جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک : support@alefbalib.com

نام :*

نام خانوادگی :*

پست الکترونیک :*

* *

تلفن :

دورنگار :

آدرس :

بخش :

پیغام :*

حروف تصویر :

* *

ارسال انصراف

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

فارسی | العربیه | English

در تلگرام به ما بپیوندید

پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی

جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن

: جستجو در الفبا در گوگل

...جستجوی هوشمند

صفحه اصلی کتابخانه

پورتال جامع الفبا

مرور منابع

مرور الفبایی منابع

مرور کل منابع

مرور نوع منبع

آثار پر استناد

متون مرجع

مرور موضوعی

مرور نمودار درختی موضوعات

فهرست گزیده موضوعات

کلام اسلامی

مسائل جدید کلامی

سایر موضوعات

دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات

سیره ائمه اطهار علیهم السلام

شیعه-شناسی

عرفان

فلسفه اسلامی

مرور اشخاص

مرور پدیدآورندگان

مرور اعلام

مرور آثار مرتبط با شخصیت ها

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی

مرور مجلات

گالری

چندرسانه ای

جستجو

جستجوی هوشمند در الفبا

کتابخانه شخصی

مدیریت علاقه مندیها

ارسال اثر

دانشنامه

راهنما

مرور > مرور کلید واژه ها

اختلاف تشکیکی

مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو

خروجی چاپ نتایج

انتخاب همه

1 2 3 4

تعداد رکورد ها : 34

عنوان :

بررسی رویکرد حکمای طبقه بعد از ملاصدرا به مساله اصالت وجود (با محوریت آرای حکیم لاهیجی و رجبعلی تبریزی)

نویسنده:

غلامحسین خدری، محمدهادی توکلی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصالت ماهیت , ملا عبدالرزاق بن علی لاهیجی , عینیت وجود , رجبعلی تبریزی , حکمت متعالیه , اصالت وجود , درباره لاهیجی

کلیدواژه‌های فرعی :

اختلاف تشکیکی , شوارق الالهام , کتاب گوهر مراد , تعلق جعل به ماهیت , مکتب فلسفه اصفهان , مشاعر , ارتباط وجود و ماهیت , مجعول بالذات , معتزله (اهل سنت) , جعل وجود , جعل بسیط ماهیت , وحدت تشکیکی وجود , کثرت حقیقی(احکام اعیان عرفان نظری) , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , نفس الامر(اصطلاح وابسته) , وجودات خاص , مجعول بالتبع , الکلمات الطیبه ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ملا عبدالرزاق لاهیجی , فیض کاشانی: ملا محسن فیض کاشانی , غلامحسین ابراهیمی دینانی

شاپا (issn):

2383-0689

چکیده :

قول به اصالت وجود در میان معاصران صدرا، لااقل در میان شاگردان میرداماد، با اقبال چندانی مواجه نشد، اما پس از ملاصدرا شاگردان وی اصالت وجود را پذیرفتند و حتی حکیم لاهیجی، که برخی او را اصالت ماهوی می دانند، به اصالت وجود قائل بوده است؛ رجبعلی تبریزی و شاگردانش، که به جریان فرعی اصفهان موسوم شده اند، نیز گویا، تحت تاثیر ملاصدرا، البته با تقریری که با اصول حکمت متعالیه سازگار نیست، به عینیت وجود قائل شدند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 35 تا 52

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حلّ چالش ثنویت ذهن و عین در حکمت متعالیه ملّاصدرا

نویسنده:

رضا اکبریان، حسین قاسمى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود ذهنی , اختلاف تشکیکی , عقل فعال , واقع‌گرایی = رئالیسم (مکتب فلسفی) , حقیقت هستی , صور محض , قیام صدوری صور نفسانی

کلیدواژه‌های فرعی :

نفس آدمی , مشاء , استکمال نفس , ظهور ظلی , وحدت شخصی وجود , واقع نمایی , سوفسطایی , صور محض , جعل وجود , حکمت متعالیه , اصالت وجود , وحدت تشکیکی وجود , رابطه عین و ذهن , ثنویت ذهن و عین ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

