جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به اهمیت حکومت در اداره جوامع بشری، به ویژه از نگاه مکتب اسلام، و نیز نقشی که پیامبر اسلام حضرت محمد (ص)، به مثابه برترین الگو از منظر قرآن، در توجه به حکومت دارد، آگاهی از اندیشه های ایشان در این خصوص می تواند در تعیین سرنوشت امروز جوامع بشری موثر و تعیین کننده واقع گردد. حضرت محمد (ص) پیامبری است که با تکیه بر وحی الهی و اصل اساسی فطرت انسانی، حکومت را به عنوان ضرورتی حیاتی که ضامن مصالح و حقوق انسان هاست، مطرح کرده و در تبیین آن بر مفهوم «رعایت» تکیه نموده است. ازاین رو، در این نوشتار ما به اختصار به بررسی چیستی حکومت با توجه به مفهوم رعایت از دیدگاه این پیامبر بزرگ (ص) می پردازیم. بر این اساس، پرسش اساسی این نوشتار این است که پیامبر اسلام (ص) چه تعبیری از «حکومت» ارایه کرده است و آن را چه می داند؟با توجه به این پرسش، مفروض اصلی ما این است که با توجه به ایجاد جامعه سیاسی و تشکیل حکومت توسط رسول اله (ص) در مدینه و با توجه به تکیه ایشان بر وحی الهی و شناختش از انسان، حکومت را «رعایت» و «مراعات» به مفهوم نگهبانی و حراست دانسته که بیانگر جهت گیری و کنش مدبرانه در جهت خیر و سعادت عمومی و احقاق حقوق و مصالح امت است. ایشان بر همین اساس رعایت را سیاست و رابطه ای انسانی دانسته اند که حق تک تک افراد جامعه به صورت برابر است؛ یعنی از منظر حضرت (ص) همگان در عین رعیت یا شهروند بودن راع و نگهبان در برابر یکدیگر هستند. پس حکومت تنها، امانت و مسوولیتی حیاتی برای اداره امور عمومی مردم (همگان) است.

امنیت پایدار از جمله موضوعات سیاست های کلان برنامه پنجم توسعه نظام جمهوری اسلامی ایران است که ابعاد تبیینی و اجرایی آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو پرسش اصلی در این مقاله این است که «چگونه می توان سیاست های کلان امنیت پایدار را تبیین و اجرایی ساخت؟» در پاسخ تلاش شده با نظر داشت مضامین و محتوای ایده های سیاست های کلی، الگویی کلان در ابعاد نظری و راهبردی جهت تمهید مقدمات تبیینی و اجرایی شدن سیاست های کلی این موضوع فراهم گردد. در طراحی الگوی اصلی و بسط اجزا و انواع الگوهای فرعی، از روش های الگوسازی فرمال و غیر فرمال به صورت مجزا و ترکیبی بهره گیری شده است. الگوی کلان بدست داده شده شامل الگوهای فرعی مفهومی و سناریوهای اجرایی در چهار عرصه مفهومی، آرمانی، رویکردی و اقدام است که نقشه راه تبیین و اجرایی شدن سیاست های امنیت پایدار را به دست می دهد. امنیت پایدار حاصل تقارن حالت های وضعیت و سیستم است.

تاکنون پژوهش های بسیاری درباره تفاوت های بنیادین رویکردهای نخبگان ایرانی از طیف های گوناگون فکری نسبت به پدیده رژیم صهیونیستی در سرزمین فلسطین انجام شده، اما کمتر پژوهشی درباره تطور این دیدگاه ها انجام گرفته و کمتر پژوهشگری روند تحول دیدگاه  های همه نخبگان سیاسی ایرانی در قبال رژیم صهیونیستی را جستجو کرده است. این درحالی است که به نظر می رسد تمامی نخبگان، به رغم تمامی تفاوت ها به واسطه ایرانی بودن و اثرپذیری از مجموعه آگاهی ها و تجربه های مشترک تاریخی - سیاسی جامعه ایرانی، در قبال رژیم اشغالگر قدس، سیر تاریخی ای را تجربه کرده اند که نهایت و اوج آن، طرد و نفی کامل این رژیم در دوره پس از انقلاب اسلامی است. در این مقاله سعی شده تا ضمن مروری بر گفتمان نخبگان سیاسی ایران در قبال رژیم صهیونیستی، این فرایند تجزیه و تحلیل شود. این پژوهش چنین نتیجه می گیرد که دیدگاه نخبگان سیاسی ایرانی در قبال سه موضوع روابط ایران و غرب، جایگاه ایران در منطقه و نیز برقراری عدالت در مناسبات منطقه ای و بین المللی نقش مهمی در تعریف دیدگاه آنان نسبت به رژیم صهیونیستی ایفا کرده که نتیجه آن، تاکید بر عدم مشروعیت این رژیم است.

