جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مدعیان معاصر، به نام «احمد بن اسماعیل بصری»، ادعاهایی مانند یمانی و نوه امام مهدی عج بودن، امامت جهانیان بعد از وفات حضرت مهدی عج و موارد دیگر را به خود نسبت داده و مریدانش با تمسک به معجزاتی که به این فرد نسبت داده شده و با تحریف برخی از روایت ها، در اثبات امامت و حقانیت او با استفاده از استخاره با قرآن و رویا و خواب تلاش دارند.بهره گیری از استخاره و خواب، جهت تشخیص حجت الاهی، علاوه بر عدم دلیل در اثبات، دلایلی بر خلاف آن، وجود داشته و به گونه ای از سوی علمای دین بر بی اعتباری این روش اجماع می باشد. از طرف دیگر، بیان مکان دفن حضرت زهرا ص از جانب این فرد، نه تنها با معنای اصطلاحی معجزه همخوانی ندارد، بلکه روایات معصومین ع خلاف آن را بیان کرده اند.روش این مقاله توصیفی - تحلیلی بوده و به هیچ عنوان نمی توان امامت یک فرد را توسط استخاره با قرآن و رویا اثبات کرد.

دوران ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، زمان تحقق غایت آفرینش انسان در زمین است و در قرآن فراوان از آن سخن رفته است. در تحقیق حاضر، با کمک روایات، سه گونه یادکرد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن معرفی می شوند که عبارتند از: 1- یادکرد مستقیم امام مهدی؛ 2- یادکرد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ضمن بیان سرگذشت پیامبران الاهی و مردمان پیشین؛ 3- یادکرد امام مهدی ضمن بیان مثال هایی از پدیده های طبیعی. آن گاه ضمن بررسی نمونه هایی از هر گونه، با تکیه بر روایات نشان داده می شود شمار آیاتی که درباره امام مهدی و آینده جهان پیام دارد، بیش از مواردی است که به طور مستقیم به پیوند آن با امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در روایات اشاره شده است و با تدبر در این آیات می توان حقایق فراوانی درباره امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و دوران ظهور از قرآن استنباط و از درستی بخش عمده روایات مهدویت در عرضه به قرآن، دفاع کرد.

ضرورت وجود امام و حجت آسمانی در هر زمان، از دیرباز در بیان پیشوایان و اندیشمندان دینی مطرح بوده و بر آن دلایلی اقامه شده است. غیبت و عدم حضور ظاهری امام مهدی (عج) و سوالات مربوط گویای آن است که وجوب وجود امام معصوم بر کره زمین و آثار مترتب بر وجودشان به تحلیل بیش تری نیاز دارد. از این رو، ما همچنان با این پرسش روبه رو هستیم: وجوب وجود امام معصوم و حجت خدا با بدن عنصری و خاکی بر روی زمین حتی در صورت غیبت ایشان چگونه قابل تبیین بوده و چه آثاری بر آن مترتب است؟ به نظر می رسد دلیل واسطه فیض از مهم ترین دلایل ضرورت وجود امام معصوم در هر زمان باشد، تا در پرتو این حقیقت، وجود امام مهدی (عج) حتی در حالت نهان زیستی ضروری باشد. در این نوشتار با تحلیل جایگاه و نقش فاعلی امام در پیدایش موجودات، به جایگاه امام در دوام و بقای موجودات پرداخته و اثر وجودی امام را با عنوان تحقق بخش هدف خلقت، امام هدف غایی خلقت، امام محور خلقت، و امان بودن امام برای مردم بررسی می کند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیات نورانی قرآن در صدد تبیین این واقعیت است.

علت غیبت، از مباحث مهم، در مورد ویژگی های امام عصر است که ذهن تمام دوستداران آن حضرت را به خود مشغول کرده است. از سوی دیگر، یکی از مباحث مهمی که مورد غفلت واقع شده و از اطراف متن نصوص وارد شده، فراتر نرفته؛ بحث علل غیبت است. اهل بیت در مقابل ذهن پرسش گر صدها میلیون شیعه در طول تاریخ قرار دارند که در اعصار مختلف با تکنولوژی های پیشرفته هر عصر به دنبال گمشده خود می گردند. بنابراین، بدیهی است که آن بزرگواران از زوایای گوناگونی به این پرسش، پاسخ گویند و علت حقیقی را رازی غیر قابل فاش بدانند و علت های ظاهری را تبیین بفرمایند. بنابراین، به نظر مناسب نمی آید برای پاسخگویی به ذهن های پرسشگر تنها به یک جواب بسنده شود. از طرفی هم چنان که مضمون روایات بازگو می کند برخی از این احادیث در جو تقیه صادر شده است و همه این موارد، گویای تنوع پاسخ ها در بیان علت غیبت است. در این مقاله از دو منظر اسرار غیبت و علل غیبت به موضوع پرداخته ایم.