از دیرباز، مسئله نسبت ذهن و عین ـ و ملاک واقع‏ نمایى آن ـ در مکاتب مختلف فلسفى مطرح بوده است. افلاطون واقع ‏نمایىِ ذهن را براساس «وجود عینى مُثُل، وجود پیشینى نفس، و تذکّرى بودن معرفت» تبیین کرد. ارسطو نیز وحدت ذهن و عین را در «صور مجرّد» جست و جو نمود. در جهان اسلام، «تمایز وجود و ماهیت» باعث شد تا تقرّر ماهوى بیش از پیش برجسته گردد و معضل وجود ذهنى جدّى ‏تر پیگیرى شود. ابن ‏سینا بر این اساس بود که «خدا و عقل فعّال» را به عنوان موجوداتِ مجرّد، ضامن این حاکویت دانست. نویسندگان این مقاله تلاش مى‏کنند نشان دهند ملّاصدرا، بهتر از پیشینیان خود، به این مسئله پرداخته است. او ثنویت ذهن و عین را با استفاده از «اصالت وجود، اصل تشکیک در حقیقت وجود، اصل تعلّق جعل به وجود، قیام صدورى صور علمیه به نفس و حرکت اشتدادى نفس»، به وحدت مى ‏رساند. او با استفاده از این اصول، هر دو ساحت ذهن و عین را در حقیقت عینیه واحده وجود به وحدت مى‏رساند. تعبیر وى از وجود ذهنى در مرتبه وحدت تشکیکى وجود «وجود ظلّى»، و در مرتبه وحدت شخصى وجود «ظهور ظلّى» است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 11 تا 36

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تشکیک در «تشکیک در تشکیک وجود حکمت صدرایى» : سال نهم، شماره اول : معرفت فلسفي

نویسنده:

عباس نیکزاد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تشکیک خاصی , مابه الامتیاز - مابه الاشتراک , حکمت متعالیه , اصالت وجود , وحدت تشکیکی وجود , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص)

کلیدواژه‌های فرعی :

اختلاف تشکیکی , ضروری الوجود , هستی شناسی صدرایی , فلسفه اسلامی , ممتنع بالذات , واجب تعالی (اسماء ذات) , ذاتی(باب برهان) , حرکت بطیء ,

چکیده :

یکى از شاهکارهاى مهمّ ملّاصدرا اثبات حقیقت واحده مشکّکه «وجود» است. به قول بعضى از بزرگان، دو مسئله «اصالت وجود» و «مراتب تشکیکى وجود» دو بال اصلى حکمت متعالیه صدرایى را تشکیل مى‏دهند. بنابراین، نقد هریک از این دو مسئله به منزله قطع یکى از دو بال حکمت متعالیه است. از اینجا مى‏توان به اهمیت مسئله تشکیک وجود پى برد. نوشتار حاضر نقد و بررسى مقاله‏اى است که با عنوان «تشکیک در تشکیک وجود حکمت صدرایى» در شماره 29 معرفت فلسفى چاپ شده، و نگارنده درصدد دفاع از تشکیک وجود صدرایى، و پاسخ به اشکالات وارده است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی دیدگاه ابن عربی درباره خاتم الاولیا

نویسنده:

محمد نصیری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها – دانشگاه معارف اسلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ولایت , مهدویت , مقامات عرفانی , خاتم ولایت , مهدویت , ولی کامل , ملک (اسماء ذات الهی) , خاتمیت نبوت , انسان کامل (کلام) , ابن عربی , ختم ولایت , خاتم الاولیا , ولی کامل , حقیقت محمدیه (ص) , عرفان اسلامی , پیامبر , تجلی , ولایت , سالک , عرفان نظری , ظهور(احکام تعین اول)

کلیدواژه‌های فرعی :

امامت , اختلاف تشکیکی , فنا , جانشینی , اسماء الهی , شیعه و سنی , قیام , دوران آخر الزمان , قرب ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

امام خمینی

چکیده :