اسلام به عنوان یک دین جهان شمول رویکرد خاصی نسبت به ماهیت روابط بین الملل دارد که متفاوت از دو جریان اصلی نظریه پردازی در روابط بین الملل یعنی رئالیسم و لیبرالیسم می باشد. مکاتب موجود در روابط بین الملل دارای مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی متفاوتی از هم می باشند، که این مبانی رویکرد آن ها را نسبت به نظام بین الملل قوام می بخشد و در نتیجه دیدگاه آن ها نسبت به ماهیت روابط بین الملل متفاوت از هم می باشد. این پژوهش به دنبال بررسی تطبیقی مبانی هستی شناسی رویکرد اسلامی به روابط بین الملل با دو رویکرد رئالیسم و لیبرالیسم بوده و به این دو سوال پاسخ می دهد: مبانی هستی شناسی رویکرد اسلامی روابط بین الملل چیست؟، وجه تمایز نظریه اسلامی روابط بین الملل با دو رویکرد لیبرالیسم و رئالیسم در چیست؟. درپاسخ به پرسش های فوق دو فرضیه به موازات هم، مطرح شده است که به شرح ذیل می باشد:اول. مبانی هستی شناسی نظریه اسلامی روابط بین الملل، از بعد انسان شناسانه نه مثل رئالیسم بدبینانه و نه مثل لیبرالیسم خوش بینانه است، بلکه ماهیت انسان ترکیبی از فطرت و غریزه، سیاست شناسی شرع محور، نظریه دولت خدامحور، می باشد و لذا اصل حاکم بر روابط بین الملل اصالت صلح است.دوم. مهمترین وجه تمایز رویکرد اسلامی به روابط بین الملل با دو جریان اصلی رئالیسم و لیبرالیسم در مبانی هستی شناسی این نظریه می باشد که با توجه به این مبانی توانسته تفسیری از ماهیت روابط بین المل ارئه دهد که نسبت به تفسیر دو رویکرد دیگر با واقعیت نظام بین الملل تطابق بیشتری دارد.روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی و ابزار گردآوری از نوع اسنادی می باشد.

پیشرفت علم و صنعت و گسترش تمدن در کنار رفاه و آسایشی که برای انسان به ارمغان آورده، نتیجه ناخوشایندی نیز برای انسان به همراه داشته و این نتیجه ناخوشایند، صدمه و آسیب به محیط زیست بوده است. تخریب محیط زیست می تواند برای انسان خطرهای زیادی به دنبال داشته باشد. توجه به این خطر باعث پدید آمدن حرکت های خودجوشی توسط انسان های آگاه و نیک اندیش شده و تشکل های مردمی متعددی در سرتاسر دنیا به وجود آمده و از راه های گوناگون سعی و تلاش در آگاهی دادن به مردم داشته اند. دولت ها نیز کم و بیش متوجه آینده بحرانی کره زمین شده و با این حرکت های مردمی برای یافتن راهکارهای جدی همراه شده اند. این حرکت ها از دهه شصت قرن بیستم جدی تر شده و موجب برپایی اجلاس های متعددی گردیده و پیمان های بین المللی متعددی پیرامون محیط زیست منعقد شده است. به این ترتیب، نجات محیط زیست از محدوده تلاش های سیاسی به عرصه قانون گذاری نیز کشیده شده و تخریب محیط زیست ضمانت اجرای حقوقی پیدا کرده است. سرآغاز تشکیل اجلاس های مربوط به حقوق محیط زیست در اجلاس «ریودوژانیرو» تشکیل شد که ضمن تاکید بر مصوبات اجلاس استکهلم راه های جدیدی را برای قرن بیست و یکم پیش بینی کرد و پس از آن برپایی این اجلاس ها و تنظیم این معاهدات ادامه داشته است. این مقاله نگاهی گذرا بر ضرورت توجه به حفظ محیط زیست از نظر اخلاقی، سیاسی و حقوقی دارد و تلاش هایی را که در این زمینه انجام  شده، بررسی کرده است و به این نتیجه رسیده که در فرهنگ اسلامی - ایرانی ما زمینه های مناسبی برای گسترش توجه همگان- به ویژه دولت - در حفظ محیط زیست موجود است که توجه به آن ها راهگشاست. در عرصه حقوق نیز علی رغم کمبودها و نقایص قانونی که در این زمینه وجود دارد، بااین حال، در قوانین موجود نیز مقررات قابل توجه و بازدارنده ای برای جلوگیری از تخریب محیط زیست موجود است.

