهای تضعیف آشکار شد. رجالیان متقدم با داشتن مبانی و پیش فرضهایی چون «اعتقاد به حجیت سنت ائمه»، «وجود احادیث ساختگی»، «عدم وصول روایات به صورت متواتر» و «حجیت خبر واحد»به مبنای اختصاصی«اعتماد درون مذهبی به راوی»رهنمون شده بودند. بنابراین مبنا آنان به راویی اعتماد کامل داشتند که شیعه اثنی عشری، راستگو و ضابط بوده است. و آنچه که در «فرایند تحدیث» و «اعتماد به صدور روایت» از ناحیه «راوی» خلل ایجاد می‌نموده را سبب تضعیف راوی دانسته‌اند. بر این اساس رجالیان متقدم در چهار حوزه «ضعف حدیث پژوهی»، «فساد اعتقادی در انکار امامت»، «فساد مذهبی در انحراف از امامت» و «کاستی‌های اخلاقی، رفتاری و فردی» معیارهای تضعیف راوی را ترسیم کردند. در حوزه «ضعف حدیث پژوهی راوی»، ده معیار را می‌توان در سه بخش ضعف در اسناد، ضعف در نگاشته و ضعف در حدیث شناسی راوی دسته بندی کرد که عبارتند از: روایت از ضعفاء، روایت از مجاهیل و اعتماد به مراسیل، تخلیط، وضع، دس و تدلیس در کتب، ناشناخته بودن اثر، ضعف محتوایی یک اثر، ضعیف الحدیث بودن راوی و ناقل روایات شاذ و مفرد. در حوزه های«فساد اعتقاد و مذهب»، راویان منکر امامت و منحرف را در عناوین: «عامی»، «بتری»، «کیسانی»، «زیدی»، «ناووسی»، «فطحی»، «واقفی»و«غالی» مشخص نموده اند. معیارهای مربوط به «کاستی‌های اخلاقی، رفتاری وفردی» در دو بخش ویژگیهای رفتاری و خَلقی قابل دسته بندی است که عبارتند از: کذب، شرب خمر، همکاری با ظالمان و اختلالات عقلی. متقدمان در برخورد و نقل از هرگروه از راویان ضعیف به ضوابطی ویژه پایبند بوده اند.

الف) مرحوم عروسی حویزی برای گردآوری روایات تفسیری سوره قصص ، از 27 منبع بهره برده است و اکثر روایات این سوره از تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی ، سپس تفسیر مجمع البیان و در مرحل? بعد از کتاب اصول کافی می باشد.ب) از مجموع 136 روایت نقل شده ذیل این سوره در تفسیر نورالثقلین، تنها تعداد 17 روایت قول یا رأی تفسیری مفسران می باشد و سایر روایات از معصومان صادر گردیده است که از بین آنها روایات صادر شده از امام صادق(علیه السلام) نسبت به سایر معصومان، از فراوانی بیشتری برخوردار می باشد. در صورتیکه از مجموع 364 روایت نقل شده در الدرالمنثور تنها 31 روایت از قول معصومان نقل گردیده است و سایر روایات، اقوال صحابه و تابعان می باشد که از بین آنها بیشترین روایت از قول ابن عباس نقل گردیده است.ج) در فصل دوم این پژوهش پس از مقایسه روایات تفسیری نورالثقلین و الدرالمنثور به 22 مورد افتراق در روایات تفسیری دست یافتیم؛1-