یکی از موضوعات مهم در تصوف و عرفان اسلامی، موضوع خاتم الاولیاست. سوال اصلی این پژوهش دیدگاه محیی الدین ابن عربی درباره خاتم ولایت است. عموما به ابن عربی نسبت داده شده است که خود را خاتم الاولیا معرفی می کند. چنانکه نسبت ختمیت ولایت به عیسی (ع) نیز به صراحت در مکتوبات او موجود است.پژوهش پیش رو، بعد از واژه و اصطلاح شناسی «ولی» و «ولایت» و تبیین اهمیت و جایگاه موضوع در عرفان اسلامی، به دیدگاههای ابن عربی ـ از میان مهم ترین کتب و آثارش که اصلی ترین متون عرفان نظری به شمار می رود ـ می پردازد و پس از نقل سخنان مضطرب و گاه متناقض پدر عرفان نظری در این باره، با عنایت به برداشت نزدیک ترین شاگردان و برخی از مهم ترین شارحان آرای ابن عربی از گذشته تا کنون، جمع بندی و نتیجه گیری می کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 93 تا 124

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسى مبانى فلسفى کثرت‏‌گرایى در گفتمان سنت‏‌گرایى با تأکید بر اندیشه‌‏هاى سیدحسین نصر

نویسنده:

یحیى نورمحمدى نجف‏‌آبادى، محمد جعفرى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدس‌سره,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اختلاف تشکیکی , عالم مثال ها , جبرئیل , کثرت گرایی , دین , سنت گرایان , وحی , کثرت گرایی دینی , تعلیم آموزه های دینی

کلیدواژه‌های فرعی :

تجدد , واقعیت غائی , دین و مدرنیته (مدرنیته و دین) , مراتب عقل , نقد نوگرایی , سنت ازلی , مراتب پنج گانه انسان , جنبه غیر مخلوق انسان , مراتب دین , دین مثالی , هستی شناسی وحی , تمایز ساحت ظاهری و باطنی دین , معرفت شناسی سنت گرایان , معیار حق در ادیان , رابطه انسان و دین , کثرت‌گرایی دینی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

کثرت گرایى موردنظر سنت گرایان را مى توان با رویکرد فلسفى نیز نقد و بررسى کرد؛ چراکه سنت گرایان در تبیین نظریه کثرت گرایى خود، از برخى مبانى فلسفى نیز بهره برده اند. برخى از این مبانى عبارت اند از: تشکیک وجود، پذیرش عالم کلى و مثال، تمایز میان ساحت ظاهرى و ساحت باطنى دین، تقسیم عقل به کلى شهودى و جزئى استدلالگر، تقسیم واقعیت به واقعیت مطلق و واقعیت نسبى، جواز کثرت تفاسیر حق متعارض از یک واقعیت واحد، تعمیم حق از جزء به کل و برخى دیدگاه هاى ویژه درباره انسان و نقش او در مراتب هستى.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 163 تا 187

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مقایسه نظریه مثال افلاطونى و نظریه وجود جمعى از دیدگاه صدرالمتألهین

نویسنده:

احمد غفارى قره‌‏باغ، احمد واعظى

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اختلاف تشکیکی , عالم مثال ها , فرد , عالم ماده , وجود جمعی اشیاء , اصطلاحنامه فلسفه

کلیدواژه‌های فرعی :

اختلاف تشکیکی , اصالت وجود , حمل شایع صناعی (منطق) , وجود مطلق , تشکیک در ماهیت , حمل حقیقت و رقیقت , حمل اولی ذاتی (منطق) , وجود مقید , مطلق و مقید , جهان شناسی فلسفی , بساطت وجودی , وجود خاص ماهیت , جسم الهی , نقد ابن سینا بر مثل , مراتب ماهوی نوع , نحوه علیت مثل , رابطه مثل با خداوند , فرد عقلی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

توجه به ارتباط بین عالم هاى وجودى و چگونگى این ارتباط، ازجمله الزامات یک فلسفه نظام مند است. نظریه مُثُل افلاطون، صرفا متمرکز بر یافتن «فرد» عقلى براى انواع جسمانى است. فارغ از چالش تشکیک در ماهیت، این نظریه در تبیین افراد مثالى و یا فرد الهى براى انواع جسمانى، ناتوان است؛ لیکن با شکوفایى فلسفه اسلامى در حکمت متعالیه و پردازش نظریه اصالت و تشکیک وجود، تبیین دقیق ترى به نام نظریه وجود جمعى ارائه شده است که تناظر و تطابق همه عوالم را به ارمغان مى آورد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 63 تا 84

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تشکیک وجود صدرایى و تطبیق اجمالى آن بر وحدت شخصى وجود

نویسنده:

مرتضى رضائى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

توحید , فیض مقدس , وحدت شخصی وجود , وحدت سریانی , وجود لابشرط مقسمی , اصطلاحنامه فلسفه , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , تشکیک خاصی وجود , وحدت اطلاقی

کلیدواژه‌های فرعی :

اختلاف تشکیکی , توحید , اصالت وجود , وحدت در کثرت , اصل علیت , بساطت وجود , مراتب وجودی , هستی شناسی صدرایی , تشکیک منطقی , تشکیک فلسفی , کثرت حقیقی موجودات , حمل هوهوی وجود , عینیت وحدت و کثرت وجود , بازگشت کثرت به وحدت ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

نظریه تشکیک خاصى وجود، یکى از پایه هاى اصلى حکمت متعالیه است. این نظریه، در برخى نوشته ها، به شکل صحیحى تبیین نشده است؛ ازاین رو، مطالعه دوباره آن مى تواند تصویرى مقبول تر از آن به دست دهد. مطابق این پژوهش، مباحثى چون «اشتراک معنوى» و «مشکک بودن» مفهوم وجود، «اصالت وجود» و «بساطت وجود» ازجمله مبانى این نظریه اند؛ چنان که وحدت و کثرت حقیقى موجودات و عین یکدیگر بودن وحدت و کثرت وجود، از مؤلفه هاى آن به شمار مى آیند. بر پایه این نظریه، تمام مراتب هستى را، به رغم کثرت و اختلاف آنها، مى توان واحدى شخصى، سارى و پیوسته دانست که از بالاترین مرتبه وجود (واجب الوجود بالذات) تا پایین ترین مرتبه آن (هیولاى اولى) کشیده شده است. به این ترتیب حقیقت واحده و شخصى وجود، در عین وحدت و بساطتش متکثر، و داراى مراتب طولى و عرضى است. به نظر مى رسد نظریه تشکیک خاصى صدرالمتألهین، متفاوت با نظریه وحدت شخصى ایشان است و مى توان تفاوت هایى را میان آن دو قایل شد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 39 تا 61

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسى عقل و عقلانیت و خودبسندگى آن از منظر فلاسفه با رویکرد پاسخ گویى به شبهات مخالفان فلسفه

نویسنده:

محمد سربخشى، علیرضا تاجیک

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

عقل‌گرایی , عقلانیت فلسفی , خودبسندگی عقل , عقل شرعی , عقل و دین , علم نفس

کلیدواژه‌های فرعی :

اختلاف تشکیکی , حرکت جوهری , اتصال نفس به عقل فعال , اتحاد عاقل و معقول , زندگی عقلانی , عقل هیولانی , خصوصیات عالم عقل , جمع عقل و دین , وحی , جسمانیت الحدوث و روحانیت البقاء (فلسفه) , عالم عقل , مراتب عقل , تجرد عقل , عقلانیت مشائی , انکار فلسفه , عقل در حکمت متعالیه , شهود حقایق عقلی , نیاز به وحی , تجرد نفس (فلسفه) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , مرتضی مطهری , ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

تقابل عقل فلسفى با عقل دینى و انکار عقلانیت فلسفى ازجمله مطالب جدیدى است که امروزه برخى نویسندگان در حوزه اندیشه دینى بدان مى پردازند. خودبسندگى عقل فلسفى و گرفتارى آن در چنگال قواعد فلسفه یونان باستان شبهات دیگرى هستند که در برابر گرایش به فلسفه پدید آمده اند. عدم درک صحیح معناى عقل و عقلانیت در فلسفه اسلامى و آشنایى نابسنده با اندیشه هاى ناب این فلسفه اصلى ترین دلیل چنین برداشت ها و نسبت هایى است. مقاله پیش رو با بازکاوى معناى این واژه ها در متون اصیل فلسفه اسلامى، درصدد پاسخ گویى به اشکالات و شبهات مزبور است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 63 تا 82

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل هستى شناختى مصلحت در المیزان

نویسنده:

مهدى برهان مهریزى، مجتبى مصباح

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره),

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اختلاف تشکیکی , مصلحت , وجودشناسی , اصطلاحنامه فلسفه

کلیدواژه‌های فرعی :