مهم ترین میراث سیاست خارجی دولت بوش برای اوباما، وجهه عمومی بسیار ضعیف ایالات متحده در جهان به ویژه در میان مسلمانان و در خاورمیانه است؛ به همین دلیل، اوباما یکی از ارکان «راهبرد تغییر» خود را، احیای مدیریت نرم افزاری آمریکا در سطح بین المللی معرفی کرده است. منطقه خاورمیانه، اولویت اعمال چنین سیاستی برای ایالات متحده خواهد بود؛ زیرا بیزاری عمومی از آمریکا، تنفر از سیاست های این کشور در خاورمیانه را منعکس می کند. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران نیز بر پایه اشتراکات فراوان تاریخی، فرهنگی و مذهبی با کشورهای خاورمیانه ای، از قدرت نفوذ مناسبی در منطقه برخوردار است.هدف از انجام این پژوهش، مقایسه شیوه اعمال مولفه های نرم افزاری دو قدرت ایران و آمریکا در خاورمیانه و نیز بررسی میزان اثربخشی قدرت نرم این دو کشور در منطقه و تاثیرپذیری افکار عمومی جوامع خاورمیانه ای از رویکردهای قدرت نرم ایران و آمریکاست. برای این منظور رویکرد غربی، طرح و تحلیل شده است.یافته های تحقیق نشان می دهد که شیوه اعمال قدرت نرم آمریکا و نفوذ به جوامع خاورمیانه ای، روندی غیرطبیعی، اما برای جمهوری اسلامی ایران روندی طبیعی است.

یکی از پرسش های پایدار و در عین حال پیچیده در تاریخ تفکر سیاسی بشر، پرسش عدالت است؛ به نحوی که همه اندیشمندان سیاسی در باب آن بحث کرده اند. اما اینکه عدالت یا امر عادلانه چیست و یا به چه نوع تصمیمی، تصمیم عادلانه اطلاق می شود، همواره با پاسخ های متفاوتی همراه شده است. در عین حال، عدالت به عنوان مقوله ای فراتاریخی، مساله پایای ادیان الهی و به ویژه اندیشه اسلامی نیز است. در اندیشه اسلامی عدالت به خودی خود از چنان اهمیتی برخوردار است که در قرآن کریم و نیز در سنت در باب آن بحث های فراوانی وارد شده و به دنبال آن به عنوان یکی از پرمناقشه ترین مفاهیم دینی همواره مورد واکاوی اندیشمندان مسلمان، اعم از فیلسوف و متکلم و فقیه، بوده است. در مقاله حاضر مقوله عدالت از دیدگاه امیرالمومنین امام علی (ع) بررسی می شود؛ به ویژه اینکه ایشان، تنها امام معصومی است که در طول تاریخ اسلام در راس قدرت سیاسی قرار گرفته و جامعه اسلامی را با همه حوادث سیاسی پیچیده و شکاف های گسترده آن، رهبری کرده است.