جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: آموزش، پایة اصلی تعلیم و تربیت است و شفاف‌سازی اهداف آموزشی، نقش موثری در رشد و گسترش فرهنگ آموزش در همة حوزه‌ها دارد. در این مقاله اهداف تربیتی در سه حیطة شناختی، عاطفی و روانی ـ حرکتی آمده است. سپس آموختنی‌های حیطة شناختی در شش سطح مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در پی آن است که چهرة مناسبی از آموزش به ویژه آموزش خلاق به خواننده ارائه دهد و در پایان نتیجه می‌گیرد که "فرق است بین یاددادن و یادگرفتن".

در ادامه بحث تجربه‌گرایی دینی، در این قسمت نویسنده، به ماهیت تجارب دینی ـ نظریه احساس، نظریه ادراک حسی و نظریه تبیین فوق طبیعی ـ پرداخته، سپس به ارتباط بین تجربه دینی و اعتقاد به خدا، روی آورده، در ادامه، رویکردهای ایمان‌گروی، کثرت‌گرایی، صدف و گوهر دین، الهیات، قرائت‌پذیری و وحی و انواع تجارب دینی ـ تفسیری، شبه حسی، وحیانی، احیاگر، مینوی و عرفانی ـ را به اختصار مورد بحث قرار داده است. در پایان سؤالاتی درباره تجربه دینی مطرح، و سپس نقد و بررسی کرده است.

نوشتار حاضر نقدی است بر مقالة "عقل خودبنیاد دینی" اثر استاد محمدرضا حکیمی. استاد در این مقاله درپی ترویج یک مکتب فکری کامل و جامع است تا آن را جایگزین همة مکاتب فلسفی و عرفانی در قلمرو اندیشة اسلامی سازد. نگانرده در شش عنوان ـ جدایی فلسفه، عرفان و دین، برتری و اصالت شناخت دینی، استناد شناخت دینی به قرآن و حدیث، ردّ هرگونه تأویل و پرهیز از فهم عقلی یا عرفانی دین ـ آراء استاد را مورد نقد و بررسی قرار داده، با دلایل عقلی و نقلی و مستندات تاریخی، نظرات ایشان را رد کرده است و با طرح سؤالاتی، اهمیتِ پرداختن به فلسفه و بحث‌های فلسفی را دوچندان ساخته است.

بررسی سیرة پیامبر اسلام(ص) ـ بزرگتری الگوی اخلاق بشری ـ از مهم‌ترین مطالعاتی است که انسان معاصر بیش از گذشته بدان محتاج است. باتوجه به ازهم گسیختگی کانون گرم خانواده در غرب و برخی کشورهای اسلامی، مطالعة سیرة پیامبر اکرم(ص) در خصوص ارتباط با همسران خود، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. در این مقاله، احترام و علاقة پیامبر اکرم(ص) نسبت به خدیجه(س)، همکاری ایشان در امور منزل، روش برخورد نبی مکرم(ص) با همسران خود و عدالت حضرت در اقامت نزد همسران خود با استناد به منابع تاریخی و روایی مورد بررسی قرار گرفته است.

فقه، علم خطیر استنباط احکام شرعی از منابع تفصیلی؛ و اصول که مهمترین مقدمۀ علم فقه است مجموعۀ قواعدی است برای ممکن ساختن این استنباط. عام مؤخر از خاص از جمله مباحث اختلافی علم اصول است و آنچه در آن مورد بحث است اینکه: در صورت تأخر عام از خاص، عدم همزمانی دو دلیل، برقراری نسبت عموم و خصوص مطلق، امکان نسخ حکم اول، وجوب عمل به حکم، حکمت و عقل صادرکننده و عدم امکان جمع بین دو حکم در مصادیق مشترک؛ دلیل دوم را باید ناسخ بدانی یا مخصص؟ در این نوشتار سعی شده است تا در جهت حل اختلاف، ملاک و معیاری صحیح ارائه شده، در این راستا صور دیگر از حالت های ممکن عام و خاص بررسی شود.

از دیرباز دعا وتوسل در ادیان آسمانی و غیرآسمانی مجموعه‌ای از نصوص، آداب و رسوم را به خود اختصاص داده است. در این میان، ادعیة اسلامی به واسطة دربرداشتن معارف ناب توحیدی از اهمیت والایی برخوردارند. «صلوات» ـ درون بر پیامبر اسلام(ص) و آل او(ع) ـ از جملة کوچکترین و مهم‌ترین دعاهای اسلامی است. نگارنده پس از گزارشی از معنای صلوات و فواید آن، به فرق بین صلوات و صوله پرداخته، به معنای رحمت نیز اشاره کرده است. سپس مقام پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) او را در آیات و روایات مورد بررسی قرار داده و از معنای فلسفی ـ عرفانی صوات گذرا و مختصر سخن به میان آورده است و در پایان به اهمیت صلوات بر پیامبر و خاندان وی پرداخته است.