آینده پژوهی، حوزه نسبتا جدیدی است که به لحاظ گستردگی و تنوع حوزه های مرتبط، دستاوردهای بسیارمهمی برای کشورها و جوامع داشته؛ به گونه ای که امروزه به یکی از مهم ترین ابزارهای تصمیم سازی تبدیل شده است. هم اینک در این زمینه از سوی کشورهای قدرتمند به منظور کسب مزیت های رقابتی و سلطه بر جهان مطالعات گسترده ای صورت می گیرد. این رویداد، بر اهمیت دستیابی به رویکردهای توانمندتر در عرصه آینده پژوهی می افزاید. بی شک، منظومه فکری اسلام، بویژه منابع شیعی، برتر از هر مکتب فکری بشری، توان تبیین راهبردی ترین مسائل آینده اندیشانه را داراست. یکی از بسترهای متعالی در این منظومه، اندیشه مهدویت است. همان گونه که می دانیم، اعتقاد به منجی آخرالزمان، مطلوب بیش تر ادیان بوده؛ اما ظرفیت بهره مندی از آموزه های آینده نگرانه مبتنی بر وحی، جز در تشیع و آموزه های مهدویت، در توان دیگر نحله ها نیست. پس، جادارد در نظام آینده پژوهانه مهدویت بررسی های جامعی صورت گیرد. نوشتار حاضر بررسی تحلیلی جامعی است در زمینه مهدویت و کارکردهای آینده پژوهانه آن، مبتنی بر منابع معتبر شیعی. این پژوهش، در حیطه مباحث علم شناسی فلسفی مشتمل بر ابعاد پنج گانه «معرفت شناسی»، «روش شناسی»، «هستی شناسی»، «ارزش شناسی» و «نشانه شناسی» خواهد بود. همان گونه که نتایج تحقیق نشان خواهد داد، نظام معرفت شناختی آینده پژوهی، متضمن مفاهیم، روش ها و ابزارهایی است که برخی از آن ها برای مطالعات گسترده و فهم آموزه های الاهی و وحیانی مهدویت کاربرد مناسبی دارند.

تجلی انتظار بر فراگرد آینده سازی، از جمله جلوه های بسیار مهم و تحلیل ناشده مهدویت است. شأن امام مهدی (عج) در هدایت گری مردم، در دوران غیبت نیز تامل برانگیز است و بر شکل گیری روندهای آینده تاثیر شگرفی دارد؛ تا حدی که می توان گفت، نام، کردار و منش ادراک شده او، همچون فانوسی در تاریکی دریا، هدایتگر کشتی های سردرگمی است که در ابهام خود در مسیر آینده، در معرض انحراف و گم گشتگی قرار دارند.رویکرد استعاره ای به منزلت امام، به منزله فانوس هدایت و چراغ روشنی بخش مسیر مردم از حال به آینده، در امتداد تعابیری در سنت چهارده معصوم (ع)، نظیر «مصباح الهدی» و «طاووس اهل جنت» ذکر می شود. این رویکرد، در امتداد مضامین آیات شریف و ادعیه وارد شده که شناخت امام را شرط ناگزیر فلاح و رستگاری و حفظ ایمان دانسته، اطاعت آگاهانه از ایشان را لازمه اسلام و بندگی در پیشگاه پروردگار می داند؛ مورد تاکید قرار می گیرد و معرفت امام را نتیجه معرفت ثقلین و اطاعت از امر پروردگار فرض می کند.نتیجه آن که شأن امام معصوم (ع) در ظهور و غیبت، همواره هدایتگر آحاد بندگان خداوند متعال بوده، آیت هدایت و چراغ روشنی بخش راه آنان به سوی آینده ای است که در اعماق زمان پیش رو قرار دارد.

