جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: شادی، نشاط و تفریح از جمله نیازهای روحی و فطری انسان دانسته شده است که در بسیاری از جنبه های حیاتی وی نقش موثری ایفا می کند. دین اسلام به شادی و نشاط که نیازی فطری و مورد قبول دانشمندان و نیز امامان معصوم(ع) است، نگاه ویژه دارد. این مقاله با هدف تبیین ضرورت و اهمیت شادی و نشاط در زندگی فردی و اجتماعی، به بررسی معنا و مفهوم شادی در قرآن پرداخته، مهم ترین مصادیق شادی و نشاط مذموم و ممدوحِ قرآن و روایات را ارائه کرده است؛ روش: کتابخانه ای مبتنی بر توصیف و تحلیل؛ یافته ها: قرآن کریم و روایات، مهم ترین معیارهای شادی و نشاط ممدوح را با محوریت توحید، دوری از گناه، احیای ارزشها، شاد کردن دیگران و شادی با معصومین(ع) تبیین کرده و شادمانی برای گناه، افراط در شادی، دروغ شادی آور و شادمانی کاذب را از مصادیق شادی مذموم دانسته و در نهایت، مهم ترین عوامل شادی آفرین را با تاکید بر قرآن و روایات در پرهیز از گناه و آزار مومن و اجتناب از لهو تبیین برشمرده است. نتیجه گیری: وجود آیات متعدد در قرآن کریم، سخنان پیامبر(ص) و احادیث و روایات منقول از ائمه معصومین(ع) و به طور کلی متون دینی، حاکی از اهمیت این موضوع در اسلام است. از این رو، نگاه قرآن و روایات اسلامی به نشاط و شادابی، نگاه مثبت است و با تبیین مصادیق مورد قبول، آن را از علائم مومنان و اوصاف بهشتیان بر شمرده و مذمت آن نیز به سبب تقارن با موضوعات مذموم و مکروه شریعت است.

نکاح نهادی عاطفی، اجتماعی و حقوقی است که محصول آن زوجیت است. از جمله عناصر در پایداری زوجیت وفاداری است، وفاداری به معنای التزام و پایداری به پیمان زناشویی و خیانت نکردن به همبستگی عاطفی و جنسی است. آیات و روایات متضمن لزوم وفاداری در مطلق پیمان ها و ضرورت پای بندی به همبستگی عاطفی در پیمان زناشویی، مهم ترین ادله وجوب وفاداری به شمار می آیند. علاوه بر آن آموزه های اخلاقی ما را به وفاداری در پیمان زناشویی رهنمون می گردانند. عفت و پارسایی جنسی، عدم تنوع طلبی و تمکین جنسی از مهم ترین عناصر وفاداری به شمار می آیند. حسن معاشرت، پاکیزگی ظاهری، رعایت الزامات حقوقی چون نفقه نیز در تعمیق و توسعه وفاداری موثر می افتند. بدون تردید وفاداری بستر شکل گیری اعتماد به شمار می آید، عشق و محبت بین زوجین و ابراز آن و کاربست صداقت در مناسبات زوجین، خیرخواهی، رازداری، پرهیز از مخفی کاری و حسن ظن از مهم ترین عوامل تعمیق و توسعه اعتماد در مناسبات زوجین در تعالیم اخلاقی و حقوقی اسلام است.

وطن از عناوینی است که نزد همه انسان ها و نیز در ادیان آسمانی و بخصوص، دین مقدس اسلام مورد توجه بوده و از قداست و احترام ویژه ای برخوردار است و در آموزه های دینی به محبت و مهرورزی نسبت به آن سفارش فراوان شده است. عشق به وطن، میلی طبیعی است که خداوند در بین مخلوقاتش قرار داده است به گونه ای که حتی حیوانات نیز به محل زندگی خود گرایش غریزی دارند.دین اسلام این میل را مورد توجه قرار داده و ترک وطن و مهاجرت از آن را تنها در مواقع و شرایط خاص، مطلوب معرفی می کند. از دیدگاه اسلام، وطن گرایی، نباید جنبه افراطی و منفی به خود بگیرد و بالتبع، موجب تبعیض گردد و انسان ها را تحت عنوان ملیت های مختلف، از یکدیگر جدا و روابط خصمانه و جنگ های خونینی در بین آنان ایجاد کند. این گونه وطن دوستی در اسلام مذموم است.دانشمندان و مفسران اسلامی در شرعی بودن حب وطن تردیدی ننموده و با بسیاری از آیات و روایات آن را اثبات کرده اند. در این مقاله، نظر اسلام پیرامون وطن دوستی مورد بحث قرار می گیرد.