چکیده: قرآن پژوهی از مهم ترین موضوعات تحقیق و پژوهش به ویژه در میان مسلمانان، از عصر نزول تاکنون بوده است. نکته ای که بسا کمتر مورد توجه قرار گرفته، میزان و معیار توزین و ارزیابی چنین پژوهش هایی است. در دوره های مختلف، مباحث جدیدی «پیرامون قرآن» و نه «دربارۀ قرآن» مطرح شده است که هر کدام به جای خود سودمند بوده است اما این مباحث پیرامونی را به عنوان فهم های یقینی قرآنی تلقی کردن، خالی از هرگونه دلیل قابل توجهی است و همین مهم ترین ضعف داوری جدید در برخی از پژوهش های قرآنی اخیر است. پژوهشگر باید به لوازم گفته­ها و آراء خود پایبند باشد و توانائی پاسخگویی به برآیندهای عقل ستیز یا ایمان ستیز گفته­های خود داشته باشد. نقطۀ ضعف بسیاری از آراء جدید دین­پژوهان و قرآن­پژوهان، فقدان عقل­پذیری و سازواری درونی آن­هاست. نصرحامد ابوزید یکی از کسانی است که شاید به خاطر ناآشنایی به علوم عقلی، به لوازم آراء خود توجه نداشته، در پژوهش­های قرآنی خویش، از رویکرد خردپذیر و برهانی غفلت کرده است. برای نشان دادن این غفلت، ده نمونه از اندیشه­های قرآنی وی- که در مقالۀ قبلی از آنها سخن به میان آمده است- به تیغ نقد و سنجش کشیده شده است.

شناخت چیستی و ساختار خانواده و مشکلات فراوان آن در جوامع از مهم‌ترین مباحث مورد بررسی پژوهشگران اجتماعی و کارشناسان جامعه‌شناس است، و باتوجه به اینکه نهاد خانواده اصلی‌ترین و در عین حال تأثیرگذارترین نهاد اجتماعی در اکثر جوامع بشری است دقت در مطالعه و تحقیق در این فرایند مهم ما را به هدف ـ خانواده متعالی و ایده‌آل ـ می‌رساند. از آنجا که تأثیر دنیای امروز بر خانواده و در نتیجه بر تک تک افراد بشر، شناخت رمز و رازها، پیچیدگی‌ها و چالش‌های خانواده را امری بدیهی نشان می‌دهد، چگونگی شکل‌گیری نهاد خانواده، آسیب‌های اجتماعی و مصائب خانواده در گذر زمان، آینده‌نگری درباره نهاد خانواده و ... از اهم مطالبی است که ذهن هر پرسش‌گری را به خود معطوف می‌کند، این نوشتار درپی آن است که علاوه بر بررسی نهاد خانواده در طول گذر زمان، تأثیر پیدایش مدرنیسم بر خانواده و چالش‌های موجود در نهاد خانواده را در عصر مدرنیته و انقلاب صنعتی مورد ارزیابی دقیق قرار دهد و در پایان نیز اشاره‌ای دارد به موقعیت و مشکلات نهاد خانواده در عصر ارتباطات و انقلاب الکترونیک.

برخلاف نظر امامیه، اغلب محدثان اهل سنت معتقدند که تمامی صحابه پیامبر اکرم(ص) عادل‌اند. بنابراین تمام روایات منقول از پیامبر اکرم(ص) توسط صحابه صحیح است. در این مقاله، با استناد به آیات گوناگون قرآن، روایات منقول و مضبوط در جوامع حدیثی اهل سنت و نظرات ائمه معروف اهل سنت، نظریه مذکور رد شده است.

سابقة دین و دین‌پژوهی به درازای تاریخ تمدن بشری است. بی‌شک مطالعه و بررسی ادیان در گرو شناخت دقیق «دین» از چشم‌اندازهای گونه‌گون است. در میان رهیافت‌های متفاوت به دین، سه رهیافت مردم‌شناسان، جامعه‌شناسان و مورخان مورد بررسی قرار گرفته و از میان روش‌های مختلفی که دانشمندان برای پژوهش دربارة موضوع کلی «دین» برگزیده‌اند، از روش‌های مکتب اصالت تحویل، فرضیة تکامل، مکتب کارکردگرایی، ساختارگرایی، فرافکنی، روانشناسان، مردم‌شناسان و جامعه‌شناسان به گونه‌ای مختصر و گذرا نیز سخن به میان آمده است.