هدفداری عالم , حسن و قبح عقلی , جامعه , حکمت الهی , اوامر الهی , علت غایی , اعتباریات , تشکیک خاصی , شناخت حقایق اشیاء , وجود واقعی , معناشناسی مصلحت , نظام حاکم بر هستی , ملاک وضع قوانین شرع , سعادت مقدر , ملاک مصلحت , التزام به عدل , مصلحت مطلق , مصلحت اعتباری , تشکیک وجودی مصلحت , مصادیق مصلحت , نحوه وجود مصلحت ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

براساس دیدگاه علّامه طباطبائى، «مصحلت» داراى وجودى واقعى است. داشتن وجود واقعى، به معناى داشتن مابازاى خارجى نیست، بلکه مصلحت از مفاهیم فلسفى است که منشأ انتزاع واقعى دارد. تبیین هاى گوناگونى بر واقعى بودن مصلحت ارائه شده است؛ از جمله اینکه مصلحت، امر وجودى و مستمرى است که مقتضاى طبیعت اشیاست؛ پشتوانه اعتباریات بوده، نفس حکم و فعل الهى است؛ نشانه حکیمانه بودن فعل است و ملاک حسن و خیر تکوینى مى باشد. با دقت در آثار علّامه طباطبائى، چهار نحوه هستى براى مصلحت مى توان بیان کرد: هستى واقعى خارجى، هستى منحاز از خارج و ذهن، هستى ذهنى و هستى اعتبارى. براساس دیدگاه علّامه، مصلحت داراى مراتب وجودى شدید و ضعیف است و در این نوشتار تشکیک در مصلحت را براساس مصادیق مصلحت که عبارت اند از «حقیقت اشیا»، «غایت»، «فعل» و «جامعه»، تبیین کرده، ظرف تحقق مصلحت را در دو عالم «تکوین» و «تشریع» یافتیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 81 تا 106

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل صدرایی از رابطه علیت و حذف ماهیات

نویسنده:

عبدالعلی شکر

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود رابط , اصل علیت , مفهوم , اصطلاحنامه فلسفه

کلیدواژه‌های فرعی :

اختلاف تشکیکی , اصالت وجود , امکان فقری نفس , وجود رابطی , معقول ثانی , وجود فی نفسه نفس , حقیقت هستی , رابطه مفهوم وجود با مصادیق آن , ماهیت نداشتن خداوند , مقولات ده گانه ارسطویی , وجود لغیره , تفاوت ماهیت و مفهوم , تشخص ماهیت , ادراک انفعالی از واقعیت , ماهیت نداشتن ممکنات ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

با اثبات اصالت وجود و اعتباریت ماهیت توسط ملاصدرا، وجود محور بحث‌ها قرار گرفت؛ اما رسوبات مباحث ماهوی همچنان در میان این مباحث به چشم می‌خورد. ملاصدرا بر مبنای اصالت وجود و نیز تحلیل رابطه علّی و معلولی، تقسیمی دو ضلعی از وجود ارائه کرد و بر اساس آن وجود را به رابط و مستقل تقسیم نمود. وجود معلول یا رابط، عین ربط و تعلق به علت خود به شمار می‌رود و در واقع یک حقیقت حرفی و ربطی است و هیچ گونه استقلالی از خود ندارد. این تحلیل، پیامدهایی در مباحث فلسفی خواهد داشت؛ از جمله اینکه وضعیت ماهیت به کلی دگرگون می‌شود؛ زیرا تمام وجودات ممکن که ماهیت از آن‌ها انتزاع می‌شود، مصداق وجود رابط خواهند بود و استقلالی نخواهند داشت. در این صورت دیگر نمی‌توانند در جواب چیستی اشیا بیایند؛ زیرا تا چیزی استقلال وجودی یا مفهومی نداشته باشد، شایستگی ندارد تا در جواب ماهو بیاید. این به معنای حذف ماهیات و اندراج آن‌ها در حوزه مفاهیم است. ماهیت به معنای «ما یقال فی جواب ما هو» مستلزم استقلال در مفهومیت است، در حالی که حقیقت ربطیِ ممکنات این استقلال را از آن‌ها سلب می‌کند. در نتیجه آنچه درباره ماهیات گفته می‌شود، به مفاهیم استناد می‌یابد. ماهیت به معنای «ما به الشیء هو هو» نیز به کار می‌رود که بر مبنای اصالت وجود، تنها شامل وجود می‌شود و از حیطۀ ماهیت خارج است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 47 تا 62

مشخصات اثر

ثبت نظر