درباره نحوه قرائت کلمه «مالک» در آیه شریفه «مالک یوم الدین» (الفاتحه/4) اختلاف وجود دارد، برخی آن را «ملک» خوانده اند و برخی «مالک». چنانکه از آیات قرآن دانسته می شود، «مالک» و «ملک» بودن خداوند به حسب واقع، یک چیز بیش نیست، چون خدا مالک ملک است و مالک ملک، همان ملک است. پس به احتمال قوی قرائت درست، همان «مالک» است. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با نگاهی تاریخی به تفاسیر فریقین، آغاز ورود بحث اختلاف قرائت در این آیه مشخص شود و ضمن عرضه اقوال و آرای مفسران و تبیین ادله و نحوه استدلال آنان، روشن شود که آیا موضع مفسران در ترجیح یکی از قرائت ها، موضعی متقن و استوار بوده است یا خیر؟ مباحث مذکور در ذیل این آیه با توجه به روند تاریخی، ما را در جهت گزینش صحیح قرائت، چندان یاری نمی کنند، بلکه با توجه به شواهد موجود و خود آیات قرآن کریم، قرائت مشهور - که همان «مالک» است - صحیح تلقی می شود.

در اسلام، یکی از کلیدهای اصلی ایمان، «صبر» معرفی شده است، ولی دامنه معنایی این واژه در عرف عام، به قدری محدود شده که تنها در معانی «مکث، تحمل سختی ها و قانع شدن در برابر وضع موجود» ظهور یافته است. بر این اساس، مقاله حاضر بر آن است که در یک فرآیند تدریجی، با لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول در عصر نزول قرآن و پس از آن با نگرشی فراگیر به کل متن قرآن، به تحلیل و بازیابی معنای صبر بپردازد. بررسی معنای صبر در دستگاه خاص قرآنی، مورد تاکید این پژوهش است، زیرا معناشناسی واژگان قرآن در دستگاه خاص معناشناختی آن، از جمله مباحثی است که در نوع آثار لغوی و تفسیری، کمتر بدان توجه شده است. در خصوص بافت قرآن کریم، باید گفت که این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا می کند، بر این اساس، تبیین ارتباط صبر با مفاهیم جدید نظیر ایمان، تقوا، اسلام، یقین، بر و ... از دیگر مباحثی است که در این مقاله مورد توجه قرار می گیرد.

این مقاله، جستاری است در مورد مقتل الحسین کتاب الفتوح که ابن اعثم کوفی در حدود قرن چهارم آن را نوشته است. الفتوح نیز همچون سایر کتب تاریخی - روایی از هجمه تحریفات عاشورایی مصون نمانده، چنان که ما را در بعضی از مطالب مربوط به جریان عاشورا در تردید قرار می دهد. لذا در این بررسی سعی شده، پس از ارزیابی شخصیت مولف و توضیحاتی در مورد کتاب او، به برخی از این هجمه های تحریفی اشاره و مطالب تاریخی - روایی آن مورد کند و کاش قرار گیرد.

بحث انسان و جایگاه او و تبیین کرامت و منزلت او، از مهم ترین مباحثی است که همواره در مثلث معرفتی خداشناسی، جهان شناسی و انسان شناسی مورد توجه اندیشمندان و نوابغ بشری و از آن جمله، مولانا قرار گرفته است. در این مقاله سعی شده تا به آیات و روایاتی اشاره شود که مولانا در قالب اشعاری نغز و پرمعنی، در مورد چگونگی خلقت انسان و عظمت وجودی او، استعدادهای بالقوه و ابعاد نظری، فکری، روحی و جسمی و نحوه سیر تکاملی و آفات و موانع سیر تعالی و تقربش به ساحت کبریایی حق به گونه ای عمیق و دقیق مطرح نموده است و سرانجام، به ارزش های متعالی پایگاه و موقعیت او در نظام آفرینش و برخی ویژگی ها و صفات و خصوصیات عالی ودانی و در نهایت، هدف خلقت او با تمسک به معدودی از اشعار مثنوی از منظر قرآن و روایات اشاره شود.

لطفا برای مشاهده متن چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

بی شک تجسس در حالات خصوصی مردم و تفتیش درباره اسرار نهانی آنها کاری مذموم و ناپسند است. در اسلام نوعی «امنیت» پیش بینی شده که در هیچ قانونی از قوانین دنیا وجود ندارد، و آن امنیت حیثیت و آبروی افراد حتی در محیط افکار دیگران است و بدیهی است سوء ظن و تجسس و تفتیش از عقاید این سرمایه گرانقدر را به خطر می افکند. قانون اساسی در دو اصل 23 و 25 بدین شرح که در اصل 23 مقرر می دارد: «تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ کس را نمی توان به صرف داشتن عقیده ای مورد تعرض و مواخذه قرار داد» و در اصل 25 آورده است: «در بازرسی و فرستادن نامه ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی یا افشای مخابرات تلگرافی و تلکسی، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون»، به این امر تصریح کرده است. نگارنده در این جستار به بررسی و تبیین مبانی شرعی و جزایی هر دو مساله پرداخته که امید است برای دانش پژوهان علم حقوق مثمر ثمر و مفید فایده باشد.