اندیشه ظهور منجی در بیش تر فرق و ملل به گونه ای خاص منعکس گردیده تا جایی که ترسیم زوایای آینده بشر، یکی از دغدغه های دایمی انسان عصر امروز گردیده است. ضرورت بیان این مسائل برای قشر جوان و وظیفه ای که بر عهده آن هاست، از اهم واجبات تلقی می گردد. دین اسلام از آیین هایی است که برای آینده بشر چهارچوب و فضای روشنی ترسیم کرده است. نگرانی آحاد جامعه اسلامی، غفلت نسل جوان، که سکانداران آینده جامعه بشری هستند، از زمینه سازی ظهور است. در این پژوهش تلاش بر این است تا با طرح سوالات متنوع، میزان آگاهی قشر جوان را بر مبانی فرهنگ مهدوی و انتظار بسنجیم. از طرف دیگر، بر آنیم تا تهدیدها و آسیب های مباحث ظهور را در میان جوانان به ارزیابی بنشینم و همچنین بدانیم آیا در نوع نگاه پسران و دختران به این مسایل تفاوتی وجود دارد، یا نه.

امروزه، «آینده پژوهی»، به عنوان دانش شناخت و شکل دهی به آینده، جایگاه مهمی در دنیا پیدا کرده و به عرصه های مختلف زندگی انسان ها وارد شده است. آینده مطلوب، بر اساس آموزه های اکثر ادیان و مذاهب، در ظهور منجی قابل تحقق است و در اسلام، آموزه مهدویت به عنوان مهم ترین بعد آینده پژوهی قلمداد می شود. مقاله حاضر، با روش تحلیلی ـ توصیفی و با هدف تعمیق و تثبیت جایگاه آینده پژوهی دینی بر اساس آموزه مهدویت و بررسی نقش مهدویت در آینده پژوهی و شکل دهی به آینده مطلوب؛ نقش آینده پژوهی و کارکردهای فرهنگی اجتماعی آن، بویژه کارکرد وحدت امت اسلامی را، به عنوان یکی از مهم ترین کارکردهای این عرصه، در جهت زمینه سازی تحقق شرایط ظهور، پی جویی کرده و آینده جهان را بر اساس تبیینی که از آموزه مهدویت متبادر می شود، مورد کاوش قرار می دهد. بررسی های انجام شده حاکی از این است که وحدت اسلامی زمانی شکل می گیرد که افرادی با اهداف و آرمان های مشترک، رویکرد واحدی اتخاذ کنند. دستیابی به جامعه برتر و موعود ادیان و رسیدن به سعادت و کمال، آرمان تمام انسان های موحد است و این، زمانی محقق می شود که همه یکتاپرستان عدالت خواه، در صف واحدی قرار گرفته و با پیوستن به حکومت جهانی مهدوی، تحت رهبری موعود قرار گیرند. در نتیجه می توان گفت این آرمان مشترک، در سایه وحدت اسلامی به دست می آید.

برخی کتاب های مقدس آیین هندو، از منجی موعودی به نام «کلکی» سخن گفته اند. کلکی، آخرین تجسم زمینی ویشنو، یکی از سه خدای بزرگ هندویی است که در آخرالزمان برای نجات دین و کمک به مومنان تجسد پیدا خواهد کرد. تجسد خدا بر زمین، در اصطلاح هندویی «اوتاره» نامیده می شود. لذا مفهوم منجی در آیین هندو با مفهوم اوتاره ارتباط پیدا کرده و این ارتباط معنایی، باعث شده که برخی از معلمان معنوی هند، خود را اوتاره و حتی منجی موعود بنامند. بنابراین، مفهوم منجی موعود در نوشتار حاضر در دو سطح در آیین هندو بررسی می شد: نخست، در سطح متون دینی که در آن به آمدن منجی مشخصی برای احیای دین بشارت داده شده است؛ و دوم، در سطح باورهای عامیانه و رایج آیین هندو که اعتقاد دارد هر مرتاض، گورو و معلم معنوی که ادعای تجربه درک خدا و وحدت داشته باشد؛ اوتاره خداوند است. این نوشتار بر آن است تا نشان دهد در آیین هندو یک منجی موعود شخصی در آخرالزمان پیش گویی شده است که در پایان عصر کنونی که عصر تاریکی نامیده می شود؛ خواهد آمد و افرادی در این آیین خود را اوتاره نامیده و می نامند؛ معنای منجی را به سطح دین عامیانه تقلیل داده اند.