گسترش تفکر نیهیلیستی و اندیشه های پوچ گرایی و یاس و ناامیدی بر عقاید بشر ،باعث پیدایش بی هویتی ،انحطاط خانواده و آسیب های روحی و روانی فراوان و گسترش جنایات بی شماری گردیده ودر برخی احیان انسان رابه خود کشی کشانده است . راه کارهای اندیشه ورزان امروزی در رویارویی با این بحران ها همانند خردگرایی و پدید آوردن مکاتب نو پا برای بنیان کنی این نابسامانی ها نه تنها افاده نکرده ،بلکه آنها را فزونی بخشید ه و بشر بیشتر گرفتار بی هویتی و پوچی گردیده است .گسترش افکار و شیوه های زندگی غرب د رجوامع مسلمان که به صورت تهاجمات فرهنگی و بی هویت کردن مردم و رواج اندیشه های پوچ گرایی به منظور حاکمیت بر ملت هاو استثمار آنها صورت می گیرد زنگ خطری است جدی که در تقابل با آن می باید راه کارهایی راه بردی در افکند . در میان آموزه های دینی اکسیر حیات بخش مهدویت ،موضوعی راه بردی و استراتژیک و آموزه ای است جامع ،جهانی ، اصیل و ریشه دار ،سرنوشت ساز ، متعلق به ما و عصر ما و تنها راه نجات انسان معاصر از منجلاب احساس پوچی و بی معنایی زندگی است که در فرهنگ تشیع در اوج کار آمدی عرضه شده است .اعتقاد به امامت و مهدویتاز عناصر استوار و مبنایی شیعه است که آن را متمایز می سازد به طوری که با نبود این مولفه ءذاتی اندیشه شیعه فرو می ریزد . این عنصر اصلی تفکر شیعه سبب پویایی و حیات آن شده به گونه ای که اعتقاد به مهدویت رکن و عامل اساسی تمام حرکت های آزادی بخش و تحول آفرین جوامع شیعه گشته است که مهمترین آنها انقلاب اسلامی ایران است . اعتقاد به مهدویت و انتظار به شکل اصیلش شاخصه هایی دارد که تحقق آنها در منتظران واقعی سبب شکل گرفتن انسانهایی استوار ،ولایت مدار ،عدالت خواه ،ساده زیست و تجمل ستیز ،مروج ارزشهای اصیل و برخوردار از زندگی معنادار و حیات طیبه قرآنی می گردد. این پژوهش به چگونگی تاثیر گذاری اندیشه مهدویت و مبانی آن در عبور از نیهیلیسم و بی معنایی زندگی می پردازد و ره آوردهای اعتقاد به حضور امام و انتظار سازنده را در رسیدن به حیات طیبه یعنی زندگی ولایت مدار انه بیان می کند .

این پژوهش می کوشد که در درجه نخست با توجه به دیدگاه ها و گروه های مختلف فکری سرنوشت اُخروی غیر مسلمانان را از دیدگاه متکلمان مسلمان مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. یعنی اینکه آیاسرنوشت همه غیر مسلمانان مانند مسلمانان و با توجه به نحوه عملکردشان دردنیا، اعم از اینکه درستکار و یا بد کردار باشند بهشت و یا دوزخ خواهد بود و یا اینکه سرنوشت اخروی آنها بدون ارتباط با اعمال دنیوی آنان، دوزخ خواهد بود ؟ دیدگاه های متکلمین اسلامی را می توان در بحث حاضر به چهار دسته تقسیم نمود که تحت چهار گروه : 1- انحصارگرایان مذهبی: که تنها مذهب خود را حق و پیروان آن را رستگار و دیگر مذاهب را اهل هلاک و عذاب می دانند. 2- انحصارگرایان دینی: که تنها معتقدان وپیروان دین اسلام را اهل نجات می دانند. 3- شمول گرایان: که با اینکه یک دین را حق می دانند ولی پیروان سایر ادیان را مشروط به شرایطی اهل نجات می دانند. و 4- کثرت گرایان: که تمام ادیان را به طور برابر اهل هدایت و رسیدن به سعادت ابدی می دانند، مورد تحقیق و تفحص قرار گرفته است. در میان متکلمان مورد تحقیق، کثرت گرا در باب نجات، بدین معنا که پیروان همه ادیان به طور برابر اهل نجات و سعادتند؛ یافت نشد. و غالبمتکلمان انحصارگرا هم با اینکه صریحاً، پیروان دین یا مذهب خود را اهل نجات و غیر آن را اهل هلاکت معرفی کرده اند اما در آراء و عقاید کلامی آنان با اصولی برخورد کردیم که آن اصول، نشانی از مبانی کثرت گرایی و یا شمول گرایی داشت که با مبنای آنها یعنی انحصارگرایی مغایرت داشت. در پایان و جمع بندی انجام شده و بررسی اجمالی عوامل و موانع نجات از دیدگاه اسلام مشخص گردید که علیرغم اینکه در هر زمانی یک دین حق وجود دارد و پیروان راستین آن اهل نجات و رستگاری ابدی اند، پیروان سایر ادیان مشروط به شرایطی که به آنها اشاره شده است، یز می توانند نجات یابند. و رحمت و لطف و عفو الهی ایجاب می کند که واجدان ایمان و عمل صالح و غیر معاندان از رستگاری اخروی بهره مند گردند.

یکی از مباحث مهم درباره ی پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) مسأله «أُمی» بودن و عدم توانایی ایشان بر خواندن و نوشتن می باشد. واژه «أُمی » به عنوان یکی از صفات پیامبر(ص) به معنای شخصی ناخوانا و نانویسا می باشد. در این تحقیق سعی بر این شده تا معنای واژه «أُمی» با استناد به کتب لغت عرب و نیز با ستفاده از کتب تفسیر دو فرقه شیعه و اهل سنت تعیین گردد و به آراء و نظریات مطرح شده از سوی متفکران و نیز دیدگاه مستشرقان، در خصوص معنای «أُمی» و مسأله ناتوانی پیامبر(ص) بر خواندن و نوشتن پرداخته و به شبهات مستشرقان نظیر «أُمی» به معنای پیامبر بت پرست، فرد توانا بر خواندن و نوشتن، منتسب به یهود پاسخ لازم داده شود.آن چه در فرجام این تحقیق خواهید دید آن است که «أُمی» به معنای شخص ناخوانا و نانویسا می باشد.درباره ی مسأله خواندن و نوشتن پیامبر(ص) باید گفت که ایشان، پیش از بعثت، بر خواندن و نوشتن توانا نبوده و هیچ چیزی نخوانده و ننوشته است. این مسأله، وحیانی بودن و اعجاز قرآن و نیز راستین بودن دعوت ایشان را ثابت می کند و نشان می دهد که پیامبر(ص) هیچ حرفی از خود در این کتاب الهی وارد ننموده، بلکه تمام آیات و کلمات قرآن، از سوی خداوند تعالی فرو فرستاده شده است؛ ولی در دوران پس از بعثت نیز پیامبر(ص) بر خواندن و نوشتن توانا نشده، بلکه دستور به امر خواندن ونوشتن می داده ا ست و این می تواند معجزه ای دیگر را برای ایشان ثابت کند که این نیز نشان از حقانیت دعوت و نبوت ایشان دارد.

آنچه‌ این پژوهش بدان می‌پردازد، تطبیق دو اثر سترگ اخلاقی، یعنی تهذیب‌الاخلاق و جامع‌السعادات است که هرکدام ترجمان فکری مرحوم مسکویه و مرحوم نراقی است. مرحوم مسکویه (م 421ق) در کمال اختصار ضمن بیان مبادی و مبانی اخلاق، با رویکرد نظری، آموزه‌های اخلاقی را با محوریت سعادت آدمی، بیان کرده‌اند و در هماهنگی اخلاق یونانی با دین حنیف، بسیار موفق بوده‌اند. ایشان به سبک حکمای یونان، بویژه ارسطو، با تقسم نفس به قوای سه‌گانه، اعتدال در تمامی قوا را ملاک فضیلت دانسته‌اند و رذیلت را در انحراف از نقطه اعتدال، خصوصا دو طرف افراط و تفریط دانسته‌اند. مسکویه بر انس و الفت اجتماعی نیز تاکید بسیار دارند و تا امروز اخلاق نویسان مقهور سبک ایشانند.مرحوم نراقی(م 1209ق) نیز در سبک اخلاقی، مباحث مسکویه را پرورش و تعقیب کرده‌اند جز آنکه ‌ایشان امتیازات دیگر مکاتب اخلاقی را نیز در جامع السعادات گرد آورده‌اند و همانسان که مسکویه بنیانگذار اخلاق‌نویسان صاحب سبک در اسلامند، نراقی نیز آخرین حلقه ‌این سلسله می‌باشند و نظر به ‌اینکه امتیازات تمام مکاتب و مهمتر از آن راه‌گشایی‌های مکتب روایات را به مدد گرفته‌اند، جامع السعادات، جامع‌ترین، مفصل‌ترین و متقن‌ترین و موثرترین کتابی است که با چاشنی پند و روحیه تقوای مولف، به کام خوانندگان، گوارا می‌شود.رویکرد مسکویه عقلی و رویکرد نراقی، تلفیقی است و استدلال مسکویه کاملا برهانی است ولی مرحوم نراقی، از شریعت و عرفان و اندرز نیز بهره جسته‌اند. مباحث مربوط به اخلاق بندگی و دینی و نوع سبک درمان برخی بیماریهای روحی، تقسیم بندی نوین قوای نفس و دیگر مباحث خرد و کلان که از تلفیقی بودن جامع السعادات و عقلی بودن تهذیب سرچشمه می‌گیرد، از تفاوتهای این دو اثر است.نظر به ‌ایراداتی که بر قانون اعتدال وارد است، بنیان این دو اثر، استحکام خود را از دست داده و باید طرحی نو در انداخت. روش تحقیق در این پژوهش، به صورت کتابخانه‌